Dagblaðið - 10.06.1976, Blaðsíða 4

•4
DAGBLAÐIÐ — FIMMTUDAGUR 10. JÚNÍ 1976
DATINN 0G GÆFAN
Leikfolag Reykjavíkur:
SAGAN AF DÁTANUM
eftir C.F. Ramuz og Igor Stravinsky.
Þyfiandi: Þorsteinn Valdimarsson.
Danshöfundur: Helga Magnúsdóttir.
Leikstjóri: Kjartan Ragnarsson.
Hljómsveitarstjórí: Páll Pampichler Pálsson.
Kammersveit Reykjavíkur.
Það er nú vafalaust einn
tilgangur listahátiðar að stuðla
að ýmislegum nýmælum í dags-
legu listastarfi í milli hátíða,
því sem hversdags fer fram i
leikhúsum, tónleika- og mynd-
listarsölum, bíóum, kannski
líka úti um götur og torg. Lista-
hátfð sækir þrótt sinn i hið dag-
lega starf. Og ef vel er á hún að
verða því uppörvun og
hvatning, ekki bara uppskera
þess heldur einnig upphaf og
vísir nýrra verka.
Allmikið nýmæli held ég að
sé að tillagi Leikfélags Reykja-
víkur til listahátíðar í ár:
Sögurnar af dátanum sem leik-
félagið flytur í samvinnu við
Kammersveit Reykjavíkur,
skipaða hljóðfæraleikurum úr
sinfóníuhljómsveitinni undir
^tjórn Páls Pampichlers. Þar
fléttast allt saman í senn, tón-
list, leiklist og myndlist,
frásögn, látbragð og ,dan6 í
sýningu sem í senn er fjarska
einföld að sjá og býr yfir
þjóðsögulegum seiði og dul. Og
þetta samstarf virðist manni að
hafi lánast mjög vel. Sýningin
er einkar ásjáleg á sviðinu við
leiðsögn Kjartans Rangarsson-
ar, sviðsmynd og lýsingu þeirra
Jóns Þórissonar og Gissurar
Pálssonar.
Sagan af dátanum var samin
í stríðslokin fyrri, fyrst flutt
haustið 1918. Það er nú vísast
að efni leiks og tónlistar megi
eða eigi að setja í samband við
hildarleikinn sem á undan var
genginn. En stofn
frásagnarinnar skilst mér að
sóttur sé í fornt rússneskt
ævintýr, og efnið er reyndar
alkunna úr þjóðsögum. Það er
gamla sagan um ungan mann
sem selur þeim vonda sál sina,
uppsker í staðinn ærinn auð og
nægtir alls, en þær reynast
honum bara einskis verðar,
fullsælan innantóm. Hann
hefur látið í staðinn það sem
dýrast var: æsku sína og
sakleysi. Honum tekst að vfsu
um siðir að sigrast i bili á
fjanda, vinna sér á ný þá sælu,
sem áður var glötuð, hreppm
um sinn prinsessu og hálft riki
hennar. En frelsi hans eru
þröng takmörk sett. Og
freistingin að rjúfa þau verður
um síðir yfirsterkari skynsemi
og góðum ásetningi. Þá er allt
glatað.
Sagan er einföld. Og hún er
látin uppi með einföldum
meðulum framsagnar, leiks og
látbragðs, tónlistar sem
auðnumin er óvönum áhe/r-
endum. Þar eru öll eiginleg
verðmæti tengd við æsku
manns, átthaga og uppruna
hans — fyrir þetta allt stendur
fiðlan gamla sem dátinn lætur í
kaupum við kölska fyrir galdra-
skræðuna miklu.Þar með er allt
sem máli skiptir glatað: móðir,
manns flýr mann, vinirnir'
forðast hann, grannanir hrækja
á eftir honum þegar hann fer
hjá garði. Og eftir þetta er átt-
haginn bannaður honum þótt
frelsið finnist hvergi nema
þar. Af þvi stafar glötun dátans
um síðir.
Með þetta efni var einkar
ásjálega farið á sviðinu i
Iðnó: Harald G. Haraldsson hef
ég ekki áður séð í svo stóru
hlutverki, og hann lýsti Jósef
dáta einkar látlaust og frjáls-
OLAFUR
JÓNSSON
mannlega, mjúkur og fimur i
fasi og látbragði. Kölski er hér i
leiknum f ínnsta eðli og undir
margbreytilegu gervi ævinlega
kona: freistingin holdtekin.
Sigriður Hagalín fer með hlut-
verkið í Iðnó, en Jón Sigur-
björnsson er sögumaður.
Valgerður Dan og Daníel
Williamsson trúðar i marg-
breyttum hlutverkum, Nanna
Oíafsdóttir dansar með mikl-
um þokka kóngsdótturin sem
dátinn vinnur og missir um
siðir.
Sýningunni var tekið með
eftirtekt og vaxandi áhuga,
miklum fögnuðu að lokum. Það
er vonandi að hún hverfi ekki
af sviðinu þótt listahátíð ljúki
og sumarleyfi taki við.
Tónlist
JÓN KRISTINN
CORTES
Norrœna húsið:
17 ára
snillingur
Norrœna húsifi, 1. tónleiksr Michala-
flaututríósins 8.6. ‘76.
Efnisskré: verk eftir Hándel, Jacob van
Eyck, Corelli, Anton Heberíe, Loeillet, Tele-
man, Henning Christiansen, Berio, Vivalrii.
Michala Petrí, blokkflauta,
David Petrí, sello,
Hanne Petrí, sembal.
Snemma á 20. öld var
blokkflautan vakin af um 200
ára Þyrnirósarsvefni eftir að
hafa verið eitt vinsælasta hljóð-
færið um nokkurra alda skeið,
eða frá 14. fram á 18. öld. Þetta
litla hljóðfæri, sem mörgum
finnst litið til koma og finnst að
hljóti að vera auðvelt að leika á,
er nú aftur orðið mjög vinsælt
og hefur náð mikilli útbreiðslu,
sérstaklega sem heppilegt
hljóðfæri til að leiða börnin
inn á þrönga stigu tónlistar-
innar. Það er að sönnu
tiltölulega auðvelt að leika'
nokkurra tóna lög á blokk-
flautuna, sérstaklega ef menn
halda sér við C-dúrinn og aðrar
tóntegundir með fáum for-
merkjum, en um leið og komið
er upp í þrjú eða fjögur for-
merki, verður að líta á hana
sem hvert annað vandasamt
hljóðfæri.
í höndum snillingsstúlkunn-
ar Michala Petri, sem er aðeins
17 ára, er blokkflautan ekkert
barnahljóðfæri. Snilli hennar
er slik, að undravert verður að
teljast.Erfið og hröð skalahlaup
voru sem barnaleikur hjá
henni, tónninn blæbrigðaríkur
og fagur, og leikur hennar var
með afbrigðum glæsilegur, þar
sem ekkert var hægt að finna
til lýta.
Bróðir hennar, David, er
ágætis sellóleikari, nákvæmur
og vandvirkur, og móðir þeirra
prýðis semballeikari, sem átti
þó stundum fullt i fangi með að
fylgja dóttur sinni eftir.
Glæsilegir tónleikar í sal
Norræna hússins, sem er eins
og sniðinn fyrir tónleika sem
þessa.
Michala Patri fór öruggum höndum um
blokkflautumar.
Mynd: BP.
íslenzkir popptónleikar:
Hótt skal Mjóma
HátY skal hljóma, virtiat vera nk. bofiorfi Paradísar, þannig afi mjög gófiur leikur þeirra og ágoatls
lög fóru afi nokkru forgörfium.
mynd: BP.
öðrum húsum, þar sem nóg er
að stilla hátt og mannskapurinn
,,fflar“ músfkina niður í maga.
Átónleika kemur fólkið til að
hlusta, og það verður að miða
styrkinn við það. Og þar sem
vitað er um veikleika Háskóla-
biós, verður að fara enn var-
legar.
t upphafi voru hljómburðar-
skildirnir á hliðarveggjunum f
þeirri stöðu sem Sinfóníu-
hljómsveit íslands notar, það
gerir hljóm hússins lifandi og
mikinn, en slíkt dugar ekki
fyrir rokkið, enda voru þeir
þegar á eftir öðru laginu settir
í bíóstillinguna, sem drepur
bergmálið. Til að gera
málið enn erfiðara fyrir
Agúst hljóðstjóra hafði hann
enga stjórn á Biörgvini
gítarleikara.sem þandi magnar-
ann eins og hann væri
einn í heiminum. Björgvin er
einn okkar bestu gítarleikara,
en hávaðinn hjá honum var
stundum ekki í neinu samræmi
við hljómsveitina. Bassatónn
Gunnars Hermannssonar var
mjög góður, svo og uppmögnun
á honum, sömuleiöis á
hljómborðunum báðum, pfanói
og orgeli. Trommurnar komu
sæmilega út, og alltaf er gaman
að sjá öll þau slaghljóðfæri sem
hann Ásgeir safnar í kringum
sig, en virðist ekki nota.
Uppmögnun sönes í Háskóla-
bíói er ailtaf vandamál, sérlega
ef hljómsveitirnar eru
háværar. Ef til vill hefði verið
betra að lyfta upp miðju tíðni-
sviðsins, ca. 500-1500, en draga
úr bassanum og hátíðninni. En
því miður er engin áreiðanleg
formúla til fyrir hljóðblöndun í
Háskólabíói, það er illmögulegt
að finna rétta „sándið" á
æfingum í tómu húsi. allavega
þarf mikla þolinmæði og
mikinn tíma til slíks.
Paradís er svokölluð „pott-
þétt" hljómsveit, nákvæmnin
minnir á hljómsveitina Change,
þegar hún var upp á sitt besta.
Lögin eru flest hörku þunga-
rokks-stuðlög, vel samin og vel
flutt, þó sum minni óneitanlega
á hljómsveitir eins og Deep
Purple, Led Zeppelin og fleiri
hljómsveitir sem ég kann ekki
að nefna, þar sem leikið er út
frá einhverju ákveðnu samspili
bassa og tromma, og laglínan
samin þar i kring.
Pétur Kristjánsson var um
tíma litríkasti persónuleiki is-
lenska poppheimsins, sá eini
sem stóð af sér miklar
sviptingar og stóð að lokum
uppi með pálmann í höndunum
og hljómsveitina Paradís. Hann
er þokkalegur söngvari, en
ótrúlegt þykir mér að hann hafi
ekki þekkt lögin sem átti að
leika, það hlýtur að hafa verið
óþarfi að líta á textablöðin til
að vita hver var höfundur lags
þess eða texta sem átti að
syngja næst, allavega var ekki
mikill ,,professionalismi“ yfir
Pétri þá. Sýningarstjóri Leik-
félags Reykjavíkur, Guð-
mundur Guðmundsson, Iék lítið
hlutverk með ljósunum á tón-
leikunum. Það hefði verið hægt
að hafa ljósin mun
skemmtilegri, fyrst á annað
borð var verið að hafa ein-
hverja sérstaka lýsingu. Og
þetta eilífa myrkur á milli laga,
gerði hljómsveitinni bara
erfitt fyrir. Þegar sviðið er svo
troðfullt af mögnurum og
hljóðnemum, og þarf að komast
til að stilla einhver tæki þá er
engum greiði gerður að hafa
myrkur, ef þarf að biðja um
ljós til slíkra hluta, missir
myrkvunin marks.
Blómin frá Blómavali, sem
svo mikið var klappað fyrir að
beiðni hins ágæta brandara-
karls Helga Péturssonar, sem
kennir sig við Kópavog, voru
hvorki fugl né fiskur og laka-
breiðan sem var yfir
mögnurunum á meðan Spilverk
þjóðanna var á sviðinu var for-
ljót og lítt skiljanlegt hvers
vegna hún var þar.
Enn eiga íslenskir
poppunnendur eftir að fá að
heyra popphljómsveitir á
tónleikum þar sem allt rennur
vel og skipulega, er vonandi að
það sé ekki langt í það, efni-
viðurinn er fyrir hendi, þ.e.
hljómsveitirnar.
Mefi of sterkum gitarieik
gerfii Bjúrgvin Gíslason.
mynd: BP
....Agústi Harfiarsytii
erfitt fyrir m«ö
hljófiblöndunina, sem afi
öfiru leyti tókst mefi
ágfotum. mynd: BP
Bassatonn Gunnars
• tcrmannssonar var
mjög gofiur, og kom alls stafiar
og alltaf vel ; gegn. Auk þess
er Gunnar mjög gofiur bassa-
leikari. mynd. ap
Haskolabíó: íslenskir popptónleikar 8.6. ‘76.
Söngflokkurinn Spilverk þjófianna.
Hljófistjóri: Jón Þór Hannesson.
Hljómsveitin Paradís.
Hljófistjórí: Ágúst Haröarson.
Það var lítill hátíðarbragur á
framlagi íslenskra poppara til
Listahátíðar 1976. Það eina
sem benti til þess, að tón-
leikarnir væru í sambandi við
þá hátíð var merki Listahátíðar,
sem hékk umkomulaust hátt á
vegg baksviðs í Háskólabíói.
Tónleikarnir voru að öðru leyti
eins og tekist hefur með
íslenska popptónleika í Há-
skólabíói, þó nú hafi tónlistin
verið mun betur flutt en verið
hefur hingað til. Það var frekar
framkvæmd og umbúnaður tón-
leikanna sem fór forgörðum.
Hlutur Spilverks þjóðanna
var lítill og fremur aumur.
Einu sinni var sagt að lög
þeirra minntu á lög Pauls
McCartneys, og vakti það upp
einhver mótmæli, en ég held
það hafi verið sannmælí, og er
Spilverkið ekkert verra fyrir
það. En það hefur einnig þróað
sinn sérstaka stil, sem byggist á
frjálsri og líflegri röddun, á-
samt dágóðum hljóðfæraleik.
Hljóðstjórnin á Spiiverkinu var
ekki góð, hljóðfærin komu vel
út, sérstaklega kontrabassinn,
en góðar raddir þeirra voru allt
of sterkar. Blöndunin var ágæt
þegar veikt var sungið, en er
sungið var af krafti, þá átti
hljóðstjórinn að draga niður í
kerfinu, eða söngvararnir að
halla sér frá hljóðnemunum.
Spilverkið er það hljómleika-
vant, að það á að kunna til
slíkra hluta. Leikaraskapurinn
sem fyldi tónlistinni var ó-
þarfur, hann var frekar til lýta
en hitt, þótt leiklistarnemarnir
hafi gert sína hluti sniðuglega.
Leynigestirnir, Gylfi Ægis-
son og Megas, voru ekkert
skrautnúmer. Gylfi söng tvö af
lögum sinum þokkalega með
glamurkenndu undirspili hluta
Spilverksins, og var ekki það
lengi að það færi að slá á áheyr-
endur, en Megas var ekki á
þeim buxunum. Hann ,,söng“
með sinni breimandi kattar-
rödd og gítarundirleiksgutli,
með nokkrum mjálmandi
munnhörputónum inn í milli,
a.m.k. fimm lög, og yfir sig
hrifinn af undirtektum áheyr-
enda eitt aukalag. Ekki bætti
það úr skák, að öll virðast lögin
eins. Honum mátti sleppa sem
dularfullum ieynigesti tón-
leikanna. Nær hefði verið að fá
t.d. Jóhann G. Jóhannsson með
eitthvað af sínum góðu lögum
það hefði átt betur heima á
tónleikum sem þessum.
Eftir hlé kom svo þungarokk-
hljómsveitin Paradfs með
Pétur Kristjáns f broddi
fylkingar og flutti eitthvað af
lögum þeim sem eru að koma út
á plötu á næstunni.
Það hefur oft verið reynt að
hald rokk-tónleika í Háskóla-
bfói, en án árangurs. Hávaðinn
er alltaf ærandi, þannig að
lögin fara meira og minna for-
görðum, og það er staðreynd,
sem poppararnir verða að
beygja sig fyrir. Annað hvort
þolir húsið ekki rokk-
hljómsveitirnar, eða hljóm-
sveitirnar ekki húsið. Þrátt
fyrir ágætis hljóðstjórn Ágústs
Harðarsonar, hljóðstjóra
Paradísar, var hljómurinn í
húsinu ekki góður. Það er ekki
hægt að leika á hljómleikum
eins og gert er í Stapa eða