Dagblaðið Vísir - DV - 10.12.2001, Blaðsíða 18

18
MÁNUDAGUR 10. DESEMBER 2001
MÁNUDAGUR 10. DESEMBER 2001
31
Útgáfufélag: Útgáfufélagiö DV ehf.
Útgáfustjóri: Eyjólfur Sveinsson
Framkvæmdastjóri: Hjalti Jónsson
Ritstjórar: Jónas Kristjánsson og Óli Bjðrn Kárason
Aöstoöarritstjórar: Jónas Haraldsson og Sigmundur Ernir Rúnarsson
Fréttastjóri: Birgir Guömundsson
Auglýsingastjóri: Páll Þorsteinsson
Ritstjörn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar, blaöaafgreiösla, áskrift:
Þverholti 11,105 Rvík, sími: 550 5000
Fax: Auglýsingar: 550 5727 - Ritstjórn: 550 5020 - Aörar deildir: 550 5999
Græn númer: Augiýsingar: 800 5550. Áskrift: 800 5777
Stafræn útgáfa:'Heimasíða: http://www.netheimar.is/dv/
Fréttaþjónusta á Netinu: http://www.visir.is
Ritstjórn: ritstjorn@dv.is - Auglýsingar: auglysingar@dv.is. - Dreifing: dreifing@dv.is
Akureyri: Strandgata 31, sími: 460 6100, fax: 460 6171
Setning og umbrot: Útgáfufélagiö DV ehf.
Plötugerð: isafoldarprensmiðja hf. Prentun: Árvakur hf.
Áskriftarverö á mánuöi 2200 kr. m. vsk. Lausasöluverð 200 kr. m. vsk., Helgarblaö 300 kr. m. vsk.
DV áskilur sér rétt til að birta aðsent efni blaðsins í stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds.
DV greiöir ekki viömælendum fyrir viðtöl viö þá eða fyrir myndbirtingar af þeim.
Enn hœkka skattar
áfólk
Fjárlagafrumvarpið fyrir árið 2002 var samþykkt á AI-
þingi um helgina með 33 samhljóða atkvæðum stjórnar-
flokkanna. Þessir fulltrúar fólksins afréðu með atkvæði
sinu að seilast enn og aftur ofan í vasa almennings og hafa
þaðan aukna fjármuni til að ná endum saman i bókhaldi
ríkisins. Þetta var ríkisstjórn Davíðs Oddssonar líkt. Hún
hefur á síðustu árum stefnt að því að auka margvíslegar
álögur á almenning, einkum á þann hóp í samfélaginu
sem þarf á þjónustu sjúkrahúsa að halda.
Nýju lögin um ráðstafanir í ríkisfjármálum, einatt köll-
uð bandormurinn, eru engin skemmtilesning fyrir fólk
sem á síðustu árum hefur þurft að greiða æ hærri komu-
gjöld og aðrar álögur fyrir þá þjónustu sem það hefur talið
sig vera þegar búið að greiða fyrir með hefðbundnum
sköttum sínum. Sem fyrr hlykkjast bandormurinn um
fyrri lagasetningar Alþingis og ýmist breytir þeim eða
eyðir merkingu þeirra að öllu. Ormurinn breytir ekki ein-
asta lögbundnum útgjöldum ríkisins heldur skerðir bein-
línis kjör fólks.
Á stundum sem þessum er brýnt að kalla hlutina sínum
réttu nöfnum. Bandormur stjórnvalda á að bæta afkomu
ríkissjóðs um milljarð og sækir hann i vasa almennings.
Álögur aukast, ekki síst hjá farlama gamalmennum og
öðrum sjúkum landsmönnum, en nýju lögin veita einmitt
heimild til að innheimta gjald fyrir dvöl fólks á sjúkra-
heimilum. Allir vita hverjir helst sækja þangað þjónustu.
Þetta eru ekki stórmannlegar aðgerðir og eru í besta falli
til vitnis um hugmyndafátækt þeirra sem sitja við stjórn-
völinn.
íslendingar búa í landi þar sem fólk fær sífellt minna
fyrir skattpeninga sína. Æ oftar er ráðist á kjör þess með
nokkuð skipulögðum hætti og ýmist dregið úr þjónustu
sem talin hefur verið sjálfsögð eða fólki gert að gjalda fyr-
ir hana ríkulegra verði en áður hefur tíðkast. Þessi stefna
í íslenskri pólitík er kölluð þekkilegum nöfnuin og út-
skýrð með flóknari orðum en fólk skilur - og við það sit-
ur sem fyrr. Tískuorðið kostnaðarhlutdeild er til að
mynda fint orð og hæfilega langt, en þýðir aðeins eitt:
Aukna skatta.
Merkilegt hefur verið að fylgjast með þessari þróun.
Hún fór að láta á sér kræla upp úr þjóðarsáttinni fyrir ríf-
um áratug. Á sama tíma og skattálögur jukust eða stóðu í
stað fór þátttaka fólks í útgjöldum heilsugæslustofnana og
sjúkrahúsa vaxandi. Einstaka orðhákar hreyfðu mótmæl-
um en svo virtist sem þorri fólks yppti aðeins öxlum og
léti vitleysuna ganga yfir sig. Fyrir vikið hefur ríkið geng-
ið á lagið og náð sér í auðfengið fé. Líkast til heyrist lítið
frá almenningi eftir vasaleikfimi stjórnvalda um helgina.
Sorgartímar í Ólafsvik
Hugur islensku þjóðarinnar er hjá Ólafsvíkingum þessi
dægrin. Harmsagan sem þar gerðist seint á föstudag hef-
ur hreyft við öllum almenningi, enda kemur í ljós á stund-
um sem þessum að 280 þúsund manna þjóðin við ysta haf
er ein stór fjölskylda þegar á móti blæs. Sárastur er miss-
ir fjölskyldnanna í Ólafsvík. íslendingar hugsa til þeirra,
enda geta allir séð sig í þeim ómældu raunum að missa
ástvini í hræðilegu sjóslysi. DV sendir fjölskyldunum hug-
heilar samúðarkveðjur á þessum dimmu dögum.
Sigmundur Ernir
I>V
Skoðun
Samfylking vill afnám gjafakvóta
„Það er ekki hœgt að verja að fáeinir útvaldir geti rak-
að saman milljörðum með því að selja óveiddan fisk í
sjónum, sem þeir eiga ekki - heldur við, þjóðin! Það
ranglœti þolum við aldrei. Kjarninn í auðlindastefnu
Samfylkingarinnar er þess vegna stríðslýsing gegn
gjafakvótanum. “ - Verðmcetunum landað.
Örfáir menn hafa náð yflr-
ráðum yfir sameign okkar í
sjónum. Það er ekki hægt að
verja að fáeinir útvaldir geti
rakað saman milljörðum með
því að selja óveiddan fisk í
sjónum sem þeir eiga ekki -
heldur við, þjóðin! Það rang-
læti þolum við aldrei. Kjarn-
inn í auðlindastefnu Sam-
fylkingarinnar er þess vegna
stríðsyfirlýsing gegn gjafa-
kvótanum. í baráttunni fyrir
afnámi hans hafa burðarásar
Samfylkingarinnar verið í
fararbroddi, menn eins og Skúli Al-
exandersson og Jóhann Ársælsson
og Svanfríður I. Jónasdóttir.
Okkar leiö
Stefna Samfylkingarinnar er alger-
lega skýr: Við viljum innkalla veiði-
heimildir í áfóngum og úthluta þeim
upp á nýtt á grundvelli jafnræðis
aílra landsmanna. Það viljum við
gera með því að leigja innkallaðar
aflaheimildir á markaði. Þar meö
getur enginn eignast þær. Þegar all-
ar heimildir eru komnar á markað
innan áratugs, skv. tillögum okkar,
verður framboðið svo mikið að verð-
ið verður ákaflega lágt miðað við nú-
verandi stöðu. Færa má
rök fyrir því að leiguverð
á þorskígildiskílóið verði
12-20 krónur. Það mun
gjörbreyta allri útgerð og
galopna hana fyrir nýju
blóði. Okkar leið tryggir
ekki aðeins að allir standi
jafnfætis gagnvart réttin-
um til að nýta miðin held-
ur líka að þeir sem fá að
nýta auðlindina greiði fyr-
ir það gjald sem markað-
urinn ákveður og atvinnu-
greinin þolir.
Okkar leið lætur strandbyggðirnar
njóta nálægðar sinnar við miöin.
Okkar leið felur í sér sérstök úrræði
fyrir byggðir sem eru í vanda vegna
skorts á hráefni. Okkar leið gull-
tryggir vaxtarmöguleika smábátaút-
gerðarinnar sem stjórnvöld hafa ít-
rekað reynt að kæfa til dauða á und-
anfórnum árum. Okkar leið kemst
einfaldlega næst því að leysa þau
vandamál sem nú tengjast stjórn-
kerfi fiskveiða.
Gegn brottkasti - leiö
Samfylkingarinnar
Umræða dagsins snýst um brott-
kast. Hvað gerir sjávarútvegsráð-
herra? Jú - hann ætlar að tala við
dómsmálaráðherra! Ráðherrarnir geta
talað eins lengi og þeir vilja hver við
annan. Það breytir því ekki að hinn
raunverulegi glæpur felst í gjafakvót-
anum. Af hverju stafar brottkastið?
Meðal annars af því að sjómenn sem
ekki fengu ókeypis kvóta eins og stór-
útgerðin verða að leigja til sín afla-
heimildir. En leiguverðið er svo hátt
að kvótalítil útgerð stendur ekki und-
ir þvi nema koma aðeins með stærsta
og dýrasta fiskinn að landi, stundum
að kröfu fiskvinnslunnar. Afgangnum
er því gjarnan hent. Áhöfnin á engra
kosta völ.
Fljótvirkasta leiðin til að draga úr
brottkastinu er því ekki að hringja á
lögguna heldur að lækka verðið á
kvótanum. Það er hægt með því að
innleiða réttlæti og jafnræði, inn-
kalla gjafakvótann í áfongum, bjóða
hann til leigu á markaðnum og auka
þannig framboðið. Um leið og fram-
boðið eykst minnkar þrýstingurinn á
brottkastið.
Þegar búið er að innkalla allan
kvótann verður leigugjaldið aðeins
brot af okurverðinu sem nú er við
lýði. Um leið dregur stórlega úr
þrýstingnum á brottkastið sem er
innbyggt í núverandi kerfi og rekstr-
arumhverfi sjávarútvegsfyrirtækj-
anna verður heilbrigðara. En hvaða
leið er það sem gerir ráð fyrir inn-
köílun og leigu með þessum hætti? -
Það er leið Samfylkingarinnar.
Össur Skarphéðinsson
Ossur
Skarphéöinsson
formaöur
Samfylkingarinnar
Mannréttindi á öld hryðjuverka
1 dag minnist heimsbyggðin þess að
Mannréttindasáttmáli Sameinuðu
þjóðanna var samþykktur af Allsheij-
arþinginu lOnda desember 1948. Hann
hefur lagagildi í ríkjum sem hafa sam-
þykkt hann og staöfest, en þvi fer
víðsfjarri að hann sé almennt virtur
af ríkjum heims. Það er ekki einungis
að alræðisríki virði hann að vettugi,
heldur hefur orðið mikill misbrestur
á að ýmis lýðræðisríki stæðu við þær
skuldbindingar sem þau tókust á
hendur með því að staðfesta hann.
Þar er Ísraelsríki fremst i flokki, enda
áttu hryöjuverkamenn ólítinn þátt í
að ríkið komst á laggimar.
Að minnstakosti tveir af forsætis-
ráöherrum ísraels, þeir Shamir og
Begin, voru á sínum tíma yfirlýstir
hryðjuverkamenn, og núverandi for-
sætisráðherra, Sharon, er ótíndur
hryðjuverkamaður. Alltfrá 1967 hefur
ísrael þverskallast við að hlíta tilskip-
unum Sameinuðu þjóðanna varðandi
Gazasvæðið og Vesturbakkann, þó
með vissu millibili hafi verið leitast
viö að ráða bót á ófremdarástandinu,
einkaniega þegar Verkamannaflokk-
urinn hefur verið við völd.
í stórum dráttum má segja að með-
ferð ísraela á Palestínumönnum hafi
verið nálega samfeOd hryðjuverka-
saga, og sjaldan hafa hryðjuverkin
verið jafngegndarlaus og nú. Leyni-
þjónusta ísraela, Mossad, er ekki ann-
að en ríksrekin hryðjuverkasamtök
einsog berlega kom fram í sjónvarps-
þættinum „60 Minutes" fyrir
skemmstu.
Ekkl andúö á Gyöingum
Næst Grikkjum hef ég ekki dáð
„Fyrr á öldum lögðu kristnir menn víða um Evrópu Gyð-
ingum til lasts að þeir hefðu verið valdir að dauða Krists
og ofsóttu þá miskunnarlaust. Nú er hlaðinu snúið við:
framferði ísraela er afsakað vegna þess að þeir telja til
skylclleika við Krist!“ - Við Grafarkirkjuna í Jerúsalem.
neinn þjóðflokk tU
jafns við Gyðinga,
meðal annars vegna
þess að þessi fámenni
og dreifði þjóðstofn
hefur fært heiminum
marga þeirra af-
burðamanna sem
skilið hafa eftir sig
dýpst spor í mann-
kynssögunni. Þar
skal fyrst fræga telja
þá Jesú Krist og Pál
postula, en á seinni
tímum koma í réttri
röð þeir Karl Marx, Sigmund Freud,
Albert Einstein og Ludwig Wittgen-
stein, sem mótað hafa hugarheim síð-
ustu aldar í ríkara mæli en flestir
aðrir. Ég hef líka djúpa samúð með
þeim mflljónum Gyðinga sem urðu
helför nasista að bráð. Því tekur mig
sárt að horfa uppá frændur ofantal-
inna úrvalsmanna hrapa niðrá stig
viUimennsku í samskiptum við ná-
granna sína.
Ýmsir hérlendir heittrúarhópar
hafa orðið til að bera blak af framferði
ísraela, að manni skilst vegna þess að
Kristur var Gyðingur. Þeir gleyma
því að Karl Marx var líka Gyðingur,
og umfram aUt gleyma þeir að Gyð-
ingurinn Kristur var krossfestur fyrir
tilstUli bræðra sinna af sama kyn-
stofni. Fyrr á öldum lögðu kristnir
menn víða um Evrópu Gyðingum tU
lasts að þeir hefðu verið valdir að
dauða Krists og ofsóttu þá miskunnar-
laust. Nú er blaðinu snúið við: fram-
ferði ísraela er afsakað vegna þess að
þeir telja tU skyldleika við Krist! Er
það kannski undirliggjandi orsök
hughvarfanna, að Gyðingar stuðluðu
að fórnardauða Krists og komu
þannig til leiðar hjálpræðisverkinu
sem er inntak kristinnar trúar?
Spyr sá sem ekki veit.
Ríkisrekin hryöjuverk
Mannréttindi hafa átt undir högg
að sækja um víða veröld, og ekki
hefur ástandið skánað eftir hryðju-
verkin vestanhafs. Bandaríkja-
stjórn valdi þann kost að hefja
hryðjuverk í Afganistan tfl að hafa
hendur I hári Osama bin Ladens.
Hefur sú ákvörðun kostað hundruð
ef ekki þúsundir óbreyttra borgara
lífið. Höfuðpaurinn leikur enn laus-
um hala og aUs óvíst aö handtaka
hans eöa dauði breyti nokkru um
framhaldið. Menn gleyma því nefni-
lega að í spilinu eru bæði gas og olía.
Aðgerðirnar hafa hinsvegar veitt
bandarískum stjórnvöldum skálka-
skjól til að skerða mannréttindi
heimafyrir að miklum mun, og var þó
ekki á mannréttindabrotin bætandi.
Tilkoma Amnesty Interntional fyrir
40 árum markaði þáttaskU í barátt-
unni fyrir auknum mannréttindum,
og óvíst hvar veröldin væri á vegi
stödd án þeirra mikUsverðu og áhrifa-
ríku samtaka. En þau hafa líka átt við
ramman reip að draga, einkanlega í
ísrael og Bandaríkjunum þarsem
starfsemi þeirra er litin hornauga, svo
ekki sé meira sagt. Kannski stafar það
öðrum þræði af því, að í báðum lönd-
um er ríkisrekin hryðjuverkastarf-
semi. Bandaríska leyniþjónustan CIA
er rekin með sama hætti og Mossad.
Það hefur aldrei fariö leynt að laun-
morð eru meðal mikilvægra verkefna
CIA. Hvert leiðir það þegar reynt er
hamla gegn hryðjuverkum með sömu
aðferðum og hin leynilegu glæpasam-
tök beita? Það leiðir tU siðleysis, ef
ekki annars verra.
Sigurður A. Magnússon
Ummæli
Ekki í manngreinarálit
;,Nú stöndum við
frammi fyrir því að
verðbólga ógnar gUdi
kjarasamninga í fram-
haldi af gengisfaUi
krónunnar sem er orð-
ið meira en nokkur hef-
ur spáð og flestir telja að sé meira en
efnahagsleg rök eru fyrir ... Að sumu
leyti mætti ætla að auðveldara sé að
glíma við neikvæð áhrif verðbólgu á
lífskjör almennings heldur en saman-
burð og óánægju vegna misgengis í
kjaraþróun tfltekinna hópa því verð-
bólgan fer ekki í manngreinarálit og
kemur niður á öUum. Því hlýtur að
skipta miklu máli við skoðun samn-
inga á almennum vinnumarkaði að
horfa tU þess hvemig markmið
samninganna hafa staðist áhlaup
verðbólgunnar."
Ari Edwald í leiöara Samtaka
atvinnulífsins.
Einn rekkjunautur
raunhæfur?
„En er hægt að
ætlast til þess að fólk
haldi trúnað við
maka sinn og eigi
bara einn rekkjunaut
aUa ævi? Nú er með-
alævi fólks miklu
lengri en áður. Fólk er heilsuhraust
fram eftir öflu og ótal tækifæri sem
bjóðast. Margir ferðast mikið vinnu
sinnar vegna, fara víða og hitta
marga. Heimurinn er aUur aö opnast
og hraði og fjölbreytni er að aukast á
öllum sviðum. En samt stefna flestir
að því að vera með sama rekkjunaut
alla ævi. Er það raunhæft? Og er
ekki hægt að fyrirgefa hliðarspor hjá
makanum ef um skyndikynni er að
ræða og engin alvara á bak við það?“
Sigríöur Arnardóttir í pistli á Strik.is
Spurt og svarað_____Er þörf á sérstöku úthverfaframboði í Reykjavík?
Hilmar Þór Hólmgeirsson,
bilasali og Grafarvogsbúi:
Ekki úthverfa-
framboð
„Ég tel að það sé ekki þörf á
sérstöku úthverfaframboði í
Reykjavík í borgarstjórnar-
kosningunum næsta vor. Það er min skoðun að
Reykjavíkurborg sé ekki svo stór né þjóðin svo
mannmörg í dag að það þurfi að fara að flokka
bæjarfélögin eftir hverfum. Mér finnst að eins
og staðan er í dag séu hlutirnir farnir að snúast
meira um manneskjur heldur en flokka þegar
kemur aö þessum málum. Því er hvorki þörf á
flokkapólitík né úthverfaframboðum í kosning-
um sem þessum. Það sem er mikilvægast og þörf
fyrir er að hæfustu mennirnir sinni hverju
starfi fyrir sig.“
Guðlaugur Þór Þórðarson,
borgarfulltr. Sjálfstfl. og Grafar-
vogsbui:
Fögnum
úthverfafóki
„Nei, ég tel ekki þörf fyrir slíkt
þar sem hagsmunir þessa fólks
fara saman með stefnu D-listans.
Það var athyglisvert að þau mál sem formaður íbúa-
samtakanna í Grafarvogi nefndi sem stefnumál í
slíku framboði eru allt hlutir sem við sjálfstæðis-
menn höfum lagt áherslu á og flutt tillögur um. Hins
vegar skiptir máli að fólkið í þessum hverfum láti í
sér heyra og taki virkan þátt. Þaö er ekki spurning
aö mikið af þvi fólki er nú á fullu í starfi flokksins
og við munum taka því fagnandi. Við eigum þá sam-
eiginlegu hagsmuni að breyta þeim áherslum sem
hafa verið í starfsemi borgarinnar og setja hana aft-
ur í fremstu röð.“
Alfreð Þorsteinsson,
borgarfulltr. R-lista og
Breiðholtsbúi:
Með öllu óþarft
„Þessi hugmynd er ekki ný
og man ég eftir slíkum hug-
myndum úr Breiðholtshverfinu
fyrir 20 til 30 árum. Þá áttuðu
menn sig hins vegar á því fljót-
lega að skynsamlegra væri að vinna að málefn-
um úthverfanna innan stjórnmálaflokkanna,
því þannig næðist meiri árangur, Sem íbúi í
Breiðholtshverfi síðastliðin þrjátíu ár hef ég til
dæmis reynt aö gæta hagsmuna Breiðholts-
hverfa án þess að mismuna öðrum hverfum. Það
hafa aðrir borgarfulltrúar einnig gert sem bú-
settir eru í úthverfum borgarinnar. Ég tel því
úthverfaframboð með öllu óþarft."
Guðrún Helgadóttir,
rithöfundur og midborgarbúi:
Þutfum heild-
stœða tilvistar-
pólitík
„Slíkt finnst mér með öllu
óþarft, rétt eins og að skipta
Reykjavík upp í tvö kjördæmi. Skapa þarf heild-
stæða tilvistarpólitík, en ekki hagsmunapot fyrir
einstaka bæjarhluta. Fólk er ævinlega fljótt að
raða sér á bás gömlu flokkanna; eitt sinn stofnuð-
um við nokkrar konur þverpólitíska hreyfingu
um sjálfan heimsfriðinn - en fyrr en varði hafði
hún skipst upp í flokkspólitískar fylkingar. Það
sama myndi gerast í úthverfaframboði. Annars
finnst mér ekki svo illa við Grafarvoginn gert.
Þar er hvert íþróttahúsið á annað ofan, glæsileg-
ir skólar og falleg kirkja. Hvað er fólk að kvarta?"
Q Þreifingar um sérstakt úthverfaframboö í Reykjavík eru hafnar, þar sem leggja á áherslu á hagsmuni Árbæjar-, Breiöholts- og Grafarvogshverfis.
Err? rætocj £rrebi_L ludrst hetlgX / PÍOUR L_£T^TO<3tJM OlCKHRFE* \ / ödTO-NlOKl ■&eTM7 \F?L_1_TP3. \ / SETM ETNiNl j-|RF-\=n VCETtRPS-T V3€> ' { U=fE? F-ZJUL-VTSSP? OKTKri0\^ T^>L-ETNit> l INIQ-R- OM PIO Héf? F7 L-PlNi OX VÆ't<T / \ ETKKrr OG hetp-ði pjuoneEri vetri-d / Vsvd mihtjð setni eriNi SKfaoFfl / K'JRRNORkrcJvbPNI^^ Á

J/ Æi K'JARNORKÍjrV^^VvJr-U
—-———'

Er menningunni
okkar ofboðið?
Á öldinni sem leið var því spáð
enn og aftur að tími Bókarinnar með
stórum staf væri liðinn. Tæknibylt-
ingar riðu yfir hver af annarri og
sáu menn fyrir sér að aðferð Guten-
bergs til að útbreiða þekkingu og af-
þreygingu væri orðin úrelt og nýir
miðlar tækju við. Kvikmyndin og út-
varpið urðu nokkurn veginn sam-
ferða til almannanota. Síðar kom
sjónvarpið, vídeótækni og nú síðast
margmiðlunin með sínu Neti og tak-
markalitlum aðgangi að upplýsing-
um og skemmtiefni.
En viti menn. Bókin lifir allt þetta
af og eru nú gefnar út fleiri og glæsi-
legri bækur en nokkru sinni fyrr
þótt þær slái seint út biblíur þeirra
Gutenbergs og Guðbrands. Þeir sem
sáu fyrir sér endalok bókarinnar
hafa reynst falsspámenn með
tækniglýju í augum. Þeim yfirsást að
tæknin skapar ekki hugverk og að
efnið í öllum fjöl- og margmiðlum er
ekki maskinuframleiðsla. Og að
þrátt fyrir allt er bókin hentugasti
miðillinn til að skapa samband milli
höfundar og neytanda. Kvikandi
myndir á skjá og texti á blaðsíðu er
ekki hið sama. Handbækur aðlagast
vel margmiðlunartækni en önnur
bókverk síður.
Bókinni stafar því varla dauða-
hætta af fullkomnari boðskiptum.
Hún er í senn gripur til að hand-
fjatla, hafa með sér hvert sem farið
er og misjafnlega innihaldsrík af efni
sem á erindi til þeirra sem vilja
fræðast eöa njóta, nema hvoru-
tveggja sé.
Loksins, loksins, loksins...
En hættur leynast viða og geta
birst úr óvæntustu áttum. Ef heldur
sem horfir getur bókaástin orðið sá
banabiti sem ríður hefðbundinni út-
gáfustarfsemi að fullu. Það er að
segja ef hægt er að kenna útblásinn
áróður fyrir gjafabókaflæðinu við
hlýjar tilfinningar i garð Bókarinnar
með stórum staf.
Umfjöllunin um nýjar bækur
stendur yfir í örfáar vikur og er orð-
in að slíkri síbylju að allt það hjal fer
fyrir ofan garð og neöan hjá að
minnsta kosti einni fjölskyldu og all-
stórum kunningjahópi manns sem
einu sinni þótti forvitnilegt að fylgj-
ast með bókaútgáfu. Ekki skal farið
út í frekari alhæfingar í hvaða jarð-
veg umsagnasíbyljan fellur. Ekki
heldur reynt að geta í hvaða greiði
höfundum og útgefendum er gerður
með snöggsoðnum lofgerðarrullum
um alla þá Steina Elliða og
Ástur Sólliljur sem spretta
upp úr gjafabókaflóðinu og
hafa loksins, loksins ratað
inn í bókmenntasöguna.
Ekki er heldur gott að átta
sig á hverra hagsmunum
það þjónar aö tæta niður
bækur sem gera ekki tilkall
til annars en að skemmta
lesendum eða veita fróðleik
um lífshlaup persóna sem
telja má hversdagslegar en
einhvem langar að kynnast
svolítið nánar.
Æra má óstöðugan með því að
telja upp allan þann fiölbreytta vett-
vang sem bókaupplyftingin skapar
til að koma sjálfri sér á framfæri. En
mitt í allri staðlaðri síbyljunni frétt-
ist af manni sem las 47 nýjar bækur
á svosem tveim vikum að þvi gagni
að hann er einfær um að skilja á
milli góðs og ills splunkunýrra fag-
urbókmennta og meta bækur til
frekara brautargengis. Svona hörku-
duglegum athafnamönnum hefur
bókmenntageirinn á að skipa.
Ofboð
Á dögum Vilmundar landlæknis
stóð listalíf í landinu í blóma og átti
hann sjálfur meiri þátt í að glæða
bókmenntirnar nýju lifi en haldið
hefur verið á lofti. Þegar
þokulúðrar innrætingar-
innar voru farnir að yfir-
gnæfa sjálfar bókmenntim-
ar með innantómri umfiöll-
un bað Vilmundur menn-
ingunni griða og bað um að
hún yrði látin í friði og
sagði að hún væri fullfær
um að bjarga sér sjálf.
Þau orð gilda enn. Menn-
ingin verður ekki barin til
ásta, hvemig sem hamast
er á henni. Hún lýtur ekki
markaðslögmálum nema að tak-
mörkuðu leyti og langlífi bóka ræðst
ekki af skyndiuppljómunum þeirra
sem markaðssetja menninguna.
Allt er þetta í sæmilegu lagi nema
fyrir þaö aö hægt er að ofbjóöa
menningunni. Síbyljan í miðri gjafa-
bókaskriðunni getur allt eins verið <—
til þess fallin að ala upp andúð á bók-
menntinni eins og að styðja hana og
styrkja, sem sjálfsagt er meiningin.
Bókin lifir af allar tæknibyltingar
þvert á alla spádóma um ótímabært
andlát hennar. En hvort hún lifir af
bókmenntafræðina og boðskap henn-
ar er vafamál. Tekið er undir bón
Vilmundar um að láta menninguna í
friði. Ef hún bjargast ekki sjálf er
það varla á færi óðamála markaðs-
manna að blása í hana lífi.
Bókin lifir af allar tæknibyltingar þvert á alla spá-
dóma um ótímabœrt andlát hennar. En hvort hún lifir
af bókmenntafrœðina og boðskap hennar er vafamál.
Tekið er undir bón Vilmundar um að láta menninguna
í friði. Ef hún bjargast ekki sjálf er það varla á fœri
óðamála markaðsmanna að blása í hana lífi. »