Þjóðviljinn - 23.05.1989, Blaðsíða 9

MINNING
Theodór A. Jónsson
Fœddur 28. júní 1939 - Dáinn 7. maí 1989
Pað var bjart þann 1. maí 1961
þótt vorið væri kalt. Á hlaðinu að
Bifröst stóð hópur ungs fólks.
Prjátíu og tvö höfðu verið við
nám í Samvinnuskólanum tvo
undanfarna vetur og voru nú á
leiðinni út í lífið. Framtíðin var
spennandi en þó var tregi í hópn-
um. Að baki varindæll tími í hópi
góðra félaga, nemenda og kenn-
ara. Skólaheimilið að Bifröst
skilaði öllum til nokkurs þroska.
Þar tóku dauðfeimnir unglingar
stakkaskiptum og veganestið
þaðan hefur dugað vel.
Að Bifröst var heimavistin á
þremur hæðum og haustið 1959
var okkur átta strákum vísað í
kjallarann. Átta stúlkur voru í
hinum helmingi þeirrar vistar og
lokað á milli eins og þá var siður.
En við þessir átta nýliðar töldum
okkur talsverða menn. Stofnuð-
um okkar eigið félag og héldum
reglubundna fundi þar sem ólík-
legustu mál voru rædd, við gáfum
út blað og stóðum síðar um vetur-
inn fyrir eigin kvöldvöku. Tengsl
bekkjarfélaga í Samvinnuskólan-
um hafa alltaf verið sterk, en
sennilega hafa vináttubönd þess-
ara áttmenninga verið sterkari
eftir vetrardvöl í þessu litla
samfélagi okkar.
Við vorum víðsvegar að af
landinu. Einn var Strandamaður,
uppalinn á Hólmavík þótt hann
hefði undanfarið búið í Reykja-
vík. Theodór A. Jónsson hét
hann, mjög hress náungi, alltaf til
í allskonar sprell, mikill náms-
maður og alltaf fús til að
leiðbeina og aðstoða ef með
þurfti hvort sem var í leik eða
starfi. Ekki varð honum heldur
skotaskuld úr því að taka til máls
á skólafélagsfundum eða annars-
staðar þar sem þurfti að sækja
eða verja mál. Hann var heldur
ekki óvanur því, hafði tekið mik-
inn þátt í starfi Sjálfsbjargar,
landssambands fatlaðra og varð
um þetta leyti formaður samtak-
anna og var það óslitið til 1988.
Já, vel á minnst fatlaðir. Eigin-
lega gleymdum við því alltaf.
Samt var það svo að um fermingu
hafði Teddi fengið lömunarveiki í
faraldri sem þá gekk um landið
og síðan steig hann aldrei í fæt-
urna. Samt fór hann einn og ó-
studdur í skóla þar sem hann
þekkti engan en nóg var af stig-
um. Kjarkurinn brást Tedda
ekki.
Og þegar þurfti að fara á milli
hæða var orðalaust tekið undir
hjólastólinn og við vorum fljót að
læra réttu tökin. Oft var líka
slegið á létta strengi um öku-
mannshæfileika þess sem í það og
það skiptið ýtti stólnum á undan
sér. Þetta varð okkur mikill lær-
dómur og höfum við held ég síð-
an getað umgengist fatlað fólk án
þeirrar uppgerðar sem heilum er
tamt að sýna í návist fatlaðra.
Og Teddi var ekki aðeins góð-
ur námsmaður og ljúfur félagi,
líka var hann ágætur skákmaður
og bridds spilaði hann um árabil
með góðum árangri og ekki varð
honum mikið fyrir að koma hugs-
unum sínum á blað. Þessir hæfi-
leikar hans dugðu vel í
óþreytandi starfi að málefnum
fatlaðra og samtök þeirra leiddu
hann til virðingar. Þær voru ljótar
sumar sögurnar sem hann kunni
um aðbúnað fatlaðra og fram-
komu í þeirra garð. Þá fann mað-
ur skapið brenna undir en alltaf
var honum ljóst að með ofsanum
vinnst lítið. Með ró en ódrepandi
seiglu vann hann sitt starf og því
eiga margir honum skuld að
gjalda.
Margar skemmtilegar minn-
ingar á ég frá kynnum okkar
Tedda. Við héldum alltaf sam-
bandi þótt stundum væri langt á
milli okkar. Nokkrum sinnum
hittumst við á erlendri grund þar
ÞJÓÐVILJINN - SÍÐA 9
sem hann sótti iðulega fundi og
ráðstefnur. Þá var tækifærið jafn-
an gripið til einhverra
skemmtilegheita. Eitt sinn hitti
ég hann og nokkra félaga hans
héðan að heiman í Kaupmanna-
höfn og átti með þeim góða
kvöldstund. Kátari hóp hef ég
ekki hitt. Hreyfingar voru haml-
aðar en hugurinn var óskertur, sá
brandur var óspart hvattur og
honum beitt gegn óblíðum ör-
lögum.
Ég minnist líka sumarleyfis
sem við fórum til Ítalíu. Það var
með litlum hópi Norðmanna sem
ekkert höfðu haft saman við fatl-
aða að sælda. Og þegar í hópnum
birtist maður í hjólastól höfðu
sumir orð á hvort það yrði ekki
heilmikið vesen að hafa svona
mann með. Ég sagði fólkinu að
bíða og sjá. Og í ferðalok sagði
einn við mig: „Ég hefði aldrei trú-
að að það væri svona gaman að
vera með fötluðum manni.“ Enn
einu sinni hafði Teddi auðgað líf
samferðamannanna.
Úr þessari ferð gleymi ég seint
þegar við fórum tveir einir síðla
kvölds að kanna leyndardóma
Feneyja, og ég fékk hrós fyrir
góða ökumannshæfileika um
tröppur og stíga borgarinnar. Það
kvöld enduðum við í húsagarði
ítalskrar fjölskyldu við höfðing-
legar veitingar. Þar voru ekki
tungumálaerfiðleikarnir þótt
hvorir töluðu sitt mál.
Þannig mætti lengi rekja sögu
vináttu og lærdóms í samveru
með Tedda. Nú er sögunni lokið
en minningarnar standa. Þann
mikla fjársjóð skilur hann eftir.
í dag kveðjum við Theodór A.
Jónsson hinstu kveðju,.ég þakka
viðkynninguna og votta aðstand-
endum samúð. Fjársjóðinn mun-
um við varðveita um ókomin ár.
Guðmundur R. Jóhannsson
Kveðja frá bekkjarfélögum
í Samvinnuskólanum
í dag er okkur harmur í huga.
Nú kveðjum við þann fyrsta úr
hópnum sem hóf nám í Samvinn-
uskólanum að Bifröst haustið
1959. Teddi er dáinn.
Hann varð okkur öllum fyrir-
mynd. Við, sem njótum þeirra
forréttinda að vera alheil, getum
ekki ímyndað okkur hvernig það
er að missa fótanna, í bókstaf-
legri merkingu, á unglingsárum.
Það mátti Teddi okkar reyna og
þó var aldrei vol né vfl að heyra í
hans munni. Hversdagsleg
vandamál urðu lítil þegar við
litum til fatlaðs vinar okkar.
Teddi var vinur og félagi okkar
allra og við sóttumst eftir að vera
í návist hans. Og þótt hópurinn
dreifðist um landið og samfund-
um fækkaði þá var það alltaf
Teddi okkar. Af mikilli ánægju
fylgdumst við með verkum hans
og baráttu fyrir Sjálfsbjörg,
landssamband fatlaðra, og við
reyndum að leggja okkar litla lóð
á þá vogarskál þegar við höfðum
tækifæri til.
Við vottum aðstandendum
Tedda innilega samúð en vitum
af eigin raun að minningin um
góðan dreng yljar.
Hvíl þú í friði góði vinur.
Bckkjarsystkini úr Samvinnu-
skólanum að Bifröst 1959-61.
Mikilhæfur maður er horfinn á
braut.
Theodór A. Jónsson var fædd-
ur á Stað í Staðardal, Steingríms-
firði, annar sonur hjónanna
Helgu Tómasdóttur og Jóns
Sæmundssonar, bónda og hrepp-
stjóra. Þegar Theodór var á
barnsaldri fluttist fjölskyldan inn
á Hólmavík og Jón hóf störf hjá
kaupfélaginu þar. Fljótlega upp
úr fermingu fór Theodór í sumar-
vinnu suður í Brautarholt á
Kjalarnesi. Það sumar fór að
bera á sjúkleika hans og fór hann
til lækninga á Landakotsspítala
vegna þess. Þegar hann var á leið
heim til sín norður á Hólmavík
eftir þær rannsóknir og lækningar
varð hann fyrir því óhappi að bfll
sá er hann var farþegi í valt og
lærbrotnaði hann í því slysi.
Theodór náði sér aldrei eftir það
og var í hjólastól æ síðan.
Leið Theodórs Iá þessu næst í
Samvinnuskólann að Bifröst og
lauk hann þaðan prófi árið 1961.
Að prófi loknu hóf hann störf hjá
Tryggingastofnun ríkisins og
vann þar í lífeyrisdeild allt til þess
að hann tók við starfi sem for-
stöðumaður Vinnu- og dvalar-
heimilis Sjálfsbjargar árið 1973.
Því starfi sinnti hann til dauða-
dags. Þann 6. janúar sama ár og
Theodór tók við starfi forstöðu-
manns Vinnu- og dvalarheimilis
Sjálfsbjargar giftist hann eftirlif-
andi eiginkonu sinni Elísabetu
Jónsdóttur. Elísabet átti tvö
börn, Bjarna og Kristínu, sem
Theodór gekk í föður stað og.
þótti mjög vænt um. Sfðustu þrjú
ár ævi sinnar bjó Theodór í Sjálfs-
bjargarhúsinu að Hátúni 12,
Reykjavík.
Theodór var mikilhæfur og af-
kastamikill félagsmálamaður.
Hann stóð frá stofnun Sjálfs-
bjargar í eldlínu baráttunnar fyrir
breyttu þjóðfélagi og bættum hag
fatlaðra. Theodór var einn af
stofnendum Sjálfsbjargar, félags
fatlaðra í Reykjavík og nágrenni,
27. júní 1958, þá aSémji 18 ára að
aldri. Hann var ritari Sjálfsbjarg-
ar í Reykjavík fyrstu tvö árin.
Árið 1959 þegar Sjálfsbjargarfé-
lögin stofnuðu með sér lands-
samband var hann kjörinn vara-
formaður þess. Árið eftir varð
hann formaður Sjálfsbjargar,
landssambands fatlaðra. Þegar
Theodór tók við formennsku hjá
landssambandinu voru Sjálfs-
bjargarfélögin sem mynduðu það
átta að tölu, 28 árum síðar árið
1988 þegar hann lét af for-
mennsku voru Sjálfsbjargarfé-
lögin orðin fimmtán. Undir for-
ystu hans hefur Sjálfsbjargar-
hreyfingin stöðugt sótt fram og
hvergi hvikað í baráttunni fyrir
samfélagi öllum til handa.
Bandalag fatlaðra á Norður-
löndum var stofnað 1961 og var
Theodór frá upphafi í stjórn þess
fyrir íslands hönd. Árin 1968 til
1972 var hann formaður Banda-
lags fatlaðra á Norðurlöndum.
Theodór var í stjórn Hjálpar-
tækjabanka Sjálfsbjargar og
Rauða kross íslands frá stofnun
hans til 1980 og varamaður í
stjórn Öryrkjabandalags íslands
frá 1988. Hann var í fram-
kvæmdanefnd Alþjóðaárs fatl-
aðra, varamaður í tryggingaráði
Tryggingastofnunar ríkisins fyrir
Framsóknarflokkinn frá 1974 til
dánardags og sinnti ýmsum fé-
lagsmálastörfum fyrir Framsókn-
arflokkinn í sínu sveitarfélagi á
Seltjarnarnesi þegar hann bjó
þar. Ásínumyngri árumvarThe-
odór virkur í starfi Félags ungra
framsóknarmanna.
Auk þess að vera mikilsvirtur
félagsmálamáður var Theodór
stórbrotinn persónuleiki. Hann
var sannur vinur vina sinna og
það var hans líf og yndi að vera í
góðra vina hópi. Theodór hafði
unun af ferðalögum og hafði
komið víða. Þótt hann þyrfti
mikla aðstoð á þeim lét hann það
ekkert á sig fá og vinir hans, eink-
um og sér í lagi Tómas Sigurðs-
son, voru óþreytandi við að að-
stoða hann á ferðalögum hans.
Það var oft glatt á hjalla í þessum
ferðum og margar góðar minn-
ingar streyma fram í hugann þeg-
ar mér verður hugsað til þeirra.
Theodór var ræðumaður góður
og á viðeigandi stundum hélt
hann stórskemmtilegar tækifær-
isræður auk þess sem hann
gjarnan hélt fjörinu gangandi
þegar Sjálfsbjargarfélagar hitt-
ust.
Þegar að Theodór lét af for-
mennsku hjá Sjálfsbjörg, lands-
sambandi fatlaðra, á síðast liðnu
ári varð hann auk annarra starfa
sinna framkvæmdastjóri Sjálfs-
bjargar. Theodór var kjölfestan í
Framhald á næstu síðu.
VANNSTU NUNA? TIL HAMINGJU!
Þetta eru tölurnar sem upp komu 20. maf. Heildarvinningsupphæð var kr. 9.342.292.
1. vinningur var kr. 5.586.130 2 voru með fimm tölur réttar og því fær hvor kr. 2.793.065
Bónusviningurinn (fjórar tölur + bónustala) var kr. 556.818, skiptist á 6 vinningshafa og
fær hver þeirra kr. 92.803.
Fjórar tölur réttar, kr. 960.432, skiptast á 264 vinningshafa, kr. 3.638 á mann.
Þrjár tölur réttar, kr. 2.238.912 skiptast á 7.176 vinningshafa, kr. 312 á mann.
Sölustaðir eru opnir frá mánudegi til laugardags og er lokað 15 mfnútum fyrir útdrátt.
Sími 685111. Upplýsingasímsvari 681511.