Dagblaðið - 10.06.1976, Blaðsíða 10

10
l)A(íHLAf)H) — FIMMTUI)A(íUK 10. .JUNt 1976
mBIAÐW
frfálst, úháð dagblað
Útgefandi Dagblaðiðhf.
P'ramkvæmdastjóri: Sveinn R. Eyjólfsson. Ritstjóri Jónas Kristjánsson.
Fréttastjóri: Jón Birgir Pétursson. Ritstjórnarfulltrúi: Haukur Helgasori. Aðstoðarfrélta-
stjóri: Atli Steinarsson. Iþróttir: Hallur Slmonarson. Hönnun: Jóhannes Reykdal. Handrit
Ásgrímur Pálsson.
Blaðamenn: Anna Bjarnason, Asgeir Tómasson. Bragi Sigurðsson. Krna V. Ingólfsdóttir.
Gissur Sigurðsson. Hallur Hallsson. Helgi Pétursson. Jóhanna Birgisdóttir. Katrin Pálsdóttir.
Kristln Lýðsdóttir, ólafur Jónsson. Omar Valdimarsson. Ljósm.vndir: Árni Páll Jóhannsson.
Bjarnleifur Bjarnleifsson. Björgvin Pálsson. Ragnar Th. Sigurðsson.
Gjaldkeri: Þráinn Þorleifsson. Dreifingarstjóri: Már K. M. Halldórsson.
Askriftargjald 1000 kr. á mánuði innanlands. I lausasölu 50 kr. eintakið.
Ritstjórn Slðumúla 12, simi 83322. auglýsingar. áskriftir og afgreiðsla Þverholti 2. simi 27022
Setning og umbrot: Dagblaðið hf. og Steindórsprent hf. Armúla 5.
Mynda-og plötugerð: Hilmirhf. Síðumúla 12. Prentun: Árvakurhf. Skeifunni 19.
Villimannasamtökin
Unesco, ein veigamesta stofnun
Sameinuðu þjóðanna, hélt fyrir
nokkrum mánuðum ráðstefnu í
Suður-Ameríku um vandamál álf-
unnar. Á fundinum var samþykkt
að mæla með því, að stjórnir ríkja
álfunnar næðu sterkari tökum á
fjölmiðlum landa sinna. Átti þetta að styrkja
þjóðlega einingu í löndunum.
Flestum er kunnugt um, að ráðamenn Suður-
Ameríku eru flestir hershöfðingjar eða ein-
ræðisherrar, ýmist til hægri eöa vinstri. Þetta
eru gerspilltir menn, sem mergsjúga þjóðir
sínar til að belgja út bankareikninga sína í
Sviss, um leið og þeir kveöa niður gagnrýni
með misþyrmingum, morðum og fangelsunum.
Þeir glöddust mjög og notuóu lækifærið þegar
Unesco sagði þeim að herða tökin á fjölmiðlun-
um.
Þegar síðast var taliö, ríkti aðeins upplýs-
ingafrelsi í 30 af 140 ríkjum heims. í öllum
þorra aðildarríkja Sameinuðu þjóðanna er
brotið rækilega í bága við þann hornstein
mannréttindayfirlýsingar samtakanna, sem
upplýsingafrelsið er. Samtökin sjálf og stofn-
anir þeirra stuðla að þessum brotum eins og
dæmið hér að ofan sýnir.
Mestur tími Sameinuðu þjóðanna og stofn-
ana þeirra fer í tilraunir til að reka ísrael á
brott og knýja í gegn áróðurstillögur gegn
ísrael. Glæpur ísraels er fólginn í því, að
nágrannaríkin hafa í þrígang ráóizt með her-
valdi gegn því og tapað við það nokkrum land-
svæðum.
Hins vegar er ísrael eitt af fáum ríkjum utan
Vestur-Evrópu og Norður-Ameríku, sem held-
ur í heiðri flestar greinar mannréttindayfirlýs-
ingar Sameinuðu þjóðanna. Hið sama er ekki
unnt að segja um andstæðinga ísraels á vett-
vangi Sameinuóu þjóðanna og stofnana þeirra.
Þessi öfugþróun er afleiðing þess, að ríki
hins svonefnda þriója heims eru komin í meiri-
hluta í Sameinuðu þjóðunum. Flest þessara
ríkja ætti fremur að kalla villimannaríki, vegna
þess að þeim er stjórnað af villimönnum, sem
eru andvígir grundvallarhugsjónum samtak-
anna.
í andstöðunni viö ísrael kemur fram banda-
lagsþríhyrningur Arabaríkja, villimannaríkja
og austurblakkar. Þessir þrír hópar ríkja eiga
það sameiginlegt, að ráðamennirnir gera ekki
minnstu tilraun til að halda í heióri undirstöðu-
reglur Sameinuðu þjóðanna.
Ráðamenn þeirra fáu ríkja, sem eru utan
þessa vanheilaga bandalags, vita ekki sitt rjúk-
andi ráð og flýja út í margvíslegan undirlægju-
hátt gagnvart ráóamönnum ríkja þríhyrnings-
ins. Einkum reyna vestrænir ráðamenn að
sleikja ráðamenn þriðja heimsins, líklega
vegna samvizkubits út af fyrri nýlendustefnu.
Nýlendustefna nútímans er hins vegar í gildi
hjá Sovétríkjunum, sem á síöustu áratugum
hafa þanizt út mest allra ríkja, og hjá olíuríkj-
um Araba, sem hafa gert þrioja heinunn gjald-
þrota með hækkun olíuverðs.
Um tíma reyndi Fcrd Bandaríkjaforseti aó
hamla gegn þessu með því að gera opinskáan
prófessor, iviuyninan, ao sendiherra hjá Sam-
einuðu þjóðunum. Hann sagöi villimönnum
þeim, sem ráða þriðja heiminum, til syndanna.
Það endaði með því, aó hann varð aó víkja úr
starfi vegna þrýstings villimanna. Þannig fer
dýrð Sameinuðu þjóðanna.
Coca cola með oukdxugðí
hót því að hann myndi Komast
ti! botns í málinu, „þoþaðverði
það síðasta sem éfí Keri í þessu
lífi." En eftir skyndilefía heim-
sókn Cerald K. Shaw, forseta
Coca Cola fyrirtækisins í Suður
Ameriku, varð de Brito afskap-
lef>a leyndardómsfullur og þög-
ull. Af þeim þrem skýrslum,
sem samdar voru um niður-
stöður rannsóknarinnar, var
ein birt og þar segir, að aðeins
sé um einn sírópstank að ræða
(Coca Cola hafði alla tið neitað
þessu) þar sem mÖKuleiki væri
á að verkamennirnir hefðu
setað dottið ofan í. Er farið var
í gegnum skrár yfir þá, sem
unnu hjá fyrirtækinu, kom
ekkert í ljós og ekki var hægt
að færa sönnur á það hvort
þaðan hefðu verið fjarlægðar
upplýsingar.
Þrtr verkamenn höfðu lýst
þvi yfir, að þeir vildu úttala sig
um málið. Tveim þeirra var
hafnað, þar af öðrum á þeim
forsendum að hann væri „alkó-
hólisti“ en sá þriðji fékk aldrei
tækifæri til þess að bera vitni.
Sundurlimað lík hans fannst í
skurði, — fingur og tær voru
útmá ðar af sýru.
Málinu lauk með því að Coca
Cola var dæmt til þess að greiða
373 cruzeiros (um 28 þúsund
krónur) i bætur fyrir að hlíta
ekki öryggisreglum og fyrir
þrjú sannanleg atvik, sem
höfðu í för með sér ólöglega
yfirvinnu verkafólksins. Blaða-
manninum Castigliola hafa
hins vegar borizt nafnlausar
morðhótanir og Coca Cola
hefur hótað því að fara í mál
við hann.
Nú hefur fyrirtækið hafið
mikla áróðursherferð til þess
að tapa ekki yfirráðum sínum á
gosdrykkjamarkaðinum i Brasi-
iíu en þar hefur fyrirtækið selt
árlega um 4.5 milljónir flöskur
af Coca Cola og Fanta, eða um
helminginn af heildarneyzl-
unni.
Síðan í maí hefur fyrirtækið
haldið upp áróðri i dagblöðum
og í sjónvarpi, auk þess sem út
hefur verið gefin yfirlýsing þar
sem þvi er neitað að verka-
mennirnir tveir hafi yfirleitt
nokkurn tima unnið hjá Coca
Cola og að þar hafi aldrei orðið
neitt slys.
Nú hafa 37 þingmenn, 36 úr
stjórnarandstöðuflokknum
MDB, og einn úr stjórnar-
flokknum Arena, myndað þing-
nefnd, sem á að kanna málið
næstu þrjá mánuði. Samkvæmt
viðtali við formann nefndarinn-
ar, MDB þingmanninn Edson
Khair, eru nefndarmenn þess
fullvissir, að þeim takist að lög-
sækja stórfyrirtækið.
Það er þó talið vissara að
álíta að slikt muni reynast
erfitt. Síðan fyrirtækið fékk
inngöngu á markaðinn í Brasi-
lfu árið 1939 fyrir persónulegt
tilstilli þáverandi forseta,
Voru menn látnir
súpa seyðið af
tveimur brasilískum
verkamönnum?
Getulio Vargaa, hefur Coca
Cola haft yfirhöndina á gos-
drykkjamarkaðinum, ekki hvað
sízt vegna ýmissa fríðinda, m.a.
lágra skatta.
Hinar ýmsu ríkisstjórnir
hafa sýnt erlendum fyrirtækj-
um virðingu og reynt að halda
þeim á markaðinum vegna
ýmissa fyrirgreiðslna, sem þær
hafa hlotið í staðinn, — sérstak-
lega herforingjastjórnin, sem
kom til valda árið 1964. Gagn-
rýni á hendur erlendum fyrir-
tækjum hefur þannig verið
þögguð niður með ritskoðun,
herferðum gegn blaðamönnum,
lögreglúofsóknum og þvi um
líku. Er þess því varla von, að
nokkurn tíma fáist botn í þetta
sérkennilega mál í Brasiliu.
Hið þekkta kjörorð Coca Cola
verksmiðjanna, „Coea Cola
hressir bezt“ virðist ekki hafa
nein áhrif lengur á íbúa
Brasilíu. Hefur þetta sýnt sig f
því að gífurlegl hrun hefur
orðið á sölu á gosdrykknum þar
síðustu mánuði. Þetta hrun
hefur ekki orsakazt af hreinni
hugarfarsbreytingu hjá heila-
þvegnum neytendum, heldur af
hneykslismáli, sem verksmiðju-
höldarnir hafa án árangurs
reynt að þagga niður.
Allt málið komst í hámæli í
febrúar síðastliðnum, er
blaðamaður við dagblaðið
P'olha do Sao Pauln ákvað að
kanna frekar orðróm þess efnis
að einn af hinum þeldökku
verkamönnum við verksmiðjur
Coca Cola í Bonsuccesso, rétt
hjá Rio de Janeiro, hefði
drukknað í einum af síróps-
geymum verksmiðjunnar og að
gosdrykkur, sem síðan var
framleiddur með sírópi úr
þessum tanki, hefði verið
seldur og dreift vítt og breitt
um markaðinn.
Coca Cola hefur staðfastlega
neitað þessum sögum, en verka-
mennirnir við verksmiðjurnar
segja að ekki aðeins einn,
heldur tveir verkamenn, Carlos
Alberto de Olivera og Marce-
lino Cardoso da Silva, hefðu
drukknað i sírópstanki þessum
í október í fyrra og að lík þeirra
hefðu ekki verið fjarlægð fyrr
en 24 tímum síðar, — þá mjög
illa útleikin. A meðan voru
framleiddir meira en 10 þús-
und lítrar af hinum frísklega
drykk úr sirópi frá þessum
tanki.
Braslísk yfirvöld sáu sig til-
neydd til þess að setja á lagg-
irnar opinl)era rannsókn, sem í
sjálfu sér leiddi ekkert nýtt í
ljós. Þó tókst mönnum að finna
grafir verkamannanna tveggja,
en í ljós kom, að öll skjöl
varðandi greftrun annars
þeirra voru týnd, m.a. var ekki
hægt að fá það staðfest, hvenær
hann hefði verið jarðaður.
Kirkjugarðsyfirvöld vildu
heldur ekki segja til um,
hvenær lík hins, da Silva, hefði
verið flutt til greftrunar. Ekki
var farið fram á að grafirnar
væru opnaðar.
Annars hófst ransóknin á því
að stjórnandi hennar, Luis
Carlos de Brito, sem vinnur I
atvinnumálaráðuneyti Brasilíu,
Hér kom moður
„Ef ferð min hingað til
íslands yrði til þess að einn
alkóhólisti áttaði sig á áráttu
sinni og hæfi gönguna frá
ofdrykkju til frelsis þá væri
tilgangi mínum með ferðinni
náð — og vel það“. Eitthvað á
þessa leið mælti Jósep Pirro úti
á Loftleiðum nú um daginn.
Jósep þessi Pirro er þraut-
reyndur í öllu er að ofdrykkju-
málum lýtur —að drýkkjunni
einni undartskilinni. Á annan
áratug starfaði hann sem próf-
essor í þessum fræðum en
undanfarin a.m.k. 10 ár heíir
hann helgað sig virkum of-
drykkjuvörnum úti í þjóðlífinu
og er nú einn mest metni starfs-
kraftur FREEPORT, afvötn-
unar- og endurhæfingarsjúkra-
hússins í New York.
Hann hnoðaði hinn dular-
fulla alkóhólisma uns úr varð
hversdagslegt súrdeigið.
Hann komst að þeirri niður-
stöðu t.d., að eplið fræga i
aldingarðinum Eden hlyti að
hafa verið áfengt. Eva fullyrti
að það væri Adam að kenna að
þau voru rekin út úr aldingarð-
inum — því hann hefði fengið
henni eplið. Adam sagði aftur
á möti að það vtcri hettni að
kenna, því hún hefði bitið í það.
Adam greyið kvaðst alls ekki
hafa ætlazt til þess að hún færi
að háma í sig eplið þótt hann
hefði rétt henni það. Og
hananú. Um eplið og af-
leiðingar þess að nartað var í
það jöguðust þau á sama máta
og enn er jagazt yfir þvi hver
beri ábyrgð á drykkjuskapnum
þegar í óefni er komið. Þau
virðast alls ekki hafa skilið, að
eplið var aðeins tákn, próf-
steinn á hlýðni þeirra, á sama
máta og líta má á áfengið sem
tákn — mælikvarða á dóm-
greindina — mælikvarða á
hreysti eða sjúkleika.
Segir ekki eiginkonan að
óbúandi sé með karlinum
vegna drvkkjuskapar hans,
en útvogar honum saint flösku
til að lepja heima svo að hann
fari ekki vestur á Sögu eða
suðrí Vikingasal? Felur hún
ekki drvkkjuskap hans f.vrir
náunganum svo að ntenn freist-
ist ekki til að halda að hún sé
gift einhverjum aumingja?
Hvort þeirra skyldi vera sjúkt
— hann alkóhólistinn eða hún,
aðstoðarmaður hans?
Prófessor Pirro komst að
þeirri niðurstöðu að bæði
þyrftu hjálpar við, — hann til
að hætta að drekka og koma
auga á sjálfsblekkingu sina og
lygalíf — hún til að öðlast skiln-
ing á því sem er að gerast.
Hann til að sigrast á blindu
sinni, hún til að sigrast á þeim
misskilningi að alkóhólismi
mannsins hennar sé eitthvað
sem hún þurfi að skammast sín
fyrir. Það þarf að lina frekju-
köstin hans og grynnka fýlu-
pollana og það þarf að létta
hræðsluköstin hennar.
Sammerkt öllum alkóhólist-
um er það, að þeir vilja ekki
ræða vandamál sitt, nema þá í
flimtingum. Virkum alkó-
holista þarf því að koma í
snertingu við raunveruleikann,
en sú snerting kemur af sjálfu
sér innan A.A. samtakanna og