Þjóðviljinn - 13.09.1991, Blaðsíða 11

Þjóðviljinn - 13.09.1991, Blaðsíða 11
í upphafi fundar hjá Alþýðusambandinu igœr. - Standandi frá vinstri: Hansina Stefánsdóttir, formaður Landssam- bands islenskra verslunarmanna, Ingibjörg R. Guðmundsdóttir í stjórn VR og Jóna Steinbergsdóttir, formaður Félags verslunar- og skrifstofufólks á Akureyri. Sitjandi frá vinstri: Snœr Karlsson, formaður Fiskvinnsludeildar Verka- mannasambandsins, Óskar Vigfússon, formaður Sjómannasambandsins, Hólmgeir Jónsson hagfrœðingur og Karl Steinar Guðnason, starfandi formaður Verkamannasambands Islands. -Mynd: Kristinn. nær allir sem Þjóðviljinn ræddi yið á einu máli um að þau mál sem As- mundur nefndi í upphafi verði að lokum á borði heildarsamtakanna. Þá er greinilegt að áhuginn á að ná einhverskonar þjóðarsáttarsamn- ingi er mikill og útbreiddur og gildir þetta bæði um forystumenn félaga og sambanda innan Alþýðu- sambandsins og almenna félags- menn. Hins vegar flækir það málið að sumir forystumenn verkalýðs- hreyfingarinnar eru líka í verkum fyrir ríkisstjómina, og fengu menn að sjá anga af því á fundi Verka- mannasambandsins nýlega í Borg- amesi. Þannig metur Karl Steinar Guðnason, starfandi formaður Verkamannasambandins að tillög- ur rikisstjómarinnar séu beinlínis skilyrði íyrir því að hægt sé að ná þjóðarsáttarsamningi. „Ef við ná- um ríkisútgjöldunum ekki niður munu vextir áfram verða háir, ef ekki hækka. Slíkt ástand tætir þá upp heimilin og sprengir upp fyrir- tæki. Við þær aðstæður munum við ekki ná kjarasamningum. Þetta kann að koma mörgum spánskt fyrir sjónir, en er samt efnahags- legur vemleiki," sagði Karl Steinar er hann var spurður um ályktun sem samþykkt var á aðalfundi Verkalýðs- og sjómannafélags Keflavíkur á mánudaginn var, en Karl Steinar er formaður félagsins. I ályktuninni segir að þjóðarsáttar- samningamir hafi tekist „að öðra leyti en því, að vextir em of háir, sem gerst hefúr vegna óráðsíu og stjórnlausrar eyðslu ríkisins.“ I þessari ályktun koma ekki fram mótmæli við tillögum ríkisstjómar- innar um þjónustugjöld og fleira. A hinn bógirtn skorar fúndurinn á rík- isstjórnina og Alþingi að láta breiðu bökin standa undir spamaðj og niðurskurði á ríkisútgjöldum. I ályktun frá stjóm Landssambands iðnverkafólks kveður hins vegar við allt annan tón, en þar segir að fundurinn „mótmæli harðlega auknum álögum á launafólk og hækkun þjónustugjalda. Hækkanir á vöra og þjónustu ásamt boðuðum niðurskurði á velferðarþjónustu og hugmyndir um lækkun lána og hækkun vaxta í félagslega íbúðar- kerfínu skapar tortryggni í garð stjómvalda og torveldar samninga, en minnir verkafólk jafnframt á að í komandi samningum verður meg- in verkefnið að veija lífskjörin og höfuðkrafan kaupmáttartrygging ásamt auknum kaupmætti.“ Félögin í Alþýðusambandinu stefna með öðrum orðum að tvennskonar árangri i samningun- um, að leysa margvísleg sérmál einstakra félaga, en um leið að ná samningum í ætt við margumrædd- an þjóðarsáttarsamning. Hvort jetta tekst, er hins vegar óvíst á tessari stundu, og fáir vildu spá tví hvort til verkfallsátaka myndi draga. hágé. Enga tilskipanapólitík Ögmundur Jónasson for- maður BSRB segist telja að tek- ist hafi að ná markmiðum þjóð- arsáttarsamninganna að hluta til. Verðlags- og kaupmáttarþró- un hafi gengið upp að stórum hluta, en tiltektin í þjóðfélaginu, sem stefnt hafi verið að, hafi brugðist. Launamunur hafi auk- ist og stjórnvöld hafi gengið allt- of langt í árásum á velferðar- kerfið, m.a. með sjúklingaskatt- inum og tillögum um ýmsar nýj- ar gjaldaálögur. „Peningastofnanir hafa ekki staðið sig eins og til var ætlast. Nú benda menn réttilega á að það er samhengi á milli eftirspumar ríkis- valdsins eftir fjármagni á fjár- magnsmarkaði og vaxtastigsins í landinu. En málið er ekki svona einfalt. Það snýst um það að fjár- magnsstofnanir hér taka óhóflega mikið til sín. Ef fer ffam sem horfir þá setja þær sífellt fleiri fyrirtæki á hausinn, þurfa að ná inn meiri pen- ingum fyrir bragðið og kýla upp vextina til þess. Þannig heldur þessi vítahringur áfrarn." Hann ásakar rikisstjómina um að hafa sett enn meiri hraða á vaxtaskrúfuna og segir að rekja megi verðbólgutölumar að miklu leyti til þess. „Það getur vel verið að menn ætli að reyna að ná einhverri sátt með tilskipunum, en það verður engin þjóð með i slíkri sátt. Og ef fólkið er ekki með þá næst enginn árangur. Það eina sem búið er að gerast síðan í vor er að það er búið að færa upp vaxtastigið um 2% og hækka lyfjakostnað á sama tima og verið var að borga út hlutabréfa- gróðann. Svo hafa menn talað um möguleika á skólagjöldum og skólabamaskatti.“ Ögmundur varar við því sem hann kallar alhæfingarpólitík. „Menn era til dæmis að tala um að það verði að ná ríkisútgjöldum nið- ur. Það er rétt að það þarf að gera - á sumum sviðum, en öðram ekki. Á sumum sviðum er hægt að spara stórkostlega fjármuni, en á öðram sviðum þarf að eyða miklu meiri peningum, t.d. til dagvistarmála. Menn segja að það þurfi að skera niður til heilbrigðismála. En það sem þeir gera yfirleitt er að spara svolítið við gangaþrifnaðinn og skera niður eftirvinnuna hjá hús- verðinum. Menn þorðu ekki að fara beint í lyfsalana, heldur réðust á sjúklingana.“ Hann segir þó engan uppgjafar- tón í BSRB. Það verði að halda áfram í áttina að þeim markmiðum sem sett vora við upphaf þjóðar- sáttarinnar, auka kaupmáttinn og jafna lífskjörin. En sé sanngimis- hugsjónin ekki með í farteski við- semjenda verði engin þjóð í næstu „sátt“. -vd. „Nú sækjum vib lei&réttinguna" „Fyrir okkur var þjóðarsáttin fyrst og fremst notuð sem skálkaskjól þáverandi ríkis- stjórnar til að ná af okkur samn- ingi sem hafði verið gerður,“ segir Páll Halldórsson formaður BHMR. Hann óttast að samn- ingagerðin verði dregin á lang- inn, en hann boðar harða sókn, nú sé kominn tími til að gerðir samningar verði efndir: „í heildina séð þýddi þjóðar- sáttin ekki annað en að hægt var á kaupmáttarhrapinu, en það var ekkert unnið til baka af því sem tapast hefur á undanfomum áram og það er það sem menn líta fyrst og fremst til þegar þeir horfa áfram. Þjóðarsáttin átti að skapa grandvöll til að sækja betri kjör. Við í BHMR höfðum gert samning um ákveðna leiðréttingu og það liggur í augum uppi að við verðum að ná fram verulegum kjarabótum. Við gerðum samning og meginákvæði hans um launa- leiðréttingu era í gildi. Við hljótum að krefjast þess að við það verðið staðið. Við erum búin að búa við samfellda kaupmáttarskerðingu frá Álverib eina vonin Þórarinn V. Þórar- insson formaður VSl er að mestu sáttur við ár- angur þjóðarsáttarinn- ar, en sér ekkert svig- rúm til kaupmáttar- aukningar og tekur undir orð Ágústs Ein- arssonar. Samdráttar- tímabil sé framundan af völdum kvótaskerð- ingarinnar og kaup- máttarrýrnun upp á 1- 2% sé óhjákvæmileg á næsta ári. „Einasta leiðin til að draga úr óhjákvæmilegu atvinnuleysi og kjara- skerðingu er að halda áfram í stöðugu gengi og afar lágri verðbólgu, ekki hærri en 4-5% á næsta ári,“ segir hann. „Það er rétt að við höfðum þær væntingar að geta nú, 15. september, aukið kaupmáttinn um einhver prósent á næsta samningstímabili. Verð- bólgan hefúr verið mjög lítil á okkar mælikvarða, en á móti kemur að kaup- hækkanir hafa orðið meiri en við gerðum ráð fyrir. En mér virðist að sumir af þessum verka- lýðsleiðtogum, sem nú era að tala um að upp- skera eftir þetta tímabil, hafi hreinlega ekki tekið eftir því að það er búið að taka ákvörðun um að fiskaflinn verði 13% minni á næsta ári en þessu. í þessu felst að út- flutningstekjur minnka um 4% og spámar segja að þjóðartekjumar verði minni en á þessu ári. Þessar spár byggja á því að það verði farið að virkja á næsta ári og und- irbúa álbræðslu “ Þórarinn segir at- vinnurekendur mjög áhyggjufúlla yfir því að raunvaxtastigið sé alltof hátt. Atvinnuvegimir skili ekki arði á meðan svo sé. Nafnvextir muni lækka næstu mánuði, en gera verði breytingar, m.a. f húsnæðiskerfinu, til að lækka munvextina. „Þar verður að takmarka meira en talað hefúr verið um og það verður að vera meiri samdráttur í láns- fjáröflun ríkissjóðs,“ seg- ir hann. Og Þórarinn, eins og Ágúst Einarsson, bindur sfnar vonir við álverið fyrirhugaða. „Áhrifa þess gætir lítið á næsta ári, en þeim mun meira á þar- næsta ári. Og það er von- in eina núna.“ Atvinnurekendur boða kaupmáttar- rýrnun á næsta ári Ágúst Einarsson, hinn nýi formaður samninganefndar ríkis- ins segist líta svo á að þjóðarsáttin hafi gengið upp I meginatriðum og jafnvel betur en menn hafi þorað að vona. Það sé engin spuming að það beri að stefna að sams konar samn- ingum nú og miða eigi við samningstímabil til þriggja ára. Línan sem hann boðar er sú að kaupmáttur verði óbreyttur í upphafi samn- ingstímabils, fari niður á við með samdrætti í efna- hagslffinu á næsta ári, en upp aftur og aukist í lok þriggja ára samningstíma- bils. „Við lokum þessum samningum með auknum kaupmætti," segir hann. Vaxtahækkanimar rekur Ágúst til hallarekst- urs ríkissjóðs og þess að mikið fjármagn hafi verið bundið í húsnæðiskerfinu. Þetta hvorttveggja sé í meira jafnvægi en áður og vextir fari niður allra næstu mánuði. „Það er þrennt sem skiptir máli,“ segir hann. „í fyrsta lagi að ríkisfjármálin verði í lagi, í öðra lagi að kjara- samningar verði á hóf- sömum nótum og í þriðja lagi að haldið verði í fast- gengisstefnuna. Við verð- um að tryggja lága verð- bólgu til þess að tryggja hagvöxt. Við munum ekki sjá hann á næsta ári vegna samdráttar í sjávar- útvegi, en á þamæsta ári mun hann sjást í kjölfar á álveri. Forsenda þess er stöðugt verðlag. Það gæti orðið mjög erfitt að halda óbreyttum kaupmætti út allt samningstímabilið. Við munum sjá niður- sveiflu á næsta ári, en uppsveiflan á þamæsta ári mun gera meira en að vega þar upp á móti. Við eram því að tala um samninga um kaupmáttar- aukningu eftir mitt tíma- bilið." Fyrsta útspil Ágústs, yfirlýsingin um að breyta lífeyrisréttindum opin- berra starfsmanna, hefúr valdið mikilli reiði. „Hugmyndin er sú að nýir starfsmenn sem verði ráðnir frá og með tiltekn- um tíma, 1-2 ár, verði ráðnir með sambærileg lífeyrisréttindi og gerast á almennum vinnumark- aði,“ segir hann. En tali menn um sam- bærileg lífeyrisréttindi, verða menn þá ekki einn- ig að tala um sambærileg laun? „Þegar búið er að samræma lífeyrisréttindi allra landsmana er náttúr- lega búið að opna um- ræðu um samræmingu launa og réttarstöðu allra launþega,“ svarar Ágúst. „Þessir híutir hljóta að koma í kjölfarið. Það verður einhvem veginn að komast út úr þessari fjárvöntun upp á 50 millj- arða. Á að vera munur á lífeyrisréttindum og rétt- arstöðu launþega eftir því hvort þeir era á opinber- um eða almennum vinnu- markaði?“ -vd. NÝTT HELGARBLAÐ 1 1 FÖSTUDAGUR 13. SEPTEMBER 1991

x

Þjóðviljinn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Þjóðviljinn
https://timarit.is/publication/257

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.