Dagblaðið Vísir - DV - 21.01.1997, Qupperneq 16

r; i
* * . *
tilveran
Z' SOS-barnaþorpin:
A þriðja þúsund
foreldrar frá íslandi
Það er göfugt að styrkja góð mál-
efni og þeir eru fleiri en halda mætti
sem láta framlög af hendi rakna til
að bæta kjör annarra. Almennt er
sú skoðun ríkjandi að íslendingar
séu ekkert sérstaklega duglegir að
aðstoða þá sem minna mega sín í fá-
tækari löndum heims.
Alkunna er að Sameinuðu þjóð-
imar fara fram á það við ríkari
þjóðimar að þær styrki þær fátæk-
ari um helst ekki minni upphæð en
sem nemur 0,8% af landsframleiðsl-
unni. Þjóðir Norðurlandanna, að ís-
landi undanskildu, hafa sýnt þess-
um óskum mikinn skilning. Fram-
lög hins opinbera í Skandinavíu eru
að jafnaði yfir 1% landsframleiðsl-
unnar en langt undir þeirri tölu á
íslandi.
En til er fjöldi einstaklinga á ís-
landi sem telur það ekki eftir sér að
styrkja þá sem minna mega sín. Hér
er átt við þá sem taka á sig skuld-
bindingar sem foreldrar innan
hinna alþjóðlegu samtaka, SOS-
barnaþorpanna. Þar standa íslend-
ingar flestum þjóðum framar. Ulla
Magnússon hefur um árabil verið í
forsvari fyrir SOS-bamaþorpin á ís-
landi.
Stofnað í Austurríki
„Samtökin SOS-bamaþorpin vom
stofnuð árið 1949 i Austurríki og eru
þess vegna orðin gömul og gróin.
Þau náðu fyrst fótfestu hér fyrir 6
árum. Kerfíð gengur út á að SOS-
bamaþorpin styrkja einungis mun-
aðarlaus eða yfirgefin böm og gefa
þeim heimili. Hugmyndafræði stofn-
andans, Hermanns Gmeiners, gekk
út frá því að mörg smá framlög
verða stór þegar saman koma.
Framlagið hér á íslandi miðast við
1.000 krónur.
Rekstur SOS-barnaþorpanna
gengur ekki einungis út á framlög
foreldra. Mikið er um frjálsa styrkt-
araðila, vini samtakanna sem leggja
fram fé þegar samtökin fara fram á
það. Margir em heldur ekki eigin-
legir foreldrar heldur láta skrá
framlög sín og láta þau renna til
ákveðins heimilis eða barnaþorps.
Ef allir styrktaraðilar samtakanna
era taldir saman þá em það 6,3
SOS-barnaþorp í Senegal í Afríku.
milljónir manna.
Þeir foreldrar sem borga reglu-
lega em 124.000. Þar af eru íslend-
ingar rúmlega 2.500 og er það lang-
hæsta hlutfallið í heiminum miðað
við höfðatölu. Oft hefur verið talað
um að íslendingar standi sig ekki
vel í hjálp til þróunarlandanna mið-
að við önnur iðnríki en þegar þetta
hjálparstarf er tekið með í reikning-
inn lagast þetta hlutfall verulega.
Okkur reiknast til að sá stuðningur
sem íslendingar leggja af mörkum
til SOS á hverju ári sé um 30 millj-
ónir króna og sú upphæð fer stöðugt
vaxandi."
Engin kvöð
„Með framlögum til barnanna
verða styrktaraðilar „foreldrar" en
tveir eða jafnvel þrír „foreldrar"
geta verið saman um framfærsluna
hjá hverju bami. Ástæðan fyrir því
er sú að í fyrsta lagi kostar það
meira en 1.000 krónur að halda uppi
barni og gefa því menntun þegar
fram í sækir. í öðm lagi er það
vegna þess að engin kvöð er af
styrkjendanna hálfú að vera í sam-
bandi við bamið. Hugsanlega gerir
bamið sér mjög háar hugmyndir
um þann sem styrkir en foreldrið
stendur ef til vill ekki undir þeim
væntingum. Með því að hafa fleiri
en eitt foreldri um hvert bam dreif-
ist þetta og þeir virka sem fjarlægir
ættingjar.
Hvert bam þarf á móður að halda.
í hverju húsi í SOS-bamaþorpi er
ein móðir, kona sem tekur að sér að
ala upp nokkur böm, oftast á bilinu
8-10, eins og þau væra hennar eigin.
Móðirin er vendilega valin og fær
ákveðna undirbúningsþjálfun. Hún
má sjálf ekki eiga böm né vera gift.
Móðirin fer í skóla á vegum SOS,
þarf að taka sálfræðipróf og starfar
fyrst sem aðstoðarmóðir svo hún
geti áttað sig á því hvort starfið
henti henni.
Móðirin fær laun og ráðstöfunar-
fé fyrir heimilið og hefur ákveðið
frjálsræði varðandi matargerð og
önnur uppeldisleg atriði. Rekstrarfé
heimilisins kemur frá styrkjendum
utan úr heimi. Lögð er áhersla á aö
börnin fái góða menntun, þau læra
ensku og reynt er að gera þau að
nýtum þjóðfélagsþegnum þegar
fram í sækir. Það er ekki endilega
stefnt að því að bömin fari í lang-
skólanám en ef þau hafa hæfileika
til þess er reynt að styðja þau til
þess,“ sagði Ulla.
Velja stúlkur
Þegar fólk leitar til SOS-barnaþor-
panna biður það oftar um að fá að
styrkja stúlkur en drengi. Það er al-
menn skoðun að stúlkur eigi erfið-
ara uppdráttar en hinu má ekki
gleyma að þegar bam er orðið mun-
aðarlaust og komið undir verndar-
væng SOS- bamaþorpanna hefur
það jafnmikla þörf fyrir styrkina
hvors kyns sem það er.
-ÍS
Ulla Magnússon hefur um árabil veriö í forsvari fyrir SOS- barnaþorpin á íslandi og státar af góöum árangri sem eft-
ir er tekiö.
Hjón frá Selfossi fóru til Marokkó:
Völdu sér barn á staðnum
Það era ekki allir sem gerast „for-
eldrar" bama hjá SOS-bamaþorpum
á sama hátt. Hjónin Ásdis Ásgeirs-
dóttir og Ólafur Þorleifsson frá Sel-
fossi fóra í hálfs mánaðar ferðalag
til Marokkó í fyrra og gerðust for-
eldrar fyrir hálfgerða tilviljun.
„Við vissum lítið um starfsemi
SOS-bamaþorpa áður en við fórum
út til Marokkó. Áður en við fóram
út til Agadir hittum við mann sem
benti okkur á að gaman gæti verið
að heimsækja skemmtilegt þorp,“
sagði Ólafur.
„Við vissum ekkert hvar þetta
var þannig að við settum okkur í
samband við Ullu Magnússon hjá
SOS- bamaþorpum til að fá upplýs-
ingar. Hún sendi símbréf út og til-
kynnti komu okkar. Við vorum í fríi
i Agadir og notuðum tækifærið og
slepptum einni af skoðunarferðun-
um, sem boðið var upp á, fengum
okkur leigubíl og skruppum til
þorpsins. Það var í um 40 mínútna
akstursleið frá borginni Marra-
kesh.“
Allt til fyrirmyndar
„Við vorum mjög hrifin af því
sem við sáum. Um leið og við kom-
um tók á móti okkur vörður sem sá
um að engir óviðkomandi kæmu
þarna inn. Þama var SOS-bama-
þorp á vegum samtakanna í jaðri lít-
ils bæjar. Þarna var starfrækt
hjúkrunarheimili á þeirra vegum
sem var tölvuvætt, leikskóli sem
ekki einungis var starfræktur fyrir
böm á vegum samtakanna heldur
einnig önnur böm í bænum. Leik-
skólinn er með leiksvið og við sáum
að þama var gert mikið tO þess að
kenna bömunum að tjá sig.
Þama er hannyrðakennsla, kennd
trésmíði, blikksmíði og undirstöðu-
atriðin í rafvirkjun. Þarna er bóka-
safn sem að mestu leyti er byggt upp
á gjöfum, kennarar eru á hverju
strái og allt er þarna til fyrirmynd-
ar. í þessu þorpi var að nokkra leyti
byggt á sjálfsþurftarbúskap, þama
era eplatré, appelsínutré, bóndabýli
með kýr, hænsni og alifuglaslátur-
hús. Þau selja afurðir sínar til
þorpsins.
Við sáum þama litla yndislega
þriggja mánaða gamla stúlku sem
okkur leist vel á og við ákváðum að
gerast „foreldrar" hennar. Við erum
reyndcir bamlaus sjálf, hjónin, en
það var ekki ástæðan fyrir þessari
ákvörðun. Það var bara forvitnin
sem rak okkur til að skoða þetta og
við sjáum alls ekki eftir því,“ sagði
Ólafur.
-ÍS
ÞRIÐJUDAGUR 21. JANÚAR 1997
Sagan
Austurríkismaðurinn Her-
mann Gmeiner stofnaði sam-
tökin SOS-barnaþorpin árið
1949. Áratug síðar era komin 10
barnaþorp á vegum samtak-
anna i Evrópu og styrktaraöilar
orðnir yfir eina milljón manns.
Árið 1963 er starfsemin útvíkk-
uð og teygir sig til þróunarland-
anna. Áriö 1969 er búið að
byggja 70 þorp fyrir munaðar-
laus böm í 35 löndum. Fimm
árum síðar eru löndin orðin 50
og þorp eða þjónustumiðstöðvar
á vegum samtakanna orðnar
yfir 100. Stofnandi samtakanna,
Hermann Gmeiner, deyr árið
1986.
Starfsemin
í dag era 343 SOS-bamaþorp í
heiminum. Þar af er 81 í Afríku
og Mið-Austurlöndum, jafn
mörg í Asíu, 84 í Evrópu, 96 í
löndum N- og S-Ameríku og eitt
í Ástralíu. Einnig eru á vegum
samtakanna rekin 185 bama-
heimili víða um heim, 408 imgl-
ingaheimili, 113 skólar, 111 fé-
lagsheimili og 57 læknamið-
stöðvar auk annars konar starf-
semi.
Læknamiðstöðvar
Utan Evrópu, þar sem oft er
skortur á heilbrigðisþjónustu,
kappkosta samtökin að jafnaði
að koma upp læknamiðstöðvum
í tengslum við SOS-barnaþorp-
in. Þær eru mannaðar með
læknum, hjúkrunarkonum,
tæknifræðingum og ljósmæðr-
um. Þar er að fmna bólusetn-
ingaraðstöðu gegn helstu kvill-
um sem hrjá böm.
Skyldur mæðra
Hvert munaðarlaust barn,
sem kemst undir vemdax'væng
samtakanna, fær útnefnda móð-
ur sem sér um að koma til móts
við þarfir barnsins. Móðurinni
er kennt að sinna öllum skyldu-
störfum sem fylgja þessu hlut-
verki. Hún má ekki vera gift
sjálf né eiga böm. Hún hefur
sínar eigin vistarverur, en
bömin sjálf era að jafnaði 3-4
saman í herbergi. Munaðarlaus
börn sem eru systkini eru
aldrei aðskilin.
Árið 1990 tóku hjónin Sigurð-
ur og Herdís frá Egilsstöðum að
Isér að styrKja Karinu Weidin-
ger í Austurríki. Sigurður, sem
bundinn er við hjólastól, innrit-
aði sig í bréfaskóla til að læra
þýsku svo hann gæti skrifast á
við Karinu. Nokkrum árum
seinna gátu þau boðið Karinu í
heimsókn til sín.
Styrktarforeldri 2000
Vigdís Finnbogadóttir, fyrr-
um forseti íslands, var tvöþús-
undasti íslendingurinn tU þess
að styrkja SOS með föstu mán-
aðarframlagi.