Dagblaðið Vísir - DV - 20.05.1999, Qupperneq 12

12
FIMMTUDAGUR 20. MAÍ 1999
Frjálst, óháð dagblað
Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjórnarformabur og útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON
Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: EYJÓLFUR SVEINSSON
Ritstjórar: JÓNAS KRISTJÁNSSON og ÓLI BJÖRN KÁRASON
Aðstoöarritstjóri: JÓNAS HARALDSSON
Auglýsingastjóri: PÁLL ÞORSTEINSSON
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar, blaöaafgreiösla, áskrift: ÞVERHOLTI11,105 RVÍK,
SÍMI: 550 5000
FAX: Auglýsingar: 550 5727 - RITSTJÓRN: 550 5020 - Aðrar deildir: 550 5999
GRÆN númer: Auglýsingar: 800 5550. Áskrift: 800 5777
Stafræn útgáfa: Heimasíða: http://www.skyrr.is/dv/
Vísir, netútgáfa Frjálsrar fjölmiölunar: http://www.visir.is
Ritstjórn: dvritst@ff.is - Auglýsingar: auglysingar@ff.is. - Dreifing: dvdreif@ff.is
AKUREYRI: Strandgata 25, sími: 462 5013, blaðam.: 462 6613, fax: 4611605
Setning og umbrot: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Filmu- og plötugerð: ÍSAFOLDARPRENTSMIÐJA HF. - Prentun: ÁRVAKUR HF.
Áskriftarverð á mánuði 1900 kr. m. vsk. Lausasöluverð 170 kr. m. vsk., Helgarblað 230 kr. m. vsk.
DV áskilur sér rétt til að birta aðsent efni blaðsins í stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds.
Davíð skaffaði
Sigursæl kosningabarátta Sjálfstæðisflokksins var ein-
föld og æsingalaus. Það mannlega sameinaði hún tilvís-
unum í almælt tíðindi. Hún vakti athygli á foringja
flokksins og góðærinu, sem verið hafði á kjörtímabilinu.
í stuttu máli sagði flokkurinn: Davíð skaffaði.
Baráttan vísaði ekki til nútíðar og því síður til fram-
tíðar. Hún var hugsuð í þátíð og höfðaði til þess, að fólk
telur sig í framtíðinni geta treyst þeim, sem hafi staðið
sig vel í fortíðinni. Tilvísun til reynslu er oft sterkari
áróður en loforð um gull og græna skóga.
Markhópur Sjálfstæðisflokksins var sá ríflegi meiri-
hluti kjósenda, sem hefur það töluvert betra núna en
hann hafði fyrir flórum árum. Það var nægilega stór
markhópur fyrir stærsta flokk þjóðarinnar, enda reynd-
ist hann vera móttækilegur fyrir áróðrinum.
Stærsti flokkurinn taldi sig hafa ráð á að forðast í
kosningabaráttunni að þykjast vera allt fyrir alla. Hann
féll ekki í gryfju Framsóknarflokksins og Samfylkingar-
innar. Hann valdi sér markhóp og náði góðu sambandi
við hann, en lét smælingja þjóðfélagsins eiga sig.
Þar sem skilaboðin voru skýr, þurfti Sjálfstæðisflokk-
urinn ekki dýra kosningabaráttu til að koma þeim á
framfæri. Hann notaði helmingi minna fé en keppinaut-
amir tveir notuðu hvor um sig og kom því um leið til
skila, að hann væri hófsamur innan um eyðsluseggi.
Græna vinstrið fetaði svipaða braut og Sjálfstæðis-
flokkurinn og þurfti sáralitla peninga til að koma því á
framfæri, að það væri allt öðruvísi flokkur en allir hinir
flokkamir. Hér væri kominn flokkur, sem hefði sérstöðu
og nánast sérvizku á öllum helztu sviðum.
Markhópurinn var tiltölulega fámennur, innan við
fimmtungur þjóðarinnar. Flokkurinn taldi sig geta leyft
sér að hafa á ýmsum sviðum stefnu, sem meirihluti þjóð-
arinnar er andsnúinn. Flokkurinn vildi virðást vera eins
konar fjölmennur sértrúarsöfnuður og tókst það.
Líkt og Sjálfstæðisflokkurinn lofaði Græna vinstrið
kjósendum ekki gulli og grænum skógum, heldur vakti
athygli á sérstöðu sinni í pólitíkinni. Þetta þótti traust-
vekjandi og varð til þess, að nýi flokkurinn náði öllu því
fýlgi, sem hann hafði fyrirfram sagzt stefna að.
Þessi tvö dæmi sýna yfírvegaða stjómmálaflokka, sem
vissu, hverjir vom vænlegir markhópar og sneru sér að
þeim, eyddu litlu fé í baráttuna, lofuðu fáu fógm, og
komu á framfæri, fýrir hvað þeir stæðu, fremur en vænt-
anlegar velgjörðir sínar á næsta kjörtímabili.
Aðrir stjómmálaflokkar geta ýmislegt lært af þessu.
Það er til dæmis tvíeggjað að selja sál sína gjafmildum
stórhvelum fjármálanna til að fjármagna allt of dýra
kosningabaráttu. Það er líka tvíeggjað að þykjast vilja
vera allt fyrir alla. Allt vitnar þetta um óráðsíu.
Niðurstaða kosninganna gefur tilefni til að ætla, að vel
þegið hlé verði næsta áratuginn á undanhaldi stjómmál-
anna yfir í umbúðir og ímyndir án innihalds, fjárhags-
legt vændi og hrun góðra siða. í næstu kosningum verð-
ur öllum ráðlegt að fara að slíkum æfmgum með gát.
Hingað til hafa ímyndunarfræðingar og auglýsinga-
menn talið okkur trú um, að leiðin til viðskiptalegrar
velgengni felist í því sem næst algeru sambandsleysi um-
búða og innihalds, botnlausum ýkjum og hressilegum
rangfærslum, fluttum með engilhreinum svip.
Hingað til hefur verið haft fyrir satt, að fólk kunni eng-
in ráð við þessum brögðum og láti teyma sig á asnaeyr-
unum. En kannski er heimurinn hættur að versna.
Jónas Kristjánsson
Hagvöxtur byggist á vexti þjóðarframleiðslu - og tekna sem eru í megindráttum sú verðmætasköpun sem á sér
stað í fyrirtækjum landsmanna, segir m.a. í grein Kristjóns.
Hagvöxturinn
Fyrir nýafstaðn-
ar þingkosningar
bar hagvöxt og
stöðugleika oft á
góma. Almennt
voru frambjóðend-
ur hlynntir hag-
vexti þött einstaka
minntust á að
einnig þyrfti að
'huga að öðrum
markmiðum, taka
bæri tillit til hinna
félagslegu, hamla
gegn byggðarösk-
un og fleira, þótt
slík markmið
brytu e.t.v. í bág
viö hreina pen-
ingahyggju er var
ómenguð talin af
hinu illa og skorta
sýn yfir hin mann-
legu gildi. Pening-
arnir eru þó allt-
énd afl þeirra
hluta sem gera
skal.
Aldrei skýrður
nánar
Kjallarinn
viðskiptafræðingur
Hagvöxtur byggist á
vexti þjóðarframleiðslu -
og tekna sem eru í meg-
indráttum sú verðmæta-
sköpun sem á sér stað í
fyrirtækjum landsmanna
auk framleiðslu þeirrar
þjónustu er ríki og sveit-
arfélög veita þegnum sín-
um. Afrakstur slíkrar
starfsemi skiptist í aðal-
atriðum í laun og hlut
fjármagns sem er notað-
ur til að greiða fyrir
neyslu okkar, samneyslu
auk fjármunamyndunar.
Til samneyslu verður þó
að forðast að telja milli-
færslur tryggingakerfis
og opinbera fjármuna-
„Afrakstur slíkrar starfsemi
skiptist í aöalatriðum í laun og
hlut fjármagns sem er notaður
til að greiða fyrir neyslu okkar,
samneyslu auk fjármunamynd-
unar.”
Þegar kom að
kosningaioforðum voru þó flestir
þeirrar skoðunar að með hagvexti
yrði létt mál og lööurmannlegt að
bæta hag sjúkra og sorgmæddra
auk annarra er um sárt ættu að
binda án þess að skerða hag nokk-
urs annars. Hagvöxturinn var þó
aldrei skýrður neitt nánar né hvort
hann hefði á undanfómum árum
borist með eðlilegum hætti til
þorra almennings. Skiptar skoðan-
ir vom um það hvort öryrkjar og
þeir er minna mega sín hefðu setið
eftir í startholunum er aðrir geyst-
ust fram í hlaupi er væri e.t.v að-
eins eftirsókn eftir vindi.
myndum. Misbrestur hefir verið á
að slíkt sé gert.
Viss mótsögn
Fyrir nokkrum árum var fyrri
skoðun haldið fram að nota bæri
hagvöxtinn til að greiða niður er-
lendar skuldir þjóðarinnar. í slík-
um fullyrðingum er þó viss mót-
sögn einkum ef vöxturinn er knú-
inn áfram af aukinni eftirspurn
sem veldur innlendri verðmæta-
ráðstöfun umfram þjóðartekjur. I
slíkum tilvikum er viðskiptahalli
og erlend skuldasöfnum það fóður
sem vöxturinn nærist á. Þar sem
erlendar skuldir em aðeins að
hluta til skuldir opinberra aðila
sem er í lófa lagið að greiða þær
niður telji þeir slíkan kost vænleg-
an en að öðm leyti skuldir sjálf-
stæðra einstaklinga, verða slík
markmið vart sett fram.
Þær raddir hafa heyrst sem telja
að lita megi þannig á að þær
skuldir erlendcir sem hvorki séu
ríkis né sveitarfélaga séu því
einkamál einstaklinga og fyrir-
tækja. Því verður ekki á móti
mælt að á undanfórnum ámm hef-
ur hagur flesta Islendinga batnað
verulega vegna aukinnar fram-
leiðni og grósku í mörgum at-
vinnugreinum auk hagstæðra ytri
skilyrða þjóðarbúsins sem varast
verður að vanmeta. Skort hefir þó
á í vissri umræðu að þeim væri
gefinn gaumur sem skyldi.
Blikur á lofti
Blikur ‘eru þó á lofti þar eð for-
ystumenn og konur verkalýðsfé-
laga jafnt norðan heiða sem sunn-
an hafa ámálgað kröfur um launa-
hækkanir skjólstæðingum sínum
til handa er nema um þrjátíu af
hundraði. Næðu slíkar kröfur
fram að ganga yrðu þær vart væn-
legar til endurreisnar gjaldþrota
fyrirtækja en á slíkan hátt mætti
þó umbuna húskörlum, ræsti-
tæknum og ketilhreinsumm, væri
ástæða til þess talin í ljósi þess að
þeir hópar hefðu eigi á undan-
gengnum árum hlotið viðlíka
umbun verka sinna sem aðrir. En
yrðu slíkar kröfur fram knúnar
fyrir alla á vinnumarkaði yrði
vart að sökum að spyrja ef á móti
kæmu ráðstafanir í peningamál-
um og ríkisfjármálum til vamar
markmiðum í gengis- og verðlags-
málum.
Kristjón Kolbeins
Skoðanir aimarra
Islenska lífeyriskerfið
„Alþjóðabankinn hefur lagt áherslu á að lífeyris-
kerfi verði að byggjast á þremur stoðum, þ.e. al-
mannatryggingum, lífeyrissjóðum og frjálsum við-
bótarspamaði. íslenska lífeyriskerfið uppfyllir að
ýmsu leyti þessa forskrift Alþjóðabankans og vegur
þar þyngst skylduaðild að lífeyrissjóðum sem byggja
á sjóðssöfnun og samtryggingu. Við eram þvi fyrir-
mynd á þessum sviðum og uppfyllum skilyrðin um
ess-in þrjú, sem standa fyrir hugtökin um skylduað-
ild, sjóðsöfnun og samtryggingu. Öll þessi skilyrði
þurfa að vera fyrir hendi ef viðkomandi einstakling-
ur á að geta séö fyrir sér á efri árum með uppsöfn-
uðum sparnaði og áunnum tryggingum."
Þórir Hermannsson í Mbl. 19. maí.
Slagur á vinnumarkaði?
„Fyrir fram vil ég ekki slá því fóstu að mikill slag-
ur verði á vinnumarkaði því miklu máli skiptir
hvemig staðið verður að samningagerðinni. Þannig
hefur verið bent á að gera megi samninga til
skemmri tíma en síðast meðan verið er að koma
samningaferlinu upp á eitt borð. Efling-stéttarfélag
er tO dæmis með tvo gildistíma á samningum og vel
kemur til greina að gera skammtímasamning á með-
an þeir samningar næðu saman: Það myndi fela í sér
að kjarasamningar yrðu að þessu sinni gerðir til
eins árs.“
Halldór Björnsson í Viðskiptablaðinu 19. maí.
Vandi verðbólguhættu og frádrátt-
arbærir sparnaðarreikningar
„Þegar fiárlög vora samþykkt í vetur sá ég að
þessi hætta væri til staðar og varaði við henni. Þá
lagði ég til að ríkið myndi bjóða upp á spennandi
sparnaðarkosti fyrir almenning, til dæmis að pen-
ingar sem yrðu lagðir inn á sparnaöarreikninga
yrðu frádráttarbærir til skatts. Aðgerðir í þessa veru
myndu strax hjálpa til þótt auðvitað þurfi margt
fleira að koma til, svo sem aðhald í skuldasöfnun
fólks, fyrirtækja og ekki síst sveitarfélaga."
Sigríður Jóhannesdóttir í Degi 19. maí.