Dagblaðið Vísir - DV - 30.09.1995, Blaðsíða 35

LAUGARDAGUR 30. SEPTEMBER 1995
43
Estonia í höfninni í Tallinn í júní 1994 - þremur mánuðum fyrir hið hörmulega slys. Skýrslur með niðurstöðu rannsókna vegna slyssins verða tilbúnar í febrúar á næsta ári.
/
Ari eftir Estonia-slysið
- um borð í nýju ferjunni Marc Balticum
Uppi á dekki stendur ung kona í
bláum vindjakka og grætur hljóð-
lega. Hún heldur fast í handriðið
með báðum höndum og horfir yfir
hafið. Vinkona stendur við hlið
hennar og reynir að hugga hana.
Þetta er um miðnætti og eftir hálf-
tíma siglir Mare Balticum, hin nýja
Estonia, yfir skipsgröfina. Eitt ár er
liðið síðan hið hörmulega sjóslys
varð á Eystrasalti þar sem 850
manns létu lífið. Kannski átti unga
konan kærasta sem var einn af þeim
eða ættingja. Hana langar sjálfsagt
ekkert að ræða það.
Án nokkurs vafa þekkti hún ein-
hvern sem var um borð í Estoníu að-
faranótt 28. september 1994. Það gerðu
flestir í Svíþjóð og Eistlandi. 850
manneskjur létu lífið þessa örlaga-
ríku nótt, aðeins 136 komust lífs af.
Eftir slysið hefur farþegum fækk-
að gríðarlega á leiðinni mihi Stokk-
hólms og Tallins á Eistlandi. Að
sögn Bjarne Birn, eftirlitsmanns
skipsins, er alltaf nokkuð um það að
farþegar spyrji um hvar nákvæm-
lega Estonia sökk til að geta staðið á
dekkinu þegar siglt er þar yfir. Sum-
ir eru forvitnir en aðrir vilja votta
hinum látnu virðingu sína. Flestir
farþeganna minnast sjálfsagt
ferjuslyssins þegar þeir sigla með
Mare Balticum.
Enginn þorði að sigla
í þessari ferð eru 450 farþegar
með ferjunni. Það er aðeins einn
þriðji hluti af því sem Mare Baltic-
um gæti flutt. En farþegafjöldinn
hefur verið mun minni. Fyrst eftir
slysið þorði enginn að sigla þessa
leið. Nú eru farþegarnir smám sam-
an að koma aftur.
„Maður getur auðvitað aldrei full-
yrt neitt en það er engin ástæða til
að hræðast siglinguna. Mare Baltic-
um er með fullkomnustu ferjum
sem smíðaðar hafa verið,“ segir
fyrsti stýrimaður, Júri Lember.
Helsta ástæða fyrir Estoniu-slys-
inu var talin sú að innkeyrsludyr á
bOaþiifari hafi ekki verið nægilega
þéttar. I nýju ferjunni er gengið
öðruvísi frá þeim hlutum. Björgun-
arvesti og björgunarbátar eru af nýj-
ustu gerð og á að skipta þeim út á
þriggja ára fresti til að auka öryggi
ferjunnar. Öryggiskröfur hafa verið
hertar mjög eftir slysið á Eystra-
salti. Eftir tíu mínútna siglingu frá
Tallinn kemur róleg og þægileg
rödd í hátalarakerfi skipsins og fer
yfir öryggisbúnað skipsins á þrem-
ur tungumálum, ensku, sænsku og
eistnesku. Þeir sem hlustuðu varla
áður leggja nú við hlustir, minnugir
hins hörmulega slyss.
„Áður en Estonia-slysið varð
hefði maður varla hlustað. Nú
minnist maður þess og hlustar,“
segir Kulla Ojala, 42 ára, ritari sem
var á leið á námskeið í Svíþjóð.
Einn af ferðafélögum hennar, Enno
Barndyk, segir að allir hafi þekkt
einhvern sem drukknaði. „Ég á
marga ættingja sem ætla aldrei að
sigla framar."
Nokkrir farþeganna sitja og
spjalla. Nokkrir karlmenn horfa á
körfuboltaleik í sjónvarpinu en
vafalaust hlusta þeir á öryggisatrið-
in sem lesin eru upp. „Við getum
ekki spennt fólk niður eins og gert
er í flugvélum en fólk tekur mikla
áhættu ef það hlustar ekki á örygg-
istilkynninguna," segir Bjarne Birn.
Trúbadorinn syngur
450 farþegar fylla ekki mikið pláss
í því stóra rými sem ferjan Mare
Balticum býður upp á. Fyrir utan
matsölustaðinn er skilti sem segir
hvenær matartími er fyrir fyrsta og
annað farrými. Núna borða allir
þegar þeir vilja.
Á kránni er trúbadorinn Roger
Genders frá Nottingham og syngur
lög eftir Bítlana, John Denver, Cre-
edence Glearwater Revival og hvað-
eina sem fólk vill heyra. Kráin er
nánast tóm og þeir einu sem eru í
stuði eru tveir vörubílstjórar frá
Gautaborg sem fá sér í glas með.
konu einni sem vill heyra Streets of
London aftur og aftur. Það er nánast
enginn sjógangur. í danssalnum
spilar eistnesk hljómsveit sem nefn-
ist 2+2. Þarna eru fleiri en á pöbbn-
um en þó er nóg pláss á dansgólfinu.
Meðalaldurinn er hár og menn njóta
þess að drekka áfengi tollfrítt. „Ég
er bæði hrædd við að sigla og fljúga
og hefði ekki trúað að ég gæti lokað
augunum í þessari ferð. Hins vegar
er ég alveg að sofna," segir listmál-
arinn Stina Josefsson, 31 árs, frá
Stokkhólmi.
Sárin gróa aldrei
Hvorki í Svíþjóð né á Eistlandi
hafa sárin gróið eftir Estoniu-slysið.
Á Eistlandi býr aðeins ein og hálf
milljón manna og það er nær
ómögulegt í svo litlu landi að hafa
ekki þekkt einhvern sem fórst með
ferjunni. Fyrir Svía, sem stóðu fyrir
utan báðar heimsstyrjaldirnar, var
ferjuslysið versta slys sögunnar á
öldinni.
„Það hefur verið erfitt fyrir okk-
ur, sem lentum í slysinu, að skilja
allt það uppnám sem orðið hefur í
Svíþjóð. Eftir á að hyggja er maður
þó undrandi á að nokkur hafi kom-
ist lífs af.
Kannski erum við, sem lifðum af
einhvers konar tákn um vonina, lif-
andi kraftaverk," segir Kent
Harstedt, sem varð frægur fyrir
stefnumót sitt við Söru Hedenius,
eftir slysið. Þau tvö hjálpuðu hvort
öðru í sjónum og hétu því að ef þau
kæmust iífs af myndu þau borða
saman á veitingahúsi í Stokkhólmi.
Bækur um slysið
Kent Harstedt hefur skrifað bók
sem heitir: „Það sem ekki gat gerst“
um upplifun sina um borð í Estoniu
og ekki síst tímann eftir slysið. Um
björgunina með þyrlunni, ferðina til
Álandseyja og siðan til Svíþjóðar,
minningarguðsþjónustur, heimkom-
una, þegar hann. hitti ættingja og
vini með heila hjörð af íjölmiðla-
fólki með sér, m.a. breska sjónvarps-
þáttinn Big Awards Show.
Bók Kents er ein af nokkrum sem
hafa verið að koma út í Svíþjóð um
slysið. Þrír blaðamenn á Aftonblað-
inu hafa ritað um „síðustu ferjuferð-
ina“. Þá hefur rithöfundurinn Ernst
Brunner skrifað ljóð um harmleik-
inn.
Samhliða því sem menn skrifa
um atburðinn sjálfan er einnig
reynt að várpa ljósi á hvað gerðist í
raun. Sumir tala ura samsæriskenn-
ingar rússnesku mafíunnar í þessu
sambandi. Það hefur hins vegar
fengist staðfest að læsingar á bíldyr-
um voru ekki nógu sterkar. Endan-
legar niðurstöður rannsóknanefnd-
arinnar, sem rannsakað hefur slys-
ið, verða ekki tilbúnar fyrr en í febr-
úar 96.
Skaðabóta
krafist
Þeir sem eftir lifa og ættingjar
þeirra sem fórust hafa fengið rúma
fjóra milljarða í skaðabætur. Nú
munu einhverjir ættingjar ætla að
lögsækja þýska fyrirtækið sem
byggði Estoniu og eftirlitsfyrirtækið
Bureau Veritas, sem hafði eftirlit
með byggingu ferjunnar.
Margir evrópskir lögfræðingar
ásamt bandaríska lögfræðingnum
Richard Singleton, sem er sérfræð-
ingur í hafrétti, vinna að málinu en
hver ákærandi hefur þurft að greiða
í upphafi um 10 þúsund krónur.
Skaðabótakröfur munu að öllum lik-
indum fara í milljarða króna en
gagnrýnendur segja að áhætta ákæ-
renda sé mikil ef þeir tapi málinu.
„Eftir slysið hugsuðum við ekki
um peninga. Við vorum altekin af
sorg,“ segir David Nilsson sem
missti son sinn í slysinu. „Nú finnst
okkur að einhver verði að taka
ábyrgð. Það er helst þannig sem við
getum barist fyrir betra öryggi á
hafi úti.“
(Endursagt úr Jyllands-Posten)
Björgunarsveitarmenn frá Finnlandi bjarga fyrstu farþegunum, sem komust lífs af, úr hinu hörmulega slysi á Eyst-
rasalti fyrir einu ári. Símamynd Reuter