Þjóðviljinn - 13.02.1990, Page 7

Þetta bréf er samið í þeim til-
gangi að lísa þeirri kníjandi
nauðsin að brúa þann illræmda
fjörð Gilsfjörð.
Ef vafi er á hvar þessi fjörður er
á jarðkringlunni, þá er hann skírt
upp teiknaður hjá Nató og Var-
sjárbandalaginu.
Skal nú fjallað um nauðsin
þessarar brúar á ímsa vegu en öll
umræðan stefnir þó að einu
marki. - Sem sagt brúargerð ifir
Gilsfjörð.
Þjóðleið vestur og suður firir
þennan fjörð er farin á þann hátt,
því austurátt hefur ekki verið
tekin í notkun af almættinu enn, á
þessu svæði. Torleiði firir þennan
fjörð er hrikalegt, sumar sem vet-
ur. Ekki líkindi á að mannheldan
ís leggi á fjörðinn firr en árið
2018.
Áður en sjálfrennireiðartíð
rann upp, var ráðinn ferjumaður
staðsettur siðramegin fjarðar
með uppsátur ferjustútsins ímisst
á Salthólmavík eða Ytri-Fagra-
dalslandi. Níttist illa hans þjón-
usta sökum ótriggilegs farvatns,
blindskerja, boða, stirðlegra
strauma og mislindi vinda. Ef
samgangna saga Gilsfjarðar irði
einhvern tíma skráð, irði kaflinn
um ferjumanninn mjög athiglis-
verður.
Ferjumaðurinn var mjög skap-
mikill og og hafði allt aðkall og
firirskipanir við sjósetningu,
uppsátur og svo í sjóðferðum,
eins og tíðkast á herskipum í or-
ustu. - (kom herfjötur ifir menn í
návist hans).
Uppsátur fór fram með göng-
uspili. Að því verki loknu vafði
maðurinn nærbuxunum sínum
um skrúfuna, svellþæfðri föður-
landsbrók. Var allt hans fas við
það verk í algjörri andstæðu við
firri framkomu, - síndi af sér fá-
fengilega umhiggjusemi og hjart-
ahlíju.
- Síðan hef ég séð tugi skipa og
báta uppsetta víða um land með
kviknakta skrúfuna. Hefur mér
aldeilis ofboðið slíkt hirðuleisi.
Er nú síst að undra þótt allt sé
ekki í sómanum hjá útgerðinni ef
annað fer þar eftir. Manni ber í
hug að útgerðin gefi svo lítið af
sér, að útgerðarmenn séu allir
nærbuxnalausir eins og flug-
freijur.
Þirfti að benda honum Hall-
dóri Ásgrímssini á að bæta hér
um skjótt.
Þokulúður átti ferjumaðurinn
sömu gerðar og Gabríel erkieng-
ill á að blása í þegar dómsdagur
rennur upp, að kalla alla fram-
liðna til dóms. Talið var að þok-
ulúður ferjumannsins hefði sama
hljóm. Hreppsnefnd Saurbæjar-
hrepps lagði blátt bann við að
ferjumaðurinn blési í lúðurinn
því hætta var á að framliðnir fæld-
ust upp í ótíma. Og þar sem fjöldi
ómaga og sveitarlima höfðu verið
huslaðir, í gegnum tíðina, á
hreppsins kostnað, gæti orðið
sveitarfélaginu mjög kostnaðar-
samt að koma þeim niður aftur.
Mjög erfitt reindist ferju-
manninum að hiíða þessum til-
mælum, einkum ef alþingis-
kosningar stóðu til, því nokkur
ásælni var að reina að koma fram-
liðnum á kjörskrá. Því eins og all-
ir vita, eiga einstaka þingmenn
öruggt filgi afturgangna og svo
annarra á svipuðu plani.
í annan stað fann ferjumaður-
inn upp kvótan illræmda sem nú
flæðir ifir landbúnað og sjávarút-
veg.
Svoleiðis var að ferjumaðurinn
var mjög fátækur og átti ekki
annað farartæki til að ferðast á á
landi, en eitt kvenhross. Varð öll
fjölskildan að ferðast samtímis á
þessu hrossi. Að sjálfsögðu varð
maðurinn að miða fjölskildu-
stærðina við hrigglengd merar-
innar. Til þess setti hann kvóta á
alla sína barnagerð svo enginn
fjölsakildumeðlimur þirfti að
sitja heima ef hafin var reisa.
Ekki er firir að sinja að bænd-
um og útgerðarmönnum þiki nú
sem hvótinn miðast við hrigg-
leingd merar, - en það er nú
önnur saga.
Gilsfjarðarrolla
Opið bréftil samgöngumálaráðherra, fjárveitingavaldsins oggull-
kreistara ríkisins frá Steinólfi Lárussyni í Ytri-Fagradal
- Bíðið þið nú við á meðan ég
fæ mér í nefið
Eins og áður er getið eru sam-
göngur firir Gilsfjörð háskasam-
legar vegna stórviðra, snjóflóða,
grjótflugs og skriðufalla. Jafnvel
svo að sjálfur andskotinn hefur
ekki treist sér til að fara firir
fjörðinn, nema í góðu veðri, - og
svo Saurbæjarklerkur, sem þjón-
ar Garpsdalskirkju. Þeir félagar
hafa jafnan staðið að jöfnum leik
að spóla í liðnum. Engin dæmi
eru um að andskotinn hafi orðið
að lúta að góðu nema í þessum
tilfellum, - slíkt er torleiði firir
fjörðinn.
Er þessi ástæða ærin til að hefja
brúargerð á Gilsfjörð.
Þó skal nú tína til fleiri rök.
Til dæmis er nú skildleikarækt
hjá mannfólkinu í Geiradal og
Reykhólasveit komið á háska-
samlegt stig.
Forsjónin sjálf hefur slegið
vamagla firir of mikilli skildleika-
rækt þannig að menn eru látnir
halda að allt sé betra hinumegin
við fjallið eða hinumegin við
fjörðinn. Og menn fá hvata og
vessa í holdið til að fara af stað til
kvonbæna ifir fjall eða firir fjörð.
Halda jafnvel að huggulegri be-
holarar firir fjölgunardropa séu
allstaðar betri en í sinni sveit.
Þessir hvatar koma sterklegast
ifir menn á brundtíðarmánuði en
þá er stórleikur höfuðskepna
hvað trilltastur með veðurfar. í
þessu tilfelli hafa menn orðið að
snúa við á miðri leið firir Gilsf-
jörð og orðið að láta deigan síga.
En eins og allir vita er það hið
alversta í öllum kvennamálum ef
menn verða að láta deigan síga.^
Dæmi um hvað skildleikaræktj
er hættuleg öllum lífríkis-l
stofninum má fá skírust af Skag-f
aströnd. Þar úrkinjaðist lús á
mönnum af skildleikarækt svo að
hún stráféll, - allt firir sam-
gangnaleisi.
Hættulaust má aðeins kalla að
fara firir Gilsfjörð einungis á
þeim tíma sem jötunuxinn flígur.
Þó er alltaf ifirvofandi grjótflug
úr fjöllum.
Vissulega hefur verið reint að
bæta samgöngur firir þennan títt
nefndan fjörð.
Þegar sjálfrennireiðartíð hófst,
var gerð rispa í hlíðarnar með
jarðítu. Þá varð að sæta sjávar-
föllum á nokkrum kafla á ferð
firir fjörðinn. Menn fóru oft af
stað í bráðræði áður en full fallið
var frá og kaffærðu bfla sína í salt-
vatninu, reindar í þeirri trú að
saltpækill varnaði öllum
skemmdum.
Þaðan er komin þrá íslendinga
að flitja inn saltpæklaða bfla. t
Seinlega gekk að malbera
þessa áðurnefnda jarðíturispu;
Fjárveiting til þess reindist oft-
ekki meiri en svo, að vegavinnu-
flokkurinn gat komið á staðinn
og tjaldað. - Varð að fara til baka
á sinn kostnað. En það ár sem
fjárveiting reindist meiri þá varð
verkstjórinn svo heims-
menningarlega sinnaður að hann
lét bera ofaní veginn leir, þar sem
hann hafði frétt að stræti og torg
Rómarborgar væru klædd mep
leir. Komst að því síðar að þessi
leir í Rómaborg var brenndur og
þar af leiðandi beinharður, en við
Gilsfjörð reindist þessi leir,
óbrenndur, afar illa, einkum í
vætutíð, - varð sleipusamt, -
framkallaði óvandað orðaval hjá
bflstjórum í garð vegagerðarinn-
ar í heild, - ifir allt landið litið.
Það er hald manna að þessi
kafli í vegagerðarsögunni hafi
verið strikaður út jafn stórmann-
lega og að þessu var staðið.
Þó þessi leir hafði verið fjar-
lægður eru nokkur dæmi um að
farartæki hafi hratað út af hon-
um. Jafnvel vegheflar og jarðítur
hafa skoppað niður í fjöru úr
hlíðinni, vinnandi við það verk að
draga úr sköflum bfla kaffærða
svo sem læknisbflinn og díra-
læknisins, sem höfðu orðið að
liggja úti næturlangt við mikinn
háska, snjóshengjum ifir hang-
andi. Díralæknirinn var að fara í
einu þessara tilfella vestur í Guf-
udalssveit, þar sem talið var að
hestur hefði viðbeinsbrotnað.
Til þess að útskíra hvers vegna
læknir er ekki staðsettur á
Reykhólum eins og áður var hér
forðum, þarf nokkra umfjöllum.
Lengi var það að læknir var á
Reykhólum og gegndi sínu emb-
ætti með miklum sóma, uns af-
gerandi breiting varð á. Spúsa
læknisins fékk sendan hana að
hænsnabúi sínu alla leið sunnan
af Rosmhvalanesi. Reindist hann
foráttu grimmur og uppvöðslu-
samur. Gekk millum hænsnabúa
staðarins, ifirgekk hanann á
hverju búi með ofbeldi og lík-
amsmeiðingum, át matinn og
hafði með hænum. Húsfreijur
staðarins reindu allar sem ein, að
koma ifir þennan hana siðferðis-
legri skikkan. Kom firir lítið.
Varð af sundurlindi og þikkja þar
sem spúsa læknisins varði mál-
stað síns hana með hundrað og
átján desibela upploki. Kom
einnig berlega í ljós að spúsa
læknisins var að sínu leiti hálfu
grimmari en haninn, bæði til
munns og handa.
Hverinn Kraflandi lá niðri
meðan þessi hriðja rann ifir.
Lengi vel höfðu bændur stað-
arins engin afskifti haft af þessum
þvergirðingi, þar til húsfreijur
gripu til sama ráðs og fornkonur
beittu forðum daga við bændur
sína, ef þær vildu koma blóð-
hefndum fram.
Það var á þann veg að þær
mæltu svo við bændur sína: Eigi
skalt þú koma mér í eina sæng firr
en fullum hefndum er náð.
Nú sögðu húsfreijur staðarins
við bændur sína: Eigi skalt þú
koma mér í eina sæng firr en han-
inn grimmi en farinn, ellegar
dauður.
Nú hafa innflutningsifirvöld
ónítt þetta hroðalega ráð. Nú
geta menn fengið við vægu verði
dæilegar píur frá Tælandi inn-
fluttar. Mikið lof eiga þau ifirvöld
skilið að óníta þetta ráð, og að
reina að drepa niður að nokkru
ráði, Jafnréttisöfgvar kvenna. -
Þær eru jafnvel farnar að pissa
standandi.
Víkjum nú aftur að ástæðum
firir læknisleisi á Reykhólum.
Eftir að húsfreijur höfðu beitt
ráðinu hræðilega, hittist svo á að
umgangspest fór sem faraldur um
sveitina og lögðust menn í þúngri
sótt unnvörpum. Það undraði
lækninn að hans var aldrei vitjað.
Að nokkrum tíma liðnum fór
hann ókallaður að vitja sjúkra,
gekk að hvflu manna með lækni-
sfræðilegu ávaipi. Fékk einungis
þau svör í umli undan sænginni.
„Ég vil verða sjálfdaður“. Fór
læknirinn hús úr húsi, allstaðar
sömu svörin, - ég vil verða sjálf-
dauður. Þegar svo var komið að
menn vildu firir alla muni verða
sjálfdauðir, taldi læknirinn að
hann hefði þar ekkert að gera og
hrökklaðist burt frá Reykhólum,
ásamt spúsu sinni og hananum
grimma.
Sagt er að spúsan hafi mælt svo
með þúngum áhrínisorðum, að á
Reykhólum skildi læknir aldrei
þrífast.
First og fremst eftir að haninn
grimm var farinn af staðnum og
menn fóru aftur að sænga hjá
konum sínum, lögðu þeir af þá
meiningu að vilja verða sjálf-
dauðir og fengu annan lækni á
staðinn. Gerðu nokkrir læknar
tilraun til að starfa á Reykhólum
en að því er virðist hafa áhrínis-
orð spúsunnar síast ifir staðinn og
er nú svo komið að læknir fær
tæplega unað á Reykhólum nema
nokkra klukkutíma í einu. Kom-
andi þangað frá Búðardal vestur
firir Gilsfjörð, eftir lögskipaðri
tilstuðlan heilbrigðisifirvalda, ið-
uglega við mikinn lífsháska eins
og hér er áður líst og mun svo
verða þar til brúaður verður
Gilsfjörður.
Með þessum rökum má það
teljast forhert og óguðlegt hjarta-
lag viðkomanda ifirvalda, ef
frelsast brúargerð á Gilsfjörð.
Slútta ég hér með þessu ákalli.
Ytri-Fagradal á jólum 1989
Steinólfur Lárusson.
Steinólfur Lárusson er bóndi í
Ytri Fagradal, Skarðsströnd í
Dalasýslu. Höfundur fór fram á
að stafsetningu hans yrði haldið.
Skil á staðgreiðslufé
EINDAGINN
ER 15.
HVERS MÁNAÐAR
greinum", blátt eyðublað fyrir greidd
laun og rautt fyrir reiknað endurgjald.
Skilagrein ber ávallt að skila einnig þó
svo að engin staðgreiðsla hafi verið
dregin af í mánuðinum.
Allar fjárhæðir skulu vera í heil-
um krónum.
RSK
RlKISSKATTSTJÓRI
Launagreiðendum ber að skila afdreg-
inni staðgreiðslu af launum og reikn-
uðu endurgjaldi mánaðarlega. Skilin
skulu gerð eigi síðar en 15. hvers mán-
aðar.
Með skilunum skal fylgja greinar-
gerð á sérstökum eyðublöðum, „skila-
I

i
Þriðjudagur 13. febrúar 1990 ÞJÓÐVILJINN - SÍÐA 7