Þjóðviljinn - 04.10.1991, Síða 7

Stœrðfrœði, 1979-
því öllu. Til að myndskreyta
sögu mína nefndi ég: Daniel
Buren, Carl André, Agnes Mart-
in, Stanley Brown, Richard
Long, Jan Shoonhoven, Richard
Serra, Donald Judd, Amulf Rain-
er o.fl.
Lóðréttir listamenn eiga sér
ekki siður grundvallarhugmynd-
ir, heillegar undirstöður, en rauði
þráðurinn í verkum þeirra er ekki
beinn, heldur hlykkjóttur og
ósamfelldur. Myndverk þeirra
geta verið ósamstæð að byggingu
og sum miklu betri en önnur.
Hægt er að láta sér líka við ein-
stök verk þeirra án þess að leggja
blessun sína yfir allt sem þeir
gera. Algengt er að verkin beri
ekki með sér formleg auðkenni
sem eru listneytendum svo kær,
sökum þess hve formgerð og lit-
róf breytist ört. Lóðréttir lista-
menn eru yfirleitt fígúratífir, sjá
Markus Raetz, Giuseppe Penone,
Jiri Dokoupil, Barry Flanagan,
Gerhard Richter, Daan van Gold-
en, Bamett Newman o.fi.
Ég sagðist eins og þú, efast
um eigin myndlist. En efasemdir
mínar em breytingum undirorpn-
ar. Löstur á verki í dag getur orð-
ið mér til ánægju á morgun. Eins
og stendur eru hröð og mikil af-
köst mín mér til angurs. Tíminn
sem ég nota fyrir hvert verk
styttist stöðugt. Ég lýk verkinu
áður en það nær að þroskast, eins
og ég sé í tímahraki. Þetta minnir
mig á heimabjórbrugg bróður
míns. Honum er fyrirmunað að
bíða eftir að gerjun Ijúki, drekkur
venjulega bjórinn áður en hann
nær fullum styrkleika, og þarf
þess vegna að neyta mikils
magns til að ná tilætluðum áhrif-
um. En list hans er alltaf með
fullan styrkleika þegar við fáum
að sjá hana. Feginn vildi ég geta
sagt hið sama um mína myndlist.
Oftast nær er ég að sýna verk
sem ekki koma til skila helm-
ingnum af því sem ég ætlaðist
til. Það fer allt of oft fyrir mér
eins og bróður mínum og bjóm-
um hans, að magn kemur í stað
gæða.
Var það kannski þetta sem þú
áttir við þegar þú nefndir tunglið
sem aldrei var fullt, litt áfengan
bjór, eins konar pilsner?
Éins og allir listamenn er ég
vanalega fullur efasemda gagn-
vart hverju nýju verki sem ég
vinn að. Efasemdimar em enn
fyrir hendi þegar ég læt verkið
frá mér. Brottfararleyfi verkanna
ræðst af því hvort ég hef verið í
innilegu sambandi við þau, þó
ekki væri nema eitt augnablik.
Þessi augnablik em misjafnlega
sterk. Samt hefur mér tekist —
sem þér finnst kannski ógeming-
ur, að taka ástfóstri við hvert
verk sem ég hef gert, þó að sú
væntumþykja hafi stundum ekki
varað lengur en andartakið. Ut af
fyrir sig er það mikið listrænt af-
rek!
Húmor í myndlist finnst mér
yfirleitt þægilegur (og er sjálf-
sagt ekki einn um það), en
brandaramyndlist gerir mig
þunglyndan. Eiginlega hef ég
andúð á allri umræðu um þörf
listaverksins fyrir aðskiljanlega
eiginleika eins og húmor, íróníu
eða melankólíu, eins og um væri
að ræða ómissandi krydd á eld-
húsborði sérhvers listamanns.
Sem listneytandi er ég að mestu
leyti búinn að missa matarlyst-
ina, sem skrifast á minn eigin
reikning, ekki nútímalistar, en ég
fullvissa þig um að myndlist án
ofangreindra bragðbæta er enn
að fmna á mínum matseðli. Eg er
því viss um að myndlist kemst af
án húmors.
List án fegurðar finnst mér
hins vegar erfiðari tilhugsunar,
eða öllu heldur ekki möguleg.
Fegurð er eitt þeirra fyrir-
bæra sem maður segir minna um,
því betur sem maður þekkir það.
Ég hef átt mér margar hugmynd-
ir og skoðanir um fegurðina.
Fyrir áratug stóð ég á ræðupöll-
um til að segja fólki hvemig feg-
urðin væri í pott búin. Nú þori ég
varla að nefna hana á nafn. Orðin
og hugtökin sem ég þarf mest á
að halda til þess að geta sagt eitt-
hvað um hana eru orðin menguð.
Hugmyndir okkar um fegurð-
ina em gjörólíkar. Hugmyndir
þínar eru of figúratífar í sniðum
fyrir mig. Ég lít á fegurðina sem
eins konar form á sannleik (svo
notað sé mengað orð), ilman af
sannleik eða uppgufun hans. Ef
sannleikurinn er vatn er fegurðin
uppgufun þess, og ef sannleikur-
inn er soðin kartafla er fegurðin
ósýnilegir hlutar hennar, lyktin.
Hið sanna er ekki alltaf fag-
urt, en fegurðin er alltaf sönn. Sá
sannleikur sem fegurðin byggist
á er ekki sannleikur eftirlikingar,
ekki lýsing á atburðum veruleik-
ans. Fegurðin og þar með listin
eru byggð á sannleik sem er and-
stæða syndarinn,.r. Marlene, hér
verð ég að viðurkenna að full
prestlega rennur úr penna mín-
um. En hvað mig varðar er þessi
sannleikur, sem ekki verður skil-
inn nema með því að upplifa feg-
urðina, kjami allrar listar og er
hvorttveggja í senn, form og inn-
tak.
Ur sendibréfi Sigurðar Guðmunds-
sonar til listakonunnar Marlene
Dumas frá 1990
mikla ljóð“, sem hann gerði á ár-
unum 1980-81 og markar viss
þáttaskil á ferli hans sem mynd-
listarmanns. Verk þetta, sem sýn-
ir þrjá píramíða með svanshöfuð,
er í eigu Stedeljik Museum í
Amslerdam, og verða það að telj-
ast tíðindi í sjálfu sér að verkið
skuli hafa verið léð til sýningar
hér á landi.
í Gallerí Nýhöfn opnar Sig-
urður svo sýningu á skúlptúrum
og málverkum, sem öll eru frá
síðustu árum og gefa yfirlit yfir
það nýjasta sem frá Sigurði hefur
komið.
Skúlptúrinn sem afhjúpaður
verður við Gerðuberg um helgina
Mynd, 1991. Bronsmynd þessi verð-
ur afhjúpuð við Gerðuberg i Breið-
holti nú um helgina.
er í heild á 5. metra á hæð og sýn-
ir gríðarmikið bronshöfuð á stein-
steyptum stalli.
Gleðilegustu tíðindin eru þó
kannski að sjá hina stórglæsilegu
bók þar sem öllum ferli Sigurðar
eru gerð skil með greinargóðum
skrifum eftir hollenska og þýska
listfræðinga, auk þess sem þar er
að fmna samtal Sigurðar við Að-
alstein Ingólfsson. Auk þessa eru
í bókinni fjölbreytileg skrif eftir
Sigurð sjálfan og stórfróðlegar og
nærgöngular bréfaskriftir hans og
listakonunnar Marlene Dumas.
Mestur fengurinn er þó í mynd-
efninu, en bókin er prýdd yfir 200
ljósmyndum af verkum Sigurðar
sem gefa mjög gott heildaryfirlit
yftr feril hans fram til dagsins í
dag. Auk þess er í bókinni skrá
yfír öll verk Sigurðar til þessa
dags. Alls er bókin 300 bls. að
stærð. Ritstjóm bókarinnar var í
höndum hollendingsins Zsa-Zsa
Eyck. Bókin kemur nú út í tak-
mörkuðu upplagi á íslensku og
ensku, en mun síðar koma út á
hollensku, sænsku og þýsku.
Verð íslensku útgáfunnar er ótrú-
lega lágt miðað við gæði verks-
ins, eða innan við 5000 kr. og eru
áhugamenn hvattir til að verða sér
úti um eintak áður en upplagið
þrýtur.
Sýningamar í Listasafninu og
Gallerí Nýhöfn em upphafið á
röð yfirlitssýninga á verkum Sig-
urðar, sem munu fara um 6 stór
listasöfn á Norðurlöndunum og í
Þýskalandi á næsta ári.
Nýtt helgarblað birtir í dag
sýnishom úr texta Sigurðar sem
tekinn er úr bókinni með leyfi út-
gefanda og höfundar.
-ólg.
Kæra
Marlene...
Þú hefur efasemdir um
myndlist mína, brýrnar sem ég
byggi. Ég hef þær líka. En þó
við efumst bæði notum við ólík
rök máli okkar til stuðnings.
Þannig hef ég til dæmis alls
enga andúð á hinu lóðrétta i
myndlist minni. Að vera stakur
og lóðréttur er fyrir mér eðli-
legt ástand. Lóðréttan í verk-
um mínum hefur aldrei minnt
mig á einræðisherra.
En mannfólkið er oft glám-
skyggnt á sjálft sig og slík glám-
skyggni er eðlislægur ágalli ein-
ræðisherra. Ég viðurkenni á
augabragði að láréttan er mann-
eskjulegri og vænni í sér en lóð-
réttan (að undanskilinni lækkun
lofthæðar í félagslegum íbúð-
um), en með því að visa lóðrétt-
unni á bug beitir þú stærsta
minnihluta þessa heims missrétti.
A kennsluárunum sagði ég nem-
endum stundum söguna af lárétta
og lóðrétta listamanninum. Hún
var eitthvað á þessa leið: Lista-
mönnum má skipta í tvo hópa
(hver þekkir ekki þann leik hug-
ans að skipta öllu í tvennt?), lá-
rétta listamenn og lóðrétta. Þeir
fyrmefndu hafa þróað með sér
ákveðin myndræn viðhorf, altæk-
an hugmyndagrunn, sem er rauði
þráðurinn í lífi þeirra.
Sérhvert verk þeirra er stað-
festing og dýpkun þessa hug-
myndagrunns. Verk þeirra hafa
áþekkt svipmót, eru einnar teg-
undar og langoftast óhlutbundin.
Ógjömingur er að taka eitt verk
þessara listamanna fram yfir
annað, eiga sér uppáhaldsverk.
Með ákveðnum fyrirvara má
segja að annað hvort líki þér allt
sem þeir gera eða þá að þú hafnir
NÝTT HELGARBLAÐ
7 FÖSTUDAGUR 4. OKTÓBER 1991