Dagblaðið Vísir - DV - 03.05.1996, Blaðsíða 4

4
FÖSTUDAGUR 3. MAÍ 1996
Fréttir
Leit að gulli á íslandi heldur áfram:
Kulnuð háhitasvæði
líklegar gullnámur
- tvö gullfélög starfandi
Undanfarin ár hefur fariö fram
skipuleg leit að gulli á íslandi á
vegum tveggja hlutafélaga. Annars
vegar var um að ræða Orkustofn-
un, sem annaðist gullleit fyrir eins
konar gullfélag, Málmís, sem er
80% 1 eigu Kísiliðjunnar og 20% í
eigu Iðntæknistofnunar. Hins veg-
ar leitaði gullfélagið Suðurvík, sem
er í eigu Steypustöðvarinnar og
kanadískra aðila, og skiptu félögin
landinu upp á milli sín til leitar.
Árangur leitarinnar virðist hafa
orðið sá að öðrum aðilanum þykir
ástæða til að halda áfram leit að
gulli á Islandi í nýtanlegu magni.
Leitin fór fram sumurin 1990-1993
og á grundvelli gagna sem þá feng-
ust mun verða haldið áfram leit-
inni.
Hjalti Franzson, jarðfræðingur á
Orkustofnun, sem stjómað hefur
gullleitinni fyrir Málmís, segir að
gullleit fari fram í nokkrum stig-
um: Fyrst er gerð eins konar for-
könnun þar sem farið vítt og breitt
um og teknar nokkrar gerðir af
sýnum. Ef vísbendingar um viss
málmasambönd koma fram í þeim
þá er farið nánar yfir þau svæði og
þau könnuð frekar. „Áður en þeirri
spurningu er svarað hvort eitthvað
sé vinnsluhæft þarf mjög viðamikl-
ar rannsóknir sem við höfum ekki
efni á að framkvæma vegna þess
hve dýrar þær eru,“ segir Hjalti.
Hann segir að það guU sem verið
sé að horfa til verði til í jarðhita-
kerfum og aðstæður eru þannig þar
að ekki þarf nema um fimm þús-
und ár tU að mynda guU þar og þótt
ísland sé ungt land á jarðsögulega
vísu þá sé möguleiki á að guU finn-
ist. „Miðað við að ísland er 16 millj-
ón ára gamalt þá er tímaþátturinn
nægilega langur," segir hann.
Kristján Sæmundsson jarðfræð-
ingur segir gerð jarðlaga og berg-
grunnsins á íslandi þess eðlis að
aUs ekki sé ólíklegt að finna guU.
Þess sé helst að leita þar sem jarð-
lögin eru einna dýpst rofm en síð-
an geta þær aðstæður orðið að
þessi rof lyftist ofar og auðveldara
verði að nálgast þau.
GuU er að sögn Kristjáns eitt
efna sem smitast út úr kvikuvessa
sem storknar á löngum tíma.
GuUið er eitt svonefndra epíþerma-
efna sem falla út hvað síðast og í
kaldasta hluta vessans sem þá er
farinn að nálgast sama hitastig og
er í heitustu jarðhitakerfum hér á
landi.
„Sú rannsókn sem við gerðum er
fyrsta yfirborðsrannsókn og svarar
ekki spurningunni hvort nægjan-
legt rúmmál af guUi sé í jörðu svo
að borgi sig að vinna það,“ segir
Hjalti Franzson. Hann vUl hins
vegar ekki svara því hvort niður-
stöður athugananna sumrin
1996-1993 bendi til að svo sé en
samkvæmt heimUdum blaðsins
mun ætlunin nú að fara út í frekari
rannsóknir á vegum Málmíss.
- En hvar var leitað? Hvorki
Hjalti né Ágúst Hafberg, einn eig-
enda Suðurvikur, vUja svara því
nákvæmlega en segja aöeins að
leitaraðUar hafi skipt landinu miUi
sín til leitar, til þess að vera ekki
að troða hvor öðrum um tær, eins
og Hjalti orðaði það. Þannig fékk
Málmís vesturhluta landsins en
Suðurvik austurhlutann.
Samkvæmt heimildum DV var
einkum leitað í útjöðrum háhita-
svæða og í grennd við gömul og
jafnvel kulnuð háhitasvæði, svo
sem í Skarðsheiði og í Skorradal.
Meðan háhitasvæði eru virk þá eru
þau á hreyfingu sem likist í grófúm
dráttum hreyfingum í vatni sem
sýður. Kvikan þrýstist þannig upp
á við úr iðrum jarðar og rekur á
undan sér og út frá sér jarðlög
þannig að lög þar sem t.d. gull hef-
ur skilist út í árþúsundanna rás
kemur smám saman upp á yfir-
borðið einhversstaðar í útjörðum
gosbeltanna. Þannig aðstæður eru í
Skarðsheiði og Skorradal þar sem
eru kulnuð háhitasvæði og eld-
stöðvar. Þá er talsvert af slíkum að-
stæðum á Norðaustur- og Austur-
landi. „Við fórum í þessi gömlu há-
hitakerfi og könnuðum þau,“ segir
Hjalti. Hann vill ekki svara því
hvort þar eða einhvers staðar á ís-
landi sé hægt að greina gull með
berum augum en segir að víða sé
gull unnið í yfirborðsnámum þar
sem aöeins er eitt gramm í hverju
tonni af bergi. I neðanjarðarnám-
um verði magnið hins vegar að
vera meira. -SÁ
Gullleit Suðurvíkur á íslandi:
Fundum ekki nóg
segir dr. Agúst Valfells
„Upphaflega mældist nægilegt
magn af þungmálmum á gömlum
háhitasvæðum til þess að vekja þá
eftirtekt að menn vildu gá aftur en
það var ekki bara gull sem leitað
var að. Hins vegar fannst ekkert
það magn sem hagkvæmt væri til
vinnslu," segir dr. Ágúst Valfells
en Steypustöðin hf. og kanadískt
fyrirtæki stofnuðu félagið Suður-
vík tO að leita að dýrum málmum
á íslandi og stóð sú leit í tvö sum-
ur.
Suðurvík leitaði um suðvestan-
og norðvestanvert landið en
Málmís um norðaustan- og suð-
austanvert landið. Suðurvík leit-
aði einkum við hveri því að heitt
vatn ber með sér úr iðrum jarðar
ýmis uppleyst sölt. Þar sem sölt af
þungmálmum eru torleystust falla
þau fyrst út þegar vatnið kólnar.
Gull og þungmálmar aðrir reynd-
ust hins vegar ekki í því magni að
vinnsla gæti borgað sig, að sögn
Ágústs.
-SÁ
Menn ekki á einu
máli um ágæti inn-
flutnings norskra kúa
Nú er rætt um að flytja til lands-
ins norskar kýr til mjólkurfram-
leiðslu. Tilgangurinn er að auka
arðsemi íslenskra kúabúa. Norsku
kýrnar eru stærri en þær íslensku
og sagðar mjólka meira. Norsku
kýrnar eru um 600 kíló fullvaxnar
en þær íslensku 450 kíló.
Samanburður var gerður á ís-
lenskum kvígum og norskum f Fær-
eyjum 1994 og 1995.14 íslenkar og 14
norskar kvígur, allt fyrsta kálfs
kvígur, voru í samanburðinum. í
ályktun skýrslu um þennan saman-
burð segir að því verði varla á móti
mælt að niðurstöðurnar hafi hnigið
mjög í þá átt að við þær aðstæður
sem samanburðurinn fór fram hafi
norsku kvígurnar, sýnt umtals-
verða yflrburði á flestum sviðum í
samanburði við íslensku kvígurnar.
Samanburðarhóparnir voru fóðr-
aðir að stærstum hluta á íslensku
fóðri og samkvæmt því fóðurlagi
sem hagkvæmast hefur þótt hér-
lendis. Margt á enn eftir að rann-
saka áður en til þessa innflutnings
kemur.
Á umræðustigi
Guðmundur Lárusson, formaður
Landssambands kúabænda, segir að
sér lítist vel á að skoða innflutning
á norskum kúakyni til mjólkur-
framleiðslu hér á landi. Hann sagði
að þetta mál væri bara á umræðu-
stigi, það tæki 6-10 ár að koma þess-
um kúm í gagnið hér á landi. Það
ætti eftir að rannsaka hvernig þess-
ar norsku kýr nýta gróffóður og
marga aðra þætti þyrfti að rann-
saka. Ef af þessu yrði yrðu fluttir
inn fósturvísar til Hríseyjar. Varð-
andi það að þessar kýr eru stærri en
þær íslensku og þurfa þar af leið-
andi stærri bása sagði hann að ís-
lensk f]ós væru að stórum hluta
komin til ára sinna og þörf væri á
uppbyggingu hvort eð væri. Ekki
vildi Guðmundur gera mikið úr því
að norsku kýrnar væru svo þungar
aö þær skemmdu jarðveg.
Ekki sannfærður
Daníel Magnússon, bóndi í Ak-
braut, er ekki sannfærður um ágæti
þess að flytja inn norskar kýr.
Hann telur meira af hörgulsjúk-
dómum hrjá þær norsku en ís-
lensku, súrdoði eða lystarleysi sé
einn þeirra, hann komi vegna þess
að þær mjólki meira en þær þola.
Það þurfi dýralækni til að lækna
hann og það kosti 10 þúsund krón-
ur. Daníel segir að í þessum kúm
lÍKfii ®g mjattahi
- íslenskra og NRF kúa í Færeyjum -
6. Janúar
19. Maí
mjólk, mjaltatíml, mjaltahraól,
kg/dag mín/dag mín/dag
mjólk, mjaltatíml, mjaltahraðl,
kg/dag mín/dag mín/dag
H
DV
Þessar kýr eru íslenskar. Verða þær látnar víkja fyrir norskum kúm í framtíð-
inni? DV-mvnd BG
séu ýmsir sjúkdómar sem okkur
hafi ekki verið sýndir. „Við breyt-
um ekki erfðagöllum sem eru í þess-
um kúm. Við græðum mest á að
rækta okkar eigin kýr. Þessar
norsku kýr ná ekki eins miklum
toppum í ársnyt og þær íslensku,"
sagði hann.
Þá sagði hann að frumutalan hjá
íslenskum kúm væri víða mjög lág
og lægri en hjá þeim norsku. Frum-
utala er fjöldi hvítra blóðkorna í
mjólkinni og sýnir heilbrigði
kúnna, því lægri frumutala þeim
mun heilbrigðari kýr.
Fjósabreytingarnar eru að mati
Daníels mikið mál, norsku kýrnar
þurfa 15% stærri bása en þær ís-
lensku. Enginn myndi fara út í að
lagfæra gömul fjós, heldur yrði að
byggja ný.
„Ég er sammála því að kanna
málið en eftir því sem kom fram á
fundi með kúabændum fyrir viku
var ekki að heyra annað en menn
vildu fara að flytja norskar kýr inn
í stórum stU sem fyrst," sagði Daní-
el. -ÞK