Þjóðviljinn - 21.03.1991, Page 3

9
Góð og vond jafnaðarstefna
IBAG
21. mars
er fimmtudagur.
80. dagur ársins.
Vorjafndægur.
Benediktsmessa.
Sólarupprás í Reykjavík kl.
7.27 - sólarlag kl. 19.42.
Viðburðir
Ráðalýðveldi stofnað í Ung-
verjalandi undir forsæti Bela
Kun 1919.
Þjóðviljinn
fyrir 50 árum
Brezkur kafbátaforingi
kveðst hafa sökkt vopnuðum
togara þýzkum er sigldi undir
íslenzkum fána. Kafbátsfor-
inginn stöðvaði togarann
Geir og rannsakaði skipið.
Stórkostlegar loftárásir á
London, Köln og fleiri borgir.
fyrir 25 árum
Vantraust á ríkisstjórnina.
Flutningsmenn eru Eysteinn
Jónsson, Lúðvík Jósepsson,
Ólafur Jóhannesson og
Hannibal Valdimarsson.
Sá spaki
Gleymið ekki að sýna fólkinu
höfuð mitt. Það er þess virði.
(Danton á leið
undir fallöxina)
á aðgerðum
fiskvinnslufólks
Ásmundur Stefánsson
forseti ASÍ
Mér finnst þetta gott framtak
og sýnir að það er líf í okkar
hreyfingu. Það hafa verið kröfur
af okkar hálfu um hækkun skatt-
leysismarka árum saman, en þau
eru í dag 57.379 krónur. Ef við
hinsvegar litum til þess hvað
skattleysismörkin væru til þess að
jaftiast á við það sem var á þeim
tíma þegar staðgreiðslan var tekin
upp, þá væru skattleysismörkin
65.798 krónur. Þannig að skatt-
leysismörkin hafa verið lækkuð
sem þessu nemur. Það er fyrst og
fremst hækkun skattprósentunnar
sem veldur því, það er að skatt-
leysismörkin hafa færst niður af
þvi að skattprósentan hefur hækk-
að. Þar með hefur skatturinn orðið
meiri sem persónuafslátturinn hef-
ur ekki náð að mæta. Þannig að
þama hefur verið gengið til öfugr-
ar áttar, að okkar mati. Þessvegna
finnst mér þetta framtak sem nú er
í gangi hjá fiskvinnslufólki vera
mjög ánægjulegt.
Það er síðan auðvitað útilokað
fyrir neinn að meta það hvaða ár-
angur kann að verða af þessu
ffamtaki verkafólksins. En stjóm-
málamenn eru kannski venju
fremur móttækilegir fyrir því hvað
umhverfið segir þegar þeir ganga
til kosninga, þannig að tímasetn-
ingin er mjög góð. Það fer síðan
eftir viðbrögðum stjómmálamann-
anna hvert framhaldið verður.
Ekki aðeins í sjálfri kosningabar-
áttunni heldur að þeim loknum.
Sameining jafhaðarmanna hér á
landi í einum flokki verður ekki á
dagskrá á næstunni. Því er bæði
gagnlegt og ffóðlegt fyrir þá sem
það mál hafa rætt og hugsað að
skoða hvað skilur að stefhu og
áróður Alþýðuflokksins og Alþýðu-
bandalagsins í kosningabaráttunni.
I hvetju birtast ólík viðhorf þeirra
tiljafnaðarstefhu?
Góð og gild jafnaðarstefha þarf
t senn að miða að meiri jöfnuði inn-
anlands - og taka alvarlega vaxandi
bil milli rikra þjóða og snauðra í
veröldinni og það hvemig við skil-
um jörðinni og auðlindum hennar í
hendur uppvaxandi kynslóðar. Af-
staða stjómmálaflokks til þess
hvemig haga skuli skattlagningu
segir margt um hvers konar hug-
myndir um jöfnuð milli þjóðfélags-
þegnanna ríkja í flokknum. Afstaða
til Evrópubandalagsins segir margt
um eðli þeirrar alþjóðahyggju sem
stjómmálaflokkur aðhyllist.
Hér á landi tekur ríkið nær 60%
tekna sinna með neyslusköttum,
einkum virðisaukaskattinum sem
allir borga þegar þeir kaupa vöm og
þjónustu. Allir borga sama hlutfall
þegar slíkur skattur er greiddur
hvort sem þeir hafa háar tekjur eða
lágar. Atvinnuleysinginn borgar í
virðisaukaskatt tæp 2% af því litla
sem hann hefur milli handanna og
bankastjórinn með sín 500 þúsund á
mánuðiu borgar líka tæp 2% í virð-
isaukaskatt þegar hann notar sína
peninga í neyslu innanlands. Slík
skattlagning samræmist ekki kröf-
um góðrar og gildrar jafnaðar-
stefhu. Samt er mun stærri hluti
tekna íslenska ríkisins tekinn með
þessum hætti en gerist annars staðar
á Norðurlöndum og í Evrópuríkjum
yfirleitt. Þar er mun hærra hlutfall
skatttekna tekið með tekjuskatti á
einstaklinga en hér er gert. Tekju-
skatti sem fer stighækkandi eftir
launum þannig að menn borga þeim
mun meira sem tekjumar eru hærri.
Slík skattlagning hefur bein jöfhun-
aráhrif - stuðlar að jöfnuði þegar á
heildina er litið enda þótt kerfið úti-
loki auðvitað ekki skattsvik.
Þótt undarlegt sé á þessi sér-
stæða skattlagning á íslandi m.a.
rætur í stefnu Alþýðuflokksins, sem
hefur um árabil haft uppi kröfhr um
að fella niður tekjuskatt á launatekj-
ur. I kosningastefnuskránni, sem
flokkurinn heftir nú gert að sinni, er
þó sem betur fer að finna vott um
nokkra viðhorfabreytingu og ekkj
kveðið jafn fast að orði og fyrr: „I
þriðja lagi þarf að draga úr vægi
tekjuskatts á almennar launatekjur i
tekjuöflun rikissjóðs og gera tekju-
jöfnunaráhrif tekjuskatts einstak-
linga markvissari með beitingu per-
sónuafsláttar, bamabóta og húsnæð-
isbó_ta“.
í kosningastefnuskrá Alþýðu-
bandalagsins er hins vegar að finna
yfirlýsingu um grundvallarbreyt-
ingu á þeirri óréttlátu skattstefnu
sem heftir verið fylgt: „Alþýðu-
bandalagið vill lækka óbeina skatta
eins og virðisauka skatt en hækka
tekju- og eignaskatt á móti“. Annað
mikilvægt nýmæli í stefnuskránni á
rætur að rekja til ffumvarps sem
fjármálaráðherra hefur látið vinna
en ekki náðst samkomulag um í rik-
isstjóminni. Þar á ég við húsaleigu-
bætur til tekjulágra og hækkun
bamabóta sem jafhframt verði háð-
ar tekjum. Með því að ætla að nota
hátekjuskatt og skatt á fjármagns-
tekjur til að fjármagna slíkar bætur
er verið að móta góða og gilda jafn-
aðarstefnu. Stefnu sem tvímæla-
laust miðar að því að hjálpa þeim
sem standa næst því að kallast fá-
tækir í þessu landi. Hvers vegna
gerir Alþýðuflokkurinn ekki þessa
stefnu að sinni? Hvar er jafnaðar-
hugsjónin?
Þjóðin hefur ekki komist hjá að
heyra áhuga margra málsvara Al-
þýðuflokksins - Jafnaðarmanna-
flokks Islands, á inngöngu í Evr-
ópubandalagið og í kosningaskrá
flokksins segir: „Alþýðuflokkurinn
útilokar ekki aðild að Evrópu-
bandalaginu, en ítrekar óskomð yf-
irráð íslendinga yfir fiskimiðum og
orkulindum landsins."
Þetta minnir enn og aftur á ósk-
hyggjuna sem hefur einkennt ræður
Evrópumarkaðspostulanna hér á
landi: ffíðindin viljum við fá en
ekkert láta á móti. Vænta menn í al-
vöm slíkra kosta i þrælskipuðu
bandalagi sem snýst einkum um at-
vinnu- og viðskiptahagsmuni ríkj-
anna sem það mynda? 1 ríkjabanda-
lagi sem reynst hefur ófært um að
framkvæma veiðistjómun og horfir
ffarn á hmn fiskstofha sinna? Og
horfir því löngunaraugum til fisk-
stofna annarra.
En við erum hér að skoða málið
frá sjónarmiði jafnaðarstefnu,
stefhu sem m.a. miðar að því að
draga úr bilinu milli ríkra þjóða og
snauðra. Er stofhað til Evrópu-
bandalagsins í því skyni?
Nei, þvert á móti. Evrópu-
bandalagið má skoða sem samtök
þeirra ríku um að reyna að krafsa
enn meira til sín enn um skeið þótt
auðlindaþurrð og náttúruspjöll sem
fylgja þenslunni í framleiðslu- og
samgöngukerfi þess blasi við. Meg-
inmarkmiðið er hagvöxtur, síaukin
orku- og hráefnanotkun þótt tak-
mörk vaxtarins ættu að vera orðin
augljós í löndum óviðráðanlegs
skógar- og vatnadauða og sívaxandi
vandræða við að skaffa hreint vatn.
Bandalagið er helsta skjaldborg
þeirra rikja sem vilja styrkja og
vemda orkufreka, mengandi iðnað-
arffamleiðslu á landbúnaðarvörum
og halda landbúnaðarvörum þriðja
heimsins ffá markaði sem greiðir
sæmilegt verð. Bandalaginu er beitt
miskunnarlaust að því að viðhalda
ranglátri efnahagsskipan heimsins,
halda niðri verði á hráefhum og
ffamleiðsluvörum fátækustu þjóð-
anna en selja þeim eigin iðnaðar-
vörur sem dýrast. Helsta markmið
Evrópubandalagsins er vitaskuld að
styrkja eigin stöðu. Aðrir mega éta
það sem úti ffýs. Skoða má Evrópu-
bandalagið sem samtök um að
halda í þá skipan að 20% þeirra rík-
ustu á jörðinni geti haldið áffam að
eyða 80% af þeirri orku og hráefh-
um sem notuð em árlega í heimin-
um.
Evrópubandalagsdýrkunin túlk-
ar m.a. tilhneigingu til að loka aug-
unum fyrir þeim stóru vistfræðilegu
og félagslegu vandamálum sem
blasa við í heiminum, gleyma þeim
ójöfhuði sem blasir við. En hann
verður að jafha eigi jörðin að verða
ffiðvænleg og lífvænleg. Þeir sem
fylgja góðri og gildri jaftiaðarstefhu
eiga ekki samleið með slíku banda-
lagi. Flokkur, sem mænir til þess
sem fyrirmyndar, er skammsýnn;
skortir heildarsýn og hugsjón.
Evrópubandalagsdýrkunin túlkar m.a. tilhneig-
ingu til að loka augunum fyrir þeim stóru vist-
fræðilegu og félagslegu vandamálum sem blasa við
í heiminum, gleyma þeim ójöfnuði sem blasir við.
Síða 3
ÞJÓÐVILJINN Fimmtudagur21. mars 1991