Dagblaðið Vísir - DV - 11.04.1997, Qupperneq 12

12
FÖSTUDAGUR 11. APRÍL 1997
Frjálst, óháð dagblað
Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
StjórnarformaOur og útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON
Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: EYJÓLFUR SVEINSSON
Ritstjóri: JÓNAS KRISTJÁNSSON
Aóstoöarritstjóri: ELÍAS SNÆLAND JÓNSSON
Fréttastjóri: JÓNAS HARALDSSON
Auglýsingastjóri: PÁLL ÞORSTEINSSON
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar, blaöaafgreiösla, áskrift: ÞVERHOLTi 11,105 RVÍK,
SÍMI: 550 5000
FAX: Auglýsingar: 550 5727 - RITSTJÓRN: 550 5020 - Aörar deildir: 550 5999
GRÆN númer: Auglýsingar: 800 5550. Áskrift: 800 5777
Stafræn útgáfa: Heimasíða: http://www.skyrr.is/dv/
Ritstjórn: dvritst@centrum.is - Auglýsingar: dvaugl@centrum.is. - Dreifing: dvdreif@centrum.is
AKUREYRI: Strandgata 25, sími: 462 5013, blaðam.: 462 6613, fax: 4611605
Setning og umbrot: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Filmu- og plötugerð: ÍSAFOLDARPRENTSMIÐJA HF. - Prentun: ÁRVAKUR HF.
Áskriftarverö á mánuöi 1700 kr. m. vsk. Lausasöluverð 150 kr. m. vsk., Helgarblað 200 kr. m. vsk.
DV áskilur sér rétt til aö birta aðsent efni blaösins í stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgialds.
Viðskiptavíkingar
Það sæmir vel þjóð sem á tilveru sína að þakka útrás-
arþörf norrænna víkinga að íslenskir athafnamenn leiti
tækifæra út fyrir landsteinana. Nokkur íslensk fyrir-
tæki hafa á síðustu árum lagst í víking með þeim hætti
sem það tímaskeið markaðshyggjunnar, sem nú er geng-
ið í garð, býður upp á, samhliða landvinningum innan-
lands. Enginn hefur þó náð þvílíkum árangri og við-
skiptavíkingamir frá Akureyri sem samkvæmt síðustu
fréttum hafa gert Samherja að verðmætasta fyrirtæki
landsins á hlutabréfamarkaðinum.
Það er auðvitað með ólíkindum að þeir þrír menn -
Þorsteinn Már Baldvinsson og frændur hans Þorsteinn
og Kristján Vilhelmssynir - sem gert hafa Samherja að
stórveldi í íslensku atvinnulífi, skuli hafa byggt þennan
risa á smáfyrirtæki sem þeir keyptu árið 1983. Með í
þeim kaupum fylgdi Guðsteinn, gamall togari sem legið
hafði lengi bundinn við bryggju og safnað ryði. Sagt hef-
ur verið að sumir Akureyringar hafi hlegið dátt þegar
þeir frændur komu með „ryðdallinn“ til Akureyrar og
settu hann þar í slipp. En þeir vissu svo sannarlega hvað
þeir voru að gera. Guðsteini var gjörbreytt í frystiskip
sem hlaut nafnið Akureyrin og varð eitt mesta aflaskip
íslenska flotans og þar með grunnur að veldi Samherja-
manna. Enda hefur hláturinn fyrir löngu breyst í aðdá-
un á þessum framsýnu og dugmiklu athafnamönnum.
Skýringuna á gífurlegri velgengni Samherja síðustu
árin er ekki síst að finna í þeirri ákvörðun þeirra
frænda að hafa ekki eina stoð undir rekstrinum heldur
margar - og það bæði heima og erlendis. Þetta kemur
ljóslega ffam í samsetningu kvóta fyrirtækisins.
Fyrir liggur að Samherji hefúr yfir að ráða 32.097
þorskígildistonnum í íslenskri lögsögu á yfirstandandi
kvótaári. Af þessu mikla magni er sjálfur þorskurinn
um fimmtungur, en fyrirtækið hefur einnig verulegan
kvóta í ýsu, ufsa, karfa, grálúðu, skarkola, steinbít,
rækju, loðnu og síld - og hefur einmitt sótt mjög í tvær
síðastnefndu tegundimar upp á síðkastið. Til viðbótar
hafa Samherjamenn 5.500 tonna kvóta í úthafskarfanum
á Reykjaneshrygg og 470 tonna rækjukvóta á Flæmska
hattinum. SkipafLotinn sem dregur þennan afla úr sjó er
mikill að vöxtum, með fimm frystitogara í fararbroddi.
Sókn Samherjamanna til annarra landa hefúr ekki
síður verið hröð og skilað góðum árangri. Þeir eiga nú
þegar í sjávarútvegsfyrirtækjum í Þýskalandi, Bretlandi,
Bandaríkjunum og Færeyjum. Þessi erlendu fyrirtæki
ráða yfir kvóta víðs vegar á Norður-Atlantshafi, svo sem
við Noreg, í Barentshafi, við Svalbarða, í Norðursjó, við
Færeyjar, Grænland, Kanada og Bandaríkin.
Samherjamönnum virðist hafa gengið betur en öðrum
íslenskum sjávarútvegsfyrirtækjum að nýta þá mögu-
leika sem felast í sókn til annarra landa. Að minnsta
kosti hefur þeim tekist að sigla fram hjá þeim skerjum
erfiðleika sem gert hafa sumum öðrum fyrirtækjum líf-
ið leitt, þar á meðal nágrönnum þeirra á Akureyri. Mik-
ilvægt er fyrir framtíðina að aðrir íslenskir athafna-
menn læri af reynslu þeirra manna sem náð hafa slíkum
árangri í alþjóðlegu viðskiptasamstarfi.
Það á reyndar líka við um árangursríkar stjórnunar-
aðferðir Samherjamanna yfirleitt. Reynsla Samherja og
fleiri vel rekinna sjávarútvegsfyrirtækja sýnir að það er
og á að vera ábatasamt að stunda sjávarútveg á íslandi
ef rétt er að málum staðið. Grátkór meðaltalsins er ekki
trúverðugur andspænis slíkum árangri.
Elías Snæland Jónsson
,
;
IfJP ; 1

1» V ; >' í&
„Á tæplega tveggja ára ferli ríkisstjórnar Framsóknarflokks og Sjálfstæöisflokksins hefur hún helst ráöist aö
kjörum bótaþega," segir Jóhanna í grein sinni.
Stöðvum skerðingu
á bótum lífeyrisþega
og atvinnulausra
Á tæplega tveggja ára ferli ríkis-
stjórnar Framsóknarflokks og
Sjálfstæðisflokksins hefur hún
helst ráðist að kjörum bótaþega.
M.a. hefur rikisstjórnin skert lif-
eyri þessa hóps, umönnunar- og
lyfjauppbót, hækkað gjald fyrir
læknisþjónustu, þrengt reglur um
endurgreiðslu á læknis- og lyfja-
kostnaði, fækkað bílastyrkjum til
hreyfihamlaðra, aftur tekið upp
tvísköttun á lífeyri þeirra, skert
gífurlega framlög til Fram-
kvæmdasjóðs öryrkja og aldraðra
og auk fjármagnstekjuskatts eru
vaxtatekjur lífeyrisþega einnig
látnar skerða lífeyri þeirra.
Stórfelld skerðlng bóta
undirbúin
Þar á ofan voru fyrir rúmu ári
rofin tengsl lífeyrisbóta við launa-
þróun í landinu
með því að afhema
þar að lútandi
ákvæði í almanna-
tryggingalögum
sem kvað á um að
bætur almanna-
trygginga ættu að
taka sömu hlut-
fallsbreytingu og
vikukaup í al-
mennri verka-
mannavinnu. Þetta
ákvæði hefur
tryggt að fullar bætur almanna-
trygginga, þ.e. grunnlífeyrir, full
tekjutrygging og heimilisuppbæt-
ur, hafa fylgt lágmarkslaunum og
eru í dag rúmlega 50 þúsund krón-
ur.
Af hálfu stjórnarandstöðunnar
var sérstaklega varað við að rjúfa
þessi tengsl vegna þess að ríkis-
stjómin væri með því aö undirbúa
að skeröa stórlega lífeyri aldraðra,
öryrkja og atvinnulausra og koma
í veg fyrir að bæt-
ur bótaþega fylgdu
hækkun lágmarks-
launa í landinu.
Á annan tug
þúsunda á
mánuöi?
Margt bendir til
þess að horfið
verði frá því sem
lengi hefur gilt að
bætur verst
stöddu bótaþeg-
anna fylgi hækkun
lágmarkslauna.
Ákvæðið sem rík-
isstjórnin knúði í
gegnum Alþingi
fyrir rúmu ári var
að í stað þess að
bætur tækju sömu
breytingum og laun í almennri
verkamannavinnu og fylgdu
hækkun lágmarkslauna ætti að
ákvarða hækkun bóta á fjárlögum
hverju sinni og hafa hliðsjón af
þróun launa, verðlags- og efnhags-
horfum.
í yfirlýsingu forsætisráðherra í
tengslum við kjarasamninga segir
að bætur í tryggingakerfínu muni
hækka um þá meðalhækkun launa
sem verður í almennum kjara-
samningum að mati rík-
isstjórnarinnar. Almenn-
ar launahækkanir á
samningstímabilinu til
ársins 2000 eru tæplega
13% en hækkun á lægstu
launum þ.e. strípuðum
launatöxtum hækka úr
50 þúsund krónum á
mánuði í 70 þúsund
krónur þ.e. um 40%
hækkun.
Á því er því reginmunur
hvort bætur almanna-
trygginga hækki í sam-
ræmi við hækkun
lægstu launa eða taki
mið af almennri launa-
hækkun.
Ein aöförin enn?
Taki ríkisstjórnin þá
ákvörðun að hækka
launin i samræmi við almennar
launahækkanir og að einhverju
leyti verði líka tekið tillit til breyt-
inga á sérkjarasamningum, sem
ekkert liggur fyrir um, má ætla að
hækkun bóta almannatrygginga á
samningstímanum verði kringum
14-15%. Þannig myndi hækkun
tryggingabóta almannatrygginga
verða um 7800 kr. á mánuði á
samningstímabilinu fram til árs-
ins 2000 í stað þess að hækka um
tæpar 20 þúsund krónur eins og
lægstu laun munu gera.
Ríkissstjómin má ekki komast
upp með enn eina aðfórina að
öldruðum öryrkjum og atvinnu-
lausum. Verkalýðshreyfingin,
stjórnarandstaðan, og samtök
aldraðra og öryrkja verða að koma
í veg fyrir að þeir verst settu í
þjóðfélaginu verði enn eina ferð-
ina helsta skotmark ríkisstjómar-
innar.
Jóhanna Sigurðardóttir
„ Verkalýðshreyfingin, stjórnar•
andstaðan og samtök aidraðra og
öryrkja verða að koma í veg fyrir
að þeir verst settu í þjóðfélaginu
verði enn eina ferðina helsta
skotmark rikisstjórnarinnar.“
Kjallarinn
Jóhanna
Sigurðardóttir
alþingismaöur
Skoðanir annarra
Vistarböndin í fluginu
„Það er merkilegt hvaö islensk flugfélög em treg
á að slaka á vistarböndunum okkar íslendinga. Engu
er líkara en að þau vilji að flugið sé einkamál hinna
efnameiri ... Flugstarfsemin hefur með tímanum
gerst mun ódýrari rekstur en var áður fyrri... Það á
að vera keppikefli Flugleiða, sem situr nánast eitt
um hituna í flugbransanum, að stórfjölga íslending-
um um borö í þotunum sínum. Þeir eiga að geta
skutlast á milli landa á mun betri kjörum en nú
bjóðast, og flogið oftar.“
Jón Birgir Pétursson í Degi- Tímanum 7. apríl.
Veik verkalýðshreyfing
„Launþegahreyfmgin er svo veik að hún lætur
meira að segja bjóða sér ár eftir ár yfirlætisfulla og
hrokafulla framkomu af hálfu talsmanna vinnuveit-
enda sem tala niður til verkalýðshreyfmgarinnar ...
Krafa verkalýðshreyfmgarinnar. um kjarabætur í
skattamálum gagnvart stjómvöldum er gamaldags
og röng stefna. Þannig losna vinnuveitendur undan
því að hækka launin ... Launþegahreyfingin er í
kreppu og þessi samningslota mótast ekki af hug-
myndum verkalýðshreyfmgarinar. Samspil ríkis-
stjómar og vinnuveitenda gekk algerlega upp og það
samstarf mun halda áfram.“
Úr forystugrein Alþbl. 9. apríl.
Skaðleg áhrif í flugi
„Um það þarf tæplega að deila að samruni Flugfé-
lags Noröurlands og innanlandsflugs Flugleiða dreg-
ur úr samkeppni. Keppinautum Flugleiða fækkar og
samanlagt er markaðshlutdeild félaganna í innan-
landsflugi um 90%, hvort sem litið er á tekjur eða
farþegafjölda. Hið nýja félag yrði þannig markaðs-
ráðandi fyrirtæki og með samrananum styrkja Flug-
leiðir jafnframt markaðsráðandi stöðu sína á um-
ræddum markaði, en slíkt telst til skaðlegra áhrifa á
samkeppni samkvæmt 17. grein samkeppnislag-
anna.“ Úr forystugrein Mbl. 10. apríl.