Þjóðviljinn - 22.11.1989, Blaðsíða 3

Ljóst er að ríkisvaldið getur beitt skattlagningu til að ná markmiðum fjölskyldustefnu.
Heimavinnandi fólk
Nýlega voru birtar niðurstöður
og tillögur þriggja manna
nefndar sem vann að úttekt á fé-
lagslegum réttindum heimavinn-
andi fólks á vegum félagsmála-
ráðuneytisins. Að mati Jóhönnu
Sigurðardóttur félagsmálaráð-
herra leiddi úttektin í Ijós að fé-
lagsleg réttarstaða heimavinn-
andi fólks er betri en við var bú-
ist.
Aðalþættir athugunarinnar
náðu til lífeyrismála, trygginga-
mála, skattamála og mat á
heimilsstörfum til starfsreynslu.
Borin voru saman kjör barnafjöl-
skyldna þar sem bæði hjónin
unnu utan heimilis og hins vegar
annað hjóna. Athugun nefndar-
innar leiddi í ljós að af 51. 293
hjónum / sambýlisfólki var annar
aðili heimavinnandi í 3.127 tilvik-
um eða 6%. í 5,4% fjölskyldum
var eiginkonan heimavinnandi en
í 0,7% fjölskyldum var það eigin-
maðurinn. Þá sýndi flokkun eftir
fjölda barna að flestar heima-
vinnandi konur eru barnlausar.
En hvað er átt við með hugtakinu
heimavinnandi? Að mati nefnd-
arinnar greinast heimavinnandi
einkum í þrjá flokka. Þeir eru:
Fullorðið fólk, þó ekki lífeyris-
þegar, sem aldrei hafa unnið utan
heimils (eða einungis um
skamma hríð) og eiga ekki líf-
eyrisréttindi. Fólk sem er tíma-
bundið utan vinnumarkaðar
vegna umönnunar ungs eða gam-
als fólks og í þriðja lagi fólk sem
stundar hlutastörf.
Ekki aðild að
lífeyrissjóðum
Helstu niðurstöður og tillögur
nefndarinnar eru þær að ekki séu
tök á að veita heimavinnandi
fólki aðild að lífeyrissjóðum með
sama hætti og launþegum að
minnsta kosti við núverandi
skipan lífeyrismála. Að mati
nefndarinnar orkar slík aðild tví-
mælis nú þegar ljóst er að sjóðirn-
i.r standa vart undir þeim skuld-
bindingum vegna framtíðarinnar
sem þeir lofa. Tilgangur þeirra er
að tryggja sjóðsfélögum tekjur
eftir að starfsævi lýkur eða starfs-
orka þrýtur og vandséð rök fyrir
að tryggja tekjur þess sem engar
hefur. Til viðbótar þessu er bent
á að í reynd er fjárhagslegur
ávinningur heimavinnandi aðila
af lífeyrissjóðsaðild næsta lítill,
að minnsta kosti ef þeir þyrftu að
greiða að fullu 10% iðgjald án
þess að geta dregið það frá skatti.
Þá bendir nefndin á að engin
þekkt fordæmi eru fyrir aðild
heimavinnandi fólks að lífeyris-
sjóðum í öðrum löndum sem þó
eru víða byggðir upp á annan hátt
en hér. Þó hafa verið í nokkrum
löndum umræður um þessi mál
og í því sambandi er Kanada sér-
staklega nefnt en þar hafa verið
miklar umræður um lífeyrisrétt-
indi heimavinnandi fólks. Nefnd-
in hafnar einnig framkomnum til-
lögum um að ríkið og sveitarfélög
leggi til 10% iðgjald til lífeyris-
sjóðs vegna heimavinnandi
húsmæðra og bendir á að þá muni
í BRENNIDEPLI
koma fram vandkvæði gagnvart
þeim sem vinna hlutastörf og
fleira í þeim dúr.
Aftur á móti telur nefndin
brýnt að sá hluti draga að frum-
varpi til laga um lífeyrissjóði sem
fjallar um skiptingu lífeyrisrétt-
inda milli hjóna verði þegar í stað
lagður fyrir Alþingi og lögfestur.
Nefndin leggur jafnframt til að
lífeyrisréttindum hjóna verði
skipt þegar í lok hvers árs.
Þá telur nefndin að jafna beri
lífeyri hjóna og einstaklinga frá
almannatryggingum þannig að
hjón njóti sama réttar og tveir
einstaklingar gagnvart grunnlíf-
eyri og tekjutryggingu. Bent er á
aukna mismunun milli hjóna og
einstaklinga sem orðið hefur með
auknu vægi tekiutryggingar.
A6 merkja í
ákveðinn reit
Nefndin leggur þunga áherslu
á að réttur heimavinnandi fólks
til slysatrygginga og sjúkradags-
peninga verði bættur. Jafnframt
telur hún brýnt að réttur til bóta
vegna slysa við heimilsstörf verði
gerður almennur réttur án tillits
til iðgjaldsgreiðslu. Bætur slysa-
trygginga eru í dag sjúkrahjálp,
dagpeningar, örorkubætur og
dánarbætur. Eins og nú háttar er
slysatrygging vegna heimilsstarfa
háð því að merkt sé í ákveðinn
reit á skattaframtali, en iðgjald
sem er nú 598 krónur, er inn-
heimt með sköttum. Þessi mögu-
leiki er ílla kynntur og mjög fáir
eða 3.600 manns nýta sér hann en
öllum framtalsskyldum einstak-
lingum er frjálst að kaupa sér
þessa tryggingu jafnt heimavinn-
andi sem öðrum. f trygginga-
lögum er tekið fram að slysa-
tryggingar nái til „slysa við vinnu,
iðnnám, björgunarstörf og
stjórnun aflvéla og ökutækja,
hvers konar íþróttaæfinga,
íþróttasýninga og íþrótta-
keppni...“. Tekjur slysatrygg-
inga eru alfarið iðgjöld atvinnu-
rekenda, þó mun ekki greitt. ið-
gjald vegna íþróttamanna.
Lög um fæöingar-
orlof óbreytt
Varðandi fæðingarorlof telur
nefndin ekki möguleika á að
breyta þeim lögum að svo
stöddu. Fæðingardagpeningar
eru greiðslur vegna tekjumissis í
orlofi en þær konur sem vinna
heima missa ekki tekjur. Nefndin
bendir þó á að útgjöld Trygging-
arstofnunar vegna fæðingardag-
peninga greiðast af 2% iðgjaldi
atvinnurekenda á öll laun en ekki
eingöngu á laun kvenna. Þannig
má halda því fram að framlag sem
greitt er af eiginmanni heima-
vinnandi konu nýtist ekki þeirri
fjölskyldu. Með lögum um fæð-
ingarorlof nr. 59 31. mars 1987
var fæðingarorlof lengt í áföngum
úr 3 mánuðum í 6 en síðasti áf-
anginn gengur í gildi 1. janúar
1990. Fæðingarstyrkur er
greiddur til allra kvenna sem ekki
njóta betri réttar samkvæmt kjar-
asamningum. En í samningum
opinberra starfsmanna svo og
bankamanna er kveðið á um full
laun í fæðingarorlofi. Einnig er
rétt að benda á að ríkisstjórnin
hefur nýlega skipað nefnd til að
leita leiða til að jafna kjör kvenna
á vinnumarkaði til fæðingaror-
Ekki eru tök á
að veita heima-
vinnandi fólki að-
ild að lífeyrissjóð-
um með sama
hætti og launafólki
að minnsta kosti
við núverandi
skipan lífeyris-
mála.
lofs, samanber bréf forsætisráð-
herra til Alþýðusambands ís-
lands. Fæðingarstyrkurinn nem-
ur nú 21.569 krónum á mánuði er
þannig almennur réttur móður án
tillits til atvinnuþátttöku.
Millifærsla
ónýtts per-
sónuafsláttar
verði 100%
Þá telur nefndin rétt að milli-
færsla ónýtts persónuafsláttar
milli hjóna með börn undir 2- 3
ára eða jafnvel allt til 7 ára aldurs
verði 100%. Einnig að ónýttan
persónuafslátt megi færa að öllu
leyti til maka ef það hjóna sem
ekki nýtir sinn afslátt sannanlega
annast sjúka eða aldraða á heim-
ili sínu. Með þessu móti væri
komið til móts við þá sem velja og
geta verið heimavinnandi vegna
uppeldis- og umönnunarstarfa.
Aætlanir Þjóðhagsstofnunar
sýna að það mundi kosta ríkis-
sjóð 440 miljónir króna að hækka
millifærslu ónýtts persónuafslátt-
ar uppí 100% á þessu ári en sú
fjárhæð nemur um 3,3% af
heildar tekjusköttun hjóna. Til
viðbótar myndu eignarskattar
hjóna lækka um 4 miljónir króna
vegna þess að nýta má ónýttan
persónuafslátt til greiðslu eigna-
skatta. Ljóst er að ríkisvaldið get-
ur beitt skattlagningu til að ná
markmiðum fjölskyldustefnu.
Aukið vægi
lífaldurs
Að lokum mælist nefndin til
þess að samtök á vinnumarkaði
beiti sér fyrir því að lífaldur fái
aukið vægi við starfsaldursmat.
Stór hópur heimavinnandi fólks
er tímabundið utan vinnumark-
aðar einkum er hér um að ræða
konur sem eru heima á meðan
börnin eru ung. Endurkoma á
vinnumarkað er oft erfið. Starfs-
reynslu er og oft krafist til að fá
vinnu. Þessar konur þurfa að
byrja frá byrjun og sætta sig við
lægstu launaflokkana því starfs-
reynsia þeirra er víðast lítils
metin til starfsaldursálags. Gildi
starfsaldurs í launum hefur farið
mjög vaxandi á síðari árum. Oft
og einatt er reynsla við „hlið-
stæð“ störf metin til starfsaldurs
en túlkun á því hvað kalla megi
hliðstæð störf er misjöfn.
-grh
ACO
Húðhirða
Tilfinning
og skynsemi
Nú er verið að kynna nýja húð-
hirðulínu í apótekunum - ACO
Húðhirðu. Tvennt er mikil-
vægt við val á húðhirðuvörum:
Þær þurfa að vera þægilegar í
notkun og þær mega ekki valda
húðertingum eða ofnæmi. Þeg-
ar þú kaupir ACO húðhirðu-
vörurnar færðu góðar vörur
sem eru gerðar úr bestu fáan-
legum hráefnum.
ACO Roll On, áhrífaríkur en samt
mildur svitalyktareyðir.
Minnkar svitaútstreymi og
vinnur gegn óþægilegri svita-
lykt. Inniheldur ekkert húðert-
andi spritt.
50 ml
ACO MUd Tvál er sérstaklega
mild sápa.
Bæðifyrir almennan líkams-
þvott og hreinsun viðkvæmrar
húðar.
250 ml
TILBOÐ: ÞEGAR ÞÚ KAUP-
IRACO HÚÐHIRÐUVÖRU
AÐEIGIN VALI, FÆRÐU
ACO MILD TVÁL125MLÍ
KAUPBÆTI. TILBOÐIÐ
STENDUR Á MEÐAN
BIRGÐIR ENDAST.
ACO
Húðhirða
Aðeins í apótekinu!
FYRIRTAK hf. simi 91-3 20 70