Dagblaðið - 18.10.1975, Síða 7

Dagblaðið. Laugardagur 18. október 1975.
7
ar öðlast verkalýðsfélögin for-
gangsrétt til að semja við
vinnuveitendur um öll mál er
lúta að framleiösluaðferðum,
stjórnun, tækjabilnaði og vinnu-
aðstöðu. Verkalýðsfélögin ber
að hafa með I ráðum áður en
meiriháttar ákvarðanir eru
teknar, skv. frumvarpinu.
Túlkun verkalýðsfélag-
anna
ræður úrslitum
TUlkun verkalýösfélaganna á
samningum félaganna og fyrir-
tækjanna um valddreifinguna
ræður, nema svo fari að sænski
atvinnudómstóllinn komist aö
annarri niðurstööu.
Tillaga, sem hagfræöingur al-
þýöusamtakanna, Rudolf
kvæmt mál — sem jafnað-
armenn vilja heldur láta liggja
á milli hluta þar til eftir þing-
kosningarnar i september á
næsta ári. •> m*.
Meidner, bar fram á landsfundi
jafnaðarmannanna, um að fyr-
irtækin færðust smám saman Ur
eigu vinnuveitenda I eigu verka-
manna, fékk dræmar undirtekt-
ir.
Flokksleiötogarnir og aörir
fundarfulltrUar voru grunsam-
lega fámálir um tillöguna, enda
er þar komið inn á sérdeilis við-
Hugmynd dr. Mélfírtiírs geng-
ur Ut á þaö að settir verð'i á stofn
sjóðir i umsjá verkalýðsfélag-
anna sem fengju ákveðinn
(verðtryggðan) hluta af arði
fyrirtækjanna áður en skattur
er greiddur af þeim. Þannig
myndu verkalýðsfélögin smám
saman ná meirihluta i fyrir-
tækjunum.
Hubert Humphrey, fyrrum varaforseti Bandarfkjanna, er f heima-
landi sinu talinn velferðarsinni. Þaö er þó ekki neitt miðaö við
stefnu Olofs Palme, sem heldur um árarnar á sænsku þjóðarskút-
unni.
bera starfsmenn með „verk-
fallsréttartöku”, er án efa þess
eölis, eins og oft áður, að hUn
mun fyrr éta þessi börn sin,
opinbera starfsmenn, en þeir
þann ágóða sem þeim er boð-
aður. Þetta sjá lika.hinir
hófsamari og gætnari innan vé-
banda BSRB eöa um 70% fé-
lagsmanna.
Kvennaverkfall. —
Heimsfréttin mikia!
„Betra er að veifa röngu tré
en öngu” mætti segja um þær
barnalegu yfirlýsingar og til-
kynningar sem gefnar hafa ver-
iö Ut vegna fyrirhugaös verk-
falls sem rauðsokkar, enn ein
öfgasamtök óánægðra og lifs-
leiöra einstaklinga, eru frum-
kvöðlar að. „Það er ekkert
vafamál að takist þessi dagur
vel þá verður þetta heimsfrétt,”
er haft eftir einni sigurbrosandi
konu, — kven-,,manni”, eða er
það ef til vill „mannkonu”, sem
á aö nefna kvenfólk nú orðið, — I
viðtali viö VISI sl. laugardag,
blaöinu sem styöur heilshugar
verkfall kvenna 24. október og
á fullu kaupi. Heill sé þér við-
sýni Visir á kvennadaginn!
Rauðsokkar höföu það eitt
sinn sem aöaluppistööu I mál-
flutningi sinum, a.m.k. hér á
landi, að húsmæöur væru ekki
til stórræðanna, eins konar
lægri stétt I þjóðfélaginu og
gerðu litið annað en „halda
heimili”! fyrir sig og sina og
dútluðu eitthvað i höndum, þeg-
ar bezt léti, svo sem aö prjóna
peysur eða þvi um likt. Nú er
öldin önnur og rauðsokkar lita á
húsmæður sem jafningja, þegar
„allir” verða aö vera með i
kvennafriinu, þvi þetta er al-
gjörlega ópólitfskt. „Við spyrj-
um aðeins einn húsbónda, okkar
eigin samvizku.” HUsmæður,
sem „bara” halda heimili, hafa
þó margar látið uppi annaö álit
aö undanförnu varðandi
kvennaverkfallið og nota sömu
röksemdir og rauðsokkar áður.
„Við erum ekki til stórræð-
anna, og hvaða gagn er að þvi
þótt við hættum heimilishaldi
eða fellum niður peysuprjón
einn dag, — hver tekur ettir
þvi?”
Ummæli margra húsmæðra
og annarra kvenna hafa verið
þessu lik i viðtölum og svörum
undanfarið. Jafnvel I Alþýðu-
blaðinu, sem venjulega er mál-
svari meðalmennskunnar, hafa
einstaka konur tjáð hug sinn all-
an gegn þessu fáránlega verk-
falli.
En verkfallsréttur er nú einu
sinni til þess að nota hann, og ef
hann er ekki fyrir hendi, þá
bara taka sér „fri”, kvennafri,
nemendafrl, sumarfri, vetrar-
fri, jólafri. NU hafa stúdentar
við Háskólann hótað að gera
verkfall- ef ekki verður tryggt
nægilegt fjármagn til að geta
„staöið I skilum” viö náms-
menn meö haustlán. Færi betur
aö satt væri og að þeir stæðu við
það.
Það er einhver ókennilegur
þefur af þessu tvennu, kvenna-
verkfallinu. tilvonandi og hótun
háskólastúdenta um verkfall fái
þeir ekki lánin sin, einhver llfs-
leiða- og vanmetaþefur.
Skyldi ekki meginorsök þeirr-
ar óáranar sem rikir I landinu,
einkum á vinnumarkaöinum,
eiga rætur sinar að rekja til þess
að allur almenningur hefur reist
sér hurðarás um öxl meö ofur-
fargi lána og vlxilskulda, sem
vlsvitandi hefur verið stofnað til
meö það fyrir augum að verö-
bólgan myndi eyða, sú verð-
bólga sem allir formæla upphátt
en lofa I hljóði og vona aö haldist
sem lengst.
Ahyggjuleysi, — vanangur.
„Já, það gæti verið skemmtilegt
og stórkostlegt ef allar konur I
heimi gætu tekið sér fri þennan
dag,” sagöi konan I sjónvarps-
viðtalinu á dögunum, I tilefni
KVENNAÁRSINS!
Ævintýri Tinna
Ævintýri Tinna: Tinni I Tibet,
Fangarnir I Sólhofinu, Sjö kraft-
miklar kristalkúlur, Veldis-
sproti Ottokars konungs.
Höf. mynda og texta: Hergé.
Þýö. Loftur Guðmundsson.
Útg. Fjölvi, Reykjavlk 1974.
Fyrir áhrif fjölmiðla, sér I
lagi sjónvarps og Utvarps, eru
börn nú upplýstari og um leið
gagnrýnni en áður, segir
Belgíumaðurinn George Remi.
Hér er að sjálfsögðu einungis
um að ræða fullyrðingu eins
manns, sem erfitt er að sanna
eða hrekja. Það sem gerir
spennandi að athuga þessa full-
yröingu nánar er að sá, sem
fullyrðir, Georg Remi, er eng-
inn annar en sá sem stendur að
baki Tinna-bókunum, undir dul-
nefninu Hergé. En bækur hans
hafa farið sigurför um stóran
hluta heimsins.
Tinni hóf göngu sina 10.
janúar 1929 I franska blaðinu
„Tuttugasta öldin” (Le XXe
Siecle). Fyrsta ævintýrið, Tinni
I Ráðstjórnarríkjunum, kom Ut I
bók strax næsta ár. Og slðan
hafa ævintýrin komiö Ut eitt af
öðru.
Markviss nákvæmni.
Eitt af þyl, sem er einkenn-
andi við verk Herge, er hversu
nákvæm þau eru I öllum smáat-
riðum og að jafnvel smávægi-
legustu aukaatriði eru rétt og
geta staðizt.
Þetta er engin tilviljun. Þetta
er stíll Herge. Hann segir sjálf-
ur að hann reyni I verkum sln-
um aö þóknast fjórum hópum af
fólki. Það eru börn, unglingar,
fullorðnir og sérfræðingar. Með
sérfræöingum á hann við
tvennt: I fyrsta lagi fólk sem
hefur til að bera sérþekkingu
vegna þess að þvi er málið skylt
og I ööru lagi eiginlega sérfræö-
inga, svo sem visinda- og tækni-
menn.
Til að geta lifað samkvæmt
eigin kenningu leggur Herge á
sig mikla fyrirhöfn. Vinna við
'hverja bók tekur tvö ár. Undir-
búningurinn liggur m.a. I um-
fangsmikilli vettvangskönnun.
Allt þarf að vera rétt og geta
staöizt. Áætlanir samgöngu-
tækja, svo sem flugvéla, lesta
og skipa, eru nákvæmlega kort-
lagðar og timasettar. Fræðileg
og vlsindaleg atriði eru könnuð
eftir þvi sem á þarf að halda.
Allar staðreyndir eru mikilvæg-
ar. Staðhættir, veðrátta, trúmál
og verzlunarhættir eru gaum-
gæföir. Jafnvel einkennisbún-
ingar manna I opinberri þjón-
ustu þurfa aö vera réttir miðað
við stað og tlma. Það er haft
fyrir satt að geri Herge villu og
honum sé á það bent, leiðrétti
hann villuna fyrir næstu prent-
un, hversu smávægileg sem hún
er. Smáatriöin styrkja frásögn-
ina segir Herge.
Útúrdúr
Hjá mér, sem þetta skrifa,
vakti það ekki litla furðu þegar
ég kom I safn með forsögulegum
kvikindum I Paris aö mér fannst
ég þekkja þar allar aðstæður.
Meira að segja ganga- og sala-
skipan kom mér kunnuglega
fyrir. Ég þóttist þess fullviss að
á þessum stað þekkti ég ekki hið
minnsta til. Ég hefði líklega af-
greitt þetta sem einu dularfullu
reynsluna I lífi mlnu ef ég hefði
ekki flett Tinnabdk eftir að til
íslands var komiö. I þeirri bók
er einmitt þetta safn vettvangur
æsispennandi atburöa, en bók-
ina hafði ég lesið þó nokkrum
árum fyrr.
Spilltur heimur.
Það er ekki bara þessi ná-
kvæmni sem einkennir Tinna-
bækurnar. Þær lýsa nokkuð sér-
stakri veröld. Það er aö vissu
leyti mótsagnakennt aö þrátt
fyrir nákvæmni Herge við að
lýsa hversdagslegustu smáat-
riöum umhverfisins er veröld
Tinnabókanna engin hversdags-
veröld heldur æsileg ýkt mynd
af heimi fullorðinna. I þessum
heimi fer litið fyrir tilvist barna
eða kvenna. Og þau fáu börn,
sem á annað borð koma viö
sögu, eru slður en svo dæmi-
gerð. Sömu sögu er að segja um
konurnar. Eina fasta kvenper-
sónan, sem eitthvað kveður að,
er söngkonan Vaila Veinóllnó,
stór, feit, sjálfumglöð og heldur
neikvætt sýnishorn af kvenþjóð-
inni. Herge segir að I Tinnabók-
unum sé hann að endurskapa
sina óskaveröld frá unglingsár-
unum. Trúlega ályktar hann að
óskaveröld unglinga I dag sé
svipuð.
Hetjan Tinni.
Tinnabækurnar eru I eðli sinu
sögubækur Þær segja frá ævin-
týrum Tinna á einkar ljósan
hátt. Persónurnar, sem við sögu
koma, eru einnig mjög skýrt
dregnar og ljóslifandi, allar
nema Tinni. Einkum verður
skipstjórinn, með sln stöðugu á-
fengisvandamál og grófan
munnsöfnuö, lesendum minnis-
stæður. Sem sagt, allar persón-
ur sögunnar eru skýrt dregnar,
nema söguhetjan Tinni. Herge
segir að einnig það sé með vilja
gert. Hann gæðir persónu Tinna
eins fáum séreinkennum og
framast er hægt. Þetta kemur
fram bæði i sögunni sjálfri og
myndunum af honum. Tinni
hefur eiginlega engin sérkenni
nema að hann er alltaf I brenni-
depli sögunnar. Þetta gerir
Herge til þess að hver og einn
geti auðveldlega sett sjálfan sig
I hans spor. Enda er reyndin sú
að sérhver lesandi lagar Tinna
eftir sinu höföi. Krökkum finnst
að Tinni sé krakki á aldur við
þá. Sama gildir um unglinga og
fullorðið fólk. Fólki af hinum ó-
likustu litarháttum og þjóðern-
um finnst að Tinni sé einmitt af
slnu sauðahúsi. Eða skyldi
nokkru islenzku barni hafa dott-
ið I hug að Tinni væri ekki ljós á
hörund eins og það.
Hin sérstæða kimni
Tinnabókanna.
Ef við reynum að grafast fyrir
um hvað það er sem gerir
Tinnabækurnar svona
skemmtilegar aflestrar, kom-
um viö aftur að hinni nákvæmu
útfærslu á jafnvel hversdags-
legustu hlutum. Dæmi: Við
þekkjum öll hversu hvimleitt
það er ef plástur eöa limband,
sem verið er að fjarlægja, loöir
við mann. Maöur reynir að losa
sig við þennan ófögnuö með
þeim afleiðingum að hann fest-
ist á einhvern annan enn fráleit-
ari stað. Þegar sllku smávægi-
legu atriði er lýst Ut i hörgul á
fjölda mynda, lið fyrir liö,
ásamt svipbrigðum þolandans
og samúðarfullra áhorfenda,
verður atvikið sprenghlægilegt.
Sama gildir um lýsingu á þjóni,
með fullan glasabakka, sem er
að berjast við aö halda jafnvæg-
inu eftir aö hann hefur misstigið
sig. Fyndni Tinnabókanna er að
visu dálltiö illgirnisleg en það
geta allir hlegiö að henni þvi
hún særir engan.