Dagblaðið Vísir - DV - 10.12.2003, Síða 9

DV Fréttir
MIÐVIKUDAGUR W. DESEMBER 2003 9
Krabbameins-
félagið styrkt
Debenhams, Hagkaup,
Topshop og Útilíf
hafa ákveðið að
ganga til samstarfs
við Krabbameins-
félagið og auð-
velda fólki að
leggja félaginu lið
í desember. Þegar við-
skiptavinur kemur að af-
greiðslukassa í þessum
verslunum gefst honum
kostur á að hækka heildar-
upphæð viðskipta upp í
næsta hundrað. í stað þess
að borga t.d. 2.345 krónur
getur viðskiptavinurinn
hækkað upphæðina í 2.400
krónur og renna þá 55
krónur til Krabbameinsfé-
iagsins. Einnig er hægt að
hækka framlagið til félags-
ins enn meira, t.d. í 155
krónur.
Tólf verslanir taka þátt í
samstarfinu við Krabba-
meinsfélagið: Debenhams í
Smáralind, Hagkaup Akur-
eyri, Hagkaup Eiðistorgi,
Hagkaup Garðatorgi, Hag-
kaup Kringlunni, Hagkaup
Skeifunni, Hagkaup Smára-
lind, Hagkaup Spönginni,
Topshop Smáralind, Útilíf
Glæsibæ, Útilíf Kringlunni
og Útilíf Smáralind.
Heiftarleg
flensa
Einn versti flensufarald-
ur í manna minnum geisar
nú í vesturhluta Bandaríkj-
anna. í Colorado-fylki hef-
ur flensan verið
hvað skæðust
og hafa yfirvöld
staðfest að átta
börn hafi látist
úr veikinni síð-
an hennar varð
vart fyrir mán-
uði. A sjúkra-
húsi í Denver í
Colorado eru
fimm til tíu börn lögð inn
fárveik á degi hverjum og
tíu sinnum fleiri börnum er
sinnt daglega og þau síðan
send heim. Þetta er mann-
skæðasti flensufaraldur
sem menn hafa upplifað í
að minnsta kosti 30 ár, að
sögn lækna. Bandaríkja-
menn flykkjast nú til lækna
til að fá bólusetningu gegn
flensu.
Ásgeir
Sigurvinsson
ÁgeirSigurvinsson er mjög
heilbrigð og aðlaðandi per-
sóna og það, ásamt samvisku-
semi og metnaði, hefur skilað
honum þeim framúrskarandi
ferli sem hann á að baki. Þrátt
fyrir þennan mikla árangur
fyrirfinnst ekki hroki í honum.
Hann er jarðbundinn og skyn-
samur og er einnig ákaflega
séður í peningamálum. Ásgeir
er einnig afar greindur maður.
Kostir & Gallar
Hann þykir frekar dulur og
gefur ekki mikið afsér í sam-
skiptum við fólksem hann
þekkir lítið. Hann segir fátt að
óþörfu en hugsar kannski
þeim mun meira. Hann er ekki
maður tilgangslausra sam-
tala. Fólk sem þekkir hann
ekki á erfitt með að vita hvar
það hefur hann og það fær
stundum á tilfinninguna að
hann hafi lítinn áhuga á því.
Nánast ómögulegt er að þekkja kynferðisafbrotamenn úr fjöldanum. Þeir eru sér-
fræðingar í að tæla börn og telja sér oft trú um að kynlíf með börnum sé heilbrigt.
Vandamálinu er líkt við króníska fikn og meðferðin miðast fyrst og fremst við það
að koma í veg fyrir að fleiri afbrot verði framin. Meðferð ungra kynferðisafbrota-
manna gagnast best og lögð er áhersla á að ná þeim í meðferð.
Engin lækning
við barnahneigð
„Það er margt mjög undarlegt sem gerist við
þessar aðstæður. Þolendur fyllast mikilli hræðslu
og gera ekki það sem þeir myndu gera við aðrar
aðstæður, brjótast ekki um á hæl og hnakka eða
flýja. Sá sem beitir ofbeldinu telur sér trú um að
þolandinn vilji það sem hann er að gera,“ segir Jón
Friðrik Sigurðsson, sálfræðingur á geðsviði Land-
spítala-háskólasjúkraliúss. Hann starfaði áður hjá
Fangelsismálastofnun ríkisins, meðal annars við
meðferð kynferðisbrotamanna, og hefur undan-
farin ár komið að meðferð unglinga sem hafa orð-
ið uppvísir að kynferðislegu ofbeldi. Oft rétdæta
menn ofbeldið með því að barnið hafi leitað á þá
að fyrra bragði, eins og nýlegt dæmi um mann
sem smitaði dóttur sína af kynsjúkdómum ber
með sér.
„Við köllum það hugarbrenglun ef menn telja
sér trú um það að kynlíf með börnum sé heil-
brigt," segir Jón. „Það eru til einstaklingar sem
trúa þessu í raun og veru, en oft er erfitt að greina
hvort þeir sannfæra sig um þetta, eða hvort þeir
trúa þessu innst inni.“ I framburði kynferðis-
brotamanna fýrir dómi hefur heyrst sú réttiæting
að allt niður í tveggja ára börn hafi stöðugt ögrað
gerandanum kynferðislega.
„Þetta er með erfiðari málum að meðhöndla,
lfkt og með aðra ofbeldishegðun," segir Jón. „Það
er aðallega tvennt sem hægt er að gera; beina
áhuga mannsins í aðra og heilbrigðari átt eða að
kenna honum að ffemja ekki afbrot. í síðara tilvik-
inu er manninum kennt að skilgreina þær að-
stæður sem hætta er á að leiði til slíkrar hegðunar
og honum kennt hvernig hann getur forðast þær.
Oft er þetta það eina sem hægt er að gera. Það má
líkja þessu við króníska fíkn; áhuginn er stöðugt
fyrir hendi, en manninum er þá kennt að uppfylla
ekki þessár langanir sínar.“
Þingmenn Samfylkingarinnar hafa beðið
dómsmálaráðherra um skýrslu um ger-
endur í kynferðisbrotamálum og með-
ferðarúrræði þeim til handa. Tveir
sálfræðingar eru í fullu starfi hjá
Fangelsismálastofnun og sinna með-
al annars meðferð kynferðisbrota-
manna í afþlánun. Jón segir þó að ef
menn eru skikkaðir í meðferð sé hún
ekki líkleg til að bera árangur. Hann
segir erfitt að segja í fljótu bragði hversu
margir gerendur séu nú í meðferð eða
hafi gengist undir hana. Fyrir utan
þá sem séu í meðferð á
vegum fangelsis- eða
dómsmálayfirvalda
geti margir verið í
meðferð hjá sjálf-
stætt starfandi
sálfræðingum.
Konur sem gerendur Þekkist vissulega hér á iandi sem
annars staða, en er tiltölulega litið þekkt og illa rannsakað
vandamál.
„Það hefur reynst auðveldara að meðhöndla
unglinga og unga gerendur. Það er eins og með
aðra óæskilega hegðun og hugsun; það er
auðveldara að breyta því hjá ungum ein-
staklingum þar sem hegðunin er ekki eins
fastmótuð. Það er af þeim ástæðum sem
við leggjum áherslu á að ná í meðferð ung-
lingum sem sýna kynferðislegan áhuga á
börnum.“ Rannsóknir hafa enn fremur leitt
í ljós að stór hluti gerenda fær áhuga á börn-
um við unglingsaldur. Allt að þriðjungur
þeirra sem ásakaðir eru fyrir kynferðislegt of-
beldi er undir tvítugsaldri.
Jón segir oft mjög erfitt fyrir
menn að breyta hneigðum sín-
um því þær séu svo fastmót-
aðar. „Menn fæðast þó ekki
svona. Þetta er fyrst og
fremst lærður áhugi og lært
atferli, stundum mótað af
reynslu, stundum komið til af tilviljun-
um. Sumir hafa lent í kynferðislegu of-
beldi sjálfir, en þó ekki nærri allir. Til
eru menn sem leita aðstoðar og með-
ferðar áður en þeir hafa framið nokkurt
brot, en telja sig eiga á hættu að gera
slíkt."
„Þegar kemur að því að meðhöndla
kynferðisafbrotamenn er það bæði gert
á einstaklingsgrundvelli og í hópmeð-
ferð. Hér á landi er ekki boðið upp á
hópmeðferð, enda talið varasamt í fá-
menninu hér á landi að blanda saman
mörgum sem hafa hneigðir í þessa átt.
Þá er hætta á að þeir bindist samtökum
þegar þeir eru lausir úr meðferð". Þá
þekkist einnig að gerandinn sé kven-
kyns.
„Ég hef haft einstaklinga í meðferð
sem hafa verið misnotaðir af konum.
Það er hins vegar tiltölulega lítið þekkt og
illa rannsakað vandamál, en þekkist
vissulega hér á landi sem annars staðar“,
segir Jón.
brynja@dv.is
„Hann gæti verið hver sem er"
• Kynferöisbrotamaðurinn getur veriö hver sem er. Hann
finnst í öllum stéttum og stigum samfélagsins, hann getur
verið lítið eða vel menntaður, búsettur á landsbyggðlnni
eða á höfuðborgarsvæðinu. Hann gæti verið i næsta húsi,
kennari barnsins þíns, presturinn, vinalegi nágranninn.
Þessir menn eru oft mjög flinkir I að tæla til sín börn, vinna
traust þeirra og foreldra þeirra með Ijúfmannlegrl og
vinsamlegri framkomu. Þeir eiga oftast ekki I neinum
vandræðum með að finna sér fórnarlömb. Það þekkist
enda vel að slíkir menn leita I starf með börnum, eins og
nýleg dæmi sanna um starf eins þeirra innan KFUM og
annars (félagsmiðstöð.
• Oft á ekkert líkamlegt ofbeldi sér stað annað en
kynferðislegt. Unglingar eru þó líklegri en eldri gerendur
til að beita annars konar likamlegu ofbeldl um leið. Með
aldrinum öðlast þeir meiri færni í að tæla til sln börn á
lúmskari hátt og beita ýmsum brögðum. Nýlega komu
lögreglumenn inn (íbúð kynferðisafbrotamanns sem hafði
verið handtekinn, og fundu þar herbergi, sérinnréttað með
áhuga ungmenna í huga. Þar hafði verið komið fyrir
Playstation-tölvu, vinsælustu tölvuleikjunum og DVD-
diskunum, hasarblöðum og fleira sem ungmenni kynnu að
hafa áhuga á. Sumir nota sælgæti, áfengi eða fíkniefni til
að tæla til sln börn.
• „Besta forvörnin er að segja börnum að neita eða forða
sér ef einhver leitar á þau, og að þau eigi ævinlega að
segja frá sllku strax," segir Vigdis Erlendsdóttir,
forstöðumaður Barnahúss. „Foreldrar geta ekki þekkt
geranda á útlitinu. Þeir verða að uppfræða börnin sín um
kynferðisofbeldi, segja þeim að það geti hent hvern sem
er, og að það sé mikilvægt að segja frá því strax," segir
Vigdís.
Tsjetsjenskir hryðjuverkamenn að verki
í sjálfsmorðsárás
Sex deyja
Að minnsta kosti 6 létust og
fjölmargir særðust þegar sjálfs-
morðsárasarmaður sprengdi sig upp
í miðbæ Moskvu f gær. Talið er að
einn eða fleiri tsjetsjenskir hryðju-
verkamenn hafi verið að verki.
Sprengingin átti sér stað fyrir utan
hótel og olli glundroða í nærliggjandi
hverfum. Þegar reykurinn dreifðist
mátti sjá fjögur lrk á gangstéttinni að-
eins spölkom frá Kreml.
Árásin hefur vakið ugg meðal
rússneskra borgara. Aðeins þrír dag-
ar em síðan 44 létust í lestarspreng-
ingu rétt norðan við Tsjetsjeníu. I
ágúst síðastiiðnum létust 50 manns í
sjálfsmorðsárás á rússneskan her-
spítala og mörgum er gíslatakan í
Moskvu-leikhúsinu í fersku minni.
Árásirnar má rekja allt til ársins
1994 þegar Rússar sendu her inn í
Tsjetsjeníu. Ári síðar tóku skæruliðar
starfsfólk og sjúklinga spítala f gísl-
ingu og yfir 100 dóu. Eftir það vom
gíslatökur og hryðjuverkaárásir
nokkuð reglulegar. Árið 1999
sprengdu Tsjetsjenar íbúðablokkir og
yfir 200 létust. Mannfallið í átökum
Rússa og Tsjetsjena er því gríðarlegt.
Aðeins þrfr dagar eru síðan Vla-
dimir Pútín styrkti stöðu sína í kosn-
ingunum. Pútín fordæmdi árásina f
gær og boðaði hertar aðgerðir gegn
hryðjuverkamönnum. Hann sagði að
sprengingarnar væm tilraun til að
grafa undan þróun lýðræðis og efna-
Ekkert lát á óöldinni: Samkvæmt
óstaðfestum fréttum var sjálfsmorðsárásin
gerð afkonu.
hags Rússlands. Pútín minntist hins
vegar ekkert á Tsjetsjeníu og óvissa
ríkirum hvenær búast má við frekar
árásum.