Þjóðviljinn - 19.07.1990, Blaðsíða 5

Bréf um kjaramál
Kæri Þjóðvilji!
Það er ekki hægt annað hér í
fásinninu en að fagna því að ríkis-
stjórnin skuli ekki ætla að láta
undan þrýstingi, um að hækka
gengi íslensku krónunnar og að
lækka jöfnunargjald af erlendum
iðnaðarvörum.
Það kemur mér vissulega óvart
ef það er keppikefli ASÍ að
hækka gengi íslensku krónunnar.
í fljótu bragði virðist slík aðgerð
vera til bóta á kaupmætti launa
verkafólks en það er ekki ein-
hlítt.
Jú, aðgerðin þýðir lækkun á
verði innfluttra vara til landsins
og þess vegna ættu launamenn að
geta keypt meira af innfluttum
vörum fyrir tekjur sínar.
Þetta kann að vera einföld
lausn á reiknistokk hagfræðinga
með sama hætti og það var einfalt
reiknisdæmi í kjarasamningum
1986 að lækka verð á innfluttum
vörum (bflar, myndbandstæki,
tölvur, ísskápar ofl.)
Ég hélt satt að segja að forystu-
menn í samtökum launafólks
hefðu lært af þeim mistökum sem
gerðir voru í þeim samningum,
sem fólust í niðurfærslu á verði
erlendra iðnaðarvara er snerta
það fólk sem hefur lægstu launin
sáralítið. Það eru fyrst og fremst
þeir tekjuhærri sem njóta góðs af
slíkum aðgerðum og þeir sem
starfa við verslunar- og þjónust-
ustörf með hækkuðum launum.
Það var almenn skoðun fólks
og reyndar reikningslærðra
manna í atvinnulífinu að gengi ís-
lensku krónunnar hafi verið allt
of hátt skráð í nokkur misseri
eftir kjarasamningana 1986.
Með þeim afleiðingum m.a.,
að verslunar- og þjónustugreinar
þöndust út með mjög óeðlilegum
hætti, langt út fyrir þörf og getu
þjóðarinnar, innlend framleiðsla
hrundi niður í stórum stfl, bæði
fiskvinnsla (fiskvinnslu hefur að
sjálfsögðu verið hjálpað með
sem eyddu gjaldeyri fitnuðu af
rúmum launum sínum.
Því miður vildi svo til að ein-
mitt í framleiðslugreinum starf-
aði lunginn af hinu svokallaða
hækkun þvert á vilja meirihluta
samninganefndarmanna ASÍ frá í
vetur.
Það hefur verið ákaflega áber-
andi undanfarið að Verslunar-
Kristbjörn Árnason skrifar
„MiðstjórnASÍ virðist með þessu hafa tekið
undir sjónarmið stórkaupmanna, íþessum
tveim málum auk þess sem tekið er undir
ómaklegar árásirþeirra á Útvarpið sem er
auðvitað kostulegt í Ijósi þess að stórkaup-
menn hafa sjálfir verið að stofna til útvarps-
og sjónvarpsreksturs “
vasapeningum launafólks) og
samkeppnisiðnaður.
Verslunin hirti meira og minna
vinnuafl úr iðnaðinum, nú þegar
verslunin er að færast í átt til
jafnvægis eru hundruð manna á
atvinnuleysisskrám, þetta er
fólkið sem misst hefur vinnuna
vegna þess að fólk sem starfaði í
íslenskum iðnaði eða fólk sern
þangað hefði komið til starfa hef-
ur tekið störfin. Hvernig var
launamálum háttað á þessum
tíma?
Jú, laun fólks er starfaði í fram-
leiðslugreinunum voru í algjöru
lágmarki vegna lítillar eftirspurn-
ar eftir vinnuafli þess, þau fyrir-
tæki er öfluðu gjaldeyris eða
spöruðu hann með starfssemi
sinni voru á heljarþröm vegna
þess, að framleiðsluvörur þeirra
voru seldar langt undir kostnaði
vegna mismununar milli starfs-
greina með rangri gengisskrán-
ingu.
En fyrirtæki og launafólk í
verslunar og þjónustugreinum
„láglaunafólki" í landinu, þannig
að lækkun á útlendum sófasett-
um, myndbandstækjum, bflum
ofl. kom þeim að litlu haldi þá og
eins er nú.
Kjarasamningar 1986 hvöttu til
innflutnings á kostnað innlendrar
framleiðslu og spumingar vökn-
uðu um ranga samsetningu á
neyslu vísitölufjölskyldunar sem
framfærsluvísitalan er byggð á,
og hvort ekki væri eðlilegt að
taka upp aðrar viðmiðanir.
1 samninganefnd ASÍ í vetur
kom það til umræðu, að ef kæmi
til viðskiptabata, hvort samn-
inganefndarmenn væru sammála
um að gengishækkun væri ákjós-
anleg leið til leiðréttingar á kaup-
mætti. í stuttu máli, það var mjög
almenn andstaða við slíkar efna-
hagsaðgerðir nú, vegna þeirrar
mismununar milli hópa launa-
fólks sem slíkum aðgerðum
fylgdi.
Þess vegna veldur það mér
vonbrigðum ef miðstjórn hefur
valið að gera kröfur um gengis-
ráðið og önnur samtök innflutn-
ingskaupmanna hafa haldið uppi
látlausri baráttu fyrir niðurfell-
ingu á jöfnunargjaldi sem er 5% á
erlendar iðnaðarvörur og er þá
sama hvort varan er framleidd í
erlendum þrælabúðum (skv.ísl.
mælikvarða) eða á Norðurlönd-
um.
Allt skal gera til að gera inns-
treymi á þessum vörum sem
auðveldast, er þá sama þótt inn-
lendur iðnaður brotni á ströndum
ásamt meðfylgjandi skörðum
sem höggvast í íslenska velferð-
arkerfið. Ljóst er, að iðnaður As-
íulanda heldur því ekki uppi.
Með hækkandi gengi, hækkar í
pyngju heildsalanna einkum
þeirra er höndla með vörur frá
þeim löndum þar sem kjör launa-
fólks eru verst og arðránið mest.
Þar sem fólki er haldið nánast
ánauðugu í ekki hesthæfum hús-
um, hráefnisauði þessara landa
er ausið á altari þessarar gengdar-
lausri gróðahyggju og þegar þurr-
ausið verður fær aumingja fólkið
að taka við og stofna lýðræðisríki
og allt er svo gott.
Miðstjórn ASÍ virðist með
þessu hafa tekið undir sjónarmið
stórkaupmanna, í þessum tveim
málum auk þess sem tekið er
undir ómaklegar árásir þeirra á
Útvarpið sem er auðvitað kostu-
legt í ljósi þess að stórkaupmenn
hafa sjálfir verið að stofna til út-
varps og sjónvarpsreksturs.
Mennirnir sem fyrir nokkrum
árum töldu ekki mikið mál að
reka slíkar stöðvar í samkeppni
við Ríkisútvarpið, kvarta nú sár-
an undan ákaflega vægri sam-
keppni.
Fagna ber einnig að nú skuli
koma til framkvæmda endur-
greiðsla á virðisaukaskatti vegna
viðhalds á íbúðarhúsum, en að
sama skapi hlýt ég að lýsa van-
þóknun minni á þeirri sýndar-
mennsku sem niðurfelling á virð-
isaukaskatti er á bókum, því sú
niðurfelling mun ekki lækka verð
á bókum þegar til lengdar lætur,
en býður í þess stað heim ýmis-
skonar spillingu sem við þekkjum
úr gamla söluskattskerfinu.
Verðmyndun á bókum er
frjáls, framboð og eftirspurn
ræður verði á bókum en ekki
stjórnvaldsaðgerðir sem þessar.
Ætli stjórnmálamenn hafi ver-
ið að bjarga blöðunum sínum
þegar þeir ákváðu sleppa þeim og
bókunum við skattinn, getur það
verið að þeim sé ekki treystandi
að þessu efnum, mér segir svo
hugur að kallinn á kassanum
hefði frekar viljað afnema matar-
skattinn.
Kær kveðja, héðan úr sveitinni er
allt gott að frétta,
Kristbjörn Ámason.
Kristbjörn Árnason er formaður Fé-
lags starfsfólks í húsgagnaiðnaði.
í kjölfar könnunar á þekkingu
almennings á málefnum EBE og
Efta sem leiddi í ljós, að talið er,
fávísi þjóðarinnar á þessum þýð-
ingarmiklu viðfangsefnum, hefur
nú undanfarið orðið nokkur um-
ræða í fjölmiðlum fólki til kynn-
ingar og fróðleiks og er það vel,
því innan tíðar líður að því að
forsvarsmenn þjóðarinnar verða
að ákveða hverja stefnu þeir
taka. í öðru lagi gæti að því kom-
ið að þjóðin fengi tækifæri til að
kveða upp sinn úrskurð í þjóðar-
atkvæðagreiðslu sem í fljótu
bragði virðist óhjákvæmilegt nái
stjórnmálaflokkamir ekki
samkomulagi og má því augljóst
vera að mikið liggur við að um-
fjöllun og kynning þessa mikil-
vægasta úrlausnarefltis samtím-
ans fái þá höndlun er leiði til fars-
ællar niðurstöðu.
Sem allir vita emm við í EFTA,
- fríverslunarsamtökum Evrópu
ásamt löndunum fimm, Finn-
landi, Noregi, Svíþjóð, Austur-
ríki og Sviss, og má segja að þau
séu byggð á jafnréttisgrundvelli
þar sem allar þjóðirnar hafa jafn-
an atkvæðisrétt eða eitt atkvæði
hver.
Hjá EB er hinsvegar allt annað
uppá teningnum, þar sem fjórar
fjölmennustu þjóðirnar af þeim
tólf sem þar eru innanborðs hafa
meirihluta atkvæða, 40 gegn 34,
og þarf þar tæpast vitnanna við til
hvers refirnir em skomir.
Þá hlýtur það að vera býsna
torskilið íhugunarefni að á sama
tíma og stórveldi Vestur-Evrópu
berjast fyrir því að fletja álfuna út
í eitt og afsali sjálfstæðis fjölda
þjóða, verður ekki betur séð en
glaðst sé yfir hverri þeirri þjóð
ÍSLAND
annarra heimshluta sem tekst að
afla sér sjálfstæðis sem þær höfðu
glatað í tímans rás (getur átt sér
stað að það sé maðkur í mys-
unni?).
Ágreiningur um aðild að EB er
ekki nýr af nálinni. Fljótlega eftir
stofnun samtakanna fengu ýmsir
stjómmálamenn þá grillu í höf-
Bretar t.d. vöknuðu við vondan
draum á sínum tíma eftir nokk-
urra ára vem sína í EB og töldu
sig stórlega hlunnfama. Það við-
urkennt og að kalla kippt í liðinn
en endurtök sig eigi að síður og
gjört um það samkomulag.
Stórkostlegt miljarðasvindl
hefur sannast í sambandi við
Magnús Ó. Jónsson skrifar
„.. .ýmsir ábyrgir aðilar í þjóðfélaginu mœla
hiklaust með inngangi okkar í EB, og verður
að segjast eins og er að slíkt hlýtur að teljast
ólegfljótfœrni miðað við víkjandi aðstœður“
uðið að hér væri gullkálfur á ferð
og því betra fyrr en seinna að
tengjast slíku fyrirbrigði
traustum böndum hið snarasta.
Þeim er gjörðu þennan mál-
stað að sínum frá upphafi hefur
verið það nokkurt feimnismál
síðan og hafa sést fóma höndum
margir hverjir þá er um er rætt og
frábeðið sig allri þátttöku í slík-
um hugmyndum.
Færi betur að svo yrði framveg-
is. Því er þó aldeilis ekki að heilsa
enn sem komið er, ýmsir ábyrgir
aðilar í þjóðfélaginu mæla hik-
laust með inngangi okkar í EB,
og verður að segjast eins og er að
slíkt hlýtur að teljast ótrúleg
fljótfæmi miðað við ríkjandi að-
stæður.
Nokkur reynsla er komin á
starfsemi EB og sitthvað á reiki
um starfsemi samtakanna og hún
því miður ekki öll til fyrirmyndar.
vömflutninga yfir hin og þessi
landamæri, þar sem sama vara er
flutt margsinnis fram og til baka,
skráð og greiddar uppbætur
nokkmm sinnum og kæmi ekki á
óvart að ekki væri allt upp talið.
En trúlega standa vonir til að sá
annmarki verði úr sögunni þegar
búið verður að leggja öll landa-
merki niður. Eða hvað?
Eflaust reynist erfitt fyrir þá er
vilja fylgjast með framvindu
þessara mála að átta sig á ýmsum
þýðingarmiklum staðreyndum
sem þetta varðar, er þar máske á
ferð fyrmefnd fáfræði. Þó sýnist
hitt líklegra að mismunandi túlk-
un og orðalag í umræðum og
skrifum um málið eigi þar nokkra
sök á, t.d. þegar talað er um yfir-
þjóðlegt vald EB, ljótt stórt orð
og tortryggilegt, og sé svo að það
eigi rétt á sér í þessu sambandi
dylst engum, að sé gengið í fjöl-
þjóðasamtök sem taka sér slíkt
vald er um afsal sjálfstæðis að
ræða svo ekki orkar tvímælis.
Hinsvegar eru svo þeir sem
leggja orð í belg hér um með allt
annað hljóð í strokknum, þá
verður þetta ósköp meinlaust,
bara bandalag, afsal sjálfstæðis
og annarra réttinda víðsfjarri.
Þátttökuþjóðirnar með neitunar-
vald og geta sagt sig úr samtökun-
um þegar þeim býður svo við að
horfa ásamt því að hafa atkvæðis-
rétt.
í fyrstu atrennu er gerð var og
áður er nefnt og áróður hafinn
fyrir inngöngu Islands í EB lá
fyrir um stefnu og markmið sam-
takanna, ef rétt er munað. 1) Ein
pólitísk og hemaðarleg stjóm. 2)
Frjáls flutningur fjármagns og
vinnuafls. 3) Dómsvald um
ágreiningsmál í höndum EB.
(Lítið var þá lokið er.)
Réttindi og skyldur skil-
greindar í nokkur hundmð sund-
urliðuðum ákvæðum laga og
reglna fylgja með í kaupunum og
samræma yrði og skipuleggja til
aðhæfingar í hverju landanna
fyrir sig.
Rökin fyrir þessum málatil-
búnaði em þau að erfitt sé að
koma fótum undir þennan marg-
höfða þursa nema öll ríkin séu
sett undir eitt yfirþjóðlegt vald.
Framkvæmdastjóm EB hefur
lýst yfir að EB taki endanlega all-
ar ákvarðanir um málefni EB og
EFTA.
Ekki ber á öðru en EB-menn
séu mjúkmálir þessa stundina.
Taka verði tillit til íslendinga
hvað varðar fiskveiðar vegna
sérstöku þeirra o.fl. Það er
auðvitað bráðsnjallt að hafa slík
viðhorf á oddinum, sem sakir
standa, ástæðan er augljós. Gjöri
þeir sér vonir um að Island fallist
á lög og reglur samtakanna að
öðm leyti, svo sem frjálsan flutn-
ing fjármagns og vinnuafls, yrði
aðeins tímaspursmál að þau
næðu aðgangi að fiskveiðum og
vinnslu, ásamt möguleikum til
fjárfestingar og atvinnurekstrar á
öðmm sviðum.
Það liggur í augum uppi, að að
þessu er stefnt, og þótt mikið sé
lagt uppúr hinum og þessum
fyrirvömm svonefndum, skýrum
og skorinorðum eru því takmörk
sett hversu haldgóðir þeir kynnu
að verða um það er lýkur og því
fyrir öllu að farið sé með ýtmstu
gát.
Jón er kominn heim, Baldvin
Hannibalsson utanríkisráðherra,
að loknu formannsstarfi sínu hjá
fríverslunarbandalaginu á því
herrans ári 1989 við góðan orðstír
og hefir nú tjáð okkur að <náðst
hafi samkomulag um samstarfs-
gmndvöll og stefnt að því að hið
sameiginlega efnahagssvæði
komi til framkvæmda 1992. Þá
búið er að finna hinn sameigin-
lega lagagmndvöll hins sameigin-
lega efnahagssvæðis Evrópu
o.s.frv.
Sé alvara bakvið yfirlýstan
áhuga fyrir því að iandsbúar fylg-
ist með og fræðist um þessi mál er
ekki séð önnur leið vænlegri,
reyndar tímabært, en gefið verði
út rit, bæklingur, er greini frá því
hvemig mál standa nú, og að
hverju er stefnt.
Gullið tækifæri fyrir utanríkis-
ráðherrann að koma þessu í
framkvæmd fyrir hönd ríkis-
stjórnarinnar.
Magnús Jónsson er bifreiðarsstjóri i
Stykkishólmi.
Fimmtudagur 19. júlf 1990 ÞJÓÐVILJINN - SÍÐA 5