Þjóðviljinn - 27.10.1990, Blaðsíða 6

r
Halldór Asgrímsson er á beininu
Á móti bara
af því bara
Tilkynnmg Sovétmanna um þaö aö þeir
geti ekki staöiö viö geröan saltsíldarsamning
kom flatt upp á síldarsaltendur
og því ríkir mikil óvissa hvaö veröur um
síldarvertíöina. Þá hefur mikill fjöldi
mótmælabréfa borist íslenskum stjórnvöldum
vegna fyrirhugaöra höfrungaveiöa
fyrirtækisins Fauna í Hafnarfiröi.
Ennfremur hefur álmáliö komist í kastljósiö
eftir yfirlýsingar varaforstjóra Alumax í vikunni.
Um þetta og margt fleira svarar
Halldór Ásgrímsson sjávarútvegsráðherra
sem er á beininu aö þessu sinni.
Hvert verður framhaldið í
saltsfldarmálum eftir að Sovét-
menn hafa tilkynnt að þeir geti
ekki staðið við gerðan samning
um kaup á 50 þúsund tunnum
af saltsíld?
Við þurfum fyrir það fyrsta að
fá betri útskýringar á þessu skeyti
frá Sovétmönnum. Það kom
vissulega á óvart að þeir skuli
bera fyrir sig neyðarrétti hvað
varðar þennan samning í ljósi
þess að hér er um að ræða frekar
litlar upphæðir. Þá kom þetta
skeyti einnig á óvart þegar það er
haft í huga að Sovétmenn eru ný-
búnir að ganga frá greiðslum
vegna þeirrar skuldar sem var
vegna freðfiskkaupa þeirra. En
vonandi skýrast þessi mál á þeim
fundi sem Síldarútvegsnefhd hef-
ur óskað eftir við Sovétmenn. Við
höfum haft góð viðskipti við Sov-
étmenn í fjörutíu ár og þrátt fyrir
að flestum sé kunnugt um þau
efnahagslegu vandamál sem þeir
eiga við að etja, þá hef ég alls
ekki gefíð upp alla von hvað
varðar áframhaldandi viðskipti
við þá um saltsíldarkaup og fleira.
En það eru ekki bara slæmar frétt-
ir í síldinni. Það hefur verið stöð-
ug aukning í frystingu síldar fyrir
Evrópumarkað og þá hefur einnig
verið aukning í framleiðslu síld-
arflaka íyrir Japansmarkað. Enn-
fremur er það alveg ljóst að þeir
atburðir sem hafa verið og eru að
gerast í Austur-Evrópu munu
leiða þar til enn frekari neyslu á
síld. Síldin er ódýr matur og í
þessum löndum er mikil þörf fyr-
ir ódýrar físktegundir. Að vísu
mun það taka einhvem tíma að
vinna upp markaði í þessum lönd-
um, en engu að síður má búast við
að þar verði um verulegu aukn-
ingu að ræða á neyslu síldar þeg-
ar fram í sækir. Sem dæmi má
nefna að verksmiðja sú sem Sölu-
samtök íslenskra fiskframleið-
enda, SÍF, hefúr nýlega fest kaup
á í Frakklandi hefur framleitt um
500 tonn af síldarflökum á ári, en
nú em uppi hugmyndir að auka
þessa framleiðslu um allt að
helming. Franski markaðurinn
hefur að vísu verið lítill, en allt
stefnir þetta þó uppávið fyrir okk-
ur þar sem fiskistofnar ytra hafa
bmgðist.
Hvað flnnst þér um þá hug-
mynd að við einfaldlega lánum
Sovétmönnum fyrir síldinni?
í sjálfu sér er allt í lagi að
skoða það, en breytir því þó ekki
að búið er að semja um þessar 50
þúsund tunnur og auðvitað ætl-
umst við til þess að það verði
staðið við þann samning. Eins og
ég sagði vænti ég þess að þetta
mál skýrist á næstunni, og kann-
ski er hér um einhver mistök að
ræða sem verða þá væntanlega
leiðrétt. Varðandi hinn svokallaða
neyðarrétt, þá er það rétt að í
flestum samningum er klásúla um
hann sem gildir í algjömm undan-
tekningartilfellum, þegar um er
að ræða styijaldir eða náttúm-
hamfarir.
En er það ekki geysilegt
áfall fyrir sfldarsaltendur ef
skyndilega verður klippt á við-
skiptin við Sovétríkin?
Jú, vissulega mun það verða
vemlegt áfall fyrir þá sem og aðra
sem hafa verið í viðskiptum Sov-
étmenn. Söltunarstöðvamir hafa
staðið í umfangsmiklum fjárfest-
ingum vegna viðskiptanna við þá
og hafa sérhæft sig í söltun fyrir
sovéska markaðinn. Eins og
stendur em ekki nægjanlega mik-
il afköst í frystingu og flökun
síldar og því kann að vera að við
þurfum að lengja síldarvertíðina
til að geta fryst meira en verið
hefúr. A sama hátt er ljóst að við
verðum að endurskoða það
ákvæði sem er í veiðileyfum síld-
arbáta að þeir megi ekki setja
meira en 40% af aflanum í
bræðslu. En eins og kunnugt er þá
framleiða verksmiðjumar há-
gæðamjöl úr síldinni sem er notað
til fiskeldis.
Að undanförnu hafa íslensk
stjórnvöld fengið fjöldann allan
af bréfum erlendis frá þar sem
mótmælt er fyrirhuguðum há-
hyrningaveiðum á vegum
Fauna f Hafnarfirði fyrir er-
lenda dýragarða. Hver eru þín
viðbrögð við þessum mótmæl-
um?
Fyrir það fyrsta verða engir
háhymingar teknir nema það liggi
fyrir hvert þeir eigi að fara og
hver sé kaupandi þeirra. Eins og
þessum máium háttar í dag em
líkur á að engin dýr verði tekin á
þessu hausti. Hins vegar legg ég
þunga áherslu á það að ákvarðan-
ir í þessum efnum verði teknar á
gmndvelli bestu upplýsinga, en
ekki vegna einhverra hótana og
þrýstings frá utanaðkomandi aðil-
um. Aftur á móti ef þjóðir heims
kæmu sér saman um bann við
dýragörðum, þá yrði ég fyrstur
manna til að styðja það. Að hinu
leytinu er rétt að það komi fram,
að þá peninga sem Fauna hefur
fengið fyrir háhymingana á að
nota til uppbyggingar Sædýra-
safhsins í Hafnarfirði. í sjálfu sér
er það skammarlegt fyrir okkur
að ekki skuli vera hægt að sýna
almenningi á höfuðborgarsvæð-
inu lifandi þorska. Að vísu er það
hægt í Vestmannaeyjum, en
hvergi annarsstaðar hér á landi.
Til gamans má geta þess, að í
þessum mótmælabréfúm er þess
getið að báturinn sem taka á þessa
háhyminga heitir Halldóra HF
sem ég veit ekki betur en hafi ver-
ið seldur norður í land. Þá finnst
mér einnig að þeir sem standa fyr-
ir þessum bréfasendingum ættu
að líta sér nær í Evrópu og Amer-
íku, áður en þeir dæma okkur sem
höfúm ekkert að fela í þessum
efhum. Ef eitthvað er, þá erum
við til fyrirmyndar í því hvemig
við nýtum okkar auðlind í hafinu,
og það ættu þessir aðilar að hafa
hugfast, áður en þeir fara af stað
meðbréfasendingar sem þessar.
Á nýafstöðnum aðalfundi
Landssambands smábátaeig-
enda var því haldið fram að
markmið kvótans væri horfið.
Ekki sé lengur talað um fisk-
verndun, heldur gangi öll fram-
kvæmd kvótaiaganna út á
brask með veiðiheimildir. Hvað
finnst þér um þetta sjónarmið
trillukarlanna?
Mér finnst þessi afstaða vera
alveg fráleit. Menn geta ekki
stundað fiskvemdun án þess að
hafa tæki til að stjóma fiskveið-
unum. Þetta er hægt í dag, sem
var ekki fyrir daga kvótans. Allt
tal um brask með veiðiheimildir
er spuming um það.hvemig menn
vilja minnka flotann sem jú allir
em sammála um að sé of stór. í
þessu máli sem og í svo mörgum
öðmm er ekki endalaust hægt að
vera á móti öllum sköpuðum hlut-
um án þess að benda á hvað eigi
að koma í staðinn. Það er eins og
tilgangurinn sé aðeins sá að vera á
móti. Þetta minnir óneitanlega á
það sem maður heyrir stundum
hjá krökkum sem segja: „Af því
bara á móti.“
Úr fiski í ál. Hvað er fram-
undan í álmálinu að þínu matí?
Halldór Ásgrlmsson sjávarútvegs-
ráðherra. Mynd: Kristinn.
Það sem þarf að komast á
hreint í því máli er fyrst og ffemst
orkuverðið. Ég stóð í þeirri trú að
stjóm Landsvirkjunar væri með í
málinu allan tímann. Ég hef alltaf
litið á Landsvirkjun sem fýrirtæki
sem tæki ákvörðun á faglegum
grundvelli, en byggði ekki á pólit-
ískum stefnum, eins og mætti
halda i ljósi síðustu viðburða, og
skiptir þá engu þó svo að stjóm
fyrirtækisins sé kosin pólitískt.
Áð mínu mati þarf Landsvirkjun
að meta það hvort hægt sé að ná
hagstæðum orkusamningi og
ljúka því sem allra fyrst. Að því
loknu mun síðan Alþingi og ríkis-
stjóm taka ákvörðun um það
hvort hér sé á ferðinni álver sem
er þjóðhagslega hagkvæmt eða
ekki. Persónulega finnst mér að
Sjálfstæðisflokkurinn sé tvöfald-
ur í álmálinu, og það undrast ég.
Til þessa hefði ég haldið að þeir
hefðu um annað að rífast í ís-
lenskum stjómmálum. Ég hef
skilið álmálið þannig í heild sinni
að báðir samningsaðilar vilji fá
niðurstöðu í það. Mér finnst vera
ómögulegt að eyða kröftum í mál
sem ekki skila neinum árangri. Ef
þetta gengur ekki upp þurfa menn
að snúa sér að öðm. Sjálfúr var ég
fyrir vonbrigðum með staðarval
hins fýrirhugaða álvers, en það
mun ekki ráða minni afstöðu ef
og þegar málið kemur til kasta
Alþingis og ríkisstjómar. I þeim
efnum ræður hin þjóðhagslega
hagkvæmni sem slíkt álver mun
hafa og annað ekki.
-grh
6 SlÐA — ÞJÓÐVILJINN Laugardagur 27. október 1990