Dagblaðið Vísir - DV - 07.09.2000, Blaðsíða 13

FIMMTUDAGUR 7. SEPTEMBER 2000
13
DV______________
Flugeldasýning
Tríó Tökyeát frá Finnlandi
Kraftbirtingarhljómur djassins eins og hann getur skemmtilegastur oröið.
Er undirritaður heyrði fyrr í sum-
ar i píanótríói McCoy Tyners leika á
djasshátíðinni í Kaupmannahöfn
bjóst hann við að nokkur bið yrði á
því að hann upplifði annað eins. En
það gerðist nú samt á Kafíi Reykja-
vík á þriðjudagskvöldið þegar Trió
Tökyeát frá Finnlandi kom þar
fram. Þvílík flugeldasýning! Ef ein-
hverjir kannast við Michel Camilo,
Gonzalo Rubalcaba og Michel Petr-
uccianni geta þeir ímyndað sér
hvemig píanisti Iiro Rantala er.
Líkt og hjá McCoy Tyner-tríóinu
kemur kraftbirtingarhljómur djass-
ins eins og hann getur skemmtileg-
astur orðið fram í tónlist Finnanna.
Nema það að Rantala og félagar leita
víðar fanga. Fyrir utan mið- og suð-
ur-ameríska músík, bræðingstónlist
og klassík mátti hvað eftir annað
heyra óm af dálæti finnsku þjóðar-
innar, tangó, og eitt verkið nefnist
Iiro’s Not So Good Polka. Það fer
ekki milli mála að Iiro er meistari á
borð við framangreinda píanóleik-
ara. Hraðabreytingar og taktskipti
sem mikið var af runnu áreynslu-
laust i gegnum lúkumar á honum.
Bassaleikarinn Eerik Siikasaari og
Rami Eskelinen trommari fylgdu
honum gegnum ótrúlegustu rytma-
flækjur, oftar en ekki á hálsbrjót-
andi hraða.
Tríóið lék talsvert af lögum af óútkomnum
diski þar sem verkin eru tileinkuð ýmsum áhrifa-
völdum þeirra félaga. Happy Hour eftir Eskelinen
er tileinkað píanistanum og kvikmyndatónskáld-
inu Dave Grusin og Pfft (!) tileinkað Victor Borge,
mjög fyndið verk eins og nærri læt-
ur. Met by Chance var svo tileinkað
brasilíska gítarleikaranum Egberto
Gismonti, lagið sjálft í choro-stíl en
sólóið hjá Rantala vel „out“ sem var
vel við hæfi þegar Gismonti er ann-
ars vegar. Etýða var tileinkuð Moz-
art nokkrum - í því voru allar hraða-
takmarkanir þverbrotnar - og eitt lag var tileink-
að Steve Gadd og Richard Tee, auðvitað bræð-
ingsdæmi, og maður þurfti hreinlega að klípa sig
til að trúa því að snjóhvítur Finni sæti við píanó-
ið en ekki Tee sálugi í eigin persónu. Og sannast
sagna er Eerik Siikasaari hreint ekki ólíkur
kollega sínum Eddie Gomez sem svo oft lék með
Gadd og Tee. Fleiri tileinkanir voru fluttar, þar á
meðal til áðurnefnds Petrucciannis, og allt var
þetta jafn skemmtilegt. Þótt áheyrendum væri
nánast
haldið á
sætis-
bríkinni
mestall-
an tím-
ann var
örlítið
slegið af öðru hverju rétt til að fólk gleymdi ekki
að anda. Hörkuskemmtun.
Er Trió Tökyeát hafði lokið leik sínum hófust
nýir tónleikar með Kvartetti Áma Heiðars. í
þeim kvartetti er einn Finni í viðbót, Anssi Lehti-
vouri trommuleikari, sem á eftir að koma meira
við sögu á Jazzhátíð Reykjavíkur. Aðrir meðlim-
ir kvartettsins eru Jóel Pálsson saxófónleikari og
Gunnlaugur Guðmundsson bassaleikari. í fyrra
settinu voru flutt frumsamin verk eftir píanist-
ann sem væntanleg eru á geisladiski innan tíðar.
Þau virðast nokkuð lipurlega samin við fyrstu
heyrn og fjölbreytt. Næturljóðið ljúfa Fingurkoss
hefði aflt eins getað komið úr smiðju Tómasar R.
og Quality Street og „spæjara“lagið voru prýði-
leg. Ámi Heiðar er að verða einn af okkar betri
píanistum og verður fróðlegt að fylgjast með hon-
um. Jóel virtist dálítið óöruggur í laglínuspili en
bætti úr í sölóum. Gunnlaugur átti flna takta og
Anssi er ansi góður.
Ingvi Þór Kormáksson
Norrænar bókmenntir í fókus
„Hér hittirðu heiminn og kynnist bókmenntum
hans, menningu, stefnum og straumum í samtím-
anum,“ segir talsmaður Bókamessunnar í Gauta-
borg sem verður 14.-17. september - og rekst þar
með iflilega á bókmenntahátíðina okkar sem
stendur frá 10. til 16. sept. Hér verða „aðeins" 32
þátttakendur, þar af 17 erlendir, en þátttakendur
í Gautaborgarmessunni skipta hundruðum, svo
ólíku er saman að jafna. Þrír erlendir höfundar
eru sameiginlegir hátíðunum tveimur, lettneski
höfundurinn Nora Ikstena, Tékkinn Ivan Klíma
sem nánar er sagt frá hér á síðunni og Svíinn
Kerstin Ekman. Meðal annarra stórra nafna i
Gautaborg eru Suzanne Brogger, Sigrid
Combúchen, Bret Easton Ellis, Per Olof Enquist,
Sara Lidman, Henrik Nordbrandt, Klaus Rifbjerg,
Pia Tafdrup, Soren Ulrich Thomsen, Márta
Tikkanen og Tomas Tranströmer. Þið takið eftir
því að þarna er enginn Gúnter Grass eins og hjá
okkur!
Norrænar bókmenntir verða í fókus á hátíð-
inni og líklega hafa aldrei verið saman komnir
jafnmargir norrænir rithöfundar og verða í
Gautaborg þessa daga. Fundir með rithöfundum
verða með ýmsu sniði, ýmist fyrirlestrar þeirra
um eigin verk, tveggja manna tal eða fleiri sitja
saman fyrir svörum. Til dæmis hittir Steinunn
Sigurðardóttir irsku skáldkonuna Nuala O’Faola-
in 15. sept. kl. 14. Sama dag kl. 11 hittast ljóð-
skáldin Jóhann Hjálmarsson og Martin Enckell
frá Finnlandi sem hefur þýtt ljóð Jóhanns. Dag-
inn eftir kl. 15 tala þeir saman Einar Kárason og
norski rithöfundurinn Roy Jacobsen. Þann sama
16. sept. kl. 14 hittir Thor þýðanda sinn, Inge
Knutsson, og Lars Lönnroth prófessor og að
morgni þess dags, kl. 11, tala Steinunn Sigurðar-
dóttir, Kristín Ómarsdóttir, Einar Már Guð-
mundsson og Haflgrímur Helgason um íslenskar
bókmenntir og eigin verk. ÖU hafa þau komið út
á sænsku á undanfomum mánuðum og vakið at-
hygli þar í landi. Þann 15. sept. kl. 17 verður fund-
ur um landafundi norrænna manna í Ameríku
með þátttöku íslenskufræðinganna Ömólfs
Thorssonar og Gísla Sigurðssonar og loks tekur
Andri Snær Magnason þátt i fundi með yfirskrift-
inni „Stjama fæðist" ásamt tveimur öðrum nýlið-
um i bókmenntum Norðurlanda sem vakið hafa
sérstaka athygli.
Bókmenntir
Gestur frá Prag
Einn margra ágætra gesta Bókmenntahátíðar-
innar sem hefst á sunnudaginn er tékkneski
skáldsagnahöfundurinn Ivan Klíma. Þó að verk
hans hafi ekki verið þýdd á islensku mér vitan-
lega mun Klíma mörgum nokkuð kunnur enda
sögur hans verið þýddar á fjölda tungna og sum-
ar þeirra að minnsta kosti fengist hér í bókaversl-
unum. Þá er nafn hans tengt því skammgóða vori
í Prag 1968 og þeim hörmungum sem á eftir
fylgdu, innrás Sovétmanna og leppstjóminni sem
drap tékkneskt þjóðlíf í dróma um tuttugu ára
skeið. Klíma var um þær mundir í framvarðar-
sveit róttækra rithöfunda og var til dæmis rit-
stjóri blaðs rithöfundasamtakanna sem einna
kröfuharðast var meðal umbótasinna.
Eftir innrásina var hann því einn þeirra
menntamanna sem yfirvöld töldu brýna nauðsyn
til aö tyfta duglega. Þannig fengust verk hans ekki
útgefin altt fram að flauelsbyltingu 1989 og hann
neyddist til að gegna ýmsum störfum til að hafa i
sig og á. Ef ég man rétt vann hann bæði við nætur-
vörslu og sorphreinsun. Þess utan mátti hann sæta
ofsóknum líkt og Havel og fleiri landar hans.
En bækur hans komu út í neðanjarðarútgáfum
og voru gefnar út á Vesturlöndum. Meðal þeirra
eru smásagnasafnið Fyrstu ástir og skáldsögum-
ar Skip nefnt Von, Ást og sorp og síðast en ekki
sist Dómari fyrir rétti. Sú síðastnefnda hefur
fengist hér í enskri þýðingu (Judge on Trial) og
er að mínu áliti með merkari skáldsögum evr-
ópskum á síðari áratugum. Þar er á ferðinni
magnþrungin lýsing á hlutskipti þeirra tékk-
nesku menntamanna sem ekki flýðu land eftir
‘68, átakanleg saga en feiknarvel skrifuð og, þó
efnið sé ekkert gamanmál, bráðfyndin.
Klíma er ekki aðeins sagnaskáld og leikrita-
skáld heldur og skarpgreindur ritgerðasmiður og
hugleiðingar hans um hlutverk rithöfundarins í
samfélaginu einhverjar þær greindarlegustu sem
um það efni hefur verið skrifað og ekki lætur
hann deigan síga þó umskipti hafi orðið í tékk-
nesku samfélagi en heldur ótrauður vöku sinni.
Við höfum haft nokkur kynni af tékkneskum
bókmenntum þessarar aldar, hver man ekki þann
Ivan Klíma.
góða dáta Svejk, flestar sögur Milan Kundera eru
komnar á íslensku, ein eftir meistara Hrabal og
önnur á leiðinni. Það er góð búbót að eiga þess
kost að kynnast Ivan Klima og vonandi tekur eitt-
hvert framsækið forlag sig til og lætur þýða ein-
hverja sögu hans þannig að kynnin verði varan-
legri. Geirlaugur Magnússon
___________Meniúng
Umsjón: Silja A&alsteinsdóttir
SýnmgMiriam
Báckström
í dag kl. 17 verður opnuð í Listasafni
Islands sýning á ljósmyndum sænsku
listakonunnar Miriam Backström, að
listakonunni viðstaddri. Mikil gróska
hefur einkennt ljósmyndalistina á und-
anfómum árum eins og við höfum m.a.
séð á sýningum safnsins á verkum Inez
van Lamsweerde, Nan Goldin, Janieta
Eyre og Roni Hom undanfarna mánuði.
Miriam Báckström vakti athygli stax
á fyrstu einkasýningu sinni 1996 í
Galleri Larsen í Stokkhólmi þar sem
hún sýndi verkið Dödsbo/Estate of a
Deceased Person sem vakti margvísleg-
ar og flóknar spurningar um samband
manns og hlutar. I Listasafhi íslands
verður sýnd röð ljósmynda sem ber
heitið Sviðsmyndir/Set Construction og
fjailar um merkingarheim þeirra sviðs-
mynda sem maðurinn býr sér í daglegu
umhverfi sínu. Með því að birta kunn-
uglegar myndir af daglegu umhverfl
borgarbúans þar sem glittir í veruleik-
ann bak við tjöldin, jafht inni sem úti
við, raskar hún ró okkar og fær okkur
til að hugsa um trúverðugleika og sýnd-
armennsku, um stöðu mannsins í gervi-
heimi nútímans.
Sýningin er opin alla daga nema
mán. kl. 11-17 og stendur til 8. október.
Sjálfsmynd og hefðir
Á morgun kl. 13 hefst í stofu 101 í
Lögbergi málþing um þjóðfræði á Norð-
urlöndum á vegum Árnastofnunar, fé-
lagsvisindadeildar Háskóla íslands og
Norræna þjóðfræðasambandsins. Flutt-
ir verða þrír fyrirlestrar um efni sem
eru ofarlega á baugi í norrænum þjóð-
fræðarannsóknum. Marit Hauan talar
um norska 17. aldar prestinn Petter
Dass (sem minnir um margt á Sæmund
fróða i íslenskum þjóðsögum) og hvem-
ig hann fléttast inn í sjálfsmynd og sam-
tímaumræðu í Norður Noregi; Else
Marie Kofod talar um hefðir og hátíðir
á 19. og 20. öld og hvemig breytilegir
brúðkaupssiðir geta varpað ljósi á þró-
un hugmynda okkar um ástina og Inger
Lövkrona gerir grein fyrir kynjarann-
sóknum á ofbeldi sem karlar heimsins
eiga 90% hlut að. Inger mun leita skýr-
inga á þessari hegðun og fjalla um of-
beldi í ljósi kynferðis og menningar-
bundinna þátta.
Loks verða pallborðsumræður undir
stjóm Gísla Sigurðssonar.
Til heiðurs Haraldi
Á laugardaginn verður haldin ráð-
stefna um íslenska mannfræði í tileöii
af starfslokum Haraldar Ólafssonar pró-
fessors. Hún verður í stofu 201 í Odda og
hefst kl. 10 um morguninn.
Haraldur Ólafsson var
ekki aðeins brautryðjandi
í kennslu og rannsóknum
á sviði mannfræði hér á
landi heldur hefúr hann
átt drjúgan þátt í að móta fjölmennan
hóp íslenskra mannfræðinga með störf-
um sínum við Háskóla íslands í rúma
þrjá áratugi. Einnig hefur hann verið öt-
ull við að kynna fræðigrein sína fyrir
öflum almenningi i ræðu og riti.
Að ráðstefnunni standa Mannfræði-
og þjóðfræðiskor við Háskóla Islands,
Mannfræðistofnun, Stofnun Vilhjálms
Stefánssonar og Félagsvísindadeild.
Fluttir verða tveir opinberir fyrirlestrar
og fjögur stutt erindi um efni sem Har-
aldi hafa verið hugleikin. Að lokum
verða pallborðsumræður um stöðu ís-
lenskrar mannfræði.
Aukatónleikar
Eins og geta má nærri er uppselt á af-
mælistónleika til heiðurs Sigffisi Hall-
dórssyni í Salnum í kvöld með Diddú,
Bergþóri Pálssyni og Jónasi Ingimundar-
syni og ákveðiö hefúr verið að halda
tvenna aukatónleika, þá fyrri á laugar-
dagskvöldið kl. 20 og þá síöari á sunnu-
daginn kl.17. Þremenningamir hafa æft
upp splunkunýja e&iisskrá og er þar að
finna margar af þekktum perlum Sigfús-
ar, lög eins og Dagný, Tondeleyo, Vegir
liggja til allra átta, Þín hvíta mynd, Enn
syngur vomóttin o.fl. o.fl. Gaman, gaman.