Dagblaðið Vísir - DV - 20.08.2001, Síða 13

13
MÁNUDAGUR 20. ÁGÚST 2001
ÐV
Tálsýnir og veruleiki
DV-MVND ÞOK
Ákaflega „hreinskt" samspil
„Hér erýmislegt kunnuglegt en um leiö nýtt, ferskt og gjöfult. í báöum tilfellum á sér staö
ákaflega „hreinskt" samspil milli hins áþreifanlega og óáþreifanlega. Sjónhringurinn er hvort
tveggja í senn, staöreynd og ímyndun. Allir sjá hann en enginn getur staösett hann.“
Myndlistin leynist á ólíklegustu
stöðum. í Hafnaröarðarhrauninu, þar
sem mætast Herjólfsgata og Garðaveg-
ur, er sýningarvettvangur sem lista-
mennimir og hjónin Einar Guðvarð-
arson og Susanne Christensen hafa
skapað sér og aðskiljanlegum um-
hverfislistamönnum.
Það heitir að Ljósaklifi og skammt
frá er hjallur, nú i niðurníðslu, sem
mun hafa verið afdrep nokkurra
myndlistarmanna á sumarkvöldum
snemma á sjöunda áratugnum. Að
minnsta kosti hefur fundist þar
veggjarkrot eftir Örlyg Sigurðsson,
Veturliða Gunnarsson, Dieter Roth og
hugsanlega fleiri listamenn.
Einar hefur farið óhefðbundnar
leiðir í þeirri sýningarstarfsemi sem
hann hefur skipulagt í hrauninu, og
þá ekki síst með því að bjóða þekktum
listamönnum utan úr heimi að búa
hjá sér, sökkva sér niður í andrúms-
loftið á staðnum og vinna síðan verk
út frá upplifunum sínum fyrir sýning-
arrýmið eða sjálft hraunsvæðið í kring. Út af fyrir
sig er hugmyndin einfóld en krefst atorku, ímynd-
unarafls og fjármuna. Til þessa hefur Einari tekist
að lokka til sín listamenn sem allir eiga töluvert
undir sér; vonandi verður framhaldið ekki síðra.
Skip sem hverfur
Það var vel tO fundið að fá Hrein Friðflnnsson til
að spreyta sig á aðstæðum við Ljósaklif, þar sem
mætast með áþreifanlegri hætti land og haf, villt
náttúra og manngerð, hulduheimar og mannheim-
ar, nútíð og fortíð en víðast annars staðar. Því fáir
íslenskir listamenn eru næmari á „árur umhverfis-
ins“ en þessi bóndasonur frá Bæ í Dölum vestur.
Meira að segja hafa gagnrýnendur haft orð á því að
Hreinn gangi ævinlega út frá staðbundnum kring-
umstæðum; byrji upp á nýtt í hverju verki fremur
en að árétta það sem áður hefur gerst i verkum
hans. Þetta er ekki alveg út í hött en þó er ferill
Hreins sérkennflega rökrænn. Hvert nýtt verk sem
hann gerir er sprottið af einhverju því sem á und-
an er komið.
Hver er svo upplifun Hreins á umhverfmu að
Ljósaklifl? í sýningarrýminu hefur hann komið fyr-
ir nokkrum pappírsörkum á veggjunum aflt um
kring; á þeim er sjónhringurinn dreginn með blý-
anti, nema hvað ein örkin sýnir að auki „skip sem
hvarf jafnóðum og það birtist". Á endavegg er sjón-
hringurinn sýndur með línu úr glerperlum sem
þykjast hleypa birtunni inn í rýmið. Þungamiðja
þessarar instaOsjónar er síðan borð á miðju gólfi,
en á því er steingervingur af fiski sem synti í sjón-
um fyrir miOjónum ára, löngu áður en ísland varð
tu.
Hið hverfula
í óendanleikanum
Skammt fyrir ofan sýningarsal-
inn eru leifar gamaUar skemmu
og stendur steyptur grunnurinn
einn eftir. Grunninn hefur Hreinn
málað að innan; helmingurinn er
hvítmálaður og ber áletrun með
svörtu letri: EjöUin speglast í
vötnunum. Hinn helmingurinn er
svartmálaður; þar stendur hvítum
stöfum: Köllin bergmála í klettun-
um.
Hér er ýmislegt kunnuglegt en
um leið nýtt, ferskt og gjöfult. í
báðum tilfeUum á sér stað ákaf-
lega „hreinskt" samspil miUi hins
áþreifanlega og óáþreifanlega.
Sjónhringurinn er hvort tveggja í
senn, staðreynd og ímyndun. AUir
sjá hann en enginn getur staðsett
hann. Og skipin sem ber við sjón-
hring, hvernig göngum við úr
skugga um raunveruleika þeirra?
Tálsýnin og „veruleiki" hennar
hafa verið viðfangsefni Hreins frá
upphafi. Ekki má heldur gleyma
tímanum sem hér birtist í formi steingervingsins,
ígUdi óendanleikans og um leið hins hverfula í
óendanleikanum.
í steypta grunninum hefur Hreinn endaskipti á
því sem gerst hefur á svæðinu kringum Ljósaklif,
þar sem náttúran hefur verið löguð að þörfum okk-
ar mannanna. Svar hans við því er að breyta gam-
aUi steinsteypu aftur í náttúru þar sem fjöU spegl-
ast í vötnum og köU okkar bergmála í klettum.
Aðalsteinn Ingólfsson
Sýning Hreins Friöfinnssonar nefnist Eitthvaö hvítt, eitt-
hvaö svart og eitthvað hvorki hvítt né svart og er í
Ljósaklifi í Hafnarfirði og stendur tii 3. september. Sýn-
ingarrými Ljósaklifs er opiö föstudaga, laugardaga og
sunnudaga frá tvö til sex.
101 Reykjavík gerir þaö gott í Danmörku:
101 - heimsóknar viröi
Evrópskur leikstjóri á íslandi
„Efengir hlæja aö myndunum mínum nema íslendingar eru þær lítils
viröi, “ segir Baltasar Kormákur í viötali í Politiken.
Danir velta sér upp úr íslenskum bíó-
myndum á íslenskri kvikmyndahátíð
þessa dagana og þess utan hafa tvær ís-
lenskar kvikmyndir verið frumsýndar í
þremur dönskum borgum, fyrst Úngfrúin
góða og Húsið og svo 101 Reykjavík. Báð-
um var tekið vel í tjölmiðlum þó að ef til
viU hafi 101 Reykjavík faUið ívið betur í
danskt kram. TU dæmis fékk hún fjögur
hjörtu í Politiken en Úngfrúin þrjú.
„Kvikmynd Baltasars Kormáks er
„trendy" og markviss, með afskaplega sjar-
merandi undirtóni," segir Bo Green Jen-
sen í Weekendavisen. Hann dáist að Vict-
oríu AbrU í hlutverki Lolu en segir að
Hilmir Snær Guðnason beri myndina uppi
með marghliða túlkun sinni á aðalpersón-
unni.
„Reykjavík - heimsóknar virði“ heitir
umsögn Anders Rou Jensen í Politiken og
hann leggur áherslu á smitandi orkuna og
frásagnargleði kvikmyndarinnar. En þó að
Reykjavík sýni í myndinni að hún sé heim-
sóknar virði er Hlynur Björn ekki bara ís-
lendingur, hann er þvottekta framleiðsla
heimsþorpsins: Ungur maður sem hefur séð allt og
upplifað aUt gegnum fjölmiðla en hefur ekki hug-
mynd um hvar hann stendur sjálfur eða til hvers
hann á að nota þessa reynslu sína. Sem betur fer,
segir Rou Jensen, velur Baltasar Kormákur að segja
þessa sögu með gálgahúmor en ekki biturleika og
hittir oft naglann á höfuðið. „Kvikmyndin er sköp-
uð af blessunarlegri ofgnótt. Þar vegur fyndni og
hressUeiki hæfilega salt við félagslega svartsýni
sem aldrei er óraunsæ."
Njála bíður
í kvikmyndakálfi Politiken er glæsilegt viðtal við
leikstjóra 101 Reykjavík, Baltasar Kormák, með
flottri heUsíðumynd af honum í líki Clark Gable.
Eftir langar lýsingar á borgarlífinu í Reykjavík,
sem augljóslega hefur komið aftan að danska
blaðamanninum, og ítarlegar lýsingar á Kaffl-
barnum og góðum útdrætti úr eigendasögu hans,
fer hann að spyrja Baltasar um bíómyndina. Þar
kemur fram að það var Baltasar sem gaf nafn
skáldsögu HaUgríms Helgasonar á sínum tíma og
því hafi hann átt vissan rétt á að fá að kvik-
mynda hana. Enda segist hann kannast mjög við
aUt efni hennar. Það eina sem ekki passar, segir
hann, er að móðir hans er ekki lesbísk.
Baltasar segist hafa uppgötvað við tökur á 101
að hann hefði í raun og veru aUtaf verið að búa
sig undir að verða kvikmyndaleikstjóri, það er
svo alþjóðlegt starf. „Þó að sögur virðist stað-
bundnar - eins og 101 Reykjavík - þurfa þær
ekki að vera það,“ segir hann, „þær geta fjallað
um efni sem höfðar til fólks um allan heim, eins
og hún, sjálfsmynd einstaklingsins, frelsi og
skort á mannlegum samskiptum... Ef engir hlæja
að myndunum mínum nema íslendingar eru þær
lítUs virði.“ Og skömmu seinna bætir hann við:
„Raunar lít ég fremur á mig sem evrópskan kvik-
myndaleikstjóra á íslandi en íslenskan leikstjóra
í Evrópu."
Næstu kvikmyndir sínar gerir hann, í samræmi
við þetta, á Austfjörðum og í Kanada, en hvað
dreymir hann um i framtíðinni?
„Ég á mér gamlan draum um að kvikmynda eina
af íslendingasögunum,“ segir leikstjórinn ungi:
„Mig langar til að kvikmynda Njáls sögu, en ekki
fyrr en eftir nokkur ár.“
Silja Aðalsteinsdóttir
, mannsgaman
/ \\\
hhh
Steinbítur í bíó
Menning er það líka að fara bara í bíó og horfa
á ómerkilega slagsmálamynd. Lenti í þessu um
daginn. Var búinn að halda í mér í marga mán-
uði og sækja hverja listsýninguna og leiksýning-
una af annarri og láta mér á stundum leiðast al-
veg átakanlega. FéU þennan dag, datt alveg ræki-
lega inn í þetta faUega gerða bíóhús sem var að
sýna allavega myndir og flestar miðlungs.
Keypti miða í gegnum skrýtið gat á öryggis-
gleri sem breytir rödd sölukonunnar á þann veg
að þungir karlmenn hefðu verið stoltir af. Kost-
aði nú sitt þessi miði, en aUt fjörið fram undan
og sömuleiðis þessi lystilega samsetning á mat
sem er stór popp og kók með röri. Nálgaðist
myrkrið hægum skrefum og valdi mér sæti mið-
svæðis úti á enda. Sá reyndar um daginn ein-
hverja könnun sem segir að þar sitji helst karlar
með dónalegar hugsanir en lét mig það engu
skipta. Þarna var ég kominn á mínum forsendum
og bjóst við fjöldamorðum fyrir hlé.
Kemur þá ekki feitlagin kona meö lágvöxnum
manni sínum og hlammar sér í sætin beint fyrir
framan mig. Hefði svo sem verið í lagi ef þau
höfðu ekki verið að maula á mUli sín harðfisk.
Tóku sumsé með sér nesti í bíó. Vissulega ný-
mæli og ef til viU til fyrirmyndar á harðnandi
tímum, en varla Jjoðlegt næstu sessunautum.
Þau toguðu á miUi sín harðfiskinn myndina á
enda, líklega steinbit. Og lyktin gereyðilagði
áflogasenurnar, flatti þær út eins og flak á steini.
-SER
________________Menning
Uinsjön: Sigtryggur Magnason
Þóra og Örvar í
Hafnarborg
Fimmtudagskvöld-
ið 23. ágúst verða
tónleikar í Hafnar-
borg, Hafnarfirði.
Hjónin Þóra Björns-
dóttir, sópran, og
Örvar Már Kristins-
son, tenór, syngja
þar við undirleik
Ólafs Vignis Albertssonar. Flutt
verða verk eftir Sigfús Einarsson, Pál
ísólfsson, Sigvalda Kaldalóns, Eyþór
Stefánsson, Mozart, Schumann, Leh-
ar, J. Strauss, Millöcker, Flotow,
Donizetti, BeUini og Puccini. Þau
stunda bæði nám í Vín í Austurríki
og hafa bæði komið fram sem ein-
söngvarar við hin ýmsu tækifæri.
írland í Óper-
unni um helgina
Nú hafa íslenskir
og írskir tónlistar-
menn tekið höndum
saman og ákveðið að
halda sameiginlega
tónlistarhátíð. írsku
listafólki hefur verið
boðið hingað í heim-
sókn og mætir sumt
af því með aUsérstæð og skemmtUeg
hljóðfæri, eins og t.d. írsku Bodhrán-
trommuna, írsku sekkjapípuna (UU-
leán), concertið og írska hörpu. Auk
þeirra verður gítarleikur og heiUandi
söngur eins og írar eru þekktir fyrir.
Svo má ekki gleyma því að river-
dance verður einnig stiginn af verð-
launahöfum í þeirri grein danslistar-
innar. Einnig munu nokkrir af þekkt-
ustu listamönnum íslendinga á sviði
alþýðutónlistar koma fram.
Hátíðin verður haldin í íslensku
óperunni fóstudag og laugardag.
Óöur til
frelsisins
Steinunn Þórar-
insdóttir mynd-
höggvari opnaði sýn-
ingu í Galleríi Sæv-
ars Karls í Banka-
stræti í Reykjavík
föstudaginn 17.
ágúst. Verkin á sýn-
ingunni eru öU ný af
nálinni, unnin á undanförnum árum.
Að sögn Steinunnar er inntak sýn-
ingarinnar óður tU frelsisins. „í verk-
unum er að finna ákveðnar hug-
myndir um þörf mannsins tU að
fljúga bæði í eiginlegri og óeiginlegri
merkingu. Samspil manns og náttúru
og samruni þessara tveggja þátta er
einnig áberandi á sýningunni. Verk-
in eru þó fyrst og fremst til að njóta
og upplifa á eigin forsendum. Þau eru
unnin úr áli, járni og gifsi og um er
að ræða bæði lágmyndir og frístand-
andi höggmyndir á gólfi."
Verk Steinunnar er að finna á
söfnum bæði hér heima og erlendis
en hún hefur starfað að myndlist í
rúma tvo áratugi og sýnt vlða um
heim á undanfórnum árum. Síðastlið-
ið ár hélt Steinunn einkasýningar á
íslandi, Ítalíu, í Þýskalandi og Dan-
mörku. Auk þess voru verk hennar
sýnd í Lundúnum og Bandaríkjun-
um. Á næstunni verða settar upp
höggmyndir eftir Steinunni í nýjum
höggmyndagörðum í Bandaríkjun-
um. Annar þeirra er í Kaliforníu og
hinn í Texas. Garðarnir eru báðir í
eigu þekkts listaverkasafnara og opn-
ir almenningi. Sýningin stendur til
31. ágúst.
Andlegt fær-
eyskt fóöur
Sýning á steinþrykksblöðum frá
Grafiska Verkstaðnum í Listasavni
Faroya í Þórshöfn í Færeyjum var
opnuð i sal félagsins íslensk grafik á
menningarnótt í Reykjavík. Sýnend-
ur eru listamennirnir Bárður
Jákupsson, Rannvá Kunoy, Olivur
við Neyst, Torbjorn Olsen, Kári
Svensson og Hansina Iversen frá
Færeyjum, Paul Anker Bech, Jesper
Christiansen og Per Kirkeby frá Dan-
mörku og Roj Friberg frá Svíþjóð.
Sýningin stendur til 9. september
og er opin frá klukkan 14 til 18
fimmtudaga til sunnudaga.