Dagblaðið Vísir - DV - 20.10.1999, Blaðsíða 12

12
MIÐVIKUDAGUR 20. OKTÓBER 1999
Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjórnarfortmaður og útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON
Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: EYJÓLFUR SVEINSSON
Ritstjórar: JÓNAS KRISTJÁNSSON og ÓLI BJÖRN KÁRASON
Aðstoðarritstjóri: JÓNAS HARALDSSON
Auglýsingastjóri: PÁLL ÞORSTEINSSON
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar, blaðaafgreiðsla, áskrift: ÞVERHOLTI11,105 RVÍK,
SlMI: 550 5000
FAX: Auglýsingar: 550 5727 - RITSTJÓRN: 550 5020 - Aðrar deildir: 550 5999
GRÆN númer: Auglýsingar: 800 5550. Áskrift: 800 5777
Stafræn útgáfa: Heimasíða: http://www.skyrr.is/dv/
Vísir, netútgáfa Frjálsrar flölmiðlunar: http://www.visir.is
Ritstjórn: dvritst@ff.is - Auglýsingar: auglysingar@ff.is. - Dreifing: dvdreif@ff.is
AKUREYRI: Strandgata 25, sími: 462 5013, blaðam.: 462 6613, fax: 4611605
Setning og umbrot: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Filmu- og plötugerð: ÍSAFOLDARPRENTSMIÐJA HF. - Prentun: ÁRVAKUR HF.
Áskriftarverð á mánuði 1950 kr. m. vsk. Lausasöluverð 180 kr. m. vsk., Helgarblað 250 kr. m. vsk.
DV áskilur sér rétt til að birta aösent efni blaðsins I stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds.
DV greiðir ekki viðmælendum fyrir viðtöl við þá eða fyrir myndbirtingar af þeim.
Frelsið virkar
Sameining Sölusambands íslenskra fiskframleiðenda
og íslenskra sjávarafurða - eða yfirtaka SÍF á ÍS - er
merki um nýja tíma í íslensku viðskiptalífi. Gamalgrón-
ar víglínur milli fyrirtækjablokka eru hægt og bítandi að
hverfa. Sameining ísfélags Vestmannaeyja, Vinnslu-
stöðvarinnar, Krossaness og Óslands í eitt fyrirtæki und-
irstrikar breytta tíma. Endalok „kalda stríðsins“ í ís-
lensku viðskiptalífi kristallast í stofnun Samtaka at-
vinnulífsins þar sem Vinnuveitendasamband íslands og
Vinnumálasambandið taka höndum saman.
Það er mikil einföldun að halda því fram að íslenskt
viðskiptalíf hafi um langt árabil skipst í tvær fylkingar,
en sanngjart er að segja að ákveðið viðskiptalegt og póli-
tískt jafnvægi hafi ríkt á miili Sambandsins og einka-
framtaksins. Þetta jafnvægi er ekki lengur fyrir hendi
enda Sambandið liðið undir lok þó glæsileg fyrirtæki
hafi risið upp á rústum þess. Einkafyrirtækin eru held-
ur ekki einsleitur eða samstylltur hópur heldur fyrirtæki
í harðri samkeppni. Eftir fall Sambandsins hélt tog-
streita og valdabarátta áfram milli rótgróinna einkafyr-
irtækja og gömlu samvinnufyrirtækjanna sem lifðu af.
Fjölmiðlar hafa yfirleitt talað um baráttuna milli Kol-
krabbans og Smokkfisksins. Þessar gömlu valdablokkir
hafa hins vegar riðlast og heyra brátt sögunni til. Ekki
vegna þess að forystumenn þeirra settust niður og
sömdu um „vopnahlé“ heldur vegna ytri aðstæðna og þar
réði enginn ferðinni.
Þrír þættir hafa öðrum fremur orðið til þess að gömlu
valdablokkirnar hafa smátt og smátt molnað niður.
Markaðsvæðing sjávarútvegsins með innleiðingu kvóta-
kerfisins með frjálsu framsali aflaheimilda hefur gert út-
sjónarsömum útgerðarmönnum kleift að byggja upp
glæsileg fyrirtæki sem hafa fjárhagslega burði til að taka
þátt í atvinnulífmu á flestum sviðum. Aukið frelsi á fjár-
málamarkaði og þá ekki síst þróun hlutabréfamarkaðar
hefur gert fyrirtækjum, fjárfestingarfélögum, lífeyris-
sjóðum og einstaklingum kleift að taka beinan þátt í at-
vinnulífinu og auðgast verulega. Hlutabréfamarkaðurinn
og frelsi á fjármálamarkaði hefur auk þess opnað nýja og
áður óþekkta möguleika fyrirtækja til fjármögnunar -
þau þurfa ekki lengur að ganga með betlistaf í hendi.
Þessi mikla markaðsvæðing sjávarútvegs og fjármála-
keríisins hefur verið möguleg vegna þess að skynsam-
lega hefur verið haldið á efnahagsmálum undanfarin ár.
Seðlabankinn hefur fylgt aðhaldssamri stefnu í peninga-
málum á sama tíma og meiri agi hefur komist á fjármál
ríkissjóðs þó enn sé þar víða pottur brotinn. Óðaverð-
bólga fyrri ára sem gerði útilokað að reka fyrirtæki með
skynsamlegum hætti, er aðeins slæm minning.
Jafnvægi í efnahagsmálum og markaðsvæðing hefur
lagt grunninn að auðlegð fjölda einstaklinga sem hafa
nýtt fjárhagslegt sjálfstæði til að innleiða ný vinnubrögð
í viðskiptalífið, þar sem söguleg skipting atvinnulífsins
skiptir litlu eða engu máli. Hægt og bítandi hafa þessir
einstaklingar holað múra valdsins. Og einmitt þannig
virkar frelsi í viðskiptalífmu.
Óli Björn Kárason
Andstæðingar stóriöjufram-
kvæmda á Austurlandi eru sí-
fellt að tala um Qölda atvinnu-
tækifæra sem að þeirra sögn á
að vera auðvelt að stofna til á
Austurlandi í stað álvers í Reyð-
arfirði. Aldrei er samt bent á
raunhæfa möguleika sem ekki
hafa verið reyndir áður. Alltaf
eitthvað annað sem ætti að gera
fremur en virkja sem samt er
óljóst hvað væri nema þá hugs-
anlega ferðaþjónusta. í sjón-
varpsþætti nýlega benti þing-
maður Vinstri grænna á vænt-
anlegar stórtekjur af Eyjabökk-
um ef þeir yrðu gerðir að þjóð-
garði, svo og af skíðasvæðinu á
Oddsskarði. Einnig voru tínd til
fjallagrös sem auðlind í stað ál-
vers. Hér vantar sem sé bæði
hugmyndaflugið og raunsæið. -
Nema þetta sé grín.
Hvernig á að meta land-
ið?
Austfirðingum er reyndar
ekkert grín í huga þegar þeir
eru að berjast fyrir því að þau
tækifæri sem bjóðast til skjótrar
atvinnuuppbyggingar verði
nýtt. En þegar svo ýmsir and-
stæðingar stóriðju leggja orð í
belg deilna um Fljótsdalsvirkjun
og koma með tillögur um
Hve holl Eyjabökkunum sem náttúruperlu yrði sú breyting ef þangað ætti að
flytja á hverju sumri mikinn fjölda ferðamanna, segjum 50.000 eða fleiri? -
Séð yfir Eyjabakkasvæði og nágrenni.
Hvað í stað Fljótsdals-
virkjunar og álvers?
ekki um háar fjárhæðir
að ræða.
Aðgangseyrir
að Eyjabökkum?
Ef hætt væri við að
virkja og reiknað með að
hafa sambærilegar tekjur
af ferðamönnum á Eyja-
bökkum og fengjust úr
virkjuninni yrði nokkur
vandi á höndum. Þar er
um verulegar fjárhæðir
að tefla. Hvað ætti að-
gangurinn að þjóðgarðin-
um að kosta? Og hve
margir ferðamenn eru
tilbúnir að greiða fyrir
að fá að ganga um landið,
þótt þjóðgarður sé? Væru
„Ef hætt væri við að virkja og
reiknað með að hafa sambæri-
legar tekjur af ferðamönnum á
Eyjabökkum og fengjust úr virkj-
uninni yrði nokkur vandi á hönd-
um. Þar er um verulegar fjárhæð-
ir að tefla. Hvað ætti aðgangur-
inn að þjóðgarðinum að kosta?“
Kjallarinn
Árni Þormóðsson
framkvæmdastjóri
atvinnurekstur í
stað væntanlegs ál-
vers eru þær nánast
út í hött.
Það hefur sannar-
lega verið unnið að
því að byggja upp
ferðamannaþj ónustu
á Austurlandi ekki
síður en annars
staðar á landinu.
Það starf hefur skil-
að verulegum ár-
angri og er í góðum
farvegi. Aukning í
ferðaþjónustu hefur
samt ekki dugað til
að stöðva fólksfækk-
un á Austurlandi og
því miður er lítil von
til að ferðaþjónust-
an verði svo öflug
að hún nægi til þess
í náinni framtíð.
Þá er talað um
peningalegt verð-
mæti landsins sem
undir miðlunarlón-
ið fer og ófært sé að
Landsvirkjun fái
landið fyrir ekki
neitt. Hvemig á að
meta landið? Á að
meta það í samræmi
við nytjar af því hingað til, þ. e. beit
fyrir um 1300 öár á Eyjabakkasvæð-
inu í þrjá mánuði á ári? Eða á að
gefa sér einhverjar forsendur um
fjölda ferðamanna sem hugsanlega
væri hægt selja aðgang að svæðinu?
Auðvitað er hægt að reikna eitthvað
slíkt út og láta Landsvirkjun borga
landeigandanum, þ.e. ríkinu. Dæmið
um féð væri auðvelt að leysa, enda
þeir til í að greiða 7000 kr. (100 doll-
ara)? Ef ætti að hafa af þjóðgarðin-
um sömu brúttótekjur og væntan-
lega yrðu af raforkusölu frá Fljóts-
dalsvirkjun, sé reiknað með 0,88
kr./kwst., yrðu ferðamenn sem
greiddu aðgang að vera nokkuð
margir eða um 243.000 á sumri ef að-
gangseyririnn á mann væri 7000 kr.
Væri hins vegar reiknað með að
hafa upp í væntanlegan hagnað sem
Landsvirkjun yrði af, sem ekki er
óeðlilegt að áætla árlega um kr.
350.000.000, og sami aðgangseyrir,
yrði átroðningurinn verulega minni
eða aðeins um 50.000 manns. Væri
mögulegt að fá svo marga ferða-
menn, auk þeirra sem þegar koma
til landsins, til að skoða þennan
hugsanlega þjóðgarð gegn 7000
króna gjaldi? Ef það gerðist kæmi
auðvitað upp sá vandi að vemda
Eyjabakkana fyrir ferðamannastóð-
inu sem auðvitað fældi gæsirnar og
hreindýrin í burtu.
Óraunhæfar hugmyndir
Gera menn sér yfirleitt nokkra
grein fyrir því hvað þeir em að tala
um þegar þeir halda því fram að
ferðaþjónusta geti komið í stað
virkjana og stóriðju? Svo ekki sé nú
talað um þetta „eitt og annað“,
ásamt fjallagrösunum. Þingflokki
VG gengi áreiðanlega illa að hafa í
sig og á ef hann legðist út á grasa-
fjall. Auk þess sem óljóst er hvort
beitarþol fjaUagrasa er nægjanlegt
fyrir slíkt álag. Vita menn hve holl
sú breyting yrði Eyjabökkunum,
sem náttúruperlu, ef þangað ætti að
flytja á hverju sumri mikinn fjölda
ferðamanna, segjum 50.000 eða
fleiri?
Þau dæmi sem hér em nefnd um
hvað þyrfti til að ferðamanna-
straumur kæmi í stað iðjuvera á
Austurlandi era ekki nákvæm og í
þau vantar margt. Engu að síður
sýna þau ótvírætt að þær fáu hug-
myndir andstæðinga stóriðju á
Austurlandi til úrbóta í atvinnulífi
þar eru algerlega óraunhæfar.
Ámi Þormóðsson
Skoðanir annarra
Verndartollar á grænmeti
„Stjórnvöld geta ekki öllu lengur varið hina háu vernd-
artolla á grænmeti fyrir íslenzkum almenningi. Hins
vegar geta garðyrkjubændur krafizt þess með rökum, að
þeim verði tryggt sambærilegt starfsumhverfi og keppi-
nautum þeirra i öðrum löndum m.a. með viðunandi raf-
orkuverði. Snerpan í viðbrögðum þeirra nú bendir hins
vegar til þess, að þeir verði færir í flestan sjó, þegar að
því kemur að þeir þurfi að lifa af í hinni hörðu veröld
frjálsrar og opinnar samkeppni."
Úr forystugreinum Mbl. 19. okt.
Fréttaþörf þjóðarinnar
„íslenskir fjölmiðlar eiga það hins vegar til að „segja
frá þvi sem aðrir segja um það sem maður hefði sjálfur
þagað yfir“, og varpa ábyrgðinni af fréttaflutningnum
um leið yfir á aðra. Þannig flutti Stöð 2 okkur ítarlegar
fréttir af viðtali breksra fjölmiðla við fyrrverandi eigin-
mann Dorritar, en hafði ekki döngun í sér til að ræða
við manninn milliliðalaust... Hvað kemur okkur þetta
við? spyrja margir landsmenn. Og oftar en ekki þeir hin-
ir sömu og láta flestar fréttir sem vind um eyru þjóta,
nema einmitt fréttir af einkahögum annarra ... Það er
nefnilega engin tilviljun að íslenskir fiölmiðlar sinni
Dorritar/forsetamálum af meiri áfergju en ýmsum öðr-
um. Þetta er málið sem þjóðin vill fá fréttir af öðrum
fremur og það verður að sinna fréttaeftirspuminni og
auka framboðið sem mest.“
Jóhannes Sigurjónsson í Degi 19. okt.
Margbrotið reglurugl í sjávarútvegi
„Hraðbrautir milli helstu þéttbýlisstaða á landsbyggð-
inni og Reykjavíkur tengja best saman fólkiö í landinu
... Vel byggðir firðir og fallegar sveitir era að fara í auðn
vegna vinnuleysis og svaðilfara í atvinnuvegum víðs
vegar um landið. Það er illt að heyra, að um 2000 lands-
byggðarmenn skuli flytja tU Reykjavíkur á hverju ári...
Það gengur ekki lengur að hefta menn frá vinnu sem
búa við hafið og færa okkur besta aflann og langbesta
hráefnið ... Regluruglið er of margbrotið ... Það fólk sem
fæðist í návist við hafið á ekki að vera í nagi við yfir-
völd um það hvort þaö megi sækja sjó á sínum smábát-
um sem veiða með færi og línu.“
Gísli Holgeirsson í Mbl. 19. okt.