Þjóðviljinn - 19.04.1991, Page 26

Ólafur H. Torfason skrifar
Fyrir hálfum dampi
Nemendaleikhús Leiklistarskóla
Islands, Borgarleikhúsinu
Dampskipið Island
Höfundur og leikstjóri:
Kjartan Ragnarsson
Leikmynd: Grétar Reynisson
Búningar: Grétar Reynisson
og Stefanía Adolfsdóttir
Leikhljóð og val á tónlist:
EgiU Olafsson
Lýsing: Lárus Björnsson
Tæknivinna: Starfsmenn
Leikfélags Reykjavíkur
Til mikillar fyrirmyndar er sú
samvirma leiklistarfólks sem birtist í
því að Lcikfélag Reykjavíkur hefur
boðið Nemendaleikhúsi Leiklistar-
skóla Islands afnot af stóra sviðinu í
Borgarleikhúsinu fyrir lokaverkefni
þess bekkjar skólans sem brautskráist
í vor eftir fjögurra vetra nám. A móti
kemur að leikhópurinn Þíbylja, sem
hefur með liðsinni Leikfélagsins sett
á svið „Dal hinna blindu“, fær á sama
tíma inni fyrir sýningar sínar í Lind-
arbæ, heimkynnum Nemendaleik-
hússins. Annað ágætt framtak er að
prenta verkið í heild í leikskrá.
Að venju er síðasta sýning Nem-
endaleikhúss frumsamið, íslenskt
verk, og Kjartan Ragnarsson samdi af
því tilefni „Dampskipið ísland", sem
gerist um borð í áætlunarferð frá
Kaupmannahöfn til Reykjavíkur und-
ir lok annars áratugs aldarinnar. En
líkt og hafisinn tefur óvænt för
Dampskipsins, skýtur úr kafinu eftir
því sem á leikinn líður þeim borgaris-
jökum í mannlegum samskiptum sem
mynda mótvægi við það aðdráttarafl
sem felst í ástum, ástriðum og gimd.
Þannig vindur höfundurinn haglega
ofan af persónunum og færir þær
uggvænlega nær og nær, þar til
ískyggilegu hámarki er náð og
skammbyssan kemur við sögu.
Dansað á hafþökum, Dampskipið (sland loks pikkfast í baksýn. Frá vinstri: Þorsteinn Guðmundsson, Þórey Sigþórsdóttir, Magnús Jónsson, Þor-
steinn Bachmann og Halldóra Björnsdóttir.
Það er leikin rússnesk rúlletta í
efnisþræðinum, og á vissan hátt má
segja að líka sé ráðist í þann hæpna
leik með umgjörð og sviðsetningu
verksins. Ahorfendasalurinn er ekki
notaður, heldur sitja gestir uppi á
sjálfú stóra sviðinu, undir ljósabún-
aði, falltjöldum og tæknigræjum, í
sveig um hringsviðið, sem snýr leik-
myndinni, Dampskipinu Islandi,
linnulítið en mishægt allan timann,
nema þegar atvikin læsa skipið í
greipar íssins og persónur verksins í
uppgjör. Að sínu leyti gagnast að-
staðan þannig til róttækrar undirstrik-
unar á skriðþunga og takti verksins.
Slæmar afleiðingar þessa hringekju-
stíls eru þær að röddum leikendanna,
sem em ekki langt frá því allar jafn
fullharðnaðar og sterkar, hættir einatt
G
listinn
í Reykjavík
Sjálfboðaliðar!
Sjálfboðaliða vantar til starfa á kosninga-
skrifstofur: Látið skrá ykkur til starfa eða
komið á kosningaskrifstofur G-listans á
Laugaveg 3 eða í Iðnó og takið á með okkur.
Sjálfboðaliðar með bíla: Látið skrá ykkur til
aksturs á kjördag.
Vinnum öll saman
í lokasókninni!
628274
17500
620106
xG
Alþýðubandalagið
Jón Sigurður Halldórsson
Austurströnd 10
lést afslysförum 17. apríl.
Louise Dahl Caroline Dahl Jónsdóttir Anna Einarsdóttir Hildur Jónsdóttir Einar Halldórsson Fríður M. Halldórsdóttir Halldór Jónsson Sandra Jónsdóttir Gunnar Þorsteinn Halldórsson
til að dökkna út í óskýra móðu þegar
þeir snúa baki í gestina og lenda jafh-
vel í hvarfi. Auk þess sem hverfur
með þessu móti tilfinningin fyrir há-
'tíðlegri sígandi millilandasigling-
anna. Hins vegar boðar óróleiki
hringekjunnar vissulega þá hringiðu
og spennu sem höfundurinn reynir að
magna í textanum. En þá kemur aftur
á móti, að fangelsun verksins á þessu
þrönga þilfari bak við stálpípuborð-
stokkinn veldur því að í þröngum
eltiljósum ofan úr ijáfri opnast fyrir-
bærið líkt og hnefaleikapallur eða sir-
kusnúmer. ÖII hönnun sviðs, bún-
inga, ljósagangs og tóna er þó með
hreinum ágætum og tæknifram-
kvæmd á sýningu sviflétt.
A Damskipinu leiðast saman ör-
lög ólíkra persóna um það leyti sem
Island fær fullveldi, öll með misjafn-
ar væntingar vegna heimferðarinnar.
Tína Larsen stúdína (Ingibjörg Gréta)
er full bamslegrar tilhlökkunar að sjá
aftur bemskuslóðir eftir langa Dan-
merkurdvöl, Kriste Lauren (Þórey
Sigurþórsdóttir), glæsikona á annað
og dramatískara erindi eftir sex ára
útivist, Þóroddur Ólafsson athafna-
maður (Þorsteinn Bachmann) er m.a.
að smygla víni til landsins í samvinnu
við fátæka skipverjann Sigurð
(Gunnar Helgason), sem er hættuspil
þama á bannárunum. Jóhannes skáld
(Magnús Jónsson) er bölsýnn og
hræddur um að geta hvorki á íslandi
né annars staðar bundið sínar land-
festar, og Oddur Dalberg (Þorsteinn
Guðmundsson) hermaður, ber heim á
leið styijaldar á herðum sér. Róttæki
læknirinn Hálfdán Bjömsson (Ari
Matthíasson) berst vonlítið gegn
áfengisbölinu um borð, og sennilega í
landi líka. Aðrar persónur em Maria
Ólafsson, tilfinningarík kona Þór-
odds athafnamanns (Halldóra Bjöms-
dóttir), og stöllumar fröken Baggesen
(Guðný Helgadóttir) og frú Paulsen
(Anna Sigríður Einarsdóttir). Anna er
gestaleikari með Nemendaleikhúsinu
að þessu sinni á sama hátt og Egill
Ólafsson, sem fer með hlutverk Op-
emsöngvarans. Honum tekst vcl,
jafhffamt því að girða verkið seið-
mjúku tónabelti, að halda fjarrænu og
óræðu fasi þess raulara sem kannski
er eitthvað, og þama styðst höfundur-
inn eins og í fleiri persónum og sögu-
brotum verksins við þekktar fýrir-
myndir. Textameðferð og túlkun
þessara útskriftamemenda er jöfn og
hnökralítil, þau ná tökum jafnt á
virðulegu fasi sem og þeirri innri
opnun sem ágerist eftir því sem sög-
unni vindur ffam. Hins vegar gefa
hlutverkin öll ekki mikið færi á per-
sónusköpun og Kjartani Ragnarssyni
hefur tekist betur með önnur verkefhi
en þetta. Klossaðar frásagnir persóna
í upplýsingaskyni em lítt unnar.
Þunglamalegri ffamvindu á önd-
verðri sýningunni tekst ekki að glæða
vemlegan áhuga á samferðafólki
þessu og sumt er steypt í býsna notuð
mót. Hreyfiöfl atburðarásarinnar
tengjast full mörg einhveijum dylgj-
um um einfalda ástarlífstilburði, skot,
faðmlög, stolna kossa og bólfarir.
Stéttamunur, smygl, ópemsöngur og
fúllveldishjal flökta utan á verkinu
eins og hagalagðar á girðingu. Sterk-
ust cm atriðin í hafísnum og rúss-
nesku rúllettunni, þar geislar hand-
bragð Kjartans og næm tilfmning
hans íyrir uppbyggingu dramatískra
augnablika.
Nemendum Leiklistarskóla ís-
lands er ámað heilla á braut sinni,
með þökkum fyrir þá ást á listinni em
endurspeglast hefúr í ráðum og gerð-
um þeirra.
ÓHT
Hermann Pálsson
Jarls yndi
Meiri munúð býr í Hávamálum
en í nokkm öðm fomkvæði okkar.
Þótt nokkurs kulda gæti í kvenna
garð, einkum þar sem vikið er að
brigðsemi þeirra, þá er einsætt að
skáldið hefur haft mikið yndi af
konum, enda virðist þessi andans
snillingur ekki hafa kinokað sér við
að teygja þær á flærðir. Hann telur
gott að spjalla við man í myrkri og
að orka á mey til kossa. Karlmenn
hafa löngum beitt ýmsum brögðum
í því skyni að spenja konur undir
sig, og hér kennir Óðinn ungum
piltum einfaldar manvélar sem eiga
þó að duga: menn eiga að hjala blítt
við konur, gæla þær með gjöfum og
hrósa fegurð þeirra:
Fagurt skal mœla
og fé bjóða
sá er vill fljóðs ást fá,
líki leyfa
ins Ijósa mans.
Slík ráð eiga einkar vel við
lausungarkonar og aðrar stúlkur
sem em til í tuskið, en öðm máli
gegnir um þær ástir sem kvciktar
em til lengdar:
Ef þú vilt þér góða konu
kveðja að gamanrúnum
og fá fögnuð af,
fögm skaltu heita
og láta fast vera.
Óðinn sjálfur beitti sérstökum
galdri til að ná hylli kvenna, en þó
skýrir hann ekki leyndardóma
þeirra töfra sem hrífa:
Það kann eg ið sextánda
ef eg vil ins svinna mans
hafa geð allt og gaman.
Hugi eg hverfi
hvítarmri konu
og sný eg hennar öllum sefa.
A öðmm stað notar hann orð-
takið að hafa allt geð og gaman
konu, og lýsingarorðið hvítarma
minnir á ið ljósa man og Billings
mey sem Óðinn fann sólhvíta sofa
eina bjarta sumamótt, að því er
ffóðir menn telja. Hann kunni að
meta þá birti sem stafar af barmi
ungrar konu. Oðinn viðurkennir að
lostfagrir litir orki meir á speking
en heimskingja, enda em greindir
menn jafnan næmari á fegurð en
aðrir, og á hinn bóginn gerir inn
máttki munur karlmenn heimska.
Áköf og máttug var ást Óðins forð-
um: „Hold og hjarta var mér in
horska mær.“ Hann lætur sér ekki
nægja að tala um að „sofa í faðmi
komu“, heldur beitir hann einnig
orðtökunum að „leggja arm yfir“,
„lykja liðum“ og „veija armi“.
Skáldið yrkir af langri og fagurri
reynslu.
Um ást sína á Billings mey far-
ast skáldinu orð á þessa lund:
Jarls yndi
þótti mér ekki vera
nema við það lik að lifa.
Hér eins og víðar á fomum
skrám merkir orðið lík „Iíkama“, en
hitt hefúr þvælst fyrir skýröndum
hvað skáldið á við með orðunum
jarls yndi. Þó má heita ljóst af sam-
henginu hvert stefnir: hér er vikið
að þeim unaði sem karlmönnum
verður af návist konu. I orðinu jarl
er mikil karlmennska fólgin, og
minnir raunar á á hvatningarorð
Bögu-Bósa: Ungan skal jarlinn
herða.
Höfundur er fyrrverandi pró-
fessor viö Edinborgarháskúla
og býr í Skotlandi.
26 SÍÐA — NÝTT HELGARBLAÐ Föstudagur 19. apríl 1991