Þjóðviljinn - 20.03.1990, Blaðsíða 5

VIÐHORF
Hnekkjum fámennis veldinu í Reykjavík
Austur í Evrópu hafa stéttir og
þjóðir á örfáum mánuðum rifið
sig undan miðstýringu, einokun
og fámennisveldi. Frelsisbylgjan
hefur hvergi numið staðar. Engin
landamæri hafa varnað henni að
halda áfram, þjóð eftir þjóð sækir
sér rétt, sækir sér frelsi, hristir af
sér fámennisveldið, brýst undan
flokksræðinu.
Við höfum lifað þá gleðiríku
daga, þegar einstaklingar,
milljónir einstaklinga hafa sótt
sér þetta frelsi, knúnir áfram af
þeirri frelsisþrá sem er mannin-
um eiginleg, þrá eftir meira rétt-
læti, jafnræði þegnanna, mann-
legri reisn ALLRA samfélags-
þegna.
En það hefur víðar verið fá-
mennisveldi en í Austur-Evrópu.
Pó við íslendingar búum í lýð-
ræðisþjóðfélagi sem ekki er hægt
að líkja saman við einræðis-
þjóðfélög, þá vantar mikið á að
óskir fjöldans séu það ráðandi afl
sem hugtakið LÝÐRÆÐI felur í
sér.
f okkar samfélagi Reykjavík er
fámennisveldi. Vald hefur þjapp-
ast saman gegnum áratugalanga
stjórn eins flokks, Sjálfstæðis-
flokksins. Þar með er ég ekki að
setja jafnaðarmerki milli Komm-
únistaflokks Ráðstjórnarríkj-
anna og Sjálfstæðisflokksins í
Reykjavík. En langvarandi yfir-
burðavald spillir - það tileinkar
sér þá aðferð að fá fólk til hlýðni
við sig með refsingu og umbun,
hvort sem er í Sovét eða Reykja-
vík. Á báðum stöðum hafa menn
lært að það borgar sig að styðja
Flokkinn til þess að gæta
þröngra, persónulegra
hagsmuna.
Þar sem fámennisveldi er ríkj-
andi er fjöldinn gjarnan óvirkur,
tekur ekki þátt í mótun samfélags
síns. En í frelsisbylgjunni snýst
þetta við, einstaklingarnir sem
hafa verið dofnir svo árum
skiptir, talið þýðingarlaust að
reyna að hnekkja flokksveldinu,
verða pólitískt virkir, bindast
höndum og steypa fámennisveld-
inu. Einstaklingnum vex ás-
megin. Hann finnur að hann get-
ur haft áhrif á umhverfi sitt og
samfélag. Lýðræðið tekur fjör-
kipp.
Rœðaflutt á stofnfundi Samtaka um nýjan vettvang, laugardaginn 17. mars
Kristín Á. Ólafsdóttir
Kröfur lyóræóis-
þjóðfélags
Raunverulegt lýðræðisþjóðfé-
lag gerir þá kröfu til einstakling-
anna að þeir séu vakandi, að þeir
reyni að hafa mótandi áhrif á um-
hverfi sitt, séu þátttakendur og
pólitískt ábyrgar manneskjur.
Raunverulegt lýðræðisþjóðfé-
lag gerir harðar kröfur til fjöl-
miðla sinna, að þeir miðli alhliða
upplýsingum, - ekki bara upplýs-
ingum sem fámennisveldið lætur
sér vel líka. Lýðræðisfjölmiðlar
bregða líka ljósi á þær hliðar sem
reitt gætu ráðandi Flokk til reiði.
Andspænis fámennisveldi
Sjálfstæðisflokksins í Reykjavík
höfum við reynt í mörgum flokk-
um og samtökum að veita aðhald
og viðnám. í stórum dráttum hef-
ur verið ríkjandi málefnaleg sam-
staða um meginþætti gagnrýninn-
ar og valkosti við stjórnun fám-
ennisveldisins.
Það eru og hafa verið skýrar
línur:
Við höfum viljað virða og
rækta einstaklingsfrelsi allra sam-
borgara, einnig einstaklingsfrelsi
barna og gamalmenna.
Við teljum óskir foreldra í
hundraðatali um sómasamlegar
aðstæður við fæðingu barns -
þyngri á vogarskálum lýðræðisins
en óskir nokkurra lækna um
húsnæði og aðstöðu borgarinnar.
Við vitum að nægir fjármunir
eru til í sameiginlegum sjóðum
okkar til þess að búa reykvískum
fjölskyldum öryggi og vellíðan í
daglegu lífi langt umfram það
sem nú er.
Fámennisveldið, með ríki-
dæmi reykvískra skattgreiðenda í
höndunum lætur sér sæma:
600 manna BRÝNAN FOR-
GANGSLISTA gamals fólks
sem þarf hjúkrunarrými eða ör-
uggt húsnæði með mismikilli
þjónustu. Brýnn forgangur
merkir að þessar óskir þarf að
uppfylla STRAX, eða réttara
sagt STRAX í GÆR.
Þessi ríka borg státar af 1800
barna biðlista eftir dagvistar-
þjónustu. Er listanum þó haldið í
skefjum með því að banna skrán-
ingu vissra barna.
Fólk sem vantar sárlega leigu-
húsnæði fyllir enn aðra biðlista
höfuðborgarinnar. Þar er lág-
marksbið 1 ár.
Reykvískir biðlistar og pólskar
biðraðir - hvorutveggja má
bregðast við með breyttum
stjórnarháttum.
Það er engin ástæða til þess að
launa starfsmenn Reykjavíkur-
borgar ver en starfsmenn annarra
forsendur fyrir tveimur ólíkum
framboðum að ræða - framboði
fámennisveldis Sjálfstæðisflokks-
ins og framboði í anda lýðræðis,
samábyrgðar og mannræktar.
Framboð manneskjulegs um-
hverfis gegn framboði minnis-
varðanna.
Þrátt fyrir víðtæka málefnalega
samstöðu minnihlutaflokka í
„Þeir eiga enn tœkifœri til
að taka þátt í nýjum lýð-
rœðislegum vettvangi og
ganga sameiginlega fram
í breiðfylkingu einstak-
linga sem ætlar að sigra
flokksrceðið fyrir lýð-
rœðið“
sveitarfélaga í landinu. Samt hef-
ur fámennisveldið komist upp
með það.
Reykjavík þyrfti ekki að vera
það sveitarfélag í landinu sem
lengst á í land með að byggja
grunnskólahúsnæði sem rúmað
gæti einsetinn skóla. Þannig er
það nú samt.
Fámennisveldi, að ég ekki tali
um einræði viðheldur sjálfu sér
með sýnilegum táknum um mátt
sinn og megin. Milljarðar renna
úr vösum okkar í ráðhús, ræki-
lega tengt æðstráðanda og í
minniskúlu með því glæsta nafni
PERLAN.
Það er í eðli fámennisveldis að
þjóna vel hagsmunum hinna fáu,
stóru, útvöldu. Það kemur því
ekki á óvart að borgarstjórinn var
fundarstjóri á aðalfundi Eim-
skipa h.f. nú í vikunni. Við eigum
að vita hvar hjartað slær. Smáat-
vinnurekendur eiga ekki eins vísa
náðarsól núverandi borgaryfir-
valda. En okkur er betur borgið
með fjölskrúðugu atvinnulífi og
sveitarstjórnir geta ef þær viíja
auðveldað grósku og fjölbreytni í
atvinnustarfsemi.
Breiðfylking með
sameiginleg markmið
í sjálfu sér er hér um nægar
borgarstjórn Reykjavíkur hefur
reynst árangurslaust að fá þá til
sameignlegs framboðs í Reykja-
vík. Þrátt fyrir þá vinda sem nú
blása um Evrópu og feykja burt
gömlum kerfum þannig að fólk
þarf að endurmeta öll gömul
sjónarhorn - hafa reykvísku
flokkshúsin reynst óhagganleg af
sínum gróna grunni. OU nema
eitt.
Því miður hefur meirihluti
flokksfólksins ekki viljað, fram
að þessu, taka höndum saman við
samherja í öðrum flokkum og
utan flokka um valkost við
reykvíska fámennisveldið. Þetta
flokksfólk hefur kosið að láta
kyngreiningu, sögulegan bak-
grunn frá kreppuárunum og
hefðbundin landamæri flokks-
véla segja til um fjölda framboða.
Því miður segi ég, því mér finnst
að þessi afstaða hafi tekið frá
fólki sýnina á meginmarkmið
okkar allra: Það markmið að gera
reykvískt samfélag manneskju-
legra, lýðræðislegra og betra en
það nú er.
Það er þó ljóst, að því víðfeðm-
ari félagslegur bákgrunnur, póli-
tísk breidd framboðs er, þeim
mun meiri líkur eru á að ná góð-
um árangri. í þeirri von og vissu
erum við að sinna þeirri borgara-
legu skyldu okkar að nota lýð-
ræðislegan rétt til að mynda nýj-
an vettvang fyrir hugmyndir og
hagsmuni sem alltof lengi hafa
legið í láginni í Reykjavík.
Þetta er „Nýr vettvangur"
hugmynda og hagsmuna einstak-
linga og hópa, barna, fjölskyldna
og gamla fólksins. Þetta er ekki
spurning um flokksdilka, þetta er
spurning um manneskjur, ein-
staklingsfrelsi okkar allt frá fæð-
ingu, umgengni við umhverfi
okkar, umhyggju fyrir öldruðum
samborgurum.
Þeir flokkar sem eiga málefna-
lega samstöðu með okkur í borg-
armálefnum, ættu að skoða hug
sinn enn einu sinni. Þeir eiga enn
tækifæri til að taka þátt í nýjum
lýðræðislegum vettvangi og
ganga sameiginlega fram í
breiðfylkingu einstaklinga sem
ætlar að sigra flokksræðið fyrir
lýðræðið.
Auðvitað er á brattann að
sækja. Fámennisveldið í Reykja-
vík nýtur samkvæmt skoðana-
könnunum ógnvænlegs stuðnings
- allt að 75% fylgi. En ágæta
fundarfólk, fámennisveldi annars
staðar í heiminum hefur oft sýnt
fram á háar prósentutölur, þó
það væri í raun veikt í sessi.
Við getum látið endalok fá-
mennisvelda annars staðar í
'neiminum verða fyrirmynd fyrir
okkur. Til þess þurfum við mörg
að verða borgaralega hugrökk,
við þurfum að hrista af okkur
doða vanahugsunar, og taka
höndum saman, - við sem eigum
svipaða drauma sem við viljum
gera að veruleika. Til þess þurf-
um við - Nýjan vettvang.
Ég hef sterka tilfinningu fyrir
því að Nýr vettvangur geti gefið
það svar í kosningunum í vor sem
mig langar að heyra 26. maí. Þess
vegna er ég með. Þess vegna hef
ég ákveðið að bjóða fram krafta
mína og gefa kost á mér í próf-
kjöri Nýs vettvangs. Þá ákvörðun
tek ég m.a. í þeirri vissu að ég er í
hópi með hugmyndaríku, dug-
andi fólki sem veit hvað það vill
og á sér sameiginleg markmið.
Kristín Á. Ólafsdóttir er borgarfull-
trúi Alþýðubandalagsins.
Pá stöðu þarf að styrkja en ekki veikja
Sigurjón Pétursson skrifar
Enn er búið að stofna Flokkinn
sem á að sameina alla vinstri
menn og hnekkja veldi íhaldsins í
eitt skipti fyrir öll.
Þessi Flokkur hefur að vísu oft
áður verið stofnaður undir ýmis-
konar nöfnum. Fyrir örfáum
árum hét Flokkurinn Bandalag’
jafnaðarmanna þar áður Samtök
frjálslyndra og vinstri manna og
nú gegnir hann nafninu Nýr vett-
vangur.
Þessi Flokkur er alltaf stofnað-
ur til að sameina alla vinstri menn
í einum flokki (nema kannski þá
sem eru allra lengst til vinstri, það
er heldur verra að þeir sameinist
Flokknum) og aðferðirnar eru
ætíð hinar sömu þ.e. að kljúfa
eftir mætti þá flokka sem fyrir
voru og stofna nýjan.
Það er sérstaklega vinsælt að
stofna Flokkinn í tengslum við
borgarstjórnarkosningar í
Reykjavík, enda mikil þörf á að
hnekkja veldi íhaldsins í Reykja-
vík. í tuttugu ár hefur það ekki
brugðist nema einu sinni að
stofnað væri til nýrra framboða til
að hnekkja valdi íhaldsins í
Reykjavík og í það eina skipti
sem það brást þá tapaði Sjálf-
stæðisflokkurinn meirihluta sín-
um í kosningunum 1978.
Það er mjög sérstakt við Flokk-
inn nú að hann leggur ekki fram
neina nýja stefnu ef marka má
ummæli forystumanna hans sem
birst hafa hér í blaðinu. Stefnan á
að vera sú sama og minnihluta-
flokkarnir í borgarstjórn hafa
haft liðið kjörtímabil.
Hinn nýi vettvangur ætlar sam-
kvæmt þessu að byggja á gömlum
grunni sem flokkarnir sem hann
ætlar að koma í staðinn fyrir hafa
byggt og barist fyrir í fjögur ár
sameiginlega og sem finna má
langt aftur í tíma ef einhverjum
skyldi detta í hug að lesa tillögu-
flutning Alþýðubandalagsins í
borgarstjórn í gegn um áratug-
ina.
Flokkurinn ætlar samkvæmt
þessu ekki að vera vettvangur
nýrrar hugsunar með nýrri til-
lögugerð. Hann er ekki stofnaður
vegna þess að flokkarnir sem
hann ætlar að koma í staðinn fyrir
hafi ekki staðið sig nógu vel í
stefnumótun, stefna þeirra er
stefna hans.
Nýr vettvangur ætlar að vera
lýðræðislegri en allir aðrir og við-
hafa opið prófkjör til að velja
frambjóðendur sína. Þrátt fyrir
það er talað um það upphátt að í
fyrsta sæti listans verði Ólína
Þorvarðardóttir, í öðru sæti
Bjami P. Magnússon og í þriðja
sæti verði Kristín Á. Ólafsdóttir.
Það var einhvern tíma haft eftir
einræðisherra úti í heimi að kosn-
ingarnar skiptu engu máli, það
sem skipti máli væri að vinna
talninguna. Ósjálfrátt dettur
manni í hug að forysta Nýs vett-
vangs telji sig geta haft gott vald á
talningunni úr því að sætum hefur
þegar verið raðað.
Verði niðurstaða talningar-
innar í prófkjörinu sú sem nú er
altalað að verði, þá er vandséð
hvað nýtt er við svipmót listans ef
frá er talið efsta sætið. Verður
nýr Bjarni P. í öðm sæti og verð-
ur ný Kristín Á. í hinu þriðja?
Flest bendir til þess að það eina
nýja við þetta framboð sé nafnið.
Á stofnfundi Flokksins mátti
sjá mörg kunnugleg andlit fyrir
okkur Alþýðubandalagsmenn,
forysta Birtings, félags sem kallar
sig Alþýðubandalagsfélag virðist
„í tuttugu ár hefur það
ekki brugðist nema einu
sinni að stofnað vœri til
nýrraframboða til að
hnekkja valdi íhaldsins í
Reykjavík og í það eina
skipti sem það brástþá
tapaði Sjálfstœðisflokk-
urinn meirihluta sínum“
næstum í heilu lagi hafa gengið til
liðs við nýja flokkinn.
Það er auðvitað alvarlegur
hlutur þegar klofningur verður í
hópi samherja, en þegar fólk á
ekki lengur pólitíska samleið þá
er það aldrei farsælt til lengdar að
reyna að starfa saman í einum
flokki sem logar þá í illdeilum og
óánægju eins og við höfum fengið
að reyna í Alþýðubandalagsfé-
laginu í Reykjavík á síðustu miss-
erum.
Hreinn aðskilnaður er oft betri
kostur en brösótt sambúð.
Fyrir Alþýðubandalagsfólk
ríður á miklu að tanda saman og
fefla flokkinn. Það má aldrei
gleymast að í áratugi hefur Al-
þýðubandalagið sameinað undir
sínum merkjum sterkasta aflið
gegn ofurvaldi Sjálfstæðis-
flokksins. Alþýðubandalagið
hefur verið og verður vonandi
áfram um ókomna tíð forystuafl
vinstri manna í Reykjavík, þá
stöðu þess þarf að styrkja en ekki
veikja.
Sigurjón Pétursson er borgar-
fulltrúi Alþýðubandalagsins í
Reykjavík
Þriðjudagur 20. mars 1990 ÞJÓÐVILJINN - SÍÐA .5