Dagblaðið Vísir - DV - 27.08.1998, Page 14

14
FIMMTUDAGUR 27. ÁGÚST 1998
Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjómarformaður og útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON
Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: EYJÖLFUR SVEINSSON
Ritstjórar: JÓNAS KRISTJÁNSSON og ÖSSUR SKARPHÉÐINSSON
Fréttastjóri: JÓNAS HARALDSSON
Auglýsingastjóri: PÁLL ÞORSTEINSSON
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar, blaðaafgreiðsla, áskrift: ÞVERHOLTI11,105 RVlK,
SÍMI: 550 5000
FAX: Auglýsingar: 550 5727 - RITSTJÓRN: 550 5020 - Aðrar deildir: 550 5999
GRÆN númer: Auglýsingar: 800 5550. Áskrift: 800 5777
Stafræn útgáfa: Heimasíða: http://www.skyrr.is/dv/
Vísir, netútgáfa Frjálsrar fjölmiðlunar: http://www.visir.is
Ritstjórn: dvritst@centrum.is - Auglýsingar: dvaugl@centrum.is. - Dreifing: dvdreif@centrurais
AKUREYRI: Strandgata 25, sími: 462 5013, blaðam.: 462 6613, fax: 4611605
Setning og umbrot: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Filmu- og plótugerð: ÍSAFOLDARPRENTSMIÐJA HF. - Prentun: ÁRVAKUR HF.
Áskriftarverð á mánuði 1800 kr. m. vsk. Lausasöluverö 160 kr. m. vsk., Helgarblað 220 kr. m. vsk.
DV áskilur sér rétt til aö birta aðsent efni blaðsins í stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds.
Hugsunarlaust upphlaup
Ágreiningur milli stjórnarflokkanna hefur breytt
fyrirhugaðri sölu á ríkisbönkunum í farsa. Málið hefur
þróast með þeim hætti að það er líklegt til að valda
íslendingum álitshnekki erlendis og draga úr líkum á því
að erlendir bankar hasli sér völl hér á landi.
Hvað sem mönnum finnst um SE-bankann sænska er
þó ljóst að honum var boðið til viðræðna af hálfu
íslenskra ráðherra. Honum var ekki gefið til kynna að
það væri í óþökk annars stjómarflokksins. Nú er komið
á daginn að hann var hafður að ginningarfífli.
Forysta Framsóknarílokksins undirbjó greinilega
möguleg kaup sænska bankans á ráðandi hlut í Lands-
bankanum án þess að hafa Sjálfstæðisflokkinn með í
ráðum. Hún fór á bak við samstarfsflokkinn sem hefur
nú slegið málið af.
Refskák milli stjómmálaflokka sem snýst um ítök og
völd í fjármálalífmu, þar sem teflt er til vamar hags-
munum einstakra viðskiptablokka, má ekki verða til
þess að skaða viðskiptatraust íslendinga erlendis. En
óhjákvæmilega er það niðurstaða bankafaTsans.
Erlendur banki af stærð Skandinaviska Enskilda
bankans fer ekki í viðræður um kaup á ráðandi hlut í
stærsta banka annars lands að gamni sínu. Hann sendir
ekki stóra sendinefnd til viðræðna nema af því að
honum er fuflkomin alvara.
Slíkum banka er vitaskuld annt um álit sitt á fjármála-
mörkuðum heimsins. Nú er honum nánast gefið langt
nef. Það gefur öðrum, jafnt viðskiptafyrirtækjum hans
sem keppinautum, tilefni tfl að draga þá ályktun að
dómgreind hans og mat hafi verið rangt.
Aðrir bankar munu því hugsa sig um tvisvar áður en
þeir treysta orðum íslenskra ráðherra. Fljótfæmin sem
einkenndi öll tök þeirra ráðherra sem báru ábyrgð á því
að leiða SE-bankann inn í viðskiptalíf íslendinga hefur
því skaðað hagsmuni okkar.
Erlend samkeppni í bankakerfinu yrði efalítið af hinu
góða. Eftir farsann í kringum SE-bankann em nú minni
líkur en áður á því að erlendur banki hafi áhuga á að
hasla sér völl á íslandi. Það er miður.
Rétt ákvörðun
Þegar Alþingi samþykkti að gera Lándsbankann og
Búnaðarbankann að hlutafélögum var samtímis lofað að
gefa þeim grið í fjögur ár til að fóta sig á nýju
rekstrarformi. Einnig var lofað að hefja ekki sölu úr
bönkunum nema að höfðu samráði við starfsmenn.
í þessu ljósi væri það rétt ákvörðun að fresta sölu á
bönkunum. Ríkisstjóm á að standa við þau loforð sem
hún gefur. Ætli hún eigi að síður að keyra fram söluna
á bönkunum tveimur verður bankamálaráðherrann að
skýra hvaða nauð rekur hann til að brjóta orð sín.
Þótt bönkunum tveimur verði gefin þau grið sem lofað
var þýðir það ekki að ríkisstjómin geti ekki aflað fjár
með bankasölu. Þannig er einboðið að selja Fjárfest-
ingarbankann hið fyrsta. Ekki aðeins þau 49% sem lög
leyfa, heldur fá heimild þings tfl að selja hann áflan.
Sömuleiðis er óskiljanlegt hví ekki er þegar ráðist í
hlutafjárútboð á vegum Búnaðarbanka og Landsbanka
eins og nýleg lög heimila. Samkvæmt þeim mega bank-
amir auka eigið fé sitt með þeim hætti um aflt að 35%.
Hvort tveggja á að framkvæma hið fyrsta. Það skapar
ríkissjóði tekjur og gefur færi á að taka fé úr umferð og
draga þannig úr þenslunni.
Össur Skarphéðinsson
„Grease-æöiö“ og upprifjun þess er dæmi um nýja gerö af söguvitund, söguvitund poppmenningarinnar, seg
ir m.a. í greininni.
Grease og enda-
lok sögunnar
urhvarf eða upprifjun
á fortíð næstu kynslóð-
ar á undan, þ.e. þeirr-
ar sem var ung á miðj-
um sjötta áratugnum.
Þó að einhverjum
kunni að þykja það
skrýtið eru bæði „Gre-
aseæðið" og upprifjun
þess dæmi um nýja
gerð af söguvitund,
söguvitund poppmenn-
ingarinnar. Fyrir þá
sem lifa í dægurmenn-
ingunni skiptist sagan
í rokktímabilið, Bitla-
tímabilið, hippatíma-
bilið og þannig koll af
kolli. Þetta er ekki sú
saga sem kennd er í
skólum en hefur svip-
„Þetta er ekki sú saga sem
kennd er í skólum en hefur svip-
að hlutverk, setur viömið og
hjálpar mönnum að skilja sjálfa
sig og rætur sínar. “
Kjallarinn
Ármann
Jakobsson
íslenskufræðingur
Ein öflugasta hug-
mynd nútímamanns-
ins um sjálfan sig er
goðsögnin sem oft
gengur undir nafn-
inu endalok sögunn-
ar; það er sú trú að
öfugt við forfeður
sína sé hann án sögu
og fortíðar. Þetta á
bæði að hafa sína
kosti og galla. Nú-
tímamaðurinn á að
vera fordómalausari
en forfeðurnir en
um leið án þess sam-
bands við rætur sín-
ar sem hefur þótt
nauðsynlegt.
Söguvitund í sam-
félagi ræðst meðal
annars af því hversu
örar samfélagsbreyt-
ingar eru. Á dögum
stöðugra tækninýj-
unga verður reynsla
manna ólík reynslu
forfeðranna þó að
það sé ekki tæknin
sjálf sem skiptir
mestu máli heldur
hversu hratt almenn-
ingur nýtur góðs af henni.
Ný gerö af söguvitund
En örar breytingar og ólík
reynsla þurfa ekki að merkja
endalok sögunnar. Það er athyglis-
vert að verða vitni að því þegar
kynslóðin sem nú er um þrítugt
riijar upp þann hluta af fortíð
sinni sem nefiiist „Greaseæðið" og
stóð (að mig minnir) hæst árið
1979, sérstaklega í ljósi þess að á
sínum tíma var „Greaseæðið" aft-
að hlutverk, setur viðmið og hjálp-
ar mönnum að skilja sjálfa sig og
rætur sínar.
Endalok sögunnar er þvi vill-
andi heiti. Eins og aðrir hefur nú-
tímamaðurinn samband við fortíð
sína og hefur söguvitund. En á
dögum hraðra samfélagsbreytinga
og ofurvalds dægurmenningarinn-
ar er hætt við að fortíðin og sagan
verði bundnar við seinustu ára-
tugi og einkum dægurmenningu
þeirra. Fortíðarmyndin skekkist
þá allnokkuð ef ekkert er rifjað
upp nema popplög og tíska hvers
tíma þó að það sé góðra gjalda
vert.
Fjarlægir atburöir
Frammi fyrir þessu standa þeir
sem hafa atvinnu af eða áhuga á
því að skilja fjarlægari fortíð og
miðla þeim skilningi til samtíðar-
manna sinna. Það er ekki lengur
öruggt að jafn hrikalegir atburðir
og nálægir í tíma og heimsstyrj-
aldii’nar fyrri og síðari skírskoti
til neinnar reynslu nútímamanns-
ins. Þá er hætt við að þeir verði
fjarlægir, skipti ekki lengur máli.
Meðal annars þess vegna skipta
skáldsögur og önnur listaverk for-
tíðarinnar máli. í þeim kemst nú-
tímamaðurinn í beint samband
við fortíðina, atburðina sjálfa og
fólkið sem lifði þá. Og þrátt fyrir
veigamikinn mun á lífsháttum er
það fólk af sama tagi og hann.
Því er oft haldið fram að yngri
kynslóðin hafi takmarkaðan
áhuga á sögu. Það er rangt. Til
vitnis um það eru „Greaseæðiö"
og stöðugar upprifjanir dægur-
menningar nútímans á dægur-
menningu seinustu áratuga. En
það verður líka stöðugt algengara
að fólk undir þritugu verði gripið
áhuga á ættfræði og ýmsum skeið-
um sögunnar, t.d. miðöldum.
En vegna hraðans í samfélaginu
trúa þeir sem yngri eru stundum
ekki að það sem gerðist fyrir
löngu skipti máli. Það er hlutur
hinna sem hafa áhuga á fjarlægari
fortíð að sannfæra samfélagið um
að svo sé. Þörf mannsins fyrir
sögu er söm og áður.
Ármann Jakobsson
Skoðanir annarra
Kaupmátturinn
„Kaupmáttur landsmanna hefur aukizt mjög frá
gerð kjarasamninganna vorið 1997. Launavísistalan
hefur hækkað um 14% á tæpu einu og hálfu ári, en
á sama tíma hefur vísitala neyzluverðs aðeins hækk-
að um 2,14%.... Það sem af er þessu ári, hefur nær
engin verðbólga mælzt, eða aðeins 0,2%. Launaþró-
unín í landinu og kaupmáttaraukningin er að veru-
legu leyti umfram það, sem gert var ráð fyrir við
samningagerðina í fyrravor....Sumir þeirra, sem
fylgjast vel með efnahagsmálum telja, að fyrr eða
síðar muni kostnaðarhækkanir atvinnulífsins fara
út í verðlagið á nýjan leik. En fyrir þjóð, sem í tvo
áratugi bjó við óðaverðbólgu er þetta ekki breyting
heldur bylting."
Úr forystugrein Mbl. 26. ágúst.
Flugleiðir bjargi sér sjálfar
„Það er einfaldlega ekki lengur þeirra (ráðherra)
að ákveða að sumir megi tapa á frelsinu en aðrir
ekki.... Það verður heldur ekki auðvelt fyrir ríkis-
valdið að koma Flugleiðum til hjálpar ef vandræði
þeirra halda áfram að magnast. Það hefur auðvitað
gerst oftar en einu sinni á liðnum áratugum að rík-
ið, það er skattgreiðendur, hafa komið til liðs við
þetta fyrirtæki og forvera þess og hreinlega bjai’gað
því frá falli. Slíkt björgunarstarf er væntanlega ekki
inni í myndinni lengur. Flugleiðir verða að bjarga
sér á eigin spýtur - með eða án erlendrar aðstoðar."
Elías Snæland Jónsson í Degi 25. ágúst.
Blað og penni í fullu gildi
„Þau tæki sem hafa reynst mörgum best er skrif-
blokk eða stílabók og penni. Einfóld og óbrigðrd aðferð
er að skrifa upp verkefni sem þarf að vinna og við
hverja þarf að tala. Þannig er búið að forgangsraða
verkefnum. Þetta er eitt ódýrasta og einfaldasta tíma-
stjómunartækið sem fundið hefur verið upp.... Það
mælir heldur ekkert á móti þvi að nota tölvuna við
þetta og sumir nota eingöngu höfuðið og treysta þannig
á minnið.... En stundum getur verið gott að nota blað
og penna og hvíla minnið i tölvunni í höfðinu."
Þorkell Sigurlaugsson í Viðskiptablaðinu 26. ágúst.