Dagblaðið Vísir - DV - 14.05.1999, Qupperneq 15

FÖSTUDAGUR 14. MAÍ 1999
15
Við þessi gleðitíðindi dettur
manni helst í hug: Hvar gleymdist
gamli málshátturinn „Heimskt er
heimaalið barn“? Fyrir um þús-
und árum voru ungir íslendingar
sendir utan, helst til Parísar eða
Lindisfame, til að læra mannasiði
ekki síður en fræði, í stuttu máli
sagt: til að forframast. Heimaln-
ingi var varla ætluð sú víðsýni
sem þurfti til að komast til manna-
forráða. Nú virðist enginn lengur
meta þann mótandi þátt sem
námsdvöl í öðru umhverfi býður.
Aðalatriðið er að geta sýnt skir-
teini. En ekki er hægt að læra allt
úr bókum eða af Veraldarvefnum.
Framtíðarlaunastefna?
Áætla má að í framtíðinni verði
enn auðveldara
að halda launum
kennara niðri.
Með tilkomu fjar-
námsins þurfa
þeir jú ekki að
stofna til neinna
skulda, en hingað
til hefur það ver-
ið talið að útlagð-
ur námskostnað-
ur ætti að endur-
speglast í hærri
launum. Maður
getur vel hugsað sér að þegar síð-
ustu hugsjónarkennararnir safn-
ast til feðra sinna þá verði engir
eftir í stéttinni nema þeir sem
ekki duga til neins annars.
Marjatta ísberg
„Heimalningi var varla ætluð sú
víðsýni sem þurfti til að komast
til mannaforráða. Nú virðist eng■
inn lengur meta þann mótandi
þátt sem námsdvöl í öðru um*
hverfi býður. Aðalatriðið er að
geta sýnt skírteini.u
Menntun er
meira en bókvit
Fjarkennsla sem töfralausn
Þó að allt bendi til þess að orsök
kennaraskortsins liggi annars
staðar en í fjölda þeirra sem út-
skrifast, virðist eina lausnin sem
ráðuneytið eygir vera að fjölga
kennaranemum. Og hvernig er
það gert? Töfraformúlan er fjar-
kennsla. Efla þarf hana og útskrifa
þannig fleiri kennara - með minni
tilkostnaði.
Samkvæmt upplýsingum frá
Kennaraháskóla íslands kostar
hver nemandi á staðnum hálfa
„Nú er það álitamál hvor sé í raun og veru hæfari til að kenna eitthvert fag: Sá sem kann fagið eða sá sem kann
kennslufræðina," segir Marjatta m.a. í grein sinni.
Fyrir rúmlega tíu
árum tókst samtök-
um kennara að knýja
það fram að starfs-
heitið kennari fékk
lögvemdun. Eftir
það jókst kennara-
skorturinn til muna,
því að fjöldi manns
hafði þangað til feng-
ist við kennslu, án
þess þó að hafa lokið
prófi í uppeldis- og
kennslufræðum. Nú
urðu þeir allir allt í
einu leiðbeinendur
og vora dæmdir
óhæflr til að kenna.
Sem dæmi má nefna
að maður með dokt-
orspróf í sínu fagi varð samkvæmt
þessum lögum að víkja fyrir öðr-
um sem e.t.v. hafði ekki meira í
faginu að baki en nokkur'ra vikna
námskeið við Kennaraháskólann.
En hinn hafði aftur á móti lært
kenningar Piaget um þroska
bamshugar auk annarra hagnýtra
fræða sem koma mönnum til góða
í kennslustofunni.
Nú er það álitamál hvor sé í
raun og veru hæfari til að kenna
eitthvert fag: Sá sem kann fagið
eða sá sem kann kennslufræðina.
Allir munu þó viðurkenna að
æskilegast sé að kunna hvort
tveggja. Hitt er svo annað mál að
víða úti á landi eru til starfandi
leiðbeinendur sem sjálfír hafa
varla meiri menntun en grunn-
námið að baki.
miljón á ári, en fjar-
kennslunemi fæst á
hálfvirði eða 250.000
krónur. Helmingur
þessarar upphæðar,
, eða 125.000 krónur,
rennur beint í vasa
kennara við Kennara-
háskólann, sem
þannig geta væntan-
lega drýgt hinar ann-
ars svo lágu tekjur
sínar.
Heimskt er
heimaalið barn
Fjarkennsla er þægi-
legur námsmáti fyrir
landsbyggðarfólk. Það
skapar starfandi leið-
beinendum möguleika á að afla sér
starfsréttinda án þess að hætta að
kenna eða flytja af staðnum á með-
an. Eða eins og blaðafréttin frá því
í haust hermdi: Nú er hægt að
stunda háskólanám án þess að fara
úr Norðflrði.
Kjallarinn
Marjatta Isberg
fil.mag. og kennari
Stórir bílar. litlir karlar
Það veir myrkan vetrarmorgun,
snævi þakin jörð og íbúar borgar-
innar um það bil að mjaka sér
undan heitum sængum. Eftir tvo
bolla af sterku kaffl, ristaða brauð-
sneið og ágrip morgunfrétta af
stríðsátökum úti í heimi og ófærð
á heiðum fyrir norðan og austan,
var tímabært að úlpuklæðast og
munda skóflu til að grafa upp
fannbarið ökutæki fjölskyldunnar,
sem kúrði í kuldanum við hús-
vegginn.
Bíllinn var klakaður og ég
beindi blæstrinum úr miðstöðinni
upp á framrúðuna, greip sköfuna
og skrapaði af gluggunum. Fyrst á
hliðum svo að aftan, þá ljós og
spegla og síðast framrúðuraar sem
miðstöðin var aðeins búin að
velgja. Loppnir fingur settu í gir
og svo ók ég af stað. Bíllinn var
fljótur að hitna og ljúfur konsert
fyrir víólu og hljómsveit eftir Béla
Bartók ómaði úr viötækinu.
Lófastórt gat á framrúðu
Unglingar biðu eftir að komast
yfir götuna á gangbraut. Rétt í
þann mund sem
gula ljósið boð-
aði komu þess
rauða fyrir öku-
menn ók upp-
hækkaður tor-
færujeppi á
breiðum dekkj-
um eins og tröll
með derhúfu yfir
gangbrautina.
Bíllinn var þak-
inn snjó, utan
lófastórs gats bíl-
stjóramegin á
framrúðunni. Unglingamir
hrukku til baka og ég greip and-
ann á lofti af skelfingu því augna-
blik leit út fyrir að þeir yrðu fyrir
bílnum. Svo andaði ég frá mér
stunu af létti þegar ég sá þá heila
á húfi á gangstéttinni.
Skömmu síðar ók ég framhjá
bensínstöð og varð litið á bílana
„Ég hafði gott útsýni yfír svæðið
og velti því fyrir mér hverjir það
væru sem ækju um á svona tækj-
um í morgunumferð borgarinnar.
Sá sem stökk út úr bílnum var
smávaxinn. léttklæddur og húfu-
laus karlmaður.u
sem þar stóðu. Sá ég
þar kominn jeppann
hrikalega sem rétt
áður hafði ógnað lífl
og limum vegfar-
enda. Ég hafði gott
útsýni yfir svæðið og
velti því fyrir mér
hverjir það væru sem
ækju um á svona
tækjum i morgunum-
ferð borgarinnar. Sá
sem stökk út úr bíln-
um var smávaxinn,
léttklæddur og húfu-
laus karlmaður.
Talsvert áfall
Það kom mér á
óvart, því upphækk-
uðum jeppum tengj-
ast gjarnan hugmyndir um ofur-
huga, hávaxnar hetjur, karla sem
bjóða náttúrunni birginn, hræðast
ekkert, taka hákarlasýsi og aka
um með uppbrettar ermar og
skyrtuna fráhneppta svo loðin
bringan blasir við, frostþolnir með
derhúfur, órakaðir og karlmann-
legir, en samt umhyggjusamir og
góðir inni við beinið og hika ekki
við að hætta lífi sínu með því að
aka upp um fjöll og firnindi til að
bjarga fólki í háska. Miklir menn
á hrikalegum tækjum.
- Mitt rómantíska
hjarta varð fyrir tals-
verðu áfalli.
Að hræða vegfar-
endur
Ég fékk það á tilfinn-
inguna að í þessu til-
felli stæði bílstjóri
ekki undir þessum
væntingum mínum.
Það læddist meira að
segja að mér sú ljóta
hugsun að hann hefði
notað tækið til að
hræða vegfarendur
og ryðjast leiðar sinn-
ar. Hver óttast ekki
bíl sem stýrt er af ein-
eygðum ökumanni
sem horfir gegnum lófastórt gat á
hélaðri framrúðu?
Ekki fékk ég svar við þeirri
spurningu og fæ sennilega aldrei.
En von mín er sú að ég sjái ekki
oftar atburð sem þennan og að
borgarbúar klæði sig eftir veðri og
minnist þess að þeir eru á ferð i
þéttbýli, þar sem virða ber rétt
gangandi vegfarenda, og að þeir
búi ökutæki sín þannig að þau
skapi ekki hættu í umferðinni.
Gunnhildur Hrólfsdóttir
Kjallarinn
Gunnhildur
Hrólfsdóttir
rithöfundur
Með og
á móti
Er Ríkisútvarpið að gera
bændastéttinni óleik með
því að flytja kvöldfrétta-
tíma sína fram um klukku-
stund? Ertu með eða á
móti þessari breytingu?
Guðmundur Lárus-
son, fyrrverandi
formaður Félags
kúabænda.
Annað angrar
bændur meira
„Mér finnst nú ekki nein
ástæða til að vera með upphlaup
út af þessu máli og þá tala ég nú
bara fyrir mína persónu. Það er
svo ótalmargt
annað sem
angrar bænd-
ur í þessu
landi meira en
það hvort þeir
heyra eða sjá
fréttir á þess-
um tíma eða
hinum.
Ég hef ekk-
ert á móti því
að kvöldfrétta-
tími útvarps-
ins sé fluttur til klukkan sex.
Það er á mjaltatíma hjá mér og
ég hlusta ekkert síður á fréttir
meðan ég vinn þar. Ég er með
öndvegis græjur í fjósinu og
hlakka til að hlusta á fréttimar
þar, ásamt þessum 90 hausum
sem ég er með i fjósi. Ég viður-
kenni það að ég missi sjaldan af
fréttum og er hálfgerður
fréttafikill.
En talandi um mjaltatímann
þá er hann á ýmsum tímum hjá
bændum, allt frá þvl klukkan
fimm til hálfsex og alveg fram til
hálfátta. Það hefur enginn gefið
út stundatöflu um það hvenær
þessir þúsund kúabændur
mjólki. Þessi breyting sem Ríkis-
útvarpið ætlar að gera á frétta-
tímum sínum er engan veginn í
andstöðu við kúabændur eða
bændur almennt. Það er liðin sú
tíð að hægt sé að taka tillit til
hópa, bænda, sjómanna, starfs-
fólks á sjúkrahúsum eða ann-
arra í svona máli. Ef heildar-
hagsmunir segja að þetta sé
heppileg breyting, þá er þetta í
hinu besta lagi.“
Rúmrusk hjá
bændum
„Þessi breyting er afar óheppi-
leg fyrir bændur. Hún útheimtir
það að bændur þurfa að færa
fótaferðartímann fram um eina
klukkustund,
ætli þeir að
njóta kvöld-
frétta ríkisfjöl-
miðlanna.
Fótaferðartím-
inn er strangur
fyrir. Margir
sem eru með
stór kúabú
þurfa þá að
fara á fætur
klukkan fimm
til sex að morgni, sem er ekki að-
gengilegur kostur fyrir vinnandi
fólk. Það verður að flýta öllu ferl-
inu, þvi viss timi þarf að líða
milli mjalta.
Meðan á heyskap stendur
munu margir bændur missa af
sjónvarpsfréttunum, Heyið er að
þorna fram eftir degi, oft eru
þurrklíkur góðar milli sjö og
átta, og síðan fara menn í að
bjarga því undan náttfallinu.
Þessi breyting hentar okkur
vægast sagt illa. Ef stéttin hefúr
takmarkaða möguleika á að
njóta þjónustunnar og þá er ég
að tala um fréttir sjónvarpsins
fyrst og fremst, þá spyr maður
sig hvort eðlilegt sé að sækja til
okkar greiðslu fyrir slíkt. Ég er
ekki með neinar fullyrðingar, en
það verður að verður að vera for-
senda fyrir greiðslum að menn
geti þá fengið það sem verið er
að greiða fyrir.“ -JBP