Dagblaðið - 04.12.1976, Blaðsíða 11

DAGBLAÐIÐ. LAUGARDAGUR 4. DESEMBER 1976.
að ganga frá fjármálum hans
við hinn látna listamann.
Faðir Jimis, James A.
Hendrix, vinnur sem garð-
yrkiumaður í Seattle. Af öllum
þeim milljónum, sem eftir er að
ganga frá í dánarbúinu, er
líklegt að hann fái um 400
þúsund. Hann hefur ákveðið að
gera sér ekki réllu út af því:
„Peningar eru einfaldlega ekki
þess virði.“
Eftir að Jimi lézt í London
var lík hans flutt til Seattle,
enda þótt hann hefði alltaf sagt
að sá staður væri allt of blautur
til þess að láta jarða sig á.
Jarðarförin fór fram í kyrrþey,
en skömmu síðar var legsteinin-
um stolið.
Jimi og yngri bróðir hans
Leon, voru aldir upp af föður
þeirra. Móðirin, sem var
Cherokee-Indíáni, lézt er Jimi
var 10 ára að aldri. Til þess að
forðast það að vera kvaddur i
herinn lét Jimi skrá sig í fall-
hlífasveit hersins þar í borginni
skömmu áður en hann varð 18
ára. Þar gæti hann allt eins
verið enn, hefði hann ekki
meitt sig í baki eftir 26. stökkið.
Þá hélt hann í langt ferðalagum
Kaliforníu til New York og
spilaði með hinum ýmsu lista-
mönnum eins og Ike og Tinu
Turner, Sam Cooke og var rek-
inn úr hljómsveit Little
Richard. Þá stofnaði hann The
Jimi Hendrix Experience.
Hljómsveitin kom til London
snemma árs 1966 og sá fyrrum
bassaleikari í hljómsveitinni
The Animals, Chas Chandle,
um allan undirbúning. Hann
varð síðar umboðsmaður
Hendrix.
Þetta var ár blómabarna og
bjölluhljóma og í leiðara í
Times var kvartað yfir því að
Mick Jagger hefði verið tekinn
höndum fyrir eiturlyfjaneyzlu.
Gítarleikur Hendrix féll vel
inn í það andrúmsloft sem ríkti
á þeim tíma. Honum tókst að
slá The Who út af laginu og
varð heimsfrægur á einni nóttu
eftir fræga hljómleika, sem
hann hélt í Saville leikhúsinu.
Hann hafði þá aðeins verið tvo
mánuði í London og búið var að
gefa út eina litla plötu með
söng hans.
Hann spilaði jafnt með
báðum höndum á gítarinn og
jafnvel með tönnunum og sér-
stakur stíll hans hreif milljónir
ungmenna með því það var eins
og eldglæringar kæmu út úr
hljóðfærinu.
John Lennon sagði einhvern
tíma að jafnvel þótt hann væri
ekki talinn góður gítarleikari
gæti hann þó látið gítarinn tala.
Það sama á einmitt við um Jimi
Hendrix.
Ingjaldur Tómasson
Kjallarinn
áhuga á að sækja leiksýningar
eins og þær eru þvi miður
margar nú.
List og listamenn.
Svipaða sögu er að segja um
hinn fjölmenna listamannahóp
í okkar fámenna landi. Þeir
(ásamt fjölmörgum öðrum)
troða sér að rikisjötunni eins og
fé að garða, og rikisvaldið
horfir á og heimtar stöðugt
meira fóður úr vasa skattþegn-
anna. Það er þó alvarlegast. að
mörg núlímalist virðist stöðugt
fjarlægjast almenning og inni-
heldur ýmist ekkert eða er
Dans og
sálarflækjur
Mánaðamótin nóvember-
desember finnast mér ávallt
raunalegasti tími ársins, þótt
janúar sé stundum skæður.
Óralangt virðist í jól og birtu,
sumarið er fjarlægur draumur,
veturinn er rétt byrjaður að
sýna tennurnar og allt útlit er
fyrir hægan og kvalafullan
dauða undir flóði jólabóka.
Þetta er sá tfmi sem maður
bæði les og horfir á allt, leitar
að gömlum eldhúsreyfurum og
bíður með þvala og skjálfandi
fingur á takkanum eftir fyrstu
sjónvarpsglætunni. Og oftast
verður maður fyrir vonbrigð-
um, — Herkúles Poirot leyni-
. lögreglumaður er gamaldags og
kassinn bregst sem önnur
krosstré. Þetta var einkennileg
sjónvarpsvika. Það sem situr-
eftir í mér, eru óljósar minning-
ar um dans og líffæraflutninga,
— eða var það dans líffæranna?
Við skulum athuga málið.
Kastljós, samviska
þjóðarinnar, hóf vikuna og þar
sáum við útvarpið rýna í eigin
nafla frá mörgum sjónhornum
og umræður snerust um lita-
sjónvarp og stereóútvarp. í
byrjun sátu fyrir svörum Pétur
Guðfinnsson og alþingismaður
hvers nafn ég ekki man og var
nokkuð augljóst á þvi sem þar
kom fram að litasjónvarp þyrft-
um ■ vió að setja upp, hvort sem
við vildum eður ei, því allur
tækjabúnaður er nú orðið
miðaður við þau herlegheit.
Ömar Ragnarsson gerði allt
hvað hann gat til þess að
auðvelda alþingismanninum að
hreyfa mótmælum, en sá virtist
hafa glýju í augum vegna
heimsmennsku Péturs og hins
samhenta hóps sem umkringdi
hann og mótmælin urðu bara til
málamynda. Fyrir þá sem ekki
vita er Pétur Guðfinnsson
fagurlega rauðhærður og
mundi njóta sín vel í litsjón-
varpi. Svo kom umræða um
„frjáisan" útvarpsrekstur. Þar
dró sjónvarpið Ölaf Ragnar
Grímsson aftur fram úr helgum
steini, en eins og allir vita er
hann nær hættur að koma fram
opinberlega, — og Þorstein
Pálsson. Myndarlegir menn
báðir. Þorsteinn taldi það sjálf-
sögð mannréttindi að fá að
koma á fót útvarpsstöð, sisona
eins og að fá að opna
bankareikning.
Ólafur Ragnar benti á að
ekki væri nóg að vera maður, —
sá yrði að vera talsvert vel
stæður og upp í útlagðan
kostnað yrði hann að fá með
auglýsingastarfsemi Þá erum
við stödd ansi nærri þVí sem
gerist i „frjálsum" útvarps-
stöðvum bæði í Bandaríkjunum
og Bretlandi, — stanslausar
auglýsingar, innihaldslaust
kjaftæði samtvinnað „vinsælli"
poppmúsík. Ríkisútvarp er eina
stofnunin sem getur og á að
taka öll sjónarmið til greina og
koma til móts við þau. Væri
samt ekki hægt að „drepa á
dreif“ ríkisútvarpinu með tíð
og tíma, og setja upp svæðis-
stöðvar, sem geta keppt sín á
milli, eins og gerist bæði 1
frönsku og bresku ríkisútvarpi.
Sigur á „ippon" fyrir Ólaf
Ragnar. Sem dæmi um það sem
gerist þegar hugsunarleysi og
gróðasjónarmið ráða sjónvarps-
efni, má benda á Moppets sem
komu næst á eftir Kastljósi
á föstud.kvöldið. Enn ein for-
múlan er reynd, — tusku-
brúðurnar eru uppistaóa þátt-
arins alls, en útkoman verður
einskonar paródía á amerískum
skemmtiþætti þar sem yfir-
borðsmennskan og miðlungs-
hæfileikarnir ríkja. Joel Grey
¥
I kringum
skjáinn
Aðalsteinn Ingólfsson
er samt I öðrum gæðaflokki og
leiðinlegt var að sjá hann taka
svona niður fyrir sig. 1 Orma-
gryfjunni var ekki fyrir tauga-
veiklaða og ótrúlegt að svo
áleitin kvikmynd skuli hafa
verið gerð I Holllvúdd. Myndin
var I raun rannsókn á geðveilu,
eins og „Augliti til auglitis" og
raktar vorú ástæður hennar á
hefðbundinn freudfskan hátt
og er ég ekki fjarri þvf að
vandamálið hafi verið einfald-
að. Leikur allur var stórkostleg-
ur
Á laugardag var Úr ýmsum
áttum aftur á dagskrá og fleira
var hnýsilegt I þeim j>ætti en.
áður. Kvikmyndin um „hrein-
láta manninn" var viðvanings-
leg en af góðum hvötum. Sjón-
varpið mætti gera meira af þvf
að örva innl. kvikmyndagerð
og styðja við bakið á fólki sem
er að baxa við að setja saman
alvarlegar kvikmyndir. Það
fólk er til. Sfðan var ég fjarri
því gamni sem þar var á eftir.
Á sunnudag komu gestir til.
Eddu Andrésdóttur, tvær
víðförular konur. Ekki var
samt ýkja mikið á þeim að
græða. Adams f jölskyldan nálg-
ast nú sinn hápunkt og sem fyrr
var afbragðs vel unnið úr öllum
heimildum, bréfum og opinber-
um skjölum og samleikur
þeirra Johns og Abigail er
áhrifamikill. Siðan kom
amerfskt léttmeti — Sandy
Duncan. Hún reyndist vera
fallega ófríð og leggjalöng
með ólfkindum og aliar
dans„rútínur“ voru á hærra
plani en gengur og gerist. Nota-
legt var lfka að sjá hinn
fótfráa Gene Kelly, kvikan
prátt fyrr aukakilóin og
aldurinn. Ekki tókst mér að sjá
„Húsbændur og hjú“ vegna
anna á þeim tfma. Mánudagur
til mæðu, segir máltækið og ég
seig lengra og lengra niður í
stólinn eftir því sem leið á
kvöldið. íþróttir komu fyrst og
síðan rakti Strindberg úr sér
sálarflækjurnar í „Hin sterk-
ari“ og síðan var farið innan f
fólk og lfffæri þeirra flutt til,
vonandi með leyfi þeirra f
Hvers er að vænta? Á þriðjudag
fjallaði Columbo um lækni sem
hafði það sem sérgrein að fara
innan í fólk, en manndráp
stundaði hann sem hobbí. Það
kvöld endaði svo á MEIRI líf-
færaskoðunum, nú frá
rússnesku hliðinni. Við það valt
ég yfir og dreymdi að ég hefði
endurfæðst sem gallblaðra.
A miðvikudag kom Vaka.
Einsöngvarar sungu einsöng og
hópsöng, undirritaður kynnti
graffk og stúlkurnar í Dans-
flokknum sýndu skemmtileg
tilþrif. Hvað mig snertir mættu
þær sýna listir sfnar í hverri
viku. Síðan skýrði þjóðleikhús-
stjóri frá næstu verkefnum,
brosmildur þrátt ' fyrir
„Voitsjek". Synd er að ekki
skuli vera önnur Vaka fyrir jól,
einkanlega þar sem bókmennt-
ir hafa verið mjög útundan i
umfjöllun þáttarins. Ekki var
einu sinni talað við Jóhannes.
Helga. Sfðar um kvöldið birtist
Magnús Pyke, opnaði lúna
leðurtösku og tók fram kjöt
sem ekki var kjöt, með
kjötbragði eða engu bragði.
Magnús er einn af þessum fjöl-
fróðu ensku sérvitringum, sem
bjarga vilja heiminum .og er
froðusnakkhansfastur þáttur í
BéBéSé f Bretlandi. Karlinn
hefur þó nokkuð til sins máls,
nær er að éta soyakjöt en
dauðar skepnur, innyfli
þeirra...
beinlínis mannskemmandi.
Ég nefni sem dæmi af-
skræminguna og sögufölsun-
ina, sem birtist óumdeilanlega í
sjónvarpskvikmyndinni um
Lénharð fógeta. Eg hugsa til
þess með hryllingi, ef eins yrði
farið með okkar ástkæru og
heimsfrægu fornsögur.
Eg minnist samtals í útvarpi
við einn af færustu lista-
mönnum okkar. þar sem hann
talaði um nafn, sem hann hefði
getað hugsað sér að gefa einu
stórlistaverki sínu, sem greypt
er í orkuver eitt. Nafnið var
„Haltu kjafti“, með öðrum
orðum, alþýðan hefur ekkert
vit á listum, hún á bara að
horfa á og borga fyrir listina,
sem minnir á „Nýju fötin
keisarans", og halda sér bara
saman.
Viðhorf listamanna til al-
mennings virðist hafa breytzt.
sfðan Jón Leifs hélt sína ágætu
en umdeildu ræðu í útvarpi
fyrir ' löngu. Hann líkti
alþýðunni við sáld gullgraf-
arans, sem skilur gullið frá
sandinum. Þetta tæki ýmist
langan eða stuttan tíma, en að
lokum greindist gullið frá og
yrði sígilt en sandinum kastað á
hauga gleymskunnar.
Eg held, að íslenzk alþýða, að
börnum meðtöldum, hafi ennþá
gott listskyn. Eg varð var við
mikla andúð barna á mörgurh
skrípalistaverkum, sem sýnd
voru á Skólavörðuholti. Þeim
sýningum er nú hætt, áreiðan-
lega með fárra eftirsjá.
Berið saman „listaverkið" á
Búrfellsstöð, og önnur álíka
víða á húsum hér í borginni og
listaverk Kjarvals í vélasal íra-
fossstöðvar og listaverk Einars
Jónssonar, t.d. Braut-
ryðjandann á Austurvelli.
Allir menn með óbrenglað
skyt) hljóta að s>á hina geysi-
miklu yfirburði þessara lista-
verka f samanburði við alla
popp- og „Nýju fata keisarans"-
ólistina, er margir þora ekki
annað en að viðurkenna sem
góða og gilda vöru, alveg eins
cg gerðist í hinu fræga ævintýri
Andersens.
Þegar þú gengur upp Skóla-
vörðustíginn, blasir við eitt-
hvert stórbrotnasta og fegursta
listaverk, sem til er á okkar
landi. Það er ekki langt síðan
þetta listaverk átti að kæfa í
fæðingu fyrir atbeina helztu
frammámanna íslands. Jafn-
vel stórskáld jós ótrúlegum svf-
virðingum á listaverkið og þá,
sem stóðu fyrir smíði þess. Nú
er þetta listaverk ekki aðeins
landsfrægt heldur líka heims-
frægt. Það hefur sannarlega
orðið ofan á í gullsáldi alþýð-
unnar.
Skólakerfi
og uppeldismál.
A síðari árum hefur s'kólakerfi
okkar þamzt svo ótrúlega út, að
með eindæmum er. Þetta væri
þó aísakanlegt, ef andlegur og
efnahagslegur ávinningur væri
sýnilegur. En því miður er
augljóst, að skólauppeldi okkar
hefur margar skuggahliðar.
Utskrifaðir eru æ fleiri sál-
fræðingar, félagsfræðingar og
fleiri fræðingar, sem ég kann
ekki að nefna. Margir þessir
fræðingar hafa á undanförnum
árum óspart hvatt til algers
frjálsræðis í uppeldismálum
bæði á heimilum og í skólunum.
Afleiðingarnar af þessu eru
nú sem óðast að koma í ljós í
sívaxandi afbrotum, heimtu-
frekju og algeru tillitsleysi til
annarra. Ég nefni sem dæmi
hinn óða rumpulýð, sem hefur
lagt undir sig hluta
miðbæjarins, hafið þar
óhljóðaorg, rifið upp blóma-
skrúð Austurvallar, dreift gler-
brotum um allt, og ég hef lfka
heyrt um ótrúlegustu athafnir,
sem ég vil ekki nefna. Skatt-
borgarinn er svo bara látinn
borga hreinsunina f nætur-
vinnu auk fjölmargs annars
kostnaðar, sem af þessu hlýzt.
Getuleysi og ræfilsskapur
lögregluyfirvalda er hryllileg-
ur, bæði gagnvart þessum tán-
ingalýð og hinum „stóru glæpa-
mönnum, sem hafa vaðið uppi
undanfarið.
Lögreglumenn, sem hafa
unnið af alhug og dugnaði að
uppljóstrun glæpamála, hafa
verið gerðir óvirkir af yfirvöld-
um. Svo hrópa dóms- og lög-
regluprelátar stöðugt á meiri
fjármuni, hærra kaup og meira
starfslið. svo þessi hluti
báknsins geti fitnað að vild.
Þetta er þvf miður ekki nýtt hjá
þjóð okkar, þótt nú séu slegin
flest fyrri met.
Það er gullvægur sannleikur.
að þar sem stjórnleysi, agaleysi
og trúleysi ríkir verður algert
upplausnarástand eins og mý-
mörg dæmi viðs vegar um
heiminn sanna.
Eg held. að Æskulýðsráð og
borgaryfirvöld ættu sem fyrst
að hætta hinum mikla fjár-
austri til skemmtanahalds
unglinga. Það þarf að vinna að
þvf, að ungmennin skipuleggi
og kosti að mestu skemmtana-
hald sitt, ef til vill með ein-
hverjum stuðningi borgar-
innar. Það mundi auka sjálfs-
traust þeirra og kenna þeim að
treysta á sjálf sig í stað þess að
heimta allt af öðrum.
Það er löngu vitað, að
unglingar, sem dveljast á
sveitaheimilum á sumrin, fá
þar mjög gott uppeldislegt
veganesti, sem oft endist allt
lífið. Sem flest borgarbörn
þyrftu að njóta dvalar f sveit,
og ættu yfirvöld að vinna að þvf
að gera það kleift.
Lenging skólatfmans torveld-
ar og styttir sumardvöl
unglinga f sveitum, og er ég
viss um, að hún eykur náms-
leiða og veldur minni náms-
árangri, gagnstætt því sem til
var ætlazt.
Ég held að foreldrar, kennar-
ar, skóla.vfirvöld og aðrir uppal-
endur ættu að huga að og vinna
eftir þeim reglum, sem bezt
hafa reynzt þjóðinni. Kennið
þeim sem fyrst að viðurkenna
og breyta eftir boðskap
kristinnar trúar. Beitið hóf-
legum aga, kennið þeim spar-
semi, reglusemi, virðingu fyrir
umhverfinu og ungum og öldn-
urn samferðamönnum. Og um-
frarn allt, látið hina ungu ætið
hafa næg alvöruverkefni, sér-
staklega þegar skólinn starfar
ekki.
Ingjaldur Tómasson
verkamaður.