Þjóðviljinn - 22.11.1989, Blaðsíða 11

ERLENT
Ungaverjaland
Flokksforræðið er fyrir bí
Ungverjarfarafram á viðurkenningu semfullgilt lýðrœðisríki með
fjölflokkakerfi ogþingrœði segir dr. JozsefHajdú, sendiherra Ung-
verjalands hér á landi
Það mun kosta fórnir að brúa bilið á milli austurs og vesturs, segir Jozsef Hajdú sendiherra Ungverjalands
hér á landi
Asíðatliðnu ári hefur ung-
verska þingið gert þær
breytingar á lögum og stjórnar-
skrá landsins er leggja lagalegan
grundvöll fyrir markaðshagkerfi
og þingræði með fjölflokkakerH
og frjálsum kosningum. Við Ung-
verjar leitum því nú eftir viður-
kcnningu frá Vesturlöndum sem
fullgilt lýðræðisríki með fjöl-
flokkakerfi.
Þetta sagði dr. Jozsef Hajdú,
nýskipaður sendiherra Ungverja-
lands hér á landi í samtali við
Þjóðviljann, en hann afhenti
forseta íslands trúnaðarbréf í síð-
ustu viku. Dr. Hajdú mun hafa
aðsetur í Stokkhólmi.
Hversu víðtœkar eru þessar
breytingar og að hvaða leyti
marka þœr fráhvarf frá fyrri
stefnu?
Þetta eru grundvallarbreyting-
ar sem felast fyrst og fremst í því
að Kommúnistaflokkurinn hefur
lagt sjálfan sig niður og afsalað
sér þeirri valdaeinokun sem hann
hefur notið innan ríkisins. Það
forræði flokks og ríkis sem við
höfum búið við í fjóra áratugi er
ekki lengur fyrir hendi. Sósíal-
istaflokkur Ungverjalands, sem
er eins konar arftaki Kommún-
istaflokksins, er að okkar mati
framhald af bestu arfleifð ung-
verskrar verkalýðshreyfingar, en
hann er ekki framhald á stefnu
Kommúnistaflokksins.
Reszö Nyers, núverandi for-
maður Sósíalistaflokksins er hag-
fræðingur, sem var á sínum tíma
arkitekt þeirra efnahagsumbóta
sem hafnar voru 1968 og voru
grundvöllur efnahagsframfara í
Ungverjalandi. Hann skildi hins
vegar að ekki nægði að gera efna-
hagsumbætur ef ekki yrðu jafn-
framt gerðar pólitískar umbætur.
Hann hóf afskipti af stjórnmálum
fyrir 2-3 árum og er nú leiðtogi
Sósíalistaflokksins. Sósíalista-
flokkurinn tók upp samvinnu við
aðra stjórnmálaflokka í landinu,
sem fól í sér að á síðastliðnu
sumri var stjórnarskrá landsins
endursamin í flestum greinum.
Endanleg stjórnarskrá verður þó
ekki frágengin fyrr en með næsta
þingi, sem verður haldið að unda-
ngengnum frjálsum þingkosning-
um. Það verða fyrstu frjálsu þing-
kosningarnar í Ungverjalandi
síðan 1947.
Á þeim tíma sem liðinn er síð-
an starfsemi stjórnmálaflokka
var gefin fullkomlega frjáls hafa
sprottið upp 40-50 slíkir flokkar í
landinu. Ahrif þeirra munu ekki
koma í ljós fyrr en eftir fyrstu
kosningarnar, en samkvæmt
kosningalögum þarf 4% lág-
marksfylgi til þess að komast inn
á þing. Flokkunum mun þá vænt-
anlega fækka, en 1947 voru 5
stórir flokkar í ungverska þing-
inu.
Næsti áfangi þeirra grundvall-
arbreytinga, sem ungverskt
þjóðfélag er nú að ganga í gegn-
um, felst í því að þann 26. nóv-
ember verður efnt til þjóðarat-
kvæðagreiðslu um það, hvort
forseti lýðveldisins skuli kosinn
beinni leynilegri kosningu eða
hvort fyrst skuli efnt til þingkosn-
inga, og þinginu síðan falið að
kjósa forseta.
Sósíalistaflokkurinn hefur lýst
þeirri skoðun, að forsetann skuli
velja með beinni kosningu fólks-
ins, en stjórnarandstaðan hefur
haft þá skoðun að fyrst skuli
kjósa til þings og síðan skuli þing-
ið velja forseta. Kosningarnar
þann 26. nóvember munu leiða
vilja fólksins í ljós. Það er í fyrsta
skipti í langan tíma sem þjóðin
fær að segja álit sitt og úrslitin eru
því spennandi. Samkvæmt regl-
um þarf kosningaþátttaka að
vera yfir 50% til þess að kosning-
in sé marktæk. Síðustu fregnir
herma að nokkrir stjórnarand-
stöðuflokkar hafi hvatt fólk til að
hunsa kosninguna, og því eru úr-
slitin spennandi, hvernig sem þau
fara.
Fyrir rúmu ári síðan átti ég
samtal við ungverska mennta-
konu, sem lýsti þá þeirri skoðun
sinni að umbœtur í Ungverjalandi
vœru illframkvæmanlegar. Það
vœri búið að ala þjóðina upp íþví
að ríkið og flokkurinn hugsaði
fyrir fólkið, og ungverskur al-
menningur kynni ekki lengur að
axla lýðrœðislega ábyrgð. Hún
nefndisem dœmi húsnæðiskerfið,
sem væri mjög niðurgreitt en
komið í þrot. Efnahagslegar um-
bætur hlytu að fela í sér að verð á
húsnœði færðist nœr markaðs-
verði. það þýddi auknar byrðar á
fólkið, og því myndi það snúast
öndvert gegn nauðsynlegum um-
bótum. Var þessi kona óeðlilega
svartsýn?
Já, það tel ég. Það er að vísu
rétt, að við munum þurfa að færa
fómir til þess að brúa það efna-
hagslega bil, sem er á milli Ung-
verjalands og hins þróaða hag-
kerfis vesturlanda. En það er
hægt að gera með misjöfnum
hætti. Húsnæði hefur verið niður-
greitt fyrir alla. Nú þegar hækka
þarf verðið til samræmis við raun-
verulegan kostnað, þá þarf um
leið að byggja upp nýtt félagslegt
kerfi, sem hjálpar þeim er
nauðsynlega þurfa á því að halda,
en ekki hinum. Það þýðir aukið
réttlæti miðað við það sem verið
hefur.
Hvað varðar lýðræðishefðina,
þá tala staðreyndimar sínu máli:
við búum ekki lengur við það
forræði ríkis og flokks, sem Ung-
verska alþýðulýðveldið byggði á.
Það vald er einfaldlega ekki
lengur fyrir hendi.
Það sem stjóm okkar leggur
áherslu á núna er að koma á
formlegum samskiptum á milli
Ungverjalands og V-Evrópu-
landanna. Við stöndum frammi
fyrir margs konar tollamúrum og
útflutningskvótum í viðskiptum
okkar við Vesturlönd, og á því
þurfum við að finna lausn. Þess
vegna leitum við eftir samningum
við bæði Evrópubandalagið og
EFTA, og þess vegna höfum við
m.a. lagt aukna áherslu á aukin
samskipti við Norðurlöndin. Ég
fylgdi Jóni Baldvin Hanni-
balssyni utanríkisráðherra ykkar
í opinberri heimsókn hans til
Ungverjalands um daginn. Ég tel
að hún hafi verið gagnleg og von
okkar er að hún beri árangur í
nýjum formlegum samskiptum á
milli Ungverjalands og EFTA-
rfkjanna og auknum viðskiptum
á milli Ungverjalands og aðildar-
ríkjanna, þar á meðal lslands.
-ólg
(fl Útboð
Innkaupastofnun Reykjavíkurborgar, f.h. borg-
arverkfræðingsins í Reykjavík og Borgarskipu-
lags Reykjavíkur, óskar eftir tilboðum í vinnu-
stöðvar fyrir væntanlegt kortaupplýsingakerfi
fyrir Reykjavík.
Um er að ræða 8 vinnustöðvar (workstations)
fyrir UNIX-fjölnotendastýrikerfi, með öllum til-
heyrandi fylgibúnaði.
Útboðsgögn verða afhent á skrifstofu vorri,
Fríkirkjuvegi 3, Reykjavík, frá og með fimmtu-
deginum 23. nóvember 1989, gegn kr. 1000,-
skilatryggingu.
Tilboð verða opnuð á sama stað miðvikudaginn
20. desember, kl. 11.00.
INNKAUPASTOFNUN REYKJAVIKURBORGAR
Frikirkjuvegi 3 - Simi 25800
Keflavík -
Njarðvík
Svæðisstjórn málefna fatlaðra á Reykjanes-
svæði leitar eftir hentugu húsnæði fyrir sambýli í
Keflavík eða Njarðvík. Um er að ræða raðhús
og/eða einbýlishús á einni hæð með 5-6 rúm-
góðum herbergjum.
Tilboð óskast send eignadeild fjármálaráðu-
neytisins, Arnarhvoli, 150 Reykjavík, fyrir 1.
desember 1989.
Fjármálaráðuneytið,
21. nóvember 1989
ÞJÓÐVILJINN — SÍÐA 11