Dagblaðið Vísir - DV - 29.10.2001, Blaðsíða 10

10
MÁNUDAGUR 29. OKTÓBER 2001
DV
í Tryggvaskála
Einar Jónsson mynd-
höggvari var tæplega
fimmtugur þegar hann
taldi íslensk stjórnvöld
á að byggja safn yfir
lífsstarf sitt. Sennilega
yrði öllu erfiðara að
telja stjórnvöld í nútíð
á slíkan gjörning þótt
ekki séu þau frábitin
því að þiggja stórar
gjafir frá listamönnum.
Þessu áhugaleysi veld-
ur meðal annars kostn-
aður, vantrú hins
skeptíska samtíma á
það sem franskur spek-
ingur nefndi „musteri
yfir myndlistarhetjur"
og ýmsar skorður sem
slíkum söfnum eru
óneitanlega settar. __
í dag virðist stefnan
vera sú að fella stórar listaverkagjafir, hvort
sem þær eru frá erflngjum Gerðar Helgadótt-
ur, Erró eða Eiríki Smith, inn í fyrirliggjandi
safnaumhverfl þar sem þær eru sýndar í sam-
floti með öðrum verkum. Samt er engin
ástæða til að afskrifa einsmannssafnið því ef
rétt er á málum haldið getur það leikið stórt
hlutverk í myndlistarlífinu, einkum á af-
skekktari stöðum. Um það eru mörg dæmi er-
lendis frá.
Það er til dæmis ljóst af því sem haft er eft-
ir þeim aldavinum, Magna Kristjánssyni,
landsþekktri aflakió og athafnamanni í Nes-
kaupstað, og Tryggva Ölafssyni listmálara úr
sama plássi, að hugmyndin að baki safninu
um myndlist þess síðarnefnda, sem opnað var
fyrir austan í síðasta mánuði, er ekki að búa
til minnisvarða um listamann á besta aldri.
I hjarta bæjarins
Markmiöið þeirra er fyrst og fremst að
skapa vettvang fyrir myndlistina á Austur-
landi, „hefja hana upp úr meðalmennskunni",
bæði með fjölbreytilegum sýningum á verkum
Tryggva og annarra listamanna sem tengjast
honum með einum eða öðrum hætti og ýmiss
konar fræðslustarfsemi um myndlistina i
bráð og lengd.
Kvenna-
slóðir
Ritið Kvennaslóðir er
gefið út til heiðurs Sigríði
Th. Erlendsdóttur sjö-
tugri. Sigríður var kenn-
ari í sagnfræði við Há-
skóla íslands og braut-
ryðjandi í kvennasögu, og
í ritið skrifa eingöngu
kvensagnfræðingar. Þó
ritar Vigdís Finnbogadótt-
ir upphafskafla bókarinn-
ar, fjöruga og ástúðlega frásögn af vináttu
þeirra Sigríðar sem staðiö hefur óslitið síðan
þær voru 13 ára og hittust fyrst í Gagnfræða-
skóla Reykvíkinga í Vonarstræti - Gaggó Von
eins og hann var kallaður. Vigdís rekur sögu
vinkonu sinnar, segir
bæði frá æskuheimili
hennar og heimilinu sem
hún stofnaði sjálf með
manni sinum, námsferli
hennar og starfsferli.
Auk greinar Vigdísar
eru 39 fræðigreinar í bók-
inni eftir jafnmargar
fræðikonur. Þeim er rað-
að niður eftir tímabilinu
sem þær fjalla um og er
byrjað á miðöldum. Þar er meðal annars fjallað
um kvennamál Oddaverja, Guðríði Þorbjarnar-
dóttur og Sigríði stórráðu. Næsti bókarhluti
nær yfir 16.-19. öld og eru þar meðal annars
greinar um hefðarfrúr og almúgakonur á 16. öld,
námsmöguleika stúlkna fyrr á öldum, frama-
vonir þeirra og veruleika.
Flestar eru greinarnar í lokahluta bókarinn-
ar sem nær yfir 20. öld. Þar er áfram fjallað um
menntunarkosti kvenna, hugsjónir og veru-
leika, mat, menningardeilur og kvenleika á ár-
unum milli stríða, fegurðardísir, ástandskonur
og fjallkonur og íslenskar myndlistarkonur.
Að síðustu er í bókinni ritaskrá Sigríðar.
Kvennasögusafn íslands gefur bókina út.
Séð yfir efri sýningarsalinn.
Hugmyndin aö baki safninu er ekki aö búa til minnisvaröa um listamann á besta aldri.
En burtséð frá þessu markmiði og skoðun-
um fólks á því hvort myndlist Tryggva standi
undir safni eður ei er framtak Magna lofsvert
og má helst líkja því við það sem Sverrir Sig-
urðsson hefur gert hér fyrir sunnan i minn-
ingu vinar síns, Þorvalds Skúlasonar listmál-
ara. Magni hefur lagt safni Tryggva til þriggja
hæða stórhýsi í hjarta Neskaupstaðar og
fjölda málverka úr eigin fórum og vinnur nú
að því að tryggja fjárhagslegan grundvöll
safnsins til frambúðar.
Myndlist
Stórhýsið sem um ræðir minnir eilítið á
Listasafnið á Akureyri. Beint á ská við það
stendur stór afstrakt bronsmynd eftir Gerði
Helgadóttur, sem einnig er fædd í Neskaup-
stað. Múrhúðun á húsinu er farin að láta á sjá
en að sögn Magna var það byggt árið 1948 úr
góðri danskri steypu og er því í ágætu ásig-
komulagi að öðru leyti. Nú er gengið inn í
safnið að aftanverðu en úr því mun verða
bætt í fyllingu tímans.
í rúmgóðum forsal má kaupa póstkort,
plaköt og þrykk eftir Tryggva og fletta bókum
um norræna málaralist sem safninu hafa
borist. Sýningarsalir eru á tveimur hæðum en
ekki hefur enn verið afráðið hvernig ris verð-
ur nýtt. Einnig eru ónýtt herbergi á báðum
hæðum sem Magni hyggst breyta í listaverka-
geymslur.
Sjaldgæfar myndir
Samtals eru sýningarsalir um 500 fm að
stærð, hvítmálaðir, vel upplýstir og
haganlega afþiljaðir. Flekar hafa ver-
ið settir fyrir alla glugga svo
dagsbirta á ekki að trufla
gesti. Lofthæð er
svipuð og í Nor-
„Tryggvaskáli"
að utan
Stórhýsiö í hjarta
bæjarins minnir
eilítiö á Lista-
safniö á Akureyri.
ræna húsinu í Reykjavík sem einhverjir
kunna að setja fyrir sig.
Á opnunarsýningunni eru 99 málverk og
klippimyndir sem Tryggvi sá sjálfur um að
hengja upp, kannski eilítið tilviljunarkennt.
Þar að auki er á sýningunni töluvert af bók-
um sem hann hefur myndskreytt. Að sögn
Magna eru um 50 verk á sýningunni í eigu
safnsins en þau koma frá Tryggva sjálfum,
Magna, íslenskum og dönskum einkaaðilum
og Neskaupstaðarbæ, að ógleymdri veglegri
málverkagjöf frá ríkinu. í framtíðinni ætlar
Tryggvi sjálfur að bæta í safnið olíumálverk-
um, teikningum, grafíkmyndum, bókum og
vasakompum sínum. Auk þess hafa bæjaryflr-
völd skuldbundið sig til að leggja 500.000 krón-
ur á ári hverju til kaupa á verkum eftir lista-
manninn til safnsins.
Fyrir aðkomumann var kannski fróðlegast
að sjá eldri myndir Tryggva, landslags- og
húsamyndir frá 1958-59, svo og nokkurn flölda
pólitískra mynda frá 1968-69, sem ekki voru á
yfirlitssýningunni í Gerðarsafni í fyrra.
Hér er sem sagt vélað um af artarsemi og
myndarskap; vonandi verður framhaldið eftir
því.
Aðalsteinn Ingólfsson
mannsgaman
/

Tröppur og trönur
Gleymi því seint þegar ég kom í fyrsta sinni
inn í myndlistarskóla með hökuna vel yfir
sjávarmáli og hugðist læra til listamanns. Það
yrði nú ekki málið. Þá var heimurinn allur
fram undan og þar fyrir utan þessar óravídd-
ir væntinganna sem gera blessaða tilveruna
alveg óendanlega.
Og gekk sumsé þarna inn um eldtraustar
dyr. Það var haust og fremur kalt. Kristján
Eldjám ennþá forseti. Sjónvarp í sauðalitum.
Donna Summer vinsæl. Og skólinn á efri hæð-
um húss sem var greinilega ekki teiknað af
ástríðufullum listamanni heldur hagsýnum
rúðustrikara sem hugsar um heiminn í ten-
ingum.
En gott og vel, lét útlitið litlu skipta þrátt
fyrir vægan pirring, heldur gekk til stofu á
sandölunum mínum í Framsóknarúlpunni
þvældu og settist á bekk með öðrum verðandi
listaspírum. Trönurnar allt í kring. Og stund-
in runnin upp. Nú var tími til að uppgötva í
sér snilldina. Finna færnina. Staddur þarna
eins og í góðum draumi með jafnöldrum mín-
um af öllum kynjum og gerðum. Framan við
þennan líka hæfilega skrýtna kennara og
bjóst við að mér yrði snemmendis réttur pens-
ill og palletta. Og kannski pottlok franskt. Sá
reyndar fyrir mér að fiðringurinn færi úr
huga mér eins og elding niður sinarnar og út
í hvurn sinn fingur. Og nýtt tímabil hæfist í
íslenskri myndlist, altént norðlenskri.
Það var öðru nær. Ekki einasta fór fyrsti
tíminn í innihaldslítið blaður um stefnu skól-
ans, heldur fóru þeir flórir næstu í ennþá leið-
inlegra tal um sögu tvívíðrar listar i þessu ei-
lífa samhengi sögunnar sem aldrei ætlar að
slitna.
Eftir því sem nær dró jólum hægðist á
skrefum mínum á leið upp þessar endalausu
tröppur í listaskóla lifs míns.
Og eftir jól teiknuðum við klemmur. Fram
á vor. Þvottaklemmur.
-SER
___________Menning
Umsjón: SiSja A&alsteinsdöttir
Sorgargondóll
Ingibjörg Haraldsdóttir, ljóðskáld og þýð-
andi, hefur þýtt verðlaunabókina Sorgar-
gondól eftir kollega sinn, sænska stórskáldið
Tomas Tranströmer. Bókin fékk verðlaun í
Svíþjóð sem besta skáldverk ársins þegar hún
kom út og er ein mest selda ljóðabók allra
tima í Svíþjóð. Einnig eru í bókinni nokkur
nýrri ljóð Tomasar sem hann sendi Ingi-
björgu sérstaklega.
Tomas Tranströmer er
höfuðskáld Svía og nýtur
þar meiri vinsælda en
dæmi eru yfirleitt til um
ljóðskáld nú á dögum.
Hann gaf út fyrstu ljóða-
bók sína árið 1954 og eftir
það flölda ljóðabóka auk
minningabókar. Ljóð
hans hafa verið þýdd á 51
tungumál svo að leiða má
líkur að því að hann sé mest lesna norræna
ljóðskáld samtímans. Tomas hefur hlotið
flölda viðurkenninga, m.a. Bókmenntaverð-
laun Norðurlandaráðs og norræn verðlaun
Sænsku akademíunnar.
Mál og menning gefur út.
Akademia non Grata
Gjömingahópmrinn Akademia non Grata
frá Eistlandi sem framið hefur gjöminga víða
um lönd flytur fyrirlestur við Opna Listahá-
skólann í Laugamesi I dag kl. 12. 30 í stofu
024. Fyrirlesturinn nefna þau: „Non Grata
Presents" og munu sýna myndbönd og flalla
um gjöminga í heimalandi sínu.
Á miðvikudaginn kl. 12.30 heldur Valgerð-
ur Tinna Gunnarsdóttir, iðnhönnuður og
kennari við LHÍ, fyrirlestur í stofu 113 í Skip-
holti. Þar flallar hún um sýninguna „Kollur í
kassanum" sem hún vann í samstarfi við
Karen Chekerdjian, kollega sinn í Beirút, og
um þátttöku þeirra í hinni árlegu húsgagna-
sýningu Salone Del Mobile i Mílanó í apríl
síðastliðnum.
Námskeið í myndlist
Á endurmenntunarnámskeiði i textíl-
þrykki fyrir textíilistamenn sem hefst 1. nóv.
verða kynntar nýjar þrykkaðferðir og ýmsar
nýjungar í meðferð og innlitun efna og að lok-
um verður kynntur nýr innlitunargaldur
„Alter Ego“. Kennari er Sirrý Örvarsdóttir,
hönnuður og textílkennari.
6. nóv. hefst námskeið í rýmishönnun þar
sem kynntir verða helstu fmmþættir hönn-
unar en aðaláhersla verður á þrívíða hönnun.
Fjallaö verður um samspil Ijóss, lita og forma
og lögð áhersla á að þátttakendur tileinki sér
aðferðafræði hönnunar svo sem að skilgreina
forsendur, þarfir, gildi og gæði. Kennari er
Elísabet V. Ingvarsdóttir, innanhússarkitekt
FHI.
2. nóv. hefst námskeið þar sem flallað verð-
ur um helstu þætti áferðarmálunar sem not-
uð er í leikmyndum í leikhúsi og kvikmynd-
um, kennt að líkja eftir áferð á viði, marm-
ara, málmi, grjóti og fleiru og einnig litasam-
setningar og skyggingar. Kennari er Victor
G. Cilia myndlistarmaður.
Spuni
Námskeið í spuna - list augnabliksins -
hefst 5. nóv. undir einkunnarorðunum ein-
beiting, athygli, hugrekki og traust. Markmið
námskeiðsins er að þátttakendur fái reynslu
af vinnu með spuna og styrki með því sköp-
unargleði sína og lífsleikni. Kennari er Ámi
Pétur Guðjónsson leikari.
Andri Snær og múm
í kvöld kl 20.30 hefst
dagskrá í Listaklúbbi
Leikhúskjallarans um
verðlaunahöfundinn
Andra Snæ Magnason.
Þar les Andri úr verki í
smíðum og frumsamin
ljóð og leiklesið verður úr
væntanlegu útvarpsleik-
riti hans. Einnig flytur
hljómsveitin múm frumsamið efni en hún
gerði tónlistina við Bláa hnöttinn í Þjóðleik-
húsinu og Náttúruóperana í MH.