Dagblaðið Vísir - DV - 18.03.2003, Blaðsíða 15

ÞRIÐJUDAGUR 18. MARS 2003
15
DV
I kaldri veröld
Óumdeilt er að á síð-
ustu tveimur áratug-
um hefur Helgi Þorgils
Friðjónsson skapað sér
myndheim sem á sér
enga hliðstæðu í okkar
stuttu myndlistarsögu.
Við berum undir eins
kennsl á búttaða
drengi listamannsins,
jafnvel úr mikilli ijar-
lægð, þar sem þeir
svífa um í tæru himin-
plasti, ýmist fyrir
vængjum eða skikkan
skapara síns, eilítið
tómlátir til augnanna.
Helgi hefur einnig lagt
fyrir sig listmiðlun á
öðrum vettvangi af
umtalsverðum dugn-
aði, gallerírekstur og
sýningarstjórn, auk
þess sem hann hefur
verið ófeiminn við að
láta í Ijós skoðanir á
myndlist og menning-
arlífinu almennt.
Sérstæður stíll Helga
og eftirfylgni hefur og
fært honum farsæld á vettvangi safna og
sýningarhúsa. Efnt hefur verið til sérsýn-
ingar á verkum hans í Listasafni íslands
(1999), sem er fátítt um svo unga lista-
menn, og nú fylgir Listasafh Reykjavíkur
í kjölfarið með sérsýningu á nýjum verk-
um að Kjarvalsstöðum.
Það hefur verið lærdómsríkt að fylgjast
með framvindunni í myndlist Helga allt
frá því að hann hóf að yfirfæra teikningar
sínar á striga snemma á níunda áratugn-
um undir merkjum „nýja málverksins".
Eins og margt annað í þessu nýja mál-
verki eru þessar myndir Helga í hæsta
máta „karnívalískar", þ.e. sýna veröld
sem öll er uppíloft, venjum er storkað og
viðteknum fegurðarsmekk gefið langt nef
með ungæðislegum gálgahúmor. Öfugt við
marga aðra starfsbræður sína tókst Helga
að koma þessu efni til skila í smáu sniði,
í grafíkmyndum, teikningmn og litlum ol-
íumálverkum. Eimir eftir af þessum
myndheimi í nokkrum litlum vatnslita-
myndum á sýningunni að Kjarvalsstöð-
um.
Samræöur við heimslistina
Það sem síðar gerðist í myndlist Helga
orðar Ólafur Gíslason með eftirfarandi
hætti í sýningarskrá: „Með árunum fór
fókusinn í myndum Helga að skerpast og
táknmálið í myndum hans að dýpka. Jafn-
framt er eins og glíman við drauga fortíð-
arinnar og sögunnar verði meðvitaðri og
umfram allt ábyrgðarfyllri."
Með öðrum orðum er myndlist Helga
orðin nostursamari, hátíðlegri og meðvit-
aðri um sjálfa sig í sögulegu samhengi.
Hún inhiheldur ekki lengur frásagnir af
skoplegum árekstrum mannfólks og
kykvenda, létt klám eða fáránlega við-
burði. Nekt.in í myndum hans er orðin sið-
samleg og stofnanavæn, klyftir og handa-
krikar snyrtilega rakaðir.
Ég er hreint ekki viss um að þetta sé já-
kvæö þróun. Fyrir það fyrsta er ákaflega
lítið í þessari köldu veröld kynlausra
vera, með sínum augljósu eða duldu tilvís-
unum í endurreisnarlist og/eða goða-
fræði, þess umkomið að hreyfa við ís-
lenskum áhorfanda annó 2003. Eða gerist
þörf á að árétta, eina ferðina til, að málari
standi ávallt utan málverks síns og að
málverk og veruleiki séu gjörólíkar eig-
indir?
Myndlist
Þessi drög að „samræðum við heimslist-
ina“, eins og Helgi lýsir myndlist sinni í
viðtali, opinbera sömuleiðis tæknilega
agnúa á henni sem aðdáendur hans horfa
ýmist framhjá eða afgreiða sem bemska
einlægni. Helgi hefur sjálfur nefnt áhuga
sinn á „stællausri“ útlistun hlutanna.
Hins vegar hefur hann, að því ég best veit,
svarið af sér öll tengsl við naíflsma.
Velsæld bernskunnar
Ef við gefum okkur að áðurnefndar
samræður eigi að vera á jafnréttisgrund-
velli, er nokkuð ljóst að Helgi á margt
ólært þegar kemur að samsetningu stórra
nektarmynda í raunsæjum stíl. Hann
geldur bersýnilega fyrir að hafa farið á
mis við módelteikningu og rannsóknir á
vöðva-og beinabyggingu í gamla Mynd og
hand, því líkamar hans em beinlínis
klunnalegir (Ólafur Gíslason talar kurt-
eislega um „stífa drætti" þeirra), lausir
við innri spennu vöðvaaflsins, auk þess
sem hlutfollin í þeim eru á stundum svo
frjálsleg að jaðrar við afbökun. Af þessu
sprettur einnig þyngdarleysi líkamanna,
vandræði listamannsins þegar kemur að
því að jarðtengja þá. Því þrátt fyrir vand-
lega málaðan bakgrunn landslags eru lík-
amamir oftast í lausu lofti, jafnvel þegar
þeim er ætlað að tylla sér á klettabrún eða
flatmaga í grænu grasi.
Loks sækja að manni efasemdir varð-
andi samsetningu þessara mynda. Inn-
byrðis sambandsleysi fólksins í þeim og
birtan sem fellur jafnt á alla hluti, nær og
flær, gerir að verkum að sérhvert málverk
kemur manni fyrir sjónir sem flatt sam-
safn ósamræmdra þátta, þar sem víxla má
þáttum innbyrðis án breytingar á inntaki.
Þama vantar sem sagt andrúmið - líming-
una - í hið málaða sköpunarverk.
Hvert gæti svo verið inntak þessara
verka? Vísbendingar um það er að fínna
víða í viðtölum við Helga. Honum er tíð-
rætt um æsku sína, þá sæld sem fylgdi því
að alast upp í sveit í samneyti viö náttúr-
una og dýr merkurinnar, um postulíns-
styttur af fuglum og fígúrum og engla á
strömmum í stofunni heima hjá ömmu,
um ævintýri og sögur á bókum. Áhorfand-
inn fær ekki varist þeirri tilhugsun að
þessi myndlist Helga, allt frá sjálfsmynd-
um hans með fiskum og fiðurfé til mynd-
raðarinnar af „tímamorðingjanum" (Næt-
urganga á strönd), sé þrungin djúpstæðri
eftirsjá eftir þessari horfnu sældartíð, þeg-
ar veröldin var einfold, saklaus og hrein.
Þetta er sá sannleikur sem hún felur und-
ir grímu sinni, svo ég umorði niðurlags-
orð Ólafs Gíslasonar í sýningarskrá.
Aðalsteinn Ingólfsson
Sýning Helga Þorgils stendur til 11. maí. Kjarvalsstaöir
eru opnir alla daga kl. 10-17.
Njálugleði
Með hækkandi sól fara hetjur
Brennu-Njáls sögu enn á kreik í
Rangárþingi og næstu vikurnar
verður efnt til fjölbreyttrar
Njálugleði í Sögusetrinu á
Hvolsvelli. Hópum er boðin lif-
andi leiðsögn um sögusvið Njálu
i héraðinu og sýninguna Á
Njáluslóð. Um helgar verða
haldnar „söguveislur“ í mið-
aldaskála þar sem rangæskar
griðkonur bera gestum kræsing-
ar matar og heimamenn
Far vel, bróðir og vlnur
Sigurður Sigmundsson tók þessa
mynd viö Markarfljót afJóni
Smára Lárussyni og Gísla Stefáns-
syni í hlutverkum Gunnars og Kol-
skeggs. Sýnir hún þá ögurstund er
þeir bræöur kveöjast í hinsta sinn.
skemmta undir borðum með
sagnaglensi, spili og söng.
Meðal þeirra sem stíga á svið
eru kappamir úr leik- og söng-
hóp Sögusetursins. Undir heit-
inu Saga Singers hafa þessar
syngjandi hetjur af Njáluslóð
gert garðinn frægan beggja
vegna Atlantsála með söngleik
um Gunnar á Hlíðarenda sem
nú hefur verið gefinn út á geisla-
diskum.
Þeir sem sækjast eftir
skemmtilegri afþreyingu með
menningarlegu ívafi ættu ekki
að hika við að skella sér yfir
heiðina og taka þátt í Njálugleði
Sögusetursins. Í sumar geta
menn boðið erlendum gestum
sínum á Njálugleði bæöi á
þýsku og ensku.
___________________Menning
Umsjón: Silja Aðalsteinsdóttir silja@dv.is
Beyglur aö verða búnar
Beyglur með öllu hafa gengið fyrir fullu
húsi í Iðnó frá því í september en nú er svo
komið að aðeins fimm sýningar eru eftir.
Þetta er meinfyndið, áleitið og frumlegt verk
þar sem fjallaö er um konur af öllum stærð-
um og gerðum við aðstæður sem flestar ef
ekki allar konur hafa upplifað sjálfar. í sýn-
ingunni leika þær Amdís Hrönn Egilsdóttir,
Elma Lísa Gunnarsdóttir, Jóhanna Jónas og
Þrúður Vilhjálmsdóttir. Leikstjóri er María
Reyndal.
Síðustu sýningar á þessu frábæra stykki
eru 20.3., 21.3., 28.3., 3.4. og 6.4. Sími miöasölu
er 562-9700, netfang miðasölu er
beyglur@simnet.is.
Líka á sunnudögum
Við viljum líka minna á Stígvélaða köttinn
sem hefur verið sýndur við miklar vinsældir
á Litla sviðinu í Borgarleikhúsinu undan-
farna laugardaga. Eftir sýningu koma leikar-
amir fram, gefa gestum ís og spjalla við þá
um ævintýrið. Gefst þá ungum leikhúsgest-
um tækifæri til að bera upp ýmsar brenn-
andi spumingar.
Vegna mikillar aðsóknar verður Stígvélaði
kötturinn einnig sýndur á sunnudögum í apr-
íl.
Munnleg hefð
Aðalfundur Félags ís-
lenskra fræða verður hald-
inn í Sögufélagshúsinu,
Fischersundi 3, annaö
kvöld. Eftir venjuleg aðal-
fundarstörf eða kl. 20.30
hefst opinn fyrirlestur Gísla
Sigurðssonar, fræðimanns á
Ámastofnun, sem nefnist:
„Er nokkuð títt? Munnleg
hefð á miðöldum og forsendur í fræðunum."
Gísli ræðir efnið út frá doktorsritgerð
sinni, Túlkun íslendingasagna í ljósi munn-
legrar hefðar: Tilgáta um aðferð. Hann mun
gera grein fyrir þeim nýjungum sem hann
telur að felist í rannsóknaraðferö sinni og
sem hefur að hans mati áhrif á alla umfjöll-
un um sögulega þróun í upphafi ritaldar og
lestur fornsagna sem bókmenntaverka og
sögulegra heimilda.
Hlýði menn fræði mínu
Rósa Þorsteinsdóttir
hefur valið efni úr gríð-
armiklu safni Hallfreð-
ar Amar Eiríkssonar af
upptökum á ævintýr-
um, þjóðsögum og þjóð-
kvæðum og gefið út á
geisladiski undir heit-
inu Hlýði menn fræði mínu. Þar má heyra
sögumenn segja sínar útgáfur af kunnum sög-
um, til dæmis Söguna af Loðinkóp Strútssyni
og Þorgeirsbola, einnig er farið með Gils-
bakkaþulu, Rimur af Héðni og Hlöðvi, passíu-
sálm og fleira vísnakyns.
Hallfreður var um áratugaskeið einn ötul-
asti safnari íslenskra þjóðfræða og i Stofnun
Árna Magnússonar er varðveittur á böndum
ómetanlegur fjársjóöur sem hann viðaði að
sér víða um land og einnig vestan hafs, sam-
tals meira en þúsund klukkustundir. Nýi
diskurinn er gefinn út í heiðursskyni við
Hallfreð Öm sjötugan af samstarfsmönnum
hans á Ámastofnun. Allt efnið á diskinum
fylgir í prentuðum bæklingi.
Leikþáttasamkeppni 2003
Bandalag íslenskra leikfélaga auglýsir eftir
leikþáttum og rennur skilafrestur út á mið-
nætti 10. apríl nk. Þættimir mega ekki vera
lengri en 1000 orð og mega ekki hafa verið
fluttir opinberlega. Þættina skal senda í
tölvupósti til lensherra@leiklist.is. Fullt nafn
höfundar og kennitala skal fylgja þáttunum.
Einnig skal fylgja dulnefni sem notað verður
við birtingu á vefnum.
Allur texti þátta skal sendur sem
meginmál í tölvupósti. Ekki skal senda þætti
sem viðhengi í tölvupósti!