Dagblaðið - 20.10.1976, Síða 10

DAGBLAÐIÐ. MIÐVIKUDAGUR 20. OKTÓBER 1976.
(0
frfálst, úháð dagblað
Útgefandi Daí»blaðiðhf.
Framkvæmdastjóri: Sveinn R. Eyjólfsson. Ritstjóri: Jónas Kristjánsson.
Fréttastjóri: Jón Birgir Pétursson. Ritstjórnarfulltrúi: Haukur Helgason. Aðstoðarfrétta-
stjóri: fttíi Steinarsson. lþróttir: Hallur Siraonarson. Hönnun: Jóhannes Reykdal. Handrit
Asgrimur Pálsson.
Blaðamenn: Anna Bjarnason. Asgeir Tómasson. Bragi Sigurðsson. Erna V. Ingólfsdóltir.
(lissur Sigurðsson. Hallur Hallsson. Helgi Pétursson. Jóhanna Birgisdöttir. Katrin Pálsdóttir.
Kristín Lýðsdóttir. Ölafur Jónsson. Ómar Valdimarsson. IJósmyndir: Arni Páll Jóhannsson.
Bjarnleifur Bjarnleifsson. Sveinn Pormoðsson.
(Ijaldkeri: Þráinn Þorleifsson. Dreifingarstjóri: Már K.M. Halldórsson.
Askriftargjald 1100 kr. á mánuði innanlands. 1 lausasölu 00 kr. eintakið.
Ritstjórn Siðumúla 12. simi 83322. auglýsingar. áskriftir og afgreiðsla Þverholti 2. simi 27022.
Setning og uinhrot: Dagblaðið hf. og Steindórsprent hf.. Armúla 3.
Mynda-og plötugerð- Hilinirhf.. Síðumúla 12. Prentun: Árvakurhf.. Skeifunni 19,
Fyrrum óróðursstjóri
Castros dregur sögu-
skoðun hans í efa
Það situr eftir
Alþýða manna gerir kröfur til
að fá kjarabætur á grundvelli
bættra viðskiptakjara. Nú liggur
fyrirsvar fiskvinnslunnar viðþess-
um kröfum. Þar er lögð áherzla á,
að fiskvinnsluna skorti öll efni til
að slá upp veizlu.
Spáö er allt að þrjátíu og fimm prósenta
aukningu á verðmæti útfluttra sjávarafurða í
ár. Verðmæti útflutnings í frystingu, söltun og
herzlu er talið munu vaxa um ellefu komma tvo
milljarða. Forráðamenn fiskvinnslunnar hafa
lagt fram útreikninga, sem alls sýna aukningu
kostnaöar um átta komma sex milljarða. Síðan
gefa þeir í skyn, að aukning kostnaðar verði
meiri, svo að ekkert verði eftir til
,,veizluhalda“.
Starfsfólk fiskvinnslu gerir ekki kröfur til
veizluhalda. En nú hefur það gerzt á hinum
almenna vinnumarkaði, að farið er í vaxandi
mæli að greiöa starfsfólki hærra kaup en
samningar segja til um. Það er augljóst, að í
síðustu kjarasamningum var verkafólki ekki
tryggöur aukinn kaupmáttur. Yfirlýst stefna
samningamanna var að freista þess að tryggja,
að kaupmátturinn færi ekki neðar en orðið var
eftir verulega kjaraskerðingu, sem á undan var
gengin. Síðan hefur samningsbundna kaupið
ekki haldið í við verðlagið. Kauphækkanir, sem
rauðu strikin svonefndu hafa gefið tilefni til,
hafa komið seint og þeim verið fylgt með skriðu
verðhækkana.
Aukning skattpíningar hefur svo ráðið
úrslitum og gert kjör verkafólks verri en var
fyrir samningana.
Þessu hefur verkafólk reynt að svara og með
nokkrum árangri. Árangurinn kemur fram í
vaxandi yfirborgunum í kerfinu almennt.
Verkafólk reynir að sprengja af sér
samningana og ,,kerfið“.
En starfsfólk í fiskvinnslu situr eftir. Þar
gætir yfirborgana lítið. Þarna er þó fólk, sem er
einna verst launað og vinnur við grundvallarat-
vinnugrein.
Útreikningar fiskvinnslumanna gefa til
kynna, að þar sé einhver sveigjanleiki til staðar
til kjarabóta. Menn gera sér vonir um, að
verðlag útflutnings muni enn hækka. Raunar
má merkilegt heita, að aukning kostnaðar sé
ekki enn stærri hluti af aukningu
söluverómætis í útreikningum, sem atvinnu-
rekendur gera sjálfir.
Opinberir starfsmenn gerðu því skóna á
nýloknu þingi sínu, að einhverra kjarabóta
gæti verið að vænta frá ríkisstjórn og Alþingi.
Ráðamenn þjóðarinnar gætu séð til þess að
almenningur fengi þegar í stað að njóta góðs af
bættum viðskiptakjörum.
Þetta eru þó hreinir draumórar. Kjara-
skeröingin hefur ekki orðið í trássi við vilja
stjórnvalda. Hún er stefna þeirra.
Aó öllu athuguðu viróist lítil von til.að úr
rætist á næstunni fyrir starfsfólki fisk-
vinnslunnar. ,,Kerfið“ hefur sett því stólinn
fyrir dyrnar.
Það gildir einu, þótt starf þess sé grund-
völlur vaxandi velgengni þjóðarbúsins.
Einn nánustu samstarfs-
manna Fidels Castros i
kúbönsku byltingunni hefur
safnað saman mörg hundruð
bréfum, minnisblöðum og við-
tölum frá þeim árum er skæru-
liðar börðust til valda á Kúbu
undir stjórn Castros. Þessa
dagana eru þessi gögn að koma
út í bókarformi í París. Þar er
m.jög dregin í efa útskýring og
túlkun Castros á b.vltingunni.
Bókin heitir „Dagbók úr
kúbönsku byltingunni“ og er
eftir Carlos Franqui sent var
áróðursstjóri 26. júlí-
hreyfingar Castros og ritstjóri
blaðsins „Revolucion" í Havana
þar til slitnaði upp úr samstarfi
hans og Castros árið 1963.
Franqui, sem nú er 55 ára,
hefur búið í þögulli útlegð á
Ítalíu síðan hann fór frá Kúbu
1968.
Bókin, sem gefin er út á
frönsku og spænsku í París og
þrjú bandarísk bókaforlög
sækjast mjög eftir. gefur
glögga og oft aðlaðandi mynd af
Castro á byltingararunum: þar
sem hann sýður spaghetti í
fangaklefa sínum. kemst í
f.vrsta skipti yfir verk Marx og
Lenins og skrifar Ernesto
,,Che“ Guevara að tiltekin að-
gerð hafi verið „algjör vitleysa.
Eg er orðinn skotfæralaus. . .
sendu mér 4000 skot þegar þú
getur.“
„Þegar stríðinu lauk fóru
Fidel og E1 Che að endurskrifa
sögu byltingarinnar," sagði
Franqui nýlega í viðtali við
bandarískan blaðamann i París.
„Eg vildi láta gögnin tala fyrir
sig sjálf, sýna hvað hafði raun-
verulega gerzt, svo að engu
hefur verið breytt eða stytt."
Bandaríski blaðantaðurinn
segir frá því í viðtalsgrein
sinni. að aðdáun Franquis á
Castro og Guevara hafa ekki
farið leynt í samtali þeirra en
jafnframt hafi hann verið gagn-
rýninn á lögregluríkið sem
smám sarnan hafi verið byggt
upp eftir að Castro konist til
valda 1959.
Enginn vafi leikur á því að
bókin á eftir að valda miklum
deilunt, ekki sízt í Frakklandi
þar sem kúbanska byltingin á
hug og hjörtu vinstrimanna og
stúdenta. Þá hefur einnig vakið
athygli — og er líklegt til að
vekja enn meiri athygli og
umræður — að frönsku útgef-
endurnir gerðu ýmsar breyt-
ingar á handriti Franquis sem
hann segist ekki hafa sam-
þykkt.
Bókin er 754 blaðsiður og
hefur verið stytt um aðrar tvö
hundruð þar sem kemur fram
gaenrýni á stjórnarfar Castros.
Framarlega í bókinni lýsir
Franqui upphaflegri andstöðu
byltingarhreyfingarinnar við
einræðisherra — „caudillo" —
Kúbu áður en Castro komst til
valda. I lok bókarinnar notar
áróðursstjórinn f.vrrverandi
sama orð. „caudillo". yfir
Castro þegar hann komst til
valda. t frönsku útgáfunni er
þessu orði breytt í „óskoraður
Ieiðtogi".
Talsmaður útgáfufyrirtækis-
ins. Seuil, hefur sagt að þýð-
endur bókarinnar hafi mögu-
lega gert þarna þýðingarvillu.
Þetta sama bókaforlag hefur
áður gefið út margar bækur þar
sem málstaður Castros er tek-
inn, m.a. eftir b.vltingarsinnann
og heimspekinginn Regis
Debray.
Franqui lýsir sjálfum sér
sem sösíalista sem hafi flutzt til
Evrópu vegna þess að hann hafi
ekki getað búið meðal „hægri-
sinnaðra kúhanskra útlaga i
Bandaríkjunum" eða undir
stjórn einræðisherra og her-
foringja annars staðar i Suður-
Ameríku.
Hann fór að safna efni í bók-
ina þegar árið 1961 þegar
Castro fyrirskipaði að gögn
varðandi byltinguna yrðu
afhent ríkinu til varðveizlu.
„Þá hafði þegar verið ákveðið
að skrifa sögu byltingarinnar
upp á nýtt,“ segir Franqui. „Ég
var byrjaður að vinna að hand-
riti mínu og vildi ekki láta af
því starfi."
Hann segist hafa komið hlut-
um af um tvö hundruð og
fimmtíu bókum á örfilmur,
sömuleiðis mörg þúsund bréf-
um, blaðaúrklippum og minnis-
atriðum frá samtölum, á næstu
sjö árum.
Ilann fór oft til Evrópu til að
koma á menningartengslum við
ríki þar fyrir hönd kúbönsku
stjórnarinnar og notaði tæki-
færið til að koma örfilmunum í
hvernig ég ætti að snúa mér
gagnvart blöðunum og hann
svaraði aðeins: — Það er þitt
vandamál."
Meðal þess sem helzt varð til
að veikja trú Franquis á
kúbönsku byltingunni og því
kerfi, sem Castro var að koma
sér upp, var ströng ritskoðun,
skyndileg forfrömun gamalla
harðlínukommúnista og fjölda-
ByltingarforinKÍnn Castro: stnám saman bygKðist upp
undarh'Kt kerti. seRÍr Franqui.
örugga ge.vmslu i einhverju
Evrópulandi sem hann hefur
ekki viljað skýra frá hvert er.
Hann fullyrðir að afrit af
mikilvægum stjórnarskjölum
varðandi byltinguna og skæru-
hernaðinn hafi verið flutt til
Moskvu 1966 og komið f.vrir i
kjarnorkusprengjugeymslu.
Hann vill ekki segja hvort
hann hefur i hyggju að skrifa
annað bindi um árin eftir
b.vltinguna þegar hann fór að
hafa sínar efasemdir um ágæti
Castros. Aftur á móti hefur
hann verið fús til að segja litlar
sögur af Castro í kringum eld-
flaugamálið á Kúbu 1962 þegar
við borð lá að heimsstyrjöld
br.vtist út.
„Fidel frétti fyrst af þeirri
ákvörðun Krúsjeffs að flytja
eldflaugarnar frá Kúbu þegar
ég las fyrir hann fréttaskeyti
frá Associated Press-
fréttastofunni." segir
Franqui.. „Honurn var mjog
brugðið. Eg spurði hann
handtökur fimm þúsund
manna 1961. „Margir hinna
handteknu voru vinir mtnir."
segir hann. „Níutíu af hundraði
VQru látnir lausir aftur en skað-
inn var skeður. Lögreglan hafði
fengið á tilfinninguna að hún
réði öllu."
Hvorki i bókinni né viðtölum
við blaða- og fréttamenn hefur
Franqui slegið þvi föstu hvort
Castro hafi verið sannfærður
kommúnisti áður en hann
komst til valda.
i bókinni er lýsing Castros
sjálfs á þvi er hann las marxisk
verk i fangelsinu. Franqui
sagði bandarískum blaðamanni
í París fyrir helgina að Fidel
hefði alltaf „gætt þess vel að
gefa ekki út róttækar eða sósía-
lískar yfirlýsingar á nteðan
stríðið stóð yfir. Hann vildi
ekki vara óvini sína við eða
verða sér úti um frekari and-
stöðu. En jafnvel enn þann dag
i dag er ekki hægt að segja að
Fidel sé sigildur kommúnisti."