Dagblaðið Vísir - DV - 18.07.1998, Blaðsíða 43

D"V LAUGARDAGUR 18. JÚLÍ 1998
51
<||vndbönd
i
I
i
hversu þröngt eigi aö skilgreina
vegamyndir, ekki síst ef tekið er til-
lit til „þroskaeiginleika“ þeirra.
Ferðalag persónunnar getur vænt-
anlega alveg eins verið á sjó eða í
lofti sem á malbikuðum þjóðbraut-
um eöa grýttum vegarslóðum. Þó er
varasamt að líta svo á að ferðalagið
geti farið fram í huganum einum
saman því þá tapast hið veraldlega
ferðalag sem er grundvöllur þroska
persónunnar. í ljósi þessara eigin-
leika má velta fyrir sér hvort hið
forna söguljóð Hómers, Ódysseifs-
kviða, geti talist elsta varðveitta
„vegaverkið“. Ódysseifur kom
óneitanlega víða við og mátti reyna
ýmsar þrautir áður en hann komst
á leiðarenda, þ.e. heim til fjölskyldu
sinnar. Fram á okkar daga hafa
listamenn síðan beitt vegamótífinu í
listsköpun sinni á margvíslegan
máta og stuðlað þannig að frumlegri
endursköpun hins forna forms.
ísland
Ekki verður annað sagt en að ís-
lendingar hafi hrifíst af eðli vega-
mynda og er fjöldi þeirra í nokkru
ósamræmi við hinar fáu skáldsögur
samtímans sem talist geta til vega-
verka. íslenskar vegamyndir era af
fjölbreyttum toga og má nefna sem
dæmi spennumyndimar Foxtrot og
Blossa, gamanmyndimar Með allt á
hreinu og Karlakórinn Heklu auk
mynda Friðriks Þórs: Böm Náttúr-
unnar og Á köldum klaka. Þótt þess-
ar myndir séu ólíkar að gerð og
gæðum eiga þær sameiginlegt að
vinna lítið úr þroskamöguleikum
aðalpersóna sinna. Það er einna
helst að Friðrik Þór sýni einhverja
viðleitni í þá áttina þó maður hafl
stundum á tilfinningunni að haldið
sé út á þjóðveginn í þeim tilgangi að
sýna landslag íslenskrar náttúra.
Þá má velta fyrir sér hvort „van-
þroska“ íslenskra vegamynda megi
rekja til eðli þjóðvegarins. Hann er
jú hringlaga og því lengra sem
ferðalangurinn heldur eftir honum
nálgast hann upphafspunktinn frek-
ar. Hvað þetta gefur til kynna um
náttúru íslendinga skal þó ósagt lát-
ið.
-bæn
Jack Nicholson lék í hinni vinsælu mynd Easy Rider.
7. jlílí -13. júlí
SÆTI ! FYRRI i VIKA VIKUR Á LISTA ) TITILL j j j j ÚTGEF. TEG.
1 í Ný J 1 l Starhip Troopers Sam Myndbönd Spenna
2 1 2 j J ! 2 J Father's Day j j Warner Myndir Gaman WKmm
3 i 1 J 3 j Jackal CIC Myndbönd Spenna
4 J í 3 j j 3 H | j j j Copland > j j Skífan Spenna
5 | Ný ! 1 Picture Perfect Skrfan Gaman
6 ! Ný J J 1 J j. j Shadow of Doubt i i Myndform PaS®Ht- Spenna
7 ! 4 ! 4 George Of The Jungle J. Sam Myndbönd Gaman .... j...j. „
8 J J 5 j ! 5 ■ IHHpMBMÍ ; * Tomorrow Never Dies J J Sam Myndbönd Spenna WKBU
9 ! 9 r 1 3 The Game Háskólabíó Spenna
10 I 7 ! 6 1 know What You Did Last Summer Skífan Spenna HHKÍ
11 ] 10 1 8 ln&0ut Sam Myndbönd Gaman
12 Í W j J 4 hhm|HHÍMHHHI One Night Stand Myndform Spenna
13 i J 12 ! 6 ! Gattaca Skífan Spenna
14 ! 15 2 L.A. Confidential Warner Myndir Spenna
15 1 n !' 6 Perlur & Svín Sam Myndbönd Gaman 1:-
16 ! Ný j 1 Alien Resurection Skífan . . Spenna
17 ! 13 8 J 8 Heads ln A Duffel Bag j Bergvík Spenna
18 i 17 ! 5 J J Prophecy II Skifan Spenna
19 ! 20 L 12 Incognito Warner Myndir Spenna
20 l ! Ný ! i Face/0ff . Sam Myndbönd Spenna
%
Merkar vegamyndir
Badlands (1973)
Víðfræg kvikmynd Terrence
Malick með Martin Sheen og Sissy
Spacek í aðalhlutverkum. Þau leika
par á flótta eftir að hafa myrt fóður
„Spacek“ og skilja eftir sig slóð
glæpa og óhugnaðar.
The Getaway (1972)
Ein albesta mynd Sams Peckinpah
með þeim Steve McQueen og Ali
MacGraw í aðalhlutverkum. Alvöra-
löggu- og bófahasar. Varist þó eftir-
gerð hjónakornanna Alecs Baldwins
og Kim Basinger.
Lolita (1962)
James Mason fer á kostum í hlut-
verki Humberts Humberts í vel
heppnaðri aðlögun Stanleys
Kubricks á skáldsögu Nabokovs.
Adrian Lyne hefur nú einnig gert
ágæta mynd eftir sögunni, með þeim
Jeremy Irons og Dominique Swain I,
aðalhlutverkum. Hefur hún líkt og
sú fyrri vakið nokkra hneykslan.
National Lampoon¥s Vacation (1983)
Griswold-fjöldskyldan heldur í
vafasama ferð frá úthverfum Chicago
til skemmtigarðsins Walley World.
Chevy Chase leikur lánlausan fjöl-
skyldufóður sem þarf að glíma við
hinn vonlausa Eddie (Randy Quaid).
Gerðar hafa verið eftir henni fram-
haldsmyndir.
Paris.Texas (1984)
Söguhetja myndarinnar þarf að
byggja upp líf sitt að nýju eftir að
hún tapar minninu. Þessi mynd
Wims Wenders hlaut gullpálmann í
Cannes og hefur öðlast sess meðal sí-
gildra vegamynda.
Rain Main (1988)
Óskarsverðlaunamynd leikstjór-
ans Barrys Levinsons fjallar um tvo
ólíka bræður sem leiknir eru af Tom
Craise og Dustin Hoffman. Fer sá
síðarnefndi á kostum i ágætri mynd.
Böm náttúmnnar (1991)
Líklega þekktasta kvikmynd ís-
lendinga. Kannski nokkuð ofmetin
sakir óskarsverðlaunatilnefningar.
Borin uppi af stórleik Gísla Halldórs-
sonar og Sigríðar Hagalín, þótt út-
lendingum þyki landslagsframsetn-
ingin vart siðri.
Telma & Louise (1991)
Þessi mynd leikstjórans Ridleys
Scotts þykir nokkuð byltingarkennd
þar sem tvær konur eru í hlutverk-
um útlaganna. Susan Sarandon og
Geena Davis leika stöllurnar tvær
sem setja allt á annan endann.
Wilde at Heart (1990)
Ein albesta mynd hins magnaða
leikstjóra, Davids Lynch, og státar af
þeim Nicolas Cage og Lauru Dern í
aðalhlutverkum. Sailor Ripley og
Lula flýja móður Lulu sem sendir á
eftir þeim leigumorðingja. Þessi um-
deilda mynd hlaut gullpálmann í
Cannes. -bæn
Paul Thomas Anderson hefur ekki
gert margar myndir en Boogie Nights
er sú fjórða. Síðast gerði hann Hard
Eight þar sem Gwyneth Paltrow og
Samuel L. Jackson vora meðal
leikara og þar áður athyglisverða
kvikmyndahátíðarmynd sem
nefndist Cigarettes and Coffee.
Fyrsta myndin hans hét The Dirk
Diggler Story, gerð fyrir lítið fé
árið 1988 með algjörlega óþekktum
leikurum, en Boogie Nights er end-
urgerð þeirrar myndar. Hún fjall-
ar um unglingsstrákinn Eddie Ad-
ams sem er klámmyndaleikstjór-
inn Jack Horner uppgötvar. Undir
nafninu Dirk Diggler slær hann í
gegn í klámmyndaheiminum og
verður í einu vetfangi vinsælasti
leikarinn í greininni, m.a. sökum
ógurlegrar reðurstærðar. Jack
Homer stofnar farsælum ferli sin-
um í voða með því að leggja
áherslu á gæðin meðan iðnaður-
inn er að þróast yfir í ódýrari
flýtiframleiðslu. Á meðan tekur
frægðin sinn toll hjá Eddie Ad-
ams/Dirk Diggler sem lendir i dóp-
neyslu, sinnast við Jack Homer,
og stefhir hraðbyri í ræsið.
Þessi úttekt á klámmyndaiðnað-
inum og þeim breytingum sem á
honum urðu í kringum 1980 er um
margt athyglisverð. Margar persónur
koma við sögu og afdrif þeirra eru
mismunandi. Sumar ná að skapa sér
betra líf en flestar eru þó við sama
heygarðshomið í lok myndarinnar. í
byrjun hennar virðast persónumar
hinar ánægðustu meö hlutskipti sitt
og þátttakendur í blómlegum iðnaði
sem getur gert allavega smátilkall til
einhverra gæöa en í lokin eru þetta
bitrir einstaklingar með ógeð á sjálf-
um sér að hjakka í sama farinu í hríð-
versnandi klámiðnaði. Persónurnar
eru utangátta í þjóðfélaginu en mynda
saman samheldna fjölskyldu þar sem
Jack Horner er fjölskyldufaðirinn og
kona hans, klámmyndaleikkonan Am-
ber Waves, mamman. Þegar persónu-
legar ófarir einstaklinganna fara að
vega meira en samheldnin í fjölskyld-
unni syrtir í álinn. Helsti galli mynd-
arinnar er að hún er einfaldlega of
löng. Hún verður þvi langdregin á
köflum.
Aðalkostur myndarinnar eru
skýrt dregnar og áhugaverðar per-
sónur og feikisterkur leikhópur.
Burt Reynolds virðist á gamals-
aldri loks vera búinn að finna fjöl-
ina sína í perrahlutverkum og
Mark Wahlberg nær öllum þeim
mörgu tilfmningum sem hlutverk-
ið krefst en hann þarf að túlka allt
frá botnlausri óhamingju og sjálfs-
hatri yfir í nánast takmarkalaust
sjálfsöryggi og sælu. Julianne *
Moore er frábær í hlutverki klám-
mömmunnar, einnig Philip
Seymour Hoffman í hlutverki að-
stoðarmanns sem ber vonlausa ást
til aðalsöguhetjunnar. William H.
Macy leikur enn einn aumingjann
af snilld, aðstoðarleikstjórann
Little Bill, sem hefur stöðugar
áhyggjur af lauslæti konu sinnar
(leikin af Ninu Hartley, einni af
nokkrum alvöra- klámmynda-
leikkonum með hlutverk í mynd-
inni, og sú eina sem fær aö segja
eitthvað). Don Cheadle, Heather
Graham, Alfred Molina, Nicole
Parker, John C. Reilly og Robert
Ridgely eiga einnig heiður skilinn.
Boogie Nights er mynd sem er vel
þess virði að sjá, einkum vegna leik-
hópsins, en það vantar smáneista í
söguna til að gera myndina að alvöru-
meistarastykki.
Pétur Jónasson