Dagblaðið Vísir - DV - 03.03.1997, Blaðsíða 14

14
MÁNUDAGUR 3. MARS 1997
Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjórnarformaður og útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON
Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: EYJÓLFUR SVEINSSON
Ritstjóri: JÓNAS KRISTJÁNSSON
Aóstoöarritstjóri: ELlAS SNÆLAND JÓNSSON
Fréttastjóri: JÓNAS HARALDSSON
Auglýsingastjóri: PÁLL STEFÁNSSON
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar, blaðaafgreiðsla, áskrift: ÞVERHOLTI11,105 RVÍK,
SÍMI: 550 5000
FAX: Auglýsingar: 550 5727 - RITSTJÓRN: 550 5020 - Aðrar deildir: 550 5999
GRÆN númer: Auglýsingar: 800 5550. Áskrift: 800 5777
Stafræn útgáfa: Heimasíða: http://www.skyrr.is/dv/
Ritstjórn: dvritst@centrum.is - Auglýsingar: dvaugl@centrum.is. - Dreifing: dvdreif@centrum.is
AKUREYRI: Strandgata 25, sími: 462 5013, blaðam.: 462 6613, fax: 4611605
Setning og umbrot: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Filmu- og plötugerð: ÍSAFOLDARPRENTSMIÐJA HF. - Prentun: ÁRVAKUR HF.
Áskriftarverö á mánuði 1700 kr. m. vsk. Lausasöluverð 150 kr. m. vsk., Helgarblað 200 kr. m. vsk.
DV áskilur sér rétt til að birta aðsent efni blaösins í stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgialds.
Dauðagildrur á sjó
Allt of mörg sjóslys má rekja beint til þess aö öryggi
var ábótavant og eftirlit ekki sem skyldi. Þetta kom fram
í máli Kristjáns Pálssonar alþingismanns við umræður
á Aþingi í liðinni viku. Barátta ungrar sjómannsekkju
varð til þess að öryggi sjómanna og ástand fiskiskipaflot-
ans var tekið til umræðu í fjölmiðlum og sú umræða
náði í þingsali.
Ekki var vanþörf á þeirri umræðu enda voru gerðar
opinberar tölur í nýrri skýrslu Siglingastofnunar ís-
lands um stöðugleika fiskiskipa. Könnunin náði til 728
skipa af 2525 á skipaskrá. í ljós kom að 80 prósent tré-
skipa undir 15 metrum að lengd stóðust ekki kröfur um
stöðugleika. Um 52 prósent tréskipa 15 til 24 metra löng
stóðust ekki kröfur um stöðugleika og um 28 prósent
málmskipa 15 til 24 metra löng stóðust ekki stöðugleika-
kröfur. Af þeim 728 skipum sem voru prófuð stóðst 191
skip ekki þær kröfur sem gerðar eru til stöðguleika.
Þetta eru uggvænlegar tölur og ástand sem alls ekki er
líðandi. Fram hefur komið að utan þessa eru skip sem
eru á undanþágum eða með haffærisskírteini með at-
hugasemdum vegna annarra óuppfylltra krafna um ör-
yggi eins og neyðarútganga úr vél og káetu, breytinga
vegna vélaskipta, skilrúmsbreytinga og fleira. Kristján
Pálsson sagði við þingumræðumar að fjöldi skipa væri
hreinar dauðagildrur þar sem endalausar undanþágur
frá eðlilegum öryggiskröfum hefðu tíðkast ár eftir ár.
Miðað við ófremdarástand það sem lesa má út úr skýrslu
Siglingastofnunar er ekki annað hægt en taka undir orð
þingmannsins.
Sjómannsekkjan, sem nú stendur í sinni erfiðu bar-
áttu, missti eiginmann og fóður er skip þeirra fórst af
óskýrðri ástæðu við bestu aðstæður, í logni og blíðu inni
á firði. Hún vill því eðlilega vita hvað gerðist svo koma
megi í veg fyrir atburðir af þessu tagi endurtaki sig.
Reglur um stöðugleika fiskiskipa byggjast á tiltölulega
nýlegum lögum eða frá árinu 1993. Hins vegar ná þær
reglur ekki yfir stóran hluta fiskiskipa eða þau skip sem
smíðuð voru fyrir gildistöku reglna um stöðugleika.
Reglumar ná einungis til skipa sem smíðuð em eftir
gildistöku reglnanna og þeirra skipa sem er breytt. Sum
stöðugleikagögn í vörslu Siglingastofnunar eru orðin
gömul. Þá segir í skýrslu stofnunarinnar að líklegt sé að
stöðugleiki einhverra skipa hafi breyst umtalsvert vegna
margra minni háttar breytinga í gegnum árin. Jafnframt
er talið líklegt að einhverjum skipum hafi verið breytt
án vitundar stofnunarinnar.
Siglingastofhun telur nauðsynlegt að reglur um stöð-
ugleika fiskiskipa nái til allra fiskiskipa, nýrra og gam-
alla. Á þann hátt einan sé hægt að tryggja sambærilegt
öryggi nýrra og gamafla skipa. Stofnunin telur einnig
nauðsynlegt að sett verði í reglur um stöðguleika fiski-
skipa ákvæði þess efnis að skip skuli hallaprófað með
mest 10 ára millibili.
Fram hefur komið að fjöldi skipa siglir á undanþágum
í lengri eða skemmri tíma. Fullyrt var á þingi að haffær-
isskírteini væm jafhvel gefin út þótt skipin væm vart
sjófær. Á þeim skipum sem ekki uppfylla kröfur um
stöðugleika eru hundruð sjómanna. Þeirra vegna og fjöl-
skyldna þeirra verður að koma málum í lag svo fljótt
sem verða má. í skýrslu Siglingastofnunar eru lagðar til
úrbætur og strangari reglur, meðal annars um úreldingu
skipa sem afls ekki eiga að vera á sjó.
Úrbóta er þörf strax svo tryggja megi öryggi sjó-
manna.
Jónas Haraldsson
Niöurstaöan er hins vegar sú aö kjör háskólamenntaöra manna í þjónustu ríkisins eru enn þá lakari, segir í
greininni. - Fundur hjá BHM.
Ævitekjur og arð-
semi menntunar
Kjallarinn Kjallarinn
Vigdís
Jónsdóttir
ha
agfræöingur
. hjúkrunarfr
Félags
Birgir Björn
Sigurjónsson
hagfr. framkvstj. Banda-
iags háskólamanna
„Arðsemi menntunar ríkisstarfs■
manna innan BHM er verulega nei-
kvæð, enda sýna útreikningar að
laun þessa hóps þyrftu að meðaltali
að hækka um 42,5% til að arðsemi
fjárfestingar í menntun næði 0%.“
Sífellt fleiri
landsmenn gera sér
grein fyrir því aö
fiskveiðum íslend-
inga eru mikil tak-
mörk sett til fram-
tíðar og að vænting-
ar um langtíma
hagvöxt geta ekki
byggst eingöngu á
fiskveiðum og fisk-
vinnslu. Vaxandi al-
þjóðleg samkeppni
á öllum stigum
efiiahagsstarfsem-
inncir er staðreynd
og því verða fyrir-
tækin að tileinka
sér nýjustu tækni
og tæki til að verða
samkeppnisfær.
Þekkingin er við
þessar aðstæður
hreyfiafl hagkerf-
isins og forsenda
hagvaxtar. Að-
gangur fyrirtækja
að vel menntuðu
fólki til starfa og
að vísindamönn-
um og rannsóknar-
störfum þeirra
skiptir því miklu
máli.
Ástand veiöistofna og vaxandi
samkeppni gætu ögrað tilvist
frumstæðs veiðimannasamfélags.
En íslendingar eru rík þjóð, eink-
um af þekkingu og mannauði,
enda eru þeir meðal menntuðustu
þjóða heims. Þannig fela breyttar
forsendur veiðimannasamfélags-
ins aðallega í sér áskorun um
breyttar áherslur í hagstjóm. Það
hljómar því eins og öfugmælavísa
að um leið og þörf þjóðarbúsins
vex fyrir hvers kyns þekkingu
skuli kjör háskólamanna í opin-
berri þjónustu vera eins slök og
raunin er í dag. Þessi staðreynd
hefur kallað á athugun á vegum
Bandalags háskólamanna á ævi-
tekjum og arðsemi fjárfestinga í
menntun.
Val einstaklinga
í nýlegri könnun Hagfræðistofn-
unar til menntamálaráðherra er
m.a. gerð grein fyrir þjóðhagslegri
arðsemi fjárfestingar í menntun.
Athugun BHM beindist hins vegar
að því að skoða málið út frá hags-
munum einstaklinganna sem hafa
valið að fjárfesta í menntun.
Fyrst voru reiknaðar út nettó-
ævitekjur háskólamanna í hefð-
bundnu taxtakerfi ríkisstarfs-
manna út frá dæmigerðum hópum
innan BSRB og BHM. Niðurstaðan
var sú að kjarasamningar tryggja
dæmigerðum BSRB-hópum hærri
ævitekjur að núvirði fyrir dag-
vinnu eftir greiðslu skatta og
námslána en dæmigerðum hópum
háskólamanna. Sama niðurstaða
er staðfest fyrir meðaltöl BSRB og
BHM. í þessu felst ekki dómur um
kjör BSRB-manna. Allir vita að
þau eru almennt léleg. Niðurstað-
an er hins vegar sú að kjör há-
skólamenntaðra manna í þjónustu
ríkisins eru enn þá lakari. Sérstak-
lega má benda á að háskólamaður
sem ætlar að ljúka meistaragráðu
eftir BA/BS-próf og ráðast til
starfa hjá ríkinu skv. kjarasamn-
ingum BHM-félaga lækkar væntan-
legar nettóævitekjur sínar um
meira en 1 milljón króna.
Val einstaklinga stendur vita-
skuld ekki á miili þess að hefja
strax 19 ára starf hjá ríki eða fara
í háskólanám og hefja síðan starf
hjá ríki á taxtakerfi þess. Valið
stendur ekki síður um að starfa á
almennum markaði. Af þessari
ástæðu var gerður samanburður á
ævitekjum þriggja hópa: félags-
manna VR, ríkisstarfsmanna í
BHM, verkfræðinga og viðskipta-
fræðinga. Til grundvallar voru
m.a. notaðar kjarakannanir um
greidd laun fyrir dagvinnu. Niður-
staðan er sú m.a. að núvirtar ævi-
tekjur ríkisstarfsmanna í BHM
eftir greiðslu skatta og námslána
eru um fjórðungi lægri en VR-
manna, þrátt fyrir að tekjur
BHM-manna séu hækkaðar um
5,5% vegna betri lífeyrisréttinda.
Arðsemi menntunar ríkisstarfs-
manna innan BHM er verulega
neikvæð, enda sýna útreikningar
að laun þessa hóps þyrftu að með-
altali að hækka um 42,5% til að
arðsemi fjárfestingar í menntun
næði 0%. Arðsemi menntunar við-
skipta- og verkfræðinga er hins
vegar jákvæð á bilinu 5,5-11%.
Skýr skilaboö
Það er mikilvægt bæði í opin-
berum rekstri og hjá einkafyrir-
tækjum að leita nýrra leiða til að
auka hagkvæmni og hagvöxt á
grundvelli þekkingar og tækni-
framfara. Opinberir vinnuveit-
endur eru því í dag í brýnni þörf
fyrir að laða til sín vel menntað
vinnuafl til að auka hagkvæmni
og þjónustu í opinberum rekstri.
Skilaboðin til unga fólksins eru
hins vegar skýr í dag: Leitið ekki
í langskólanám með það í huga að
starfa hjá hinu opinbera á íslandi
því þar er ekki að finna skilning
á þörf fyrir fjárfestingu í mennt-
im.
Vigdís Jónsdóttir
Birgir Bjöm Sigurjónsson
Skoðanir annarra
Skoskir skólakrakkar
„Þrátt fyrir það að skóladagur yngstu barnanna sé
orðinn æði langur þá hafa áherslur varðandi nám í
6 ára bekkjum breyst sáralítið frá því að krakkarnir
voru í skólanum 2 tíma á dag ... Tæplega viljum við
viðurkenna að íslensk böm séu almennt verr gefin
en börn af öðra þjóðemi. Þess vegna get ég ekki stillt
mig um að benda á að þegar ég skrapp til Skotlands
fyrir nokkrum áram þá kom ég þar í 5 ára bekki þar
sem flestir krakkar voru famir að lesa. Þeir dugleg-
ustu voru meira að segja farnir að skrifa stuttar frá-
sagnir.“
Valur Óskarsson í Mbl. 28. febr.
Lokum á Norömenn
„Við eigum hiklaust að segja upp loðnusamning-
unum við Norðmenn og Grænlendinga næsta haust.
Síðan eigum við að semja við Grænlendinga eina, en
loka á Norðménn. Það er viðurkennt af öllum að
engin loðna hefur gengið i lögsögu Jan Mayen, skip-
stjórnarmönnum og fræðingum. En Norðmenn hafa
skrökvað upp á sig afla við eyjuna, sem þeir tóku þó
raunverulega innan íslensku lögsögunnar sam-
kvæmt samningum. Þetta vita allir. Norðmenn eiga
því engan rétt á þessari loðnu I framtíðinni."
Kristján Ragnarsson í Alþýðubl. 28. febr.
Hvalveiðistefnan
„Sú hvalveiðistefna sem Halldór Ásgrimsson utan-
ríkisráðherra á höfundarréttinn að hefur brugðist.
Kristján Loftsson og Konráð hrefnukall Eggertsson
verða vart dregnir lengra á asnaeyram. Frekari fúk-
yrði í garð umhverfisverndarsamtaka munu vart
sannfæra þá um að stjómvöld aðhafist eitthvað
raunhæft í þeirra hagsmunamálum. Þannig er bar-
átta hvalveiðisinna fyrir hvalveiðum hættulegri
hvalveiðistefhu Halldórs Ásgrímssonar en barátta
Greenpeace gegn hvalveiðum."
Árni Finnsson í Degi-Timanum 28. febr.