Dagblaðið - 31.07.1976, Page 10

10
DAGBLAÐIÐ. — LAUGAKDAGUR 31. JULl 1976 ■
mmuuia
frjálst, úháð dagblað
Dtgufanili Da.uhlaAn) lil.
Kramkva'imlasijiVn Svuinn l< Kyjójfs.son. Kilstjóri: Jónas Krist jánsson
Fróttast.jóri: .lón liiruir l’utmsson. Kitst.jórnartulltriji: Hatikur Huluason. Aóstoóarlrútta-
st.jóri: Atli Stuinarsson. Í|)t'óttir: Hallur Simonarson. Hönnun: .lóhannus Kuykdal. Handrit
Ásurimur Pálsson.
Klaóamunn: Anna Bjarnason. Asuuir Tómasson. Kurulind Asuuii sdóttir. Krau.i Siuurósson.
Erna V. Inuólfsdóttir. (lissur Siuurósson. Ilallur Hallsson. Hului lVtursson. Jöhanna Kiruis-
dóttir. Katrín Pálsdóttir. Kristín Eýósdóttir. Ólafur1 .lónsson. Omar Vahlimarsson. Ejósmyndir
Arni Páll Jöhannsson. Bjarnluifur Kjarnluifsson. Björuvin Pálsson. Kaunar Th. Siuurössoi
"(ijaldkuri: In áinn Þorluifsson. Druifinuarstjóri: Már E.M. Halldórsson.
Askriftarujald 1000 kr. á mánuöi innanlands. í lausasölu 50 kr. uintakió.
Kitstjórn Siöumitla 12. sími H2222. au.ulýsinuar. áskriftir ou afuruiösla Þvurholti 2. sími 27Ó22.
Sutninu ou umbrot: Dauhlaöiö hf. o.u Stuindórsprunt hf.. Ármúla 5.
Mynda-ou p|ö(uuurö: Ililmir hf. Siöumúla 12. Pruntun: Árvakur hf.. Skuifunni 19.
Verzlunin og kerfið
Fordómar í garð verzlunarinnar
hafa verið lífseigir hér á landi.
Þaö er eins og margir sjái fyrir sér
sílspikaða danska kauphéðna, sem
drottni yfir alþýðu manna. Oft er
enn talað um kaupmenn sem
óþarfa milliliði og sníkjudýr.
Verzlunarmönnum var lengi ekki of vel tekið
í Alþýðusambandinu. Þó ætti að vera augljóst,
að verzlunarfólk er alþýðustétt, með einna
lægstu launin. Félög verzlunarmanna hafa nú
fengið veruleg áhrif innan Alþýðusam-
bandsins. Samt þótti þeim fyrir skömmu nauð-
synlegt að fara einir í verkfall til að sanna
hollustu sína í því hlutverki. Forystumenn
verzlunarmanna hljóta oft þungar ásakanir frá
félögum sínum til vinstri fyrir svik við
málstaðinn. Þótt þessi skipting alþýðu-
hreyfingarinnar sé ekki eins skýr og var fyrir
nokkrum árum, verða verzlunarmenn og for-
vígismenn þeirra algerlega að ósekju fyrir
barðinu á hinum róttækustu.
Sannleikurinn er sá, að verzlunarmenn hafa
gott vit á, sem verkafólk, að velja sér til forystu
þá menn, sem bezt berjast fyrir bættum kjörum
þeirra.
Milliliðshugtakið hefur verió gróflega
misnotað. Þótt verzlun sé kölluð milliliður milli
framleiðenda vörunnar og neytenda hennar, er
hún engu að síður framleiðsla. Starf
verzlunarinnar verður aldrei afnumið. Það er
nauðsynlegur þáttur í sköpun gæðanna, hver
sem annast það.
Kaupmenn eru einnig eins og aðrir þrælar
kerfisins. Þeir eru fórnardýr þjóðhagslega
óhagkvæms verðlagseftirlits, sem keyrir sam-
keppni niður og er hvatning til óhagkvæmra
innkaupa.
Margboðaðar endurbætur á verðlagsgjöfinni
éru eitt af mörgum umbótamálum, sem dregizt
hefur árum saman að hrinda í framkvæmd.
Tregðulögmálið ræður ríkjum, þótt þeir, sem
bezt til þekkja, einnig vinstri sinnaðir menn,
telji brýna nauðsyn bera til að færa verðlags-
eftirlit í takt við tímann, neytendum og þjóðar-
heildinni til hagsbóta.
Svo miskunnarlaust er kerfið í hindrun sam-
keppni, aó fyrir hefur komió, að kaupmönnum
hefur verið refsað fyrir aó lækka verð á vörum
sínum. Það hefur verið hafið yfir skilning
skattayfirvalda, sem hafa innheimt skatta og
sektir, eins og kaupmenn hafi lagt á samkvæmt'
hæstu álagningu, jafnvel þótt lága veróið hafi
verið rækilega auglýst.
Kaupmenn eru kauplausir þrælar ríkis-
valdsins við innheimtu söluskatts.
Fremur lélegt vöruval í verzlunum hérlendis
er oft miklu fremur sök afskipta hins opinbera,
svo sem tilviljanakenndra gjaldeyrisleyfa, en
kaupmanna sjálfra.
Umbætur í verzlun eru eitt mikilvægasta úr-
lausnarmál næstu ára. Neytendur á íslandi
mega ekki lengur una vió ríkjandi ástand.
ísland er vanþróað í þessum efnum.
En til þess að koma fram breytingum þarf að
kasta fordómum fyrir róóa.
Leysa þarf kaupmenn undan þeim klafa, sem
hið opinbera hefur á þá lagt, svo að þuir geti
sýnt, hvað þeir geta.
Þaö eru hagsmunir nevtunda.
AFBR0T UNGLINGA
Á ÍTALÍU AUKAST
0G VERÐA ALVARLEGRI,
- ÁSTÆÐAN:
0VISS FRAMTIÐ
Meira en 7000 börn og
unglingar eru handtekin árlega
á ttalíu, — en þeim er í flestum
tilfellum sleppt lausum á ný
vegna þess hversu ung þau eru.
Allt bendir til þess, aö tala
þeirra aukist og er talið að
ekki einungis fjölgi smá-
afbrotum unglinga, því að
sögn lögreglunnar, dómsyfir-
valda og barnaverndarnefnda
hefur alvarlegum glæpum
unglinga fjölgað verulega
undanfarin ár.
..Fyrir aðeins fimm árum
voru hér aðeins smáþjófar og
töskuhnuplarar," segir
fangelsisstjórinn við unglinga-
fangelsið í Róm. Guiseppe del
Curatolo. ,,Nú eru hér m.a. tíu
unglingar sem framið hafa
morð og fjöldi annarra sem
afplána hér langa fangelsis-
dóma fyrir rán og líkamsmeið-
ingar."
Ein helzta orsök til þessara
breytinga er hversu auðvelt er
að verða sér úti um skotvopn í
ítölskum borgum, en undir yfir-
borðinu leynast miklu alvar-
legri félagsleg vandamál, segja
félagsráðgjafar.
Mikil vopnasala
Sálfræðingurinn við
fangelsið, Gastone de Leo, segir
v___
að mikil sala sé i vopnum í
fátækrahverfum borganna,
eins algeng og salan með eitur-
lyf er orðin.
Hann bendir á þá staðreynd
að unglingarnir, sem áður fyrr
urðu að treysta á allan|
siðferðisstyrk sinn til þess að
komast með heilli há 1 gegnum
lífið í fátækrahverfunum,
komist nú mun betur af með
skammbyssu í hendinni:
Það sézt bezt á því að nú
þegar hafa meira en 25.000
ungíingar verið ákærðir fyrir
alvarlega glæpi og rán, — og þá
eru þeir sem eru undir lögaldri
— alls 7000 — ekki taldir með.
Árið 1974 —en það eru enn
ekki til tölur yfir síðustu tvö
árin — framdi ungt fólk 34
morð, 605 vopnuð rán og 163
nauðganir.
Til samanburðir má nefna að
í milljónaborginni New York
voru á sama tíma framin 94
morð, 4.449 vopnuð rán og 101
nauðgun, en það minnkar ekki
vandamál ungu kynslóðarinnar
í Róm, segir dr. Leó.
u
Guiseppe Pelosi, 17 ára, var
einn hinna mörgu ungu
drengja sem eyða flestum
kvöldum við járnbrautastöðina
í Róm og þar hitti hann hinn
kynvillta kvikmyndastjóra
Pasolini. Um nóttina fannst
Pasolini myrtur — enn eitt
fórnarlamb afbrotaunglinga
á ttalíu, sem eru orðin
óhugnanlega mörg.
REYKJAVÍKURBORG
Flestir munu vera sammála
um, að það hafi verið höfuð-
borg landsins til happs og fram-
dráttar, að Sjálfstæðisflokkur-
inn hefur hina síðustu áratugi
átt meirihlutaaðild að stjórn
hennar.
Jafnvel margir þeir sem að
öóru jöfnu kjósa aðra flokka i
alþingiskosningum en Sjáif-
stæðisflokkin eða kjósa alls
ekki, láta ekki undir höfuð
leggjast að fara á kjörstað í
borgarstjórnarkosningum í
Re.vkjavik til þess að gefa Sjálf-
stæðisflokknum atkvæði sitt.
Og vísl er um það, að um margt
væri Reykjavík. þetta stærsta
bæjarsamfélag landsmanna.
öðruvísi ef ekki hefðu ráðið
þau lýðræðisöfl og einstaklings-
framtak, sem einkennt hefur
Sjálfstæðisflokkinn öðrum
stjórnmáláflokkum fremur.
Ekki má heldur gleyma því,
að ekkert er verra eða óheilla-
vænlegra i stjórnsýslu, hvort
sem unt er að ræða riki eða
ríkishluta, jafnvel fvrirtæki en
þegar fara að gerast tíð
stjórnarskipti, að ekki sé nú
talað um. þegar i hlut eiga
stjórnmálaflokkar, sem hafa
gjiirólik sjónarmið á stefnuskrá
sinni, eins og raunin er um ís-
lenzka stjórrtmálaflokka.
í tveggja flokka stjórnkerfi
Bandarikjanna birtast gliigg-
lega þeir þtettir, sent eru hvað
ákjósanlegasl ir i stjórnsýslu
ríkis og rikishluia ða borga. I
Bandaríkjunum, þar sem ein-
ungis eru tveir stjórnmála-
flokkar, má vart greina á.milli
þeirra á annan hátt en festa sér
í minni nöfn flokksleiðtoga og
einstök baráttumál, sem þó
falla iill að þeirri stjórnarskrá,
sem gjarnan er höfð að fyrir-
mynd um allan hinn frjálsa
heim.
Á íslandi er þessu dálítið
öðruvisi farið. Hér ríkir á viss-
an hátt tvenns konar opinber
stjórnun. Annars vegar stjórn-
un ríkis, þar sem engin raun-
veruleg stjórnskipan rikir,
heldur fremur haldið uppi ein-
hvers konar lögbýlisformi með
rammgerðu varnarvirki, sem
ýmsir þjóðfélagshópar eru sí-
fellt aö gera atlögu gegn til þess
að ná í einhver sérréttindi, sem
ríkið úthlutar svo, þegar þessir
uppivö'ðsluhópar hóta að rífa
niður varnarvirkið.
Hin.s vegar eru svo bæjar-
stjórnir ýmissa bæjarfélaga
ásamt Reykjavíkurborg, sem
re.vna að stjórna eins og um
fyrirtæki væri að ræða. enda
sýnu meiri þróun og framfarir í
stærstu bæjárfélögunum
heldur en á sér stað í þeim
tnálum. sem lúta beint og al-
farið lögbýlinu Stjórnarráði.
Sú staðreynd. að Sjálfstæðis-
flokkurinn hefur farið með
völd i Re.vkjavík um áratuga
skeið og gert borgina að einu
eftirsóknarverðasta byggðar-
lagi lanc.sins fyrir flestra hluta
sakir, breytir ekki því, að ýmis
teikn eru á lofti þess eðlis, að
eftir áratuga blómaskeið og öra
uppbyggingu fari nú i hönd ein-
hvers konar stöðnun eða aftur-
kippur, sem ekki hefði þurft til
að koma. ef fylgt væri þeirri
stjórnunarstefnu, sem gerði
Sjálfstæðisflokknum kleift að
fá meirihluta borgarbúa til að
stvðja þau stefnumál, sem
flokkurinn grundvallast á, ein-
staklingsframtak og sjálfshjálp.
Skal nú vikið að þeim teikn-
um, sem hæst ber og eru merki
þess, að afturkippur og stöðnun
eða .iafnvel glundroði er i aðsigi
í því bæjarsamfélagi, sem hvað
lengst hefur þó staðizt árásir og
ágengni þess þjóðfélagsskrímsl-
is, sem stundum er nefnt sósíal-
ismi.
Það hefur færzt í vöxt hin
siðari ár, að félagasamtök og
einstaklingar krefjast æ hærri
st.vrkja til þeirra mála. sem
kölluð eru félagsmál, og eru
útgjöld til félagsmála Reykja-
víkurborgar stærstu útgjalda-
liðirnir. Nú er svo komið. að
útgjöld vegna félagsmála fara
fram úr útgjöldum til gatna-
gerða. þótt upphafleg áætlun
h-tfi verið að gatnagerð vrði
efst á útgjaldalistanum.
Og eftirgefanleiki og ..góð-
vild" þeirra er með borgarmál
fartt er nýtt til hins ýtrasta af
alis k.vns uppivöðsluhópum,
sem notfæra sér talsmenn sína i
borgarstjórn. Það er staðreynd.