Þjóðviljinn - 19.07.1990, Blaðsíða 11

I DAG
Ályktun Þjóðminjaráðs
Vegna umræðna um synjun á
leyfisveitingu til T. H. McGo-
verns til fornleifarannsókna hér-
lendis hefur dr. Sveinbjörn
Rafnsson, formaður Þjóðminja-
ráðs, afhent Þjóðviljanum álykt-
un og röksemdafærshir ráðsins
til birtingar.
Fornleifar á íslandi eru fyrst og
fremst heimildir til sögu íslensku
þjóðarinnar. Menningarsaga ís-
lendinga er samfelld og óslitin í
meira en 1100 ár og bundin
landinu sem þeir byggja. Núlif-
andi íslendingar eru afkomendur
þeirra sem fyrstir settust þar að,
og menning þeirra á sér rætur í
menningu hinna fyrstu íslend-
inga. Um það vitnar tunga þjóð-
arinnar og einnig fornleifar og
aðrar sögulegar heimildir frá
víkingatíma og síðari öldum.
fslenskar fornminjar eru að
miklum mun minni að vöxtum og
fátæklegri en fornminjar í ná-
grannalöndunum. Byggð hefur
líka staðið miklu skemur á fs-
landi, enda er það meðal yngstu
landssvæða sem maðurinn tók til
búsetu á jörðinni.
Að fornminjar landsins eru svo
litlar að vöxtum sem raun ber
vitni leggur íslendingum þungar
og strangar skyldur á herðar.
Mikla nauðsyn ber til að halda
þar öllum sögulegum vitnisburði
til haga, og viðhorf og umgengni
við menningarminjar þjóðarinn-
ar verður í hvívetna að mótast af
nákvæmni, aðgætni og virðingu.
Fornleifar á íslandi eru bund-
nar menningarsögu fslendinga og
hluti af henni og eign íslensku
þjóðarinnar. íslendingum er það
kappsmál að standa vörð um
menningararfleifð sína, hvort
sem er í mynd fornra bóka,
skjala, muna eða annarra minja
sem mannaverk eru á. Að öðru
jöfnu hafa þeir besta möguleika
og þekkingu til að rannsaka og
skilja menningu sína, þeirra er
landið, tungan og sagan.
Fornleifarannsóknir hafa sér-
stöðu miðað við aðrar rannsóknir
á menningarsögu íslendinga.
Fornar bækur og skjöl má lesa
hvað eftir annað og margir fræði-
menn geta rannsakað þær hverjir
öðrum óháðir. Við fornleifaupp-
gröft er hins vegar óhjákvæmilegt
að raska og jafnvel eyða forn-
minjum og vitnisburði þeirra um
leið og þær eru kannaðar. Slíkar
rannsóknir verða því ekki endur-
teknar og vitnisburður þeirra
geymist aðeins í því sem viðkom-
andi fornleifafræðingur skráir og
heldur til haga og gerir síðan
grein fyrir í skýrslu.
Að markmið rannsóknar skuli
vera vel skilgreint, að skráning
öll sé nákvæm og aðferðir vand-
aðar og að gerð sé ýtarleg og ná-
kvæm greinargerð um rannsókn-
ina og niðurstöður hennar til að
hún verði öðrum fræðimönnum
aðgengileg eru almennar kröfur á
sviði fornleifafræða, en einnig
verður að krefjast menningar-
sögulegrar þekkingar sem varðar
þær fornleifar sem verið er að
rannsaka og meiri hluti íslenskra
fornleifa er frá sögulegum tíma.
Erlendum mönnum sem í þeim
efnum hafa ekki þá þekkingu sem
til þarf hlýtur að vera næsta tor-
velt að stunda fornleifarann-
sóknir á íslandi.
Þegar á allt er litið er því yfir-
leitt ekki rétt að veita erlendum
mönnum leyfi til fornleifa-
rannsókna á íslandi. Það er held-
ur ekki háttur nágrannaþjóða ís-
lendinga að leyfa slíkt í löndum
sínum. Ekki hefur t.d. frést að
aðrar Norðurlandaþjóðir hafi
leyft stórfelldar fornleifarann-
sóknir hjá sér eða talið þær brýn-
ar. Hins vegar er vitað að ríkar
þjóðir hafi beitt þær sem minna
mega sín miklu ofríki á jviði
menningarvörslu.
Einungis í undantekningartil-
fellum má veita erlendum
mönnum leyfi til fornleifa-
rannsókna á Islandi og þá til sér-
hæfðra verkefna á sviði rann-
sókna sem eru á ábyrgð íslend-
inga og undir þeirra forræði. Þar
skal minnt á ströngustu fræði-
legar kröfur og lögbundna skila-
skyldu forngripa og annars efnis
sem er afrakstur fornleifarann-
sókna og bann við að flytja slíkt
úr landi að tilefnislausu.
Framanritað telur þjóðminja-
ráð vera grundvallaratriði sem
miða skuli við þegar lagt er mat á
umsóknir um leyfi til fornleifa-
rannsókna, til viðbótar þeim
skilmálum sem fornleifanefnd
setti á grundvelli þjóðminjalaga
12. júní 1990.
í ljósi þessa leggur þjóðminja-
ráð til að umsókn T. H. McGo-
verns um leyfi til fornleifarann-
sókna hér á landi verði hafnað.
__________________________________LESENDABREF ______________________________________________
700 þúsundir meö
alnæmi-siúkdóminn
^SrÍ?v!ra^,j,Ó,ÖsCgapáÖStefna9nmani Skfáð ný tilfelli alnæmi-sjúkdóms í Bandarílgunum 1989
næmi var sett 1 San Francisco 20. juni A Vw ■■ J
1990. Blöð og tímarit hafa sagt frá A Tala tdfella:
erindum á ráðstefnunni um eðli og l- Samkynhneigðir (ogbisexual) ................. 19.652
hegðan alnæmi-veirunnar, útbreiðslu 2. Neytendur fíkniefna ..................... 7.970
sjúkdómsins alnæmi og tilraunum 3. Gagnkynhneigðir .............................. 1.562
með lyf og bóluefni. Að þrennu í 4. Fæddbörn ....................................... 547
þeim frásögnum verður hér stuttlega 29.731
vikið.
1. „(Alnæmi-veiran) HIV á sér B Aukning frá 1988 (í %)
ekki eigið lif. Andstætt bakterium , c „i u • u- i ,,
nærist hún ekki né gefur frá sér úr- l' Samkynhneigðirogbisexual ................... 11
gang né heldur skiptir hún sér. Hún er 2. Neytendurfíkmefna .......................... 20
aðeins hnoða eggjahvítuefna með 3. Gagnkynhneigðir ............................... 36
tveimur rákum erfðaefna (RNA) og 4. Fæddbörn ................................. 38
fáeinum enzímum. Hún neytir fruma
í mannslíkamanum sér til fjölgunar. 3 j leitinni að bóluefni ber hvað við lyfjafyrirtækið Johnson & John-
Það nfjaðt Newsweek upp 25. jum hæsti að japönsk ,yfjagcrðj Dajichlj á son.
,, , _ , , í tilraunum meðnýtt lyf, svonefnt DR Hins vegar skýrði dr. Lawrence
r veirunnar hafði dr. 3355, sem ; tilraunaglasi deyðir al- Corey frá Washington-háskóla í Se-
Luc Montægmer nýtt fram að færa á næmi-veirur í hvítum blóðkornum. attle frá því, að tilraunalyfið CD-4
r?as!ff"unm’ að In'vrnatiQnal Her- Hefur Daiichi beðið bandarísk heil- hefði reynst ónýtt í mönnum.
iQOO »e Skyrð' í 23' ' rJUm brigðisyfirvöld leyfir til tilrauna á Rvk , il11f 1QQn
1990: „Hann gerðí grein fynr sjúklingum síöar áþesuári ís.mstarfi Rvk., 2. juh 1990
gognum,semsýna, að lifverur áþekk- H. J.
ar bakteríum, kallaðar „mycopl- ---------------------------------------------------------
asma“, örvi hægt-fjölgandi (al- ■ | ■
næmi-)veirur til að fjölga sér (multi- § f Al I
ply)mikluhraðar,-aðminnstakostií I \ M f \l W 1 \ / MéC
frumum í tilraunaglasi. Hann gaf í Vjl \# \ #M \ Jl I | \kl I
skyn, að „mycoplasma“-sýking í J I ** *
mönnum breytti meinlausum HIV- ^ * . . ... . .
veirum í sjúkdóms(vald). - Ummæli Hveragerði 15. 7. 1990. Þaö er virðingarvert þegar
dr. Montaignier vöktu strax gagnrýni menn á miðjum aldri, jafnvel
vítt og breitt á meðal annarra sér- neri Edens-rannier sestir í helgan stein, fara að láta
fróðra manna um veiruna." Einaraðsýna ljós sitt skína á listabrautinni.
2. Alþjóðlega heilbrigðismála- málaðarmyndirsemher Misjafn er sauður í mörgu fé og
stofnunin telur, að í heimi öllum séu manna írýna. kemur þá til kasta almennings —
3f alnæmÍ °I Djúpt í sál hans hefur list- að veðja á þann „rétta“.
SSaÍTft”?™ gyðjan"blundaö og jafnharðan 1 Ekti Þö,,i Kja™l mikill mil-
horfir, telur stofnunin, að um alda- Þau sklPh sem hun hefur rumsk- an 1 upphafi sins fenls.
mótin verði 5-6 miljónir manna sjúk- að hafa aðstæður, - hefur brauð- Ein mynd seldist eftir Van
ar af alnæmi og að auki gangi nálega stritið svæft hana á ný. Sú stund Gogh meðan hann lifði.
20 miljónir manna með alnæmi-veir- kemur þegar bömin fara að Voru þeir á undan sinni samtíð
una. heiman, að næði skapast til að - eða voru kaupendur með list-
Utbreiðsla alnæmi er mest í Afr- sinna innri löngun, vekja Gyðj- fræðinga í fararbroddi á eftir tím-
íku J sumum hlutum álfunnar gengur una af þymirósasvefninum. anum?
veirunaVfCrýmsumrhvcr,fumaínX Ofanritaða lýsingu kannast víst Með þessum langa aðdraganda
borgum í Bandaríkjunum er út- marg‘r við, en svona hefur þetta vil ég aðeins vekja athygli a syn-
breiðsla sjúkdómsins líka mikil, t.d. verlð um ómunatíð og verður ingu Einars málara Ingimundar-
ganga 5-12% barnshafandi kvenna í meðan jörð byggist. Annarhver sonar frá Borgarnesi sem stendur
Bronx með veiruna. Á árinu 1989 mörlandinn hvað hafa fjollað við yfir þessa dagana í Eden, Hver-
voru að meðaltali skráð 3.000 ný til- Gyðjuna góðu og margur lista- agerði og lýkur 22. þ.m.
felli alnæmisjúkdómsins á mánuði, en maðurinn farið forgörðum að Ut vil ek! — Af ávöxtunum
flest á meðal homma, eins og fram sama skapi. skulu þið þekkja hann. Hassi
kemur á eftirfarandi yfirliti. r
ÞJOÐVIUINN
FYRIR 50 ÁRUM
Roosevelt einróma kosinn for-
setaefni Demókrata. Brezkar
sprengiflugvélar eyðileggja einn
þýðingarmesta vatnaveg Vestur-
Þýskalands. Styrjaldarmarkmið
Breta er sameinuð Evrópa undir
forystu brezka auðvaldsins.
Styrjaldarmarkmið Hitlers: Evr-
ópa undirforustu þýzka auðvald-
sins. „Times" birtirathyglisverða
grein um áform beggja styrjalda-
raðila.
19. júlí
fimmtudagur. 200. dagurársins.
14. vika sumars byrjar. Sólarupp-
rás í Reykjavíkkl. 3.52-sólarlag
kl. 23.14.
Viöburöir
Þverárbardagi 1255. Þórsnes-
fundur1849.
DAGBÓK
APÓTEK
Reykjavík: Helgar- og kvöldvarsla lyfja-
búða vikuna 6. til 12. júlí er í Háaleitis
Apóteki og Vesturbæjar Afiótekj.
Fyrmefnda apótekiö er opiö um helgar
og annast næturvörslu alla daga kl. 22 til
9 (til 10 á íridögum). Síðamefnda apó-
tekið eropiö á kvöldin kl. 18 til 22 virka
daga og á laugardögum kl. 9 til 22 sam-
hliöa hinu fynmefnda.
LÖGGAN
Reykjavík......rr 1 11 66
Kópavogur. Seltjamames rr 4 12 00 rr 1 84 55 tr 5 11 66
V 5 11 66
Akuneyri rr 2 32 22
Slökkvilið og sjúkrabílar Reykjavík tr 1 11 00
Seitjamames Hafnarfjöröur. Garðabær. rr 1 11 00 » 5 11 00 tr 5 11 00
Akuneyri .* 2 22 22
LÆKNAR
Læknavakt fyrir Reykjavik, Seltjamar-
nes og Kópavog er í Heilsuvemdarstöð
Reykjavikur alla virka daga frá kl. 17 til 8,
á laugardögum og helgidögum allan sól-
arhringinn. Vitjanabeiðnir, simaráölegg-
ingar og tímapantanir ítr 21230. Upplýs-
ingar um lækna- og lyfjaþjónustu ent
gefnar i símsvara 18888. Borgarspítal-
inn: Vakt virka daga frá kl. 8 til 17 og fyrir
þá sem ekki hafa heimilislækni eða ná
ekki til hans. Landspítalinn: Göngudeild-
in er opin frá kl. 20 til 21. Slysadeild
Borgarspitalans er opin allan sólarhring-
inn, rr 696600.
Hafnarfjörður: Dagvakt, Heilsugæslan,
« 53722. Næturvakt lækna,« 51100.
Garðabær: Heilsugæslan Garöaflöt,
■a 656066, upplýsingar um vaktlækna,
«51100.
Akureyri: Dagvakt frá kl 8 til 17 á Lækna-
miðstöðinni, « 22311, hjá Akureyrar
Apóteki, « 22445. Nætur- og helgidaga-
vakt læknis frá kl 17 til 8 985-23221
(farsimi).
Keflavík: Dagvakt, upplýsingar I
« 14000.
Vestmannaeyjar: Neyðarvakt lækna,
« 11966.
SJÚKRAHÚS
Heimsóknartlmar: Landspitalinn: Alla
daga kl. 15 til 16 og 19 til 20. Borgar-
spitalinn: Virka daga kl. 18:30 til 19:30,
um helgar kl. 15 til 18 og eftir samkomu-
lagi. Fæðingardeild Landspltalans: Alla
daga kl. 15 til 16, feðratími kl. 19:30 til
20:30. Fæöingarheimili Reykjavíkur
v/Eiriksgötu: Almennurtimi kl. 15-16 alla
daga, feðra- og systkinatími kl. 20-21 alla
daga. Öldrunariækningadeild Land-
spítalans, Hátúni 10B: Alla daga kl. 14 til
20 og eftir samkomulagi. Grensásdeild
Borgarspítala: Virka daga kl. 16 til 19, um
helgarkl. 14 til 19:30. Heilsuvemdar-
stööin við Barónsstig: Alla daga kl. 15 til
16 og 18:30 til 19:30. Landakotsspítali:
Alla daga kl. 15 til 16 og 18:30 til 19.
Bamadeild: Heimsóknir annarra en for-
eldra kl. 16 til 17 alla daga. St Jósefs-
spitali Hafnarfirði: Alla daga kl. 15 til 16
og 19 til 19:30. Kleppsspitalinn: Alla
daga k) 15 tH 16 og 18:30 til 19. Sjúkra-
hús Vestmannaeyja: Alla daga kl. 15 til
16 og 19 til 19:30. Sjúkrahús Akraness:
Alla daga kl. 15:30 til 16 og 19 til 19:30.
Sjúkrahúsið Húsavik: Alla daga kl. 15 til
16 og 19:30 til 20.
ÝMISLEGT
Hjálparstöð RKÍ: Neyðarathvarf fyrir
unglinga, Tjamargötu 35, tr 622266, opið
allan sólarhrirtginn.
Samtökin 78: Svaraö er i upplýsinga- og
ráðgjafarsíma félags lesbía og homma á
mánudags- og fimmtudagskvöldum Id. 21
til 23. Simsvari á öðrum timum.
rt 91-28539.
Sálfræðistööin: Ráðgjöf f sálffæðilegum
efrium, tr 687075.
Lögfræöiaðstoð Orators, félags
laganema, er veitt í síma 11012 milli kl.
19:30 og 22 á fimmtudagskvöldum.
MS-félagið, Álandi 13: Opið virka daga
ffá kl. 8 til 17, tr 688620.
„Opið hús" fýrir krabbameinssjúklinga
og aðstandendur þeirra í Skógarhlíð 8 á
fimmtudögum kl. 17 til 19.
Samtök áhugafólks um alnæmisvand-
ann sem vilja styðja smitaða og sjúka og
aðstandendur þeinra í tt 91-2240 og þar
er svarað alla virka daga.
Upplýsingar um eyðni: tr 622280, beint
samband við lækni/hjúknjnarfræðing á
miðvikudögum Id. 18 til 19, annars sim-
svari.
Samtök um kvennaathvarf: t» 21205,
húsaskjól og aðstoð við konur sem beittar
hafa verið ofbeldi eða orðiö fýrir nauðgun.
Kvennaráðgjöfin Hlaðvarpa, Vesturgötu
3: Opiö þriðjudaga kl. 20 til 22, fimmtu-
daga kl. 13:30 til 15:30 og kl. 20 til 22,
tr 21500, símsvari.
Sjálfshjálparhópar þeima sem oröið hafa
fyrir srfjaspellum: tr 21500, símsvari.
Vinnuhópur um sifjaspellsmál:
tr 21260 alla virka daga kl. 13 til 17.
Stigamót, miðstöð fyrir konur og böm
sem orðið hafa fyrir kynferðislegu ofbeldi.
Ráðgjöf, fræðsla, upplýsingar, Vesturgötu
3, « 91-626868 og 91-626878 allan
sólarhringinn.
Bilanavakt rafmagns- og hitaveitu:
tr 27311. Rafmagnsveita: Bilanavakt i
tr 686230.
Rafveita Hafnarfjarðar: Bilanavakt,
tr 652936.
GENGIÐ
18. júlí 1990
Bandaríkjadollar................ 58,670
Sterlingspund.................. 106,982
Kanadadollar.................... 50,874
Dönsk króna..................... 9,3782
Norsk króna..................... 9,3083
Sænsk króna..................... 9,8522
Finnskt mark................... 15,2826
Franskur franki............. 10,6301
Belgiskur franki................ 1,7307
Svissneskur franki.......... 41,6838
Hollenskt gyllini............. 31,6451
Vesturþýskt mark............... 35,6873
ítölsk líra.................... 0,04870
Austurrískur sch................ 5,0720
Portúg. escudo.................. 0,4070
Spánskur peseti................. 0,5824
Japanskt jen................... 0,39845
Irskt pund...................... 95,682
KROSSGÁTA
t=l 7 1 V t* " *
m. 14 > wrm- „ • 17 n
h \ rm EEÍEE3E
Lárétt: 1 treg 4 hljóðaöi
6hross7nöldur9
höfuö 12 þefar 14 ger-
ast15ætt16rækta19
rölti 20 kvæöi 21 afstýri
Lóörétt: 2 sefa 3 geta4
æviskeið5tæki7
naumri8niöurlúta10
gat11 hærri 13sekt17
eyri 18hestur
Lausn á siðustu
krossgátu
Lárétt: 11abb4þref6
aur7skír9endi12
harka14átu 15gin 16
geðug 19 klið 20 nauö
21 ramar
Lóðrétt: 2 akk 3 bara 4
þrek5eld7skálka8
Íhugir10naggar11
Íðnaði13ráð17eða18
una
Fimmtudagur 19. júlí 1990 ÞJÓÐVILJINN — SÍÐA11