Dagblaðið Vísir - DV - 24.02.2003, Blaðsíða 10

10
Fréttir
MÁNUDAGUR 24. FEBRÚAR 2003
DV
5iini:
544 455B
Dalvegur 16a • 201 Kópavogur • Pósthólf 564 • Sími: 544 4656
Fax: 544 4657 • Netfang: mhg@mhg.is
5NJDKEÐJUR
Fyrir flestar gerðir vinnuvéla og vörubifreiða
® TOYOTA
Rafdrifnir
handlyftarar
Smáauglýsingar
byssur, ferðalög, ferðaþjónusta,
fyrir ferðamenn, fyrir veiðimenn,
gisting, golfvörur, heiisa, hesta-
mennska, Ijósmyndun, líkamsrækt,
safnarinn, sport, vetrarvörur,
útiiegubúnaður... tómstundir
550 5000
BÓNUSVÍDEÓ
ÞARFASTI
ÞJÓNNINN!
Dalvegur 6-8 ■ 200 Kópavogur ■ Simi 535 3500 ■ Fax 535 3501
arnisi@kraftvelar.is ■ www.kraftvelar.is
y KRAFTVtLAR
Lyftigeta
1,3 - 2,4 tonn
Csð
*»*..*»*
Ástandiö er ekki eins slæmt og margir halda:
Útlitið er verra
- segir umhverfisráöherra Breta um loftslagsbreytingar af mannavöldum
Mannskæö flóö sem valda miklu eignatjóni aukast mjög víöa um heim. í Indónesíu
eru bæöi flóö og þurrkar sem gera lífsbaráttuna erfiöari. Flóöin í Evrópu eyöileggja
aldagömul mannvirki sem aldrei hafa áöur skemmst af vatni.
Margt er öfugsnúið í veröldinni.
En útlitið er ekki eins slæmt og
margir halda, það er verra. Hitun
andrúmsloftsins er hægt og rólega,
en stöðugt, að breyta yfirbragði og
náttúru jarðarinnar.
Þetta er ekki heimsendaspá ein-
hverra bölsýnna sérvitringa, heldur
opinber skoðun umhverfismálaráð-
herra Stóra-Bretlands, Michaels
Meacher, sem hann útlistaði í fyrir-
lestri í háskólanum í Newcastle um
miðjan febrúar. Hann lýsti því í stór-
imi dráttum hvemig mennimir em
að umbreyta þeim eðlisþáttum nátt-
úra jarðarinnar sem gera hana líf-
vænlega. Manninum er likt við veira
sem ræðst á jarðarlíkamann og er
þannig sjálfur sjúkdómsvaldurinn og
mun deyja með því lifríki sem hann
nærist á og lifir í.
Ráðherrann minnir á að risaeðl-
umar hafi ráðið jörðinni í 160 miiljón
ár. Maðurinn hefur ekki gengið um
nema í 250 þúsund ár og verður ekki
annað séð en dagar hans verði brátt
taldir ef engin breyting verður á því
ferli sem hann hefur komið af stað og
hefur takmarkaðan vilja til að
stöðva.
Aðeins fyrstu stig þróunar sem
maðurinn hefur komið af stað era að
koma í ljós. Koltvísýringurinn i and-
rúmsloftinu er orðinn meiri en hann
hefur verið í að minnsta kosti hálfa
milljón ára. Spáð er að meðalhitinn
hækki um 5,8 stig á nýbyrjaðri öld,
sem er 10 sinnum meira en á öldinni
sem leið en lofthitinn hækkaði þá um
0,6 stig. Hitabreytingamar eru ekki
jafnar um allan heim, mestar á og við
heimskautin.
Breytingamar era auðsæjar. í
Kína urðu alvarleg flóð á 20 ára
fresti. Nú verða skaðræðisflóð á 9
árum af hverjum 10. Fjöldi fólks sem
hefur orðið fyrir skaða vegna flóða
hefur hækkað úr 7 milljónum 1960 í
150 milljónir. 1998 lágu tveir þriðju
hlutar Bangladess undir vatni mán-
uðum saman þar sem 30 milljónir
manna urðu fyrir miklum búsifjum.
Flóðin eru aðeins upphafið. Felli-
byljir og skýstrókar hafa þrítugfald-
ast á undanfómum þrem áratugum.
Höfm hitna stöðugt og í þau safnast
metan í æ ríkara mæli og flýtir fyrir
varmamyndun. Sjávarborð hækkar
og lönd eins og Bangladess, Kína og
Egyptaland verða óbyggileg að stór-
um hluta.
Miklar breytingar á veðurfari hafa
í fór með sér flóð og þurrka og þegar
farið er að ofbjóða náttúruöflunum
og breyta þeim er enginn mannlegur
máttur sem getur snúið þróun nátt-
úraaflanna við og fært þau í lífvæn-
legt horf á ný.
Á síðustu 540 milljón árum hafa
orðið stökkbreytingar á jarðarlíkam-
anum sem ollu miklum breytingum á
lífríkinu. í einu tilvikinu var 96% af
tegundum sem þá lifðu útrýmt. Ham-
farimar vora af völdum smástima
sem lentu á jörðinni og ísaldir skullu
á með miklum hraða og urðu nánast
stökkbreytingar á náttúrunni. En
núna er það í fyrsta sinn sem ein af
lifandi tegundum móður jarðar sem
er lífríki sínu hættuleg.
Ástandið er orðið þannig að aukn-
ing koltvísýrings af mannavöldum er
helmingi meiri en kemur úr öllum
eldijöllum samanlagt og umbylting
og eyðing á jarðvegi er meiri en sem
svarar öllum framburði fljóta. Nátt-
úrlegt jafnvægi er rofið og eyð-
ingaröflin leika lausum hala. Metan
safnast fyrir á botni grunnra hafa
Á síðustu 540 milljón
árum hafa orðið stökk-
breytingar á jarðarlík-
amanum sem ollu mikl-
um breytingum á lífrík-
inu. í einu tilvikinu var
96% af tegundum sem
þá lifðu útrýmt. Hamfar-
imar voru af völdum
smástirna sem lentu á
jörðinni og ísaldir skullu
á með miklum hraða og
urðu nánast stökkbreyt-
ingar á náttúrunni. En
núna er það í fyrsta sinn
sem ein af lifandi tegund-
um móður jarðar er líf-
ríki sínu hættuleg.
Veðrið
Hvirfilvindar og fellibyljir eru nú tíöari
en áöur i manna minnum.
heimskautanna og ef sjávarhitinn
hækkar örlítið þar getur það hraðað
mjög hitabreytingum sem kölluð era
gróðurhúsaáhrif.
Einlitar niðurstöður
6 ára þurrkatímabil hefur sviðið
uppskeruna í Afganistan og akrar og
ekrur við Miðjarðarhaf skrælna og
maísinn í suðausturhluta Bandaríkj-
anna bakast í óvæginni sól. Það er
álit bandarískra vísindamanna að
sömu orsakavaldar séu að baki þess-
um sviptingum í náttúrunni.
Margt bendir til að upphafsins sé
að leita á hitabeltissvæði Kyrrahafs-
ins. Kaldur sjór austur af lengd-
argráðunni sem markar upphaf og
endi sólarhringsins og hitnandi sjór
þar austur af og í Indlandshafi breyt-
ir veðurlaginu og veldur heiðum
himni og sviðinni jörð á norðurhveli
á áranum 1998 til 2002.
Hitnun andrúmsloftsins með til-
heyrandi efnahagsþrengingum vegna
þurrka, flóða, hríðabylja, fellibylja og
skýstróka undangenginn áratug veld-
ur vísindamönnum áhyggjum og þeir
reyna eftir megni að komast að raun-
særri niðurstöðu um hvað liggur að
baki og veldur þessum ósköpum.
Sérfræðingar við bandarísku haf-
og lofthjúpsstofnunina skrifuðu ný-
lega grein í tímaritið Science þar sem
þeir gera tilraun til að útskýra hvað
veldur hinum miklu þurrkum sem
hrjá umtalsverðan hluta heimsbyggð-
arinnar. Vísindamennimir telja
miklar líkur á að gróðurhúsaáhrif-
ineigi sök á veðurfarsbreytingum
sem nú eiga sér greinilega stað.
Flestir sérfræðingar, sem um mál-
in fjalla, keyra saman í tölvu breyt-
ingar á veðrinu sem orðið hafa á
þekktum tíma og hvemig það er nú
og hvemig veðurfarið verður í fram-
tíðinni. Með þessu móti komast þeir
að því hvemig sól, sjór og vindur
mynda sameiginlega það umhverfi
sem lífríki jarðar þrífst í.