Dagblaðið Vísir - DV - 14.11.1996, Blaðsíða 15

FIMMTUDAGUR 14. NÓVEMBER 1996
15
Veröld ný og óð
Upplýsingabankar, gagnagrunnar - endalaus aðgangur. Og hvað svo?
Við lesum um
það hvem dag í
blöðum, hlustum á
það í útvarpi, horf-
um á það í sjón-
varpi. Heimurinn
er að umhverfast,
mannkynið mun
hoppa á sjömilna-
stígvélum inn í
framtíðina í faðmi
tölvubyltingar,
upplýsingabylting-
ar, tæknibyltingar.
Við munum ekki
þekkja heiminn
aftur. Ekkert verð-
ur sem var.
Þróunin verður
æ örari, allir eiga
að vera á hlaupum
daginn út og inn til
að fylgjast með, en missa af næstu
öld ella, fá ekki að vera með. ÖU
þekking verður úrelt nema menn
fylgist með, fylgist með, fylgist
með.
Frábrugöin framtíö
AUir tala í kór um hve frábrugð-
in framtíðin verði nútíðinni. Ekk-
ert verður að gera fyrir gamlingja
sem ekki stunda „símenntun" því
að aUt verður svo breytt að ekkert
úr okkar veröld kemur að gagni.
En er þetta endUega satt þó að
aUir segi það? Hvemig stendur á
því að þeim sem fæddust í upphafi
aldarinnar tekst að vera tU í
tækni- og upplýsingaheimi? Nú er
enginn vafi á að á fyrri hluti ald-
arinnar tók íslenskt samfélag
grundvaUarbreytingum en hvað
hefur gerst síðan? Skiptir máli að
nú eru margar sjónvarpsrásir og
útvarpsrásir? Eftir sem áður er að-
eins hægt að horfa eða hlusta á
eitt í einu.
Endcdaus aðgangur er
að upplýsingabönkum
og gagnagrunnmn; hægt
er að slá inn orð á tölvu
og fá upplýsingar um
fjölda bóka í öUum
heiminum sem varða
það sem á að fræðast
um. Hvað svo? Þá er eft-
ir að lesa bókina og það
verður ekki gert hraðar
en áður. Aðeins er hægt
að lesa eina bók í einu
þrátt fyrir aUar tölvur.
Fæöing og dauöi
enn viö lýöi
Árið áður en ég fæddist
komst maðurinn á
tunglið. Ég fæ ekki
varist þeirri hugsrm að í
raun hafi ekki mikið breyst síðan.
Vissulega er þægUegra að skrifa á
tölvu en ritvél eða með hendinni
(sem að vísu kemur enn við sögu)
og endalaust framboð er af
skemmtiefni og utanlandsferðum
og möguleikar á að tala við hvem
sem er um netið.
Ennþá eru aðeins 24 stundir í
sólarhringmnn. Við fæðumst eins
og menn hafa
aUtaf gert og þó
að sumir lifi
lengur verðum
við jafndauð og
áður þegar þar
að kemur. Marg-
ir sjúkdómar eru
jafn ólæknandi
og þeir hafa
aUtaf verið. TU-
finningalíf og
vitsmunalíf
mannsins eru
svipuð og um
aldamótin 1200 og maður er ennþá
helsta gaman manns, ekki tæki.
Tölvur hafa breytt miklu en ekki
því sem mest er um vert.
Flest breytist ekki
Vissulega skiptir máli að vera
uppi nú en ekki fyrir einni öld,
einkum fyrir þá sem minna mega
sín, þeir hafa notið góðs af tækn-
inni en ekki síður af breyttu hug-
arfari og samfélagsástandi. En
þetta hjal um að aUt breytist svo
hratt og menn verði að fýlgjast
með er aðeins þvaður úr amerísk-
um paranoiumyndum. Flest sem
skiptir máli breytist ekki.
Þeir sem fæddust árið eftir að
maðurinn steig á tungiið munu
sennUega deyja í svipuðum heimi
og þeir fæddust í. Tæknin mun
breyta mörgu en fleira verður eins
og það er nú. Þekking á mannin-
um og verkum hans verður aðeins
úrelt þegar maðurinn deyr út því
að hann breytist ekki svo hratt.
Ármann Jakobsson
Kjallarinn
Ármann Jakobsson
íslenskufræðingur
„Margir sjúkdómar eru jafnólækn-
andi og þeir hafa alltaf veriö. Tih
fínningalíf og vitsmunalíf manns•
ins eru svipud og um aldamótin
1200 og maður er ennþá helsta
gaman manns, ekki tæki.“
Námsmenn og LÍN
I ágúst 1995 var sett á laggirnar
nefhd á vegum menntamálaráðu-
neytis sem fékk það hlutverk að
endurskoða lög um Lánasjóð ís-
lenskra námsmanna. í nefndinni
„Mér þykir því rétt að rifja upp
kröfur námsmanna, sem í raun eru
eðliiegar leiðréttingar á lögum um
LÍN, vilji stjórnvöld á annað borð
búa námsmönnum á efri stigum
menntakerfísins viðunandi náms-
aðstæður.u
seinagang nefndarinnar verður
ekki lengur unað. Kröfur náms-
manna mættu djúptækum skiln-
ingi stjómmálamanna fyrir síð-
ustu alþingiskosningar. Þá fluttu
þeir hrifnæmar
ræður um gildi
menntimar og
nauðsyn þess að
búa svo
hnútana
þegnamir
fengju
menntun
viðmiandi
yrði og
þyrfti að
eitthvað í
efnum
um
að
góða
við
skil-
því
gera
mál-
Lána-
eiga sæti tveir fulltrúar frá hvor-
um ríkisstjómarflokkanna, Sjálf-
stæðisflokki og Framsóknarflokki
og einn fulltrúi frá námsmanna-
hreyfingunum. ÞegcU- þetta er rit-
að hefur nefndin starfað í rúma 14
mánuði og enn bólar ekkert á því
að hún skili af sér tillögum til
menntamálaráðherra. Á meðan
bíða námsmenn.
Breytingar strax!
Það er ljóst að við þennan
sjóðsins - helst
strax (ef ekki fyrr). Um það vom
allir stjómmálaflokkar sammála,
þótt sumir vildu ganga lengra en
aðrir.
Mér þykir því rétt að rifja upp
kröfúr námsmanna, sem í raim
era eðlilegar leiðréttingar á lög-
um um LÍN, vilji stjómvöld á
annað borð búa námsmönnum á
efri stigum menntakerfisins við-
unandi námsaðstæður. Fyrst er
til að taka að létta endurgreiðslu-
byrði námslána. Nú greiða náms-
menn 5% af árstekj-
um fyrstu 5 árin og
síðan 7% af tekjum
(fyrstu tvö ár eftir
nám er ekkert greitt).
Að loknu námi á
fólk í erfiðleikum með
að ráða við endur-
greiðsluhlutfallið og
þvi er nauðsynlegt að
lækka það. Það er
einnig athyglisvert að
eins og skipan mála
er nú tekur húsnæðis-
kerfið ekkert tillit til
þess í greiðslumati að
menn þurfi að borga
af námslánum sínum,
þannig er námsmönn-
um nánast fyrirmun-
að að koma sér þaki
yfir höfúðið. Það er
því auðvitað sann-
gjöm og eðlileg krafa
að endurgreiðsluhlutfallið lækki
og námslána- og húsnæðiskerfið
séu samræmd.
Aðrar kröfúr námsmanna era
sveigjanlegri námsframvindu-
kröfúr og að samtímagreiðslur
(mánaðarleg útborgun námslána)
verði teknar upp. Að gefnu tilefiii
er rétt að faka fram að með kröf-
mn um samtíma-
greiðslur eram við
ekki að tala um að
menn fái námslán
greidd óháð ár-
angri. Eftir að
menn hefðu sannað
sig á fyrstu önn
myndu menn fá lán-
in greidd út mánað-
arlega og síðan
þyrfti að sjálfsögðu
að ná tilskyldum ár-
angri á hverri önn.
Námsmenn -
skrifiö undir!
Þessa dagana
standa nokkrar
námsmannahreyf-
ingar í landinu að
undirskriftasöfnun,
þar sem skorað er á
ríkisstjórnina að
breyta lögimmn um LÍN. Náms-
menn era orðnir langþreyttir á
málinu og því er mikilvægt að
þeir sýni samstöðu, skrifi undir
kröfúr okkar og knýi þannig á
um breytingar. Það er löngu kom-
inn tími til.
Almar Guðmundsson
Kjallarinn
Almar
Guðmundsson
situr í Stúdentaráöi HÍ
fyrir Vöku
Með og
á móti
Umfang íþróttaefnis í ís-
lensku sjónvarpi
Aukið umfang

Ingótfur
Hannosson,
íþróttastjórí RÚV.
„Umfang
iþróttaefiiis í
sjónvarpi hjá
RÚV er minna
heldur en ger-
ist á sambæri-
legum stöðvum
i nágranna-
löndunum. Hjá
ríkissjónvarps-
stöðvum, eins
og til dæmis í
Danmörku, er hlutfallið af heild-
ar útsendingartíma, sem reyndar
er mun lengri þar, miklum mun
hærra. I Noregi fer þetta hlutfall
alveg upp i 15-16%. Á venjuleg-
um áram hér á landi eram við
með hlutfallið 9-12°/g af heildar
útsendingartíma. Þetta gerum
við reyndar á margfalt ódýrari
hátt heldur en allt annað dag-
skrárefhi sem er í Sjónvarpinu.
Ég held að þessi efnisflokkur
ætti í raun að fá miklu meira
vægi i dagskránni heldur en nú
er. Innan íþróttanna era margir
efnisflokkar sem viö getum ekki
sinnt. í áhorfskönnunum er ekk-
ert vinsælla efni en íþróttir.
Við eram að þjóna langvin-
sælasta tómstundagamni lands-
manna. Það má líka bæta því við
að innan íþróttanna eram við að
vinna í nálægð við langstærstu
fjöldahreyfinguna á íslandi.
Það eru því öll rök sem mæla
með því að umfang íþróttaefnis
verði aukið í sjónvarpi hérlend-
is.“
Móðgun við
áhorfendur
„Mér finnst
íþróttir í fjöl-
miðlum mjög
rúmfrekar.
Einkum á ég
mjög bágt með
að skilja það
að þetta til-
tekna efhi, sem
takmarkað er
við tiltölulega
lítinn fjölda
fólks í landinu, skuli fá sérstak-
an tíma á kvöldin og alltaf er
eitthvað um íþróttir í fréttum á
Stöð 2.
Þetta finnst mér óeðlilegt mið-
að við annað efni sem um er fjall-
að í fjölmiðlum, til dæmis menn-
ingarefni. Að vísu hefur umfjöll-
un DV um menningarmál stór-
batnað.
Menningarefni er þaö efni sem
mestur fjöldi fólks hefur áhuga á.
Maður þarf ekki annað en að líta
á aðsókn að leikhúsum, bóksölu í
landinu og annað slikt. Þetta er
það éfiii sem fólk almennt hefur
miklu meiri áíiuga á heldur en
íþróttum.
Ég hef haldið því fram og trúi
því að ástæðan fyrir því að
íþróttimar fá svona mikið pláss
sé sú að það þarf ekki að hugsa
undir þessu efni. Menn rekja
bara endalausar talnaraðir,
mörk og metra.
Það er ekki nokkur maður sem
nennir að horfa á þetta því þetta
er svo gjörsamlega andlaust.
Hvað menningarefhið varðar
þurfa menn að leggja hausinn i
bleyti, hugsa, taka afstöðu og
annað slíkt. Annað hvort treysta
fréttamennimir sér ekki til þess
eða þeir hreinlega nenna því
ekki.
Mér finnst þetta gífurlega
magn íþróttaefnis hreinlega
móðgim við hlustendur og áhorf-
endur. Svo má líka benda á að
þetta íþróttaefni fær oftast besta
tíma í dagskránni. Þetta finnst
mér svo hvimleitt að ég á ekki
orð yfir það.“
-SK