Dagblaðið - 05.12.1975, Blaðsíða 10

10
Pagblaðið Föstudagur 5. desember 1975.
BIABID
frfálst, úháð dagblað
Útgefandi: Dagblaðið hf.
Framkvæmdastjóri: Sveinn R. Eyjólfssnn
Ritstjóri: Jónas Kristjánsson
Fréttastjóri: Jón Birgir Pétursson
Ritstjórnarfuiltrúi: Haukur Helgason
iþróttir: Ilallur Simonarson
Ilönnun: Jóhannes Reykdal
Blaðamenn: Anna Bjarnason, Ásgeir Tómasson, Atli Steinarsson,
Bragi Sigurðsson, Erna V. Ingólfsdóttir, Hallur Hallsson, Helgi
'Pétursson, Ólafur Jónsson, Ómar Valdimarsson.
Handrit: Asgrimur Pálsson, Hildur Gunniaugsdóttir, Inga
Guömannsdóttir, Maria ólafsdóttir.
Ljósmyndir: Bjarnleifur Bjarnleifsson, Björgvin Pálsson
Gjaidkeri: Þráinn Þorleifsson
Auglýsingastjóri: Asgeir Hannes Eiriksson
Dreifingarstjóri: Már E.M. Halidórsson
Askriftargjald 800 kr. á mánuði innanlands.
i lausasölu 40 kr. eintakið. Blaðaprent hf.
Ritstjórn Siðumúia 12, simi 83322, augiýsingar, áskriftir og af-"
grciðsla Þverholti 2, simi 27022.
Enga svikasamninga
Verkafólk verður að vera vel á
verði til að hindra, að hinir lægst
launuðu verði rétt einu sinni fórnar-
dýrin i kjarasamningum. Þrátt fyrir
að mörgu leyti viturlega ályktun
kjaramálaráðstefnu Alþýðusam-
bandsins bendir margt til þess, að
uppmælingaaðallinn og aðrir hinir
efnameiri innan samtakanna sjái sér mestan hag i
nýrri verðbólgusprengingu.
Þetta stafar af þvi, að svigrúm til launahækkana
er nú mjög litið, eins og raunar má ráða af orðalagi
ályktunar ASI um það efni. Það skal viðurkennt, að
hinir lægst launuðu eiga rétt á kauphækkunum, en
af þvi leiðir, að litið verður eftir handa hinum efna-
meiri launþegum.
Kjaramálaráðstefnan viðurkennir að nokkru
leyti, hvilik hörmung kjarasamningarnir i febrúar
1974 voru. Þessir samningar hafa með réttu verið
kallaðir svikasamningar. Fyrir tilstilli hinna efna-
meiri innan alþýðusamtakanna var verðbólguleiðin
valin. Þetta var gert á kostnað hinna lægst launuðu.
Og hver varð afleiðingin? Meðal annars fyrir
þessar sakir fór eins og segir i ályktuninni:
,,Frá þvi er kjarasamningar voru gerðir i febrúar
1974 og til 1. nóvember siðastliðins hefur visitala
framfærslukostnaðar hækkað úr 262 stigum i 491
stig eða um 87 prósent. Á sama tima hefur meðal-
timakaupstaxti verkamanna aðeins hækkað um 46
prósent og almennur timakaupstaxti iðnaðarmanna
um42 prósent,svo að dæmi séu nefnd. Kaupmáttar-
rýrnunin hefur þvi orðið 22-24 prósent og þyrftu við-
komandi laun þvi að hækka um 28—32 prósent til að
jafna metin og vega upp kjaraskerðinguna, sem
orðið hefur á þessu timabili.”
í sámningunum 1974 var sá kostur tekinn, með
samþykki þáverandi rikisstjórnar, að kasta
ábyrgðinni yfir i verðlagið. Upp úr samningunum
hófst strax voldug verðbólguskriða, sem enn hefur
ekki endað.
Launþegar guldu þessa samninga dýru verði, og
þá auðvitað einkum hinir lægst launuðu, sem mikið
var talað um að ættu að fá mestar kjarabætur.
Orð og gerðir forystumanna Alþýðusambandsins
voru ekki i samræmi. Þeir viðhöfðu stór orð um hag
hinna lægst launuðu en fórnuðu þeim, þegar i hart
fór.
Forystumenn ASl lærðu nokkuð af þessu. í
siðustu kjarasamningum var önnur leið valin, enda
hefur hún meðal annars haft þau áhrif, að dregið
hefur úr verðbólgunni siðustu mánuði.
I samræmi við það lagði kjaramálaráðstefnan i
þessari lotu aðaláherzlu á aðrar leiðir en beinar
kauphækkanir. Sumar þessar leiðir eru þess eðlis,
að þær ber að fara, svo sem niðurskurður rekstrar-
útgjalda rikisins og skattalækkanir.
Þetta er rétt stefna. Nú verður að hindra, að
sagan frá 1974 endurtaki sig. Hættan er hins vegar
sú, að annað verði upp á teningunum, þegar i hart
fer. Hinir tekjuhærri i ASí hugsa sér til hreifings i
þetta sinn, en atvinnuvegirnir og þjóðarbúið hefur
mjög takmarkað þol.
í þetta sinn ætti einkum að semja um kauphækk-
un til hinna lægst launuðu, auk umbóta i skattamál-
um og rikisfjármálum.
Giscard: iét undan.
Schmidt: samningalipurð.
Wilson: lét undan.
Að afloknum stormasömum róðherrafundi EBE
Þegar brezka stjórnin fékkst
endanlega til að falla frá kröf-
um sinum um sérfulltrúa á
orkuráðstefnunni i Paris i næsta
mánuði var afstýrt mestu
kreppu Efnahagsbandalags
Evrópu i heilan áratug.
Samstaða aðildarrikja Efna-
hagsbandalagsins (EBE) er
ekki mikil fyrir. Það hefði þvi
haft geigvænleg áhrif á framtið
bandalagsins ef ekki hefði fund-
izt lausn á deilu Wilsons, for-
sætisráðherra Breta, og
evrópskra starfsbræðra hans.
Stjórnmálalegar afleiðingar
hefðu haft áhrif á fleira en sjálfa
Parisarráðstefnuna — sem
ósamkomulagiðhafði nærri gert
að engu.
Skömmu áður en Rómarfund-
urinn hófst voru nær allir emb-
ættismenn og diplómatar EBE
úrkula vonar um að samkomu-
lag næðist i deilunni. Þeir vör-
uðu við þvi að opinber klofning-
ur Bretlands og hinna átta
aðildarrikjanna gæti lamað
bandalagið á sama hátt og de
Gaulle gerði 1965—66.
Gamli hershöfðinginn neitaði
að viðurkenna meirihlutaálykt-
anir bandalagsins. Stjórn hans
hætti að senda fulltrúa sina á
ráðherrafundi bandalagsins —
þar sem allar raunverulegar
ákvarðanir eru teknar — i
marga mánuði.
Leiðarahöfundar dagblaða i
Evrópu gerðu i siðustu viku
samanburð á stefnu Wilsons nú
og de Gaulles þá. Flestir komust
að þeirri niðurstöðu að munur-
inn þar á væri ekki mikill. Ýms-
ir skopmyndateiknarar gengu
lengra og sýndu Wilson sem
vasaútgáfu af franska hershöfð-
ingjanum.
Wilson féll frá kröfu sinni á
Rómarfundinum eftir að borin
hafði verið fram klókindaleg
málamiðlunartillaga. t henni er
gert ráð fyrir að Wilson fái að
halda ræðu á Parisarfundinum
sem fulltrúi bandalagsins. Hann
fékk einnig loforð frá hinum
þjóðarleiðtogunum um að þeir
myndu styðja brezka oliuverðið,
þannig að hagnaður af Norður-
sjávaroliunni væri tryggður.
Athyglisvert er i ályktun kjara-
málaráðstefnu Alþýðusambands-
ins að menn virðast nú hafa
uppgötvað það að óðaverðbólga
er i landinu, sem ógnar tilveru
fólks.Þarer nú lögð áhersla á það
að i staðinn fyrir kauphækkunar-
kröfur skuli gerðar ráðstafanir til
að halda dýrtiðaraukningu i
skefjum. Þeir setja þó ekki
markið hærra en svo að það skuli
halda þessari „dýrtiðaraukn-
ingu” innan ákveðinna marka,
„t.d. 10-15 prósentum á ári”.
Þróun efnahagsmála siðustu
ára sýnir svo ekki verður um
villst að hefðbundin kröfupólitik
verkalýðsfélaga hefur a.m.k. i
bili runnið sitt skeið á enda. Þó
fleira komi inn i er það staðreynd
að geðveikislegu kauphækkanirn-
ar, sem voru knúðar fram gagn-
stætt öllum skynsamlegum rök-
um eiga mesta sök á þeim hörm-
ungum óðaverðbólgu og sjóð-
þurrða sem yfir þjóðina hafa
dunið. Þetta er nú aðalorsök þess
að fjöldi alþýðufjölskyldna á um
sárt að binda meðan verðbólgan
hefur valdið slikri tilfærslu i þjóð-
félaginu að ójafnrétti hefur farið
sivaxandi. Hvarvetna blasir það
nú við i þjóðfélaginu aö meöan
sumir berjast i bökkum vegna
óðaveröbólgunnar ber meira en
nokkru sinni áður á sveiflandi
óhófseyöslu og fjármálaumsvif-
um aöila sem virðast vaða i verð-
bólgugróða.
Geðveikislegu verðbólgu-
kauphækkanirnar, sem verka-
lýðsfélögin knúðu fram fyrir
þremur árum, eiga meginsök á
þvi að sumir geta hrifsað giott-
anditilsin tugmilljóna skattfrfan
gróða til að sóa og svinga meðan
þess eru dæmi að alþýöufólk
lepur dauðann úr'skel.
Af þessu er nú ljóst að kaup-
kröfupólitik verkalýðsfélaganna
er komin i strand. Hún bætir
ekki kjör heldur leiðir til auk-
ins ójafnaðar. Greinilegast kom
þetta fram þegar visitölu-
trygging var afnumin og ekki
likur á að hún verði tekin upp i
náinni framtið Skammt var
siðan verkalýðshreyfingin
taldi visitöluna heilaga kú
og imynduðu menn sér að brjót-
ast myndi út verkalýðsbylt-
ing ef hróflað væri hið
minnsta við þeim helgidómi. En
svo var beljan bara skorin niöur
og heyrðist hvorki hósti né stuna.
Þá var efnahagsástandið i
brjálæðislegri óðaverðbólgu orðið
slikt að það var orðin fjarstæða að
láta visitölukvörnina mala malt
og salt þvi að þá myndi allt botn-
sökkva.
Út af allri þessari efnahags-
röskun er kauphækkunarpólitik
útilokuð nema sem hreint sjálfs-
morð, og þannig hótar Alþýðu-
sambandið að visu enn með
henni. Ef allt annað þrýtur þá á
að taka upp kauphækkunarkröfur
til þess að fremja eins konar
örvæntingarfullt þjóðar-sjálfs-
morð. Hugsum okkur núef verka-
lýöshreyfingin með öllu sinu afli
þröngvaði fram svo sem 20
prósent kauphækkun, þá gefur
auga leið að það myndi valda
efnahagslegu hruni. Það myndi
ýmist hafa i för með sér hrun at-
ivinnufyrirtækja, sem standa nú
mörg tæpt og aðþrengd, stöðvun
byggingarstarfsemi, lokun frysti-
húsa með vofu atvinnuleysis, —
eöa það á hinn bóginn myndi þýða
gereyðslu gjaldeyrissjóða, vöru-
þurrðar og skömmtunar, áfram-
haldandi brjálæðisverðbólgu þar
sem peningarnir yrðu æ minni
fyrir það að nauðsynjavörur
fengjust ekki.
Þannig hefur það komið i ljós
að Alþýðusambandið verður eins
og aðrar valdastofnanir þjóðfé-
lagsins að bera ábyrgð. Það verð-
ur að binda enda á þann ganta-
skap, sem tiðkast hefur i verka-
lýðsfélögum, að einhverjir sál-
sýkislegir hatursmenn þjóðfé-
lagsins geti haldið áfram æði
sinu og glannaskap. Þjóðlifið er
nú ekki aðeins bændaglima milli
atvinnurekenda og verkalýös og
allur hasar og læti að gera tillits-
lausar kröfur verður að hörmu-
legum hrunadansi. Alþýðusam-
bandið verður, ef það vill halda
valdi sinu og virðingu, að hætta
götustrákaverkföllum og horfa i
viðari sýn yfir vandamál efna-
hagslifsins.
Það er nú augljóst að Alþýöu-
sapibandið hefur verið að missa
áhrif og itök i hugum manna, sem
kom m.a. greinilega fram i land-
helgisfundinum sem það efndi til.
Alþýðan var ekki reiðubúin að
láta þessi samtök snúa sér i
pólitlskum skripaleik um land-
helgismálið á sama tima og sam-
tökin stóðu ekki I stykkinu i al-
mennum kjaramálum.
Mikil gremja er meðal fólks
vegna sirýmandi verðbólgu-lifs-
kjara. Þessa gremju hyggst
gamli róttæki skrumhópurinn
áfram notfæra sér til að æsa til
verkfalla og þröngva fram kaup-
hækkunum. En á sama tima fer
sivaxandi hópurinn sem gerir sér
grein fyrir þvi að gamla kröfu-
pólitikin er hreint brjálæði, sem
aðeins gerir illt verra.
I stað kröfupólitikur er
nauðsynlegt að leita nýrra leiða.
En i bili standa menn ráðþrota og
KRÖFUPÓLITÍKIN í
í