Dagblaðið - 13.05.1976, Blaðsíða 11

l)A(iBLAÐH). I-'I MMTUDAlilIK 13. MAÍ 197H.
11

æðri form) <>j> holdur okki of
jíömul (þá or hætta á að hún só
útkulnuð). Tvöfaldar st.jörnur
eru líka útilokaðar. því að hnatt-
brautir pláneta þeirra eru of
flöknar. í okkar sólkerfi eru 200
mill.jarðar stjarna. Möjjulejjt er
að f.jórðunjtur þeirra hafi
plánetur. A hundruðustu hverri
plánetu jtæti verið líf.
APN — Er ekki hæjít að s.já
ptónetur nálæjjustu st.jarna frá
jörðinni?
RP —Nei. þær fela sij; í útgeislun
stjarnanna, ojí við getum aðeins
fundið þær með því að fylgjast
með hrevfingum st.jarnanna.
stjörnumyrkvum o.s.frv. En ég á
von á að fyrir 1980 verði komið
fyrir úti í geimnum stórri ratsjá,
sem gerir okkur kleift aó sjá
plánetur Epsilon og Taú. Það
verður stórt skref fram á við.
APN — Þegar þér taJið um vits-
munaverur í geimnum finnst mér
/" '
■
þér eiga við verur líkar okkur. En
gæti ekki verið urn annars konar
verur að ræða?
RP — Vitaskuld. Til dæmis
rafeindakerfi. En við hér á
jörðinni álítum. að sltk háþróuð
kerfi verði ekki til fyrr en eftir
að liffræöileg þróun hefur
átt sér stað. Þar af leiðir.
að lifíræðileg þróun er rn.jög
mikilvægt skilyrði fyrir
þróun vitsmunalífs. hvaða form
hún kann að taka á sig. Við höf-
um ekki áhyggjur at þvi. hvort sú
siðinenning sem við náum sam-
bandi við verður líffræðileg eða
ekki, heldur aðeins hvort full-
trúar hennar hafa skapað tækni
og vísindi. Aðalatriðið er að fá
santband viö þessar vitsmuna-
verur, það skiptir ekki máli
hvernig þær líta út.
APN —En samband við ókunnar
vitsmunaverur gæti haft nei-
kvæðar og jafnvel hættulegar af-
leiðingar...
RP— Já, margir vísindamenn
halda aö slík samskipti gætu haft
ýntis óþægindi í för með sér.
Sumir eru hrteddir við að ,.j)að"
ráðist á okkur, aðrir halda að sam-
skiptin muni valda mannkyninu
áfalli, t.d. vegna hugsanlegra
stökkbreytinga á tækniþróun
okkar ef við komumst í kynni viö
ennþá háþröaðri tækni. Eg held
persónulega aö þessi samskipti
verði okkur hvorki til hjörgunar
né glötunar. Vitsmunaverur sem
geta komið á sambandi við aðra
menningu verða fyrst og fremst í
þekkingarleit og því vinsamleg-
ar.
APN — Hvaða afstöðu hafið þér
til kenninganna um heimsóknir
úr geimnum?
RP — Ef við viðurkennum þann
möguleika, að líf fyrirfinnist á
öðrum hnöttum, getum við líka
viðurkennt þann ótrúlega mögu-
leika, að verur af öðrum hnöttum
hafi heimsótt jörðina okkar.
En ef þa-r hefðu heimsótt jiirðina
hefðu j)a>r varla látið vera að
kíkja á tunelið. Þar hefðu verks-
ummerki um ferðir þeirra
varðveist, vegna þess að þar er
hvorki vindur né regn til að má
burt sporin. Hvað snertir
fljúgandi diska, má geta þess að i
Bandaríkjunum var stofnuð sér-
stök nefnd til að rannsaka allar
upplýsingar sem fyrirfinnast.
Nefndin gaf út næstum þúsund
síðna rit, þar sem öllum
kenningum um fljúgandi diska
(UFO) er ákveðið visað á bug.
Auðvitað yrði ég himinlifandi ef
þeim sem halda því fram að UFO
séu heimsóknir vitsmunavera af
öðrum hnöttum. tækist allt í einu
að finna sannanir fyrir full-
yrðingum sínum, því að það
mundi sýna, að CETI er al-
gjörlega raunhæft fyrirbæri.
APN — Hvenær haldið þér að við
megum eiga von á að verur af
öðrum hnöttum banki uppá hjá
okkur''
RP — 1 lok 21. aldar. Þessum
áfanga verður ekki náð -á
skemmri tima en einni öld og
það því aðeins að við vinnum að
þessu kerfisbundið og af
ódrepandi iðni, eins og maurar.
APN— Er þetta ekki of svartsýn
spá?
RP — Öðru nær. Mér finnst þetta
bjartsýni. Við verðum að miða við
þær miklu fjarlægðir, sem við er
að glíma, og hversu mikið átak
þetta er fyrir okkur. Hins vegar
getur alltaf gerst eitthvað óvænt.
Við þurfum að vinna í þeirri trú,
að eftir hundrað ár finnum við
vitsmunaverur í geimnum, en við
megum heldur ekki gleyma að
trúa á lukkuna.
APN
EINS OG DRAUMLYNDUR SMALI
Einar Bragi:
PILAR AV LJUS
Dikter i urval och tolkning av Inge Knutsson
lllustrationer av Hörður Ágústsson
Bö Cavefors Bokförlag 1976. 61 bls.
Með Inge Knutsson hefur
ötull liðsmaður bæst í fámenna
sveit þýðenda úr íslensku á
norræn mál. Og þar sem Inge
tekst best upp við ljóðaþýð-
ingar hygg ég að hann sé þegar
í stað með allra fremstu
mönnum. Ymsar ljóðaþýð-
ingar úr íslensku hafa óneitan-
lega meir verið gerðar af vilja
en mætti, en ég fæ ekki betur
séð en í þýðingum Inge Knuts-
sons fari saman góð þekking á
íslensku máli með næmum ljóð-
rænum smekk.
Af verkum hans til þessa er
væntanlega kunnust þýðingin á
ljóðum Olafs Jóh. Sigurðssonar,
Du minns en brunn, sem út
kom í haust. En Inge Knutsson
hefur einnig þýtt á sænsku
Guðsgjafaþulu Halldórs
Laxness, sem að sögn er mjög
vel heppnuð þýðing, og hann
mun hafa 1 ráðum eða í takinu
fleiri skáldsagnaþýðingar. En
fyrsta verk Inge Knutssons við
þýðingar var úrval úr Ijóðum
sjö íslenskra nútímaskálda, Ord
frán ett utskár, sem út kom
haustið 1974.
Af þeirri bók voru augljósar
mætur Inge Knutssons á
ljóðum Einars Braga, og hún
bar það líka með sér að best
nýtur þýðandinn sín við frjáls-
an, nútímalegan 1 jóðstíl, en
lætur miður, eins og vonlegt er,
að þýða stranglega formbund-
inn texta. Verðleikar hans sem
þýðanda ljóða held ég líka að
verði ekki réttilega metnir af
ljóðum Olafs Jóh. Sigurðssonar,
nema þá þeim sem best gerast í
bókinni, einatt þau sem frjáls-
legust eru að brag og stíl, enda
setur formið þýðandanum þar
oft þröngvar skorður. En eftir
þeim smekk og stílfæri að
dæma sem fram kemur á Ord
frán ett utskár hefur það sjálf-
sagt verið nærtækt verkefni
fyrir Inge Knutsson að halda
áfram þýðingum á ljóðum
Einars Braga.
1 nýju bókinni eru 35 ljóð (13
voru í fyrrnefndu úrvali) og er
bókin að stofni til úrval úr
síðasta ljóðasafni Einars Braga,
í ljósmálinu, sem út kom árið
1970, en kjarni þeirrar bókar
var reyndar lítil _ ljóðabók,
Regn í maí, frá árinu 1957.
Myndir Harðar Ágústssonar
sem hér eru birtar komu
upphaflega í þeirri bók, og það
sýnir sig nú eins og þá að þær
fara ljóðunum fjarska vel. Og
til viðbótar eru í safninu 5 ljóð
sem ekki hafa enn birst á
íslensku, en ætlaður staður í
ljóðasafni sem Einar Bragi
hefur í smíðum.
Það á nú varla við að setja
hér á tölur vítt og breitt um
ljóðagerð Einars Braga í til-
efni sænsku bókarinnar. En í
fljótu bragði skoðað sýnist mér
Inge Knutsson mætavel takast
að koma á sínu máli orðum að
hinum einfalda tæra
stílshætti Einars Braga,
ljóðrænni náttúruskynjun
hans sem er svo veiga-
mikiil þáttur textans. En í
þessu efni eins og fleirum er
sjálfsagt ekki allt sem sýnist.
Töðugjöld heitir smáljóð eftir
Einar Braga gert um ofur-
einfalda náttúrumynd, ein-
kennilega áhrifamikið í ein-
faldleik sínum. Ekki leikur á
tveimur tungum að þetta ljóð
er rétt og nákvæmlega þýtt hér
í bókinni. En hvort það
endanlega kemst óskert til skila
veltur kannski ekki síst á því
hvort sænska orðfærið, mynd-
efni textans er að sínu leyti
eins nauða-kunnuglegt, gripið
beint úr hversdeginum, eins og
það er á íslensku. Töðugjöld
eru hér tilfærð öldungis af
handahófi til marks um
þýðingar Inge Knutssons, fyrst
í frumgerð:
Eins og draumlyndur smalí
fari hljóður að fé
er morgunblærinn
að hverfa til heiða með skýin.
Þó skilur hann eftir á himni
örlítinn hóp
eins og hnappsetin lömb
á stóru kalhvitu túni:
töðugjöld bónda
á þessu grasleysissumri.
slAttergille
Likt en drömmande vallpojke
som tyst driver boskapen
drar morgonbrisen
in över heden með skyarna.
Dock lámnar den kvar pá
himlen
en liten flock
likt hoptrángda lamm
pá ett stort frostskadat tun:
bondens sláttergille
denna grásfattiga sommar.
Eg hef ekki lúslesið sænska
textann í leit að merkingar-
villum eða misskilningi. En
fljótt á litið virðist mér Inge
Knutsson hafa gott vald á
íslensku og fara með textann
af öryggi. En aldrei skyldi
maður segja aldrei. . . I prósa-
ljóói sem nefnist Við kvöldmál
segir frá ungum hreini sem
„rásað hafði sumarlangt með
hjörðinni.” Öneitanlega
breytist merkingin meinlega
þar sem segir um hreininn á
sænskunni að hann hafi „rasat
omkring” allt sumarið, en það
held ég að geti ekki þýtt annað
en geisa, eða þvílíkt. En svona
glöp held ég að heyri sem
betur fer alveg til
undantekninga hjá Inge
Knutsson.
ÓLAFUR
JÓNSSON
Bók
menntir
stæðinga hefur verið barátta
mikillar fórnfýsi, mikilla sigra,
en einnig mikilla vonbrigða.
Vonbrigða vegna þess, að þrátt
fyrir allt sitjum við enn uppi
með herinn, erum enn í Nato.
Þrátt fyrir öll slík vonbrigði
virðist baráttan nú enn einu
sinni á hraðri uppleið. Sú sam-
staða, sem náðst hefur nú fyrir
Keflavíkurgöngu nær til allra
þeirra samtaka sem verið hafa
virk í þessari baráttu. Vissu-
lega deila menn um, hvaða
leiðir séu sigurstranglegastar,
slíkt er einkenni allrar lifandi
og lífvænlegrar hreyfingar. Við
förum heldur ekkert í launkofa
með þetta, einmitt vegna þess
að leitin að hinni réttu leið
er sameiginlegt og þýðingar-
mikið markmið okkar allra.
Þess vegna gerum við hinum
mikla fjölda herstöðvaandstæð-
inga grein fyrir þeim mismun-
andi leiðum, sem rætt ér um, til
þess að hann verði líka virkur
þátttakandi í umræðunni. Það
er í slíkri almennri umræðu og
með hliðsjón af reynslu í starfi
sem hin rétta leið, sem sigur-
brautin mun mótast.
Þetta er grundvöllur alls
samfylkingarstarfs vinstri afla
og verkalýðs, það grundvallast
á því, að aðilar hafi sameigin-
legt markmið, og þótt þeir deili
um leiðir hafi þeir þroska til að
reiða sameiginlega til höggs á
þýðingarmiklum augnablik-
um, og um leið skilning á því,
að baráttuleiðin verður stöðugt
að vera til umræðu og endur-
mats meðal fjöldans, sem tekur
þátt 1 samfylkingunni.
Ilér á eftir geri ég grein fyrir
nokkrum atriðum, sem ég tel
að sigurstrangleg baráttuleió
grundvallist á.
Hvað er Nato?
Nato er liður í sam-
tryggingarkerfi heimsauðvalds-
ins. Það beinir spjótum sínum
gegn þeim ríkjum, þar sem auð-
valdsskipulagið hefur verið af-
numið, verkalýðsríkjum heims-
ins, gegn alþýðu þriðja heims-
ins, gegn verkalýðnum í Nato-
rikjunum sjálfum. Herir
aðildarlanda þessa bandalags
hafa háð hverja styrjöldina
annarri grimmilegri, allt frá
Kóreu til Mósambik, frá Dómin-
íska lýðveldinu til Vietnam.
Með vaxandi styrk baráttunnar
í Afriku gegn heimsvalda-
stefnu koma í dagsins ljós sam-
ræmdar aðgerðir Nato-ríkja til
stuðnings kynþáttakúgurum
Suður-Afríku. Með vaxandi
styrk verkalýðsbaráttunnar í
Evrópu undanfarinn áratug
hafa orðið ljósari afskipti
Nato innan Nato-ríkjanna
sjálfra. Við munurn dæmið
urn Grikkland, hvernig
Nato stuðlaði þar að því
að koma fasískri herforingja-
stjórn til valda, þegar það óttað-
ist, að ítök þess þar yrðu
ekki tryggð með öðru móti.
Siðustu „viðvaranir", hótanir,
Kissingers vegna aukinna
áhrifa verkalýðsflokka og sam-
taka í auðvaldsi ikjum Ev.rópu, i
kjölfar sóknar verkalýðsstéttar-
innar þar, afhjúpa. svo ekki
verður um villst, samræmdar
aðgerðir Nato-rík janna gegn
áhrifum verkalýðsstéttarinnar
í þessum heimshluta.
Hlutverk hersins
Herstöðvarnar á tslandi og
veran í Nató er framlag ís-
lenskrar burgeisastéttar til
þess samtryggingarkerfis
heimsauðvaldsins, í staðinn fær
hún vissa tryggingu heima
fyrir gegn hugsanlegri kröft-
ugri baráttu fyrir verkalýðs-
völdum á Islandi. Þær leyni-
skýrslur, sem birst hafa undan-
farið um viðræður Islenskra
ráðamanna og bandarískra
um aðildina að Nato og
hernaðaraðstöðu á tslandi
á sínum tíma sanna þetta
síðasta svart á hvítu. Með vax-
andi styrk verkalýðsbaráttunn-
ar á íslandi er það vissulega
viðbúið, að herinn og Nato
myndu sýna vígtennurnar hér á
svipaðan hátt og gert hefur
verið víða um heim við slíkar
aðstæður.
Grundvöllur
baróttunnar
Af því, sem hér er sagt, er
aðeins hægt að draga eina
ályktun. Baráttan gegn her og
Nato verður ekki háð á grund-
velli einhverrar hugsanlegrar
þjóðareiningar um málið.
Herinn og Nato eru hagsmunir
islenskrar auðvaldsstéttar og
ógnun við islenska verkalýðs-
stétt, sem og verkalýð annarra
landa. Baráttan gegn her og
Nato ætti þvi að vera eitt af
höfuðstefnumiðum verkalýðs-
hreyfingarinnar, einn megin-
þátturinn í baráttu hennar
fyrir afnámi arðránsskipulags
auðvaldsins.
Þótt þeim fari vissulega
fjölgandi í röðum verkafólks
sem leggja vilja áherslu á bar-
áttuna gegn hersetunni og
heimsvaldastefnu. verður þó að
Kjallarinn
Ragnar Stefdnsson
viðurkenna, að enn er allt of
lftill hluti verkafólks, sem
tekur virkan þátt í þessari bar-
áttu. Ástæðunnar er ef til vill
að leita í því hvílík megin-
áhersla hefur verið lögð á, að
þetta væri fyrst og fremst bar-
átta fyrir menningarlegri sam-
eign þjóðarinnar, en hitt viljað
gleymast, sem þó er mikilvæg-
ast, sem sé, að baráttan er liður
i alhliða baráttu verkalýðsstétt-
arinnar gegn auðvaldinu.
Nei, baráttan gegn herstöðv-
unum verður ekki byggð á
grundvelli þjóðlegrar einingar
allra stétta. En þótt íslenska
auðvaldsstéttin geti aldrei
orðið bandamaður verkalýðs-
stéttarinnar í þessu máli
fremur en öðrum, þá stendur
verkalýðurinn ekki einangr-
aður. Hann á sér bandamann í
evrópskri verkalýðsstétt, sem
nú heyr baráttu með vaxandi
sóknarþunga gegn sama and-
stæðingi, bandamann í þjóð-
frelsisöflum þriðja .heimsins.
Þetta er etn barátta. Brjótum
við hlekki á einum stað í heims-
Keðju auðvaldsins, þá veikir
það allt kerfið. Það er I slíkri
baráttu, sem íslensk verkalýðs-
stétt þarf að gerast virkur þátt-
takandi og njóta styrks af. 1
þessu sambandi mætti sérstak-
lega minnast á það, sem nú er
aðgerast á Spáni.
Þess vegna
fjölmennum við
Lesendur góðir, þið, sem
eruð herstöðvaandstæðingar,
fjölmennum í gönguna 15. maí
og leggjum þannig áherslu á
sameignlega kröfu okkar um Is-
land úr Nato og herinn burt.
Þeir, sem ekki hafa aðstöðu til
að labba alla leið geta komið til
móts við gönguna eða á útifund-
inn. Með fjölmenni eflum við á
ný baráttuviljann og samstöð-
una, með þátttöku tengjumst
við öðrum í baráttunni. Eftir
aðgerðina tökum við til við að
efla innviði hreyfingarinnar til
að halda sókninni áfram. Ytri
aðstæður til nýrrar sóknar hafa
aldrei verið betri en nú. Þessar
góðu aðstæður byggjast einmitt
á vaxandi sókn verkalýðs um
allan heim, verkalýðs- og
frelsisafla, sem nú greiða
heimsauðvaldinu, hvert höggið
öðru þyngra.
Ragnar Stefánsson
jarðskjálftafræðingur.

y
/ V