Dagblaðið - 11.10.1975, Blaðsíða 6

L la BUUUB
frfálst, úháð dagblað
Útgefandi: Dagblaðib hf.
Framkvæmdastjóri: Sveinn R. Eyjólfsson
Ritstjóri: Jónas Kristjánsson
Fréttastjóri: Jón Birgir Pétursson
Ritstjórnarfulltrúi: Haukur Helgason
tþróttir: Hallur Sfmonarson
Hönnnn: Jóhannes Reykdal
Blaðamenn: Asgeir Tómasson, Atli Steinarsson, Bolli Héðinsson,
Bragi Sigurösson, Erna V. Ingólfsdóttir, Hallur Hallsson, Helgi Pét-
ursson, ólafur Jónsson, ómar Valdimarsson.
Handrit: Asgrfmur Pálsson, Hildur Gunnlaugsdóttir, Inga
Guhmannsdóttir, Marla ólafsdóttir.
Ljósmyndir: Bjarnleifur Bjarnleifsson, Björgvin Pálsson
Gjaldkeri: Þráinn Þorleifsson
Auglýsingastjóri: Asgeir Hannes Eirfksson
Dreifingarstjóri: Már E.M. Halldórsson
Askriftargjald 800 kr. á mánuði innanlands.
1 lausasölu 40 kr. eintakiA. Blaöaprent hf.
Dagblaðið. Laugardagur 11. október 1975.
PARISARBRÉF EFTIR MAGNÚS GÍSLASON,
í átt að torgi
heilags Ágústínusar
Dularfullur kjaramunur
Algengt timakaup i fiskvinnu hér á
landi er 293 krónur. I Færeyjum er
hliðstætt kaup 503 islenzkar krónur
fyrir konur og 553 krónur fyrir karla.
Þessi gifurlegi munur er einn af
furðum efnahagslifsins, sem enginn
sérfræðingur hefur enn getað útskýrt
Guðmundur J. Guðmundsson, varaformaður
Dagsbrúnar, gerði þessar tölur að umtalsefni i
kjallaragrein i Dagblaðinu um daginn.Benti hann á,
að Færeyingar selja mikinn hluta af sinum fiski á
sömu mörkuðum og við og að hin islenzka Sölumið-
stöð hraðfrystihúsanna annaðist fyrir þá sölu að
verulegu leyti i Bandarikjunum.
Guðmundur lagði til, að islenzkir efnahagssér-
fræðingar færu til Færeyja til að kynna sér, af
hverju sé unnt að borga þar fiskvinnslufólki og sjó-
mönnum miklu meira kaup fyrir að veiða og vinna
fisk, sem seldur er á svipuðu verði á sama markaði
og hinn islenzki.
Meðan sérfræðingarnir eru að hugleiða hin góðu
ráð Guðmundar, er einkar forvitnilegt fyrir okkur,
sem heima sitjum, að velta fyrir okkur ýmsum
hugsanlegum skýringum á hinum dularfulla launa-
mun.
Munurinn gæti hugsanlega verið fólginn i þvi, að
fiskveiðar og fiskvinnsla i Færeyjum séu rekin mun
betur en hér á landi. Efnahagssérfræðingar okkar
ættu ekki að þurfa að vera lengi að finna rekstrar-
mismuninn, ef einhver er. Siðan gætu islenzkir
atvinnurekendur i fiskveiðum og fiskvinnslu farið á
námskeið til Færeyja til að læra rekstur.
Munurinn gæti lika hugsanlega verið fólginn iþvi,
að fiskveiðar og fiskvinnsla á íslandi skili ein-
hverjum þeim hagnaði, sem ekki komi fram i dags-
ljósið, heldur sé falinn einhvers staðar. Hvorki þessi
skýring né hin fyrri er sennileg, en i jafnalvarlegu
máli og þessu er nauðsynlegt að leita af sér allan
grun.
Ennfremur gæti munurinn hugsanlega verið
fólginn i þvi, að Færeyingar vinni stuttan og
afkastamikinn vinnudag, meðan íslendingar hafi
lent i þeim vitahring að byggja efnahagskerfi sitt á
eftirvinnu og næturvinnu og tilheyrandi þreytu, sém
gefur litil afköst á hverja vinnustund.
Loks gæti munurinn hugsanlega verið fólginn i
þvi, að hið opinbera sé frekara til fjárins hér á landi
en i Færeyjum. Það gildir ekki neinn finimanns-
leikur i opinberum rekstri. Við teljum okkur hins
vegar hafa efni á alls kyns „samneyzlu” á borð við
byggðastefnu, landbúnaðaruppihald og tiltölulega
fullkomna félagslega samtryggingu.
Liklega er þetta siðasta sú skýring, sem
nærtækust er. í Færeyjum eru hinar arðbæru
greinar, fiskveiðar og fiskvinnsla, tiltölulega fjöl-
mennar og kvigildin i þjóðfélaginu tiltölulega fá.
Hér eru arðbæru greinarnar tiltölulega fámennar
en styrktu atvinnugreinarnar tiltölulega
fjölmennar.
Alténd er nauðsynlegt að finna skýringarnar á
kaupmismuninum i Færeyjum og á íslandi.
Rúmlega milljón Fransmenn,
e&a fimmfaldur fjöldi Islend-
inga, eru atvinnulausir núna.
Giscard karlinn hefur í samráð:
við stjórn sina reynt að vinna
bug á vandanum með þvi áð
hvetja til aukinna útlána bank-
anna. Tilgangurinn er að auka
neyziu, sem leiðir af sér
framleiðsluaukningu. Með öðr-
um orðum : að auka hraða gang-
verksins i þjóðarbúinu.
Efagjarnir Frakkar leyfa sér
að vefengja hina háu atvinnu-
leysistölu. Þeir telja hana
óraunhæfa, þvi þar — eins og
víða annars staðar — sé einung-
is verið að leika á „kerfið”.
Fjöldi fólks, sem ekki hefur að-
stöðu — og jafnvel ekki vilja —
til að vinna úti (er þá einkan-
lega átt við kvenþjóðina), láti
skrá sig atvinnulausan” til að
næla sér i peninga á einfaldan
og fyrirhafnarlitinn hátt.
Hvað sem liður sannleiksgildi
þeirra ásakana, þá er það
staðreynd að um miðjan sið-
asta mánuð bættust 3500 at-
vinnuleysingjar i hópinn. Hóp-
gangan, sem farin var eftir
Haussmannstræti i Paris, bar
þess órækt vitni. Hreinlætis-
tækjaframleiðandinn Ideal
Standard hafði séð sig tilneydd-
an til að fækka starfsliðinu
verulega. Salan hafði minnkað
og efnahagurinn fór versnandi.
Þvi varð að gripa til þess
óyndisúrræðis að segja upp fólki
til að forða gjaldþroti.
„Frakkar hafa ekki
slakað á hreinlætis-
kröfum sinum”
Starfsfólkið sá ekki fram á, að
það fengi aðra vinnu. Þvi fannst
svar Ideal Standard-manna alls
ekki nógu „idealt” og ákvað þvi
að mótmæla uppsögnunum á
eins kröftugan hátt og mögulegt
var. Auðvitað átti jafnframt að
krefjast endurráðningar allra. 1
bliðskaparveðri arkaði svo
breiðfylking þúsunda atvinnu-
leysingja niður eftir
Haussmannstræti i áttina að
torgi heilags Ágústínusar i
hjarta hverfisins.
Haganlega gerð spjöld og
borðar með vigorðum voru bor-
in i fylkingarbroddi. Göngu-
menn söngluðu eintóna vigorð,
sem framandi eyrum gekk illa
að greina. Gangan vakti mikla
athygli og fulltrúar fjölmiðla
létu sig ekki vanta, fremur en
fyrri daginn þegar eitthvað er á
seyði. Hvað það snerti báru
aðgerðirnar tilætlaðan árangur.
„Við þurfum vinnu til að geta
lifað!” var letrað á eitt kröfu-
spjaldið. A öðru gaf að lita:
„Fyrirtækið er stöndugt og þarf
þvi ekki að grípa til uppsagna!”
En skemmtilegasta athuga-
semdin við uppsagnirnar var
fullyrðing á einum borðanum:
„Frakkar hafa ekki slakað á
hreinlætiskröfum sinum!”
Þar sem gangan var farin á
háannatimanum, rétt eftir
klukkan eitt, var umferð
gangandi og akandi vegfaranda
gifurleg. Um tima skapaðist
umferðaröngþveiti i Hauss-
HVAÐ EIGA SKIPIN
AÐ HEITA?
Nafngiftir eru mönnum yfir-
leitt hjartans mál. Nöfn staða,
skipa og hesta eru yfirleitt ekki
út i bláinn, að maður tali nú ekki
um mannanöfn. Nýfæddur krógi
er löngum látinn heiðra ein-
hvern ættingjann og er það að
sjálfsögðu hinn bezti siður.
En annar siður virðist hafa ■
færzt i vöxt eða magnazt, þó
ætið hafi hann verið fyrir hendi,
og það er að skira skip manna-
nöfnum, jafnvel fullum manna-
nöfnum. Ekki er alltaf um að
ræða að heitin séu eftir fólki,
sem hefur staðið nærri sjó-
mennsku eða sjávarútvegi,
heldur fólki sem aldrei hefur
migið i saltan sjó,- svo maður
grfpi til sjómannamálsins.
Ekki er bara um það að ræða
að þetta sé lýti á málinu heldur
er þetta oft hjákátlegt og iðu-
lega verulega óþjált. Hörmulegt
er að heyra að hinn og þessi
látni dánumaðurinn hafi brætt
úr sér, hafi brotið legu eða jafn-
vel verið tekinn i landhelgi en
oft er tiðinda að vænta kringum
sjávarútveginn.
Oft verður notkún manna-
nafna kátbrosleg, jafnvel þó
mannanöfnin séu ekki lika með
föðurnafni. eins og t.d. einu
sinni var fyrirsögnin i einu dag-
blaðanna þannig að Albert hefði
komið Onnu til hjálpar. t fljótu
bragði mátti halda að einhver
riddaralegur náungi hefði sýnt
konu hjálpfýsi si'na, en textinn
skýrði að sjálfsögðu frá þvi að
varðskipið Albert hefði dregið
vélbátinn Onnu til hafnar með
lausa skrúfu.
Margir minnast lika frásagn-
arinnar af stráknum sem á at-
vinnuleysisárunum fór suður i
Jón Kr. Gunnarsson
þeirri von að hann kæmist i ver-
tiðarpláss. Heppnin var með
honum og hann fékk skiprúm á
linuveiðaranum Sigriði. Strákur
sendi móður sinni skeyti í ofboði
sem hljóðaði svo: Er á Sigriði.
Verð á henni. Sendu mér sæng-
ina strax. Nonni.
Hagkvæmishliðinni skulum
við heldur ekki gleyma, þegar
mælt er með þvi að hafa stutt og
laggóð skipsnöfn. Mikið er talaö
um alls konar hagræðingu og
má i þvi sambandi benda á að
hentugra er að nota stutt og lag-
góð skipsnöfn, eins og til dæmis
i skriftum á öllum nótum og
varðandi alla afgreiðslu til skip-
anna, i stað þess að nota löng
mannanöfn.
Fvrir nokkrum árum sigldi ég
með Steingrimi trölla til
Grimsby. Steingrimur trölli er
kjarnmikið islenzkt heiti, með
hrynjandi getum við sagt.
Þegar nálgast tók erlenda höfn
þurfti að tilkynna komu skipsins
en ekki gátu erlendir haft eftir
heiti þess, jafnvel ekki þó nafnið
væri stafað i talstöðina. Þeir
gátu ekki einu sinni kveðið að
heitinu og borið það siðan fram.
Þá gátu þeir, sem afgreiddu
skipið eftir að i höfn var komið,
ekki einu sinni skrifað nafn, sem
þeir áttu i erfiðleikum með að
kveða að, á neinar afgreiðslu-
nótur, svo dæmi sé tekið.
Nei, við skulum halda þeim
góða sið að skira börnin falleg-
um mannanöfnum. Þó manna-
nöfnin prýði vel fólkið þá er ekki
þar með sagt að þau fari jafnvel
á skipum. Við eigum til dæmis i
málinu mikið af fallegum hesta-
nöfnum sem vart prýða nokkuð
annað jafnvel og okkar ágætu
gæðinga.
Ennfremur eigum við i
móðurmálinu frábær skipsheiti,
stutt og laggóð og þjál i notkun.
Við skulum nefna sem dæmi
togaranöfnin Ogri og Vigri, Mai
og Júni, Júpiter og Mars, en öll
þessi heiti hafa komið við sögu
sem skipsheiti.
Við skulum endilega halda
okkur við okkar frábæru skipa-
nöfn, sem við eigum svo stór-
kostlegt úrval af i málinu.