Dagblaðið Vísir - DV - 17.03.1999, Blaðsíða 12

12
MIÐVIKUDAGUR 17. MARS 1999
Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjórnarformaður og útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON
Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: EYJÓLFUR SVEINSSON
Ritstjórar: JÓNAS KRISTJÁNSSON og ÓLI BJÖRN KÁRASON
Aöstoóarritstjóri: JÓNAS HARALDSSON
Auglýsingastjóri: PÁLL ÞORSTEINSSON
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar, blaðaafgreiðsla, áskrift: ÞVERHOLTI11, 105 RVÍK,
SÍMI: 550 5000
FAX: Auglýsingar: 550 5727 - RITSTJÓRN: 550 5020 - Aðrar deildir: 550 5999
GRÆN númer: Auglýsingar: 800 5550. Áskrift: 800 5777
Stafræn útgáfa: Heimasíða: http://www.skyrr.is/dv/
Vísir, netútgáfa Frjálsrar fjölmiðlunar: http://www.visir.is
Ritstjórn: dvritst@ff.is - Auglýsingar: auglysingar@ff.is. - Dreifing: dvdreif@ff.is
AKUREYRI: Strandgata 25, sími: 462 5013, blaðam.: 462 6613, fax: 4611605
Setning og umbrot: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Filmu- og plötugerð: ÍSAFOLDARPRENTSMIÐJA HF. - Prentun: ÁRVAKUR HF.
Áskriftarverð á mánuði 1900 kr. m. vsk. Lausasöluverö 170 kr. m. vsk., Helgarblað 230 kr. m. vsk.
DV áskilur sér rétt til að birta aösent efni blaðsins í stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgialds.
Tímanna tákn
Pólland, Ungverjaland og Tékkland hafa gengið til liðs
við Atlantshafsbandalagið. Innganga þeirra markar
tímamót í pólitískri þróun Evrópu. Fyrstu ríki Varsjár-
bandalagsins, sem liðaðist í sundur árið 1991 eftir fall
kommúnismans, hafa þar með gengið til liðs við lýðræð-
isríki Vestur-Evrópu.
Það var táknrænt að innganga rikjanna var staðfest
með formlegum hætti í bænum Independence, fæðingar-
bæ Harrys S. Trumans, fyrrum forseta Bandaríkjanna og
eins helsta forvígismanns stofnunar Atlantshafsbanda-
lagsins árið 1949. „Ungverjaland er komið heim,“ sagði
utanríkisráðherra Ungverjalands réttilega og hið sama á
við um Pólland og Tékkland.
Fleiri ríki sem nú eru laus úr ánauð kommúnista í
Austur-Evrópu bíða við dyr NATO eftir inngöngu, enda
leita þau til vesturs eftir efnahagslegum stuðningi og
pólitísku og hernaðarlegu öryggi. Þannig hefur landslag
Evrópu tekið breytingum frá því Winston Churchill,
fyrrverandi forsætisráðherra Breta, hélt eina sína fræg-
ustu ræðu í Westminster háskólanum í Bandaríkjunum
1946, þar sem hann sagði járntjald hafa verið dregið
þvert yfir álfuna.
Stækkun NATO hefur ekki verið óumdeild, hvorki
innan bandalagsins né utan. En þeir sem nú gleðjast yfir
inngöngu ríkjanna þriggja telja að með stækkun aukist
möguleikar bandalagsins til að sinna grunnhlutverki
sínu sem er sameiginleg varnarstefna sem dregur úr
hættu á allsherjarófriði eins og Evrópubúar hafa upplif-
að tvisvar á þessari öld. En á sama tíma er hlutverk
bandalagsins að breytast, enda NATO að fóta sig í gjör-
breyttu pólitísku landslagi. Og vanmáttur bandalagsins
til að tryggja frið í ríkjum fyrrum Júgóslavíu hefur ber-
lega komið í ljós, þó einnig sé ljóst að friðargæslusveitir
þess á Balkanskaga hafa komið í veg fyrir meiri hörm-
ungar en annars hefðu orðið.
Atlantshafsbandalagið á eftir að taka breytingum á
komandi árum, eftir því sem aðildarríkjum þess fjölgar.
Við íslendingar höfum tekið þátt í varnarbandalaginu
frá fyrstu tíð, enda aðildin hornsteinn utanríkisstefnu ís-
lands og um hana spunnust hatrammar pólitískar deilur
sem markað hafa djúp spor í stjórnmálasögu landsins.
Það er tímanna tákn að sömu helgi og formlega var
gengið frá því að þrjú fyrrum aðildarríki Varsjárbanda-
lagsins gengu í NATO lýsti Svavar Gestsson því yfir að
hugmyndaverksmiðju hefði verið lokað. Þetta er pent
orðalag fyrrverandi formanns Alþýðubandalagsins og
herstöðvarandstæðings um hugmyndafræðilegt gjald-
þrot. Nú ætlar Svavar að snúa sér að hagsmunagæslu
fyrir íslands hönd, sem meðal annars felst í því að fylgja
eftir utanríkisstefnu, sem hann hefur allt sitt líf í stjórn-
málum barist hatrammlega gegn. Sú barátta var háð á
síðum Þjóðviljans, í sölum Alþingis og á Reykjanesbraut-
inni, í misjöfnum veðrum.
Það er einnig timanna tákn að annar fyrrum formað-
ur Alþýðubandalagsins og herstöðvarandstæðingur
skyldi taka þátt í sérstökum hátíðarhöldum í Varsjá til
að fagna inngöngu Póllands í Atlantshafsbandalagið.
Ólafur Ragnar Grímsson, forseti íslands, telur aðild Pól-
lands innsigla tengsl þjóðanna tveggja með nýjum hætti.
Þannig hafa tveir fyrrum andstæðingar utanríkis-
stefnu íslands allt frá stofnun Atlantshafsbandalagsins,
tekið að sér að gæta hennar sérstaklega, hvor með sín-
um hætti. Nú eru aðrir tímar og hugmyndaverksmiðjur
lokaðar.
Óli Björn Kárason
Raforka er eðalsta gerð orku... en hún hefur aðallega einn stóran ókost; að dýrt er að geyma hana, og varðar
því sérstaklega orkugjafa fyrir farartæki, segir m.a. í grein Jónasar...
Ráðstöfun raforku
mun raforkuvinnsla í
framtíðinni beinast
fyrst og fremst til að
sinna forgangsþörfum.
Áburðarframleiðsla á
íslandi byggist á raf-
orku en það er ekki
nauðsynlegt hvað varð-
ar ammoníak, sem unnt
hefur verið að fá á
heimsmarkaði fyrir allt
að helmingi lægra verð
en á íslandi, þótt fram-
leiðslan hafi fengið raf-
magn á botnverði. Þetta
mun Haraldur .i Andra
fljótlega sjá og að hann
verður háður, þótt leitt
þyki, stjórnvöldum
áfram um raforkuverö.
- -
„Aburöarframleiðsla a Islandi
byggist á raforku en það er ekki
nauðsynlegt hvað varðar amm-
oníak sem unnt hefur veríð að fá
á heimsmarkaði fyrír allt að
helmingi lægra verð en á íslandi
þótt framleiðslan hafí fengið raf-
magn á botnverði.M
Kjallarinn
Jónas Bjarnason
efnaverkfræðingur
Að öllum líkind-
um er nýting henn-
ar hérlendis nú
skynsamleg að
flestu leyti. Raforka
er eðalsta gerð
orku; hún er nýtan-
leg til flestra þarfa
með bestri nýtingu.
Á mörgum sviðum
hefur hún algjöra
yfirburði yfir aðra
orkumiðla en hún
hefur aðallega einn
stóran ókost; þann
að dýrt er að geyma
hana. Þessi ókostur
varðar því sérstak-
lega orkugjafa fyrir
farartæki. Rafgeym-
ar eru stórir, dýrir
og þungir; geymslu-
geta þeirra fyrir
orku er ákaflega
takmörkuð. Ofan-
nefndar forsendur
eru og verða ráð-
andi í framtíðinni
um raforkufram-
leiðslu úr öðrum
orkulindum og ráð-
stöfun hennar.
Spurning er um
framtíð áburðar-
framleiðslu og vetn-
is hérlendis með rafmagni.
Framtíðin er óviss
„Það er erfitt að spá, sérstak-
lega um framtíðina," er haft eftir
frægum Breta. Augljóslega verður
reynt að nota raforku í framtíð-
inni til allra þarfa þar sem hún er
beinlínis nauðsynleg, svo sem til
heimilisþarfa, upplýsingamiðlun-
ar, iðnaðar og fyrirtækjareksturs,
einnig til efnaframleiðslu þar sem
raforka er alveg nauðsynleg eins,
t.d. framleiðslu léttmálmanna áls,
magnesíums o.fl.; sú framleiðsla
veröur smám saman að greiða
hærra verð en nú er. Þess vegna
Nema að hann flytji ammoniak
inn þvi unnt er að framleiða það
með jarðgasi. Að öllum líkindum
gerir hann það. En þá er vetnis-
hlutinn settur í salt hvað sem
flumbrugosar Framsóknar segja!
Það verða að vísu óhljóð í ná-
grönnum Gufuness ef geyma á
mikið af ammoníaki í tönkum á
svæðinu og enn meiri ef það væri
vetni. Það er að vísu ekki mikið
mál að framleiða vetni til fitu-
herslu og tilrauna með vetnisbíla.
Hrein orka aflögu?
Allir ræða nú um mengunar-
lausa orku til samgangna en það
verður tæpast mikið um slíkt.
Sporvagnar og lestir nota rafmagn
úr olíu eða kolum. Örfáar þjóðir
geta ráðstafað hreinni raforku um-
fram forgangsþarfir til vetnisfram-
leiðslu. í Evrópu tæpast nema Is-
land og e.t.v. frændur okkar Norð-
menn en þar í landi verður vatns-
orka stöðugt dýrari, m.a. vegna
verndunarsjónarmiða.
Auk þess munu í framtíðinni
forgangsþarfir fyrir raforku ráða í
vaxandi mæli. Þá er unnt að herja
á fossa og jarðgufu svo og olíu og
jarðgas vanþróaðra þjóða eða ann-
arra sem eiga gnótt af þeim undir
prinsippinu: „Hreinsun hér með
mengun þar!“ þ.e. með því að nota
jarðgas eða olíu til vetnisfram-
leiðslu myndast gróðurhúsaloft á
framleiðslustað. Þá er hægt að
stunda mengunarkvótabrask við
aðrar þjóðir og menga þar til að
hreinsa i eigin ranni; og stæra
sig eins og græningjar. Skítt með
heimsmengun! Þetta er þó allt
háð því að notkun vetnis sem
driforku farartækja heppnist
með góðri heildamýtni.
Áður en svo verður munu
streyma bæði sviti og tár. Þannig
gæti komið til þess í framtíð að
flytja yrði vetni um langan veg;
það verður ódæll og hreint ekki
ódýr mjöður. Þessi hugmynd er
þó forvitnileg fyrir olíusölufyrir-
tæki.
Fáar þjóðir
Ekki yrðir fallegur svipur á
Kristjáni Ragnarssyni II. eða III. ef
fískiskipaflotinn gæti aðeins feng-
ið eldsneyti á íslandi og hugsan-
lega í Noregi. Víst er að á þeim bæ
væru menn tregir til að taka slík-
an aflbúnað í skip sín. Steingrím-
ar á sauðsskinnsskóm með græn
gleraugu eiga eftir að verða fyrir
vonbrigðum. - „Hreint" eldsneyti
verður ekki til nema hugsanlega í
mjög smáum stíl á heimsvísu.
Jónas Bjarnason
Skoðanir annarra
Pólitískur grundvöllur
„Með samþykkt landsfundar Sjálfstæðisflokksins
um sjávarútvegsmál hefur verið lagður pólitískur
grundvöllur að lausn deilunnar um fiskveiðistjóm-
unarkerfið, sem staðið hefur á annan áratug og hef-
ur sífellt orðið harðari. Það er ekki búið að finna þá
lausn, sem mikill meirihluti þjóðarinnar getur sætt
sig við, en það er búið að skapa forsendur fyrir þvi,
að hún finnist... Hafi menn áður haft ástæðu til að
kvarta undan því, að fiskveiðistjórnunarkerfið væri
lítið rætt á vettvangi Sjálfstæðisflokksins á það ekki
við nú.“
Úr forystugrein Mbl. 16. mars.
Sífellt sterkari staða kvenna
„Staða kvenna í Sjálfstæðisflokknum er afar sterk,
því ef að líkum lætur fjölgar konum í þingflokknum
um helming eftir kosningamar í vor og í fljótu
bragði sýnist mér að varaþingmenn flokksins verði
nokkuð jafnt af báðum kynjum. Landsfundurinn
staðfestir, hvað sem líður persónukjöri Geirs H.
Haarde, að staða kvenna innan flokksins er sífellt
sterkari og ekkert áhyggjuefni. Þær bera ekki skarð-
an hlut frá borði, konur eru hvarvetna í sókn, en
mestu skiptir þó að farið sé eftir málefnum og hæfni
fólks.“-
Hjálmar Jónsson í Degi 16. mars.
Eigum við ekki öll ríkissjóð?
„Leiðarar þriggja dagblaða hafa nú á síðustu dög-
um flallað um byggðamál með nokkuð misjöfnum
efnistökum en þó í svipuðum dúr. Þar hefur verið
rækilega undirstrikað að framkvæmd eins og göng
milli Siglufjarðar og Ólafsfjarðar um Héðinsfjörð á
ekki upp á pallborð leiðarahöfunda ... Hvað á slíkur
málflutningur að þýða? Eigum við ekki öll ríkissjóð-
inn? Líta þessir ágætu menn á það sem ölmusu ef
verja á fjármunum ríkisins til uppbyggingar á lands-
bygðinni?"
Kristján Þór Júlíusson í Mbl. 16. mars