Dagblaðið - 15.02.1977, Qupperneq 11

DAGBLAÐIÐ. ÞRIÐJUDAGUR 15. FEBRÚAR 1977.
,,Ég ákæri.“ Muni ég rétt, þá
eru þetta orð Emils Zola þegar
hann hóf sókn sína á Dreyfus-
málinu. Hann hóf sókn sína
óhræddur, þótt ekki hefði hann
öll spil á hendi, en þau voru
vandlega falin á hærri stöðum,
sem því miður hefur oft gerst,
bæði í þátíð og nútíð. Zola var
lika gerður landrækur, en stóð
samt að lokum með pálmann í
höndunum. Undanfarin missiri
hafa einstakir menn tekið sig
til og reynt að hræra svolítið
upp í þeim stóra meinlætapotti,
sem kenndur er við dómsmál.
Að vonum hafa þessir menn
verið svívirtir á hærri stöðum
og valin flest fúlyrði tungunnar
og í morgun sá ég, að
norðlenskur háttvirtur þing-
maður hafði myndað annan
leirhnúk og sent að ég hygg
öllum dagblöðum framleiðsl-
una. Hann hefur víst ekki mjög
annríkt, þessi skáldóði þing-
maður, sem mikið talar um rit-
sóða. Þar hefur þó sannarlega
einn bæst í hópinn.
Sjálfur hefi ég staðið í
þessum svo kallaða ritsóða-
flokki í um 40 ár og hefi ekki af
því neina samvisku. Eg tel
menn eins og Vilmund Gylfa-
son, Sighvat Björgvinsson og
Hilmar Jónsson bókavörð mjög
nauðsynlega á þessu sviði. Við
sem þannig skrifum, getum
kannski stundum lent yfir
strikið sökum þess að við
höfum ekki öll spil á hendi, en
slíkt verður að hafa. Hafi hinn
ákærði hreint mjöl í pokanum,
skartar hann með sýknu, en
ákærandinn hlýtur skellinn.
Hitt skeður oftar, að sá kærði
þorir ekki í mál, á kannski eitt-
hvað í pokahorninu sem skýrst
getur við rannsókn. Ekki er svo
gott að menn sem ég áður
nefndi séu mínir flokksbræður.
Við Hilmar erum frændur en
lítt samherjar í pólitík, en ég
virði hann fyrir það að þora að
segja meiningu sína, þótt hann
auki sér óþægindi.
Sem dæmi vil ég nefna, að
síðan þessi skrif hófust hafa
hrúgast upp frumvörp um
dómsmál, sem áður hafa dorm-
að á hugarakri og vera kann að
eitthvað af réttlæti hafi flotið
þar með, sem ekki er af sömu
akt og skattafrumvarpið. Við
höfum ekki hugmynd um nema
fleiri hafi dáið á undanförnum
árum, með annarra hjálp.
Okkur, sem teljum okkur gáf-
uðustu þjóð í heimi hefur ekki I
hug komið að við gætum lært á
spil undirheima stærri þjóða.
Allir vita og einnig þeir sem
drekka, að áfengið er mikið böl,
en sama er hvaða stjórn við
höfum, allar eru þær á kafi í að
koma sem mestu víni.í fólkið.
Þó eru eiturlyfin enn hættu-
legri, það fólk svífst einskis, en
fulla menn er þó stundum hægt
að snúa af sér.
..Höggunum er þeim hættast
við, sem hæst ber á.“
HRÆRTÍ
MEINLÆT A-
POTTINUM
Það er nokkuð gert að því að
skipta mönnum niður i flokka
eftir því hvort þeir teljast góðir
eða vondir menn. Slíkt tel ég
mikla heimsku, þótt ég sjálfur
hafi flaskað á því skeri. Hitt
mun réttara, að menn skiptist í
pólitíska flokka éftir uppeldi og
síðan áætluðum og ímynduðum
hagsmunum. Eftir þessu strögli
myndast það álit hvort menn
séu vel eða illa hugsandi. Aðrir
skipa sér í fylkingar eftir
öðrum sjónarmiðum í leit að
betri heimi og borða með skel i
stað skeiðar. Þeir sem kjósa
skeiðina, snúa sér meira að
völdum og peningum, en allt
slíkt þarf að fara saman, ef
mikill árangur á að nást. Allt
þarf að komast í stóra hringi,
sem eru í standi til að útiloka
alla svonefnda samkeppni, sem
á þó að vera aðaldriffjöðrin.
Þegar ég var að alast upp
fyrir síðustu aldamót, var talað
um hringavitleysu. Nú vildi ég
skjóta því til þjóðarinnar að
láta þetta orð ekki falla fyrir
róða.
Þeir sem göslast á toppnum
þurfa að hafa vakandi, rannsak-
andi augu, því mannlífið er
orðið fjölþætti. Ætli hinir
stærri flokkar viti mikið um öll
sín dótturfyrirtæki. Hver
fylgist til dæmis með olíumál-
unum hér á landi, en saga olíu-
félaga víða um heim er alkunn.
Eitt stærsta hneyksli hérlendis
skeði í því sambandi, en ekki
mun þar hafa verið farið djúpt í
saumana. Ólafi Jóhannessyni
er brigslað um að hann sé ein-
hver glæpahyljari, en fáir
munu trúa slíku, en skyldi
hann geta fylgst með öllu í því
risafyrirtæki sem SÍS er orðið,
að minnsta kosti er ég dálítið
hissa á nöfnum sem þar eru
ekki aðeins komin á rúmstokk-
inn, heldur alla leið upp í sæng-
ina. Vonandi er þetta bara
ímyndun.
Éins og áður er sagt verða
foringjar stórra flokka að vera
vakandi fyrir því hverja þeir
velja til forustu, vilji þeir hafa
hreinar hendur. Það gefur auga
leið að margir djarfhuga af-
brotamenn og fésýslufantar
sækjast eftir að skapa sér
verndarlit með því að komast
inn í stóra flokka. Þar geta
menn gengið í skotheldum vest-
um, kannski í fleiri en einum
skilningi.
Ég komst aldrei svo hátt að
verða framsóknarmaður, var ég
þó í sveit þegar þessi samtök
mynduðust og dáði þar margt.
Svo fór ég eins og- aðrir góðir
menn suður og eftir að hafa
kafað í iífssögu foringjans,
missti ég áhugann. Ekki þó á
samvinnustefnunni sem gerði
risaátök á sínum fyrstu árum
og lengi frameftir. Samvinnu-
stefnan er líka einn angi af
sósíalisma sem hefur verið slit-
inn úr tengslum.
Nú sér maður sjaldan merki
hinna gömlu frumherja
þessarar stefnu skarta við hún.
Aftur á móti er eltinga-
leikur við fólk það, sem hrökkl-
ast hefur úr sveitunum, háður
af miklu kappi, þó ekki af þeim
brennandi áhuga sem ein-
kenndi frumherjana. Mér
sýnist helst að hver króna sem
á lausu liggur, sé sett I fyrir-
tæki í höfuðborginni án tillits
til fólks í sveitum. Það má
nefna Hótel Sögu, sem fáir
sveitamenn munu halda til á.
Ég vil þó undanskilja Kron í
Reykjavík sem reynt hefur að
halda í horfinu í slóð frumherj-
anna. Einu vildi ég bæta við um
SlS. Mér kemur það kynlega
Kjallarinn
Halldór Pjetursson
fyrir sjónir, að þetta fyrirtæki,
sem er stórveldi á okkar mæli-
kvarða, skuli ekki geta gert
betri innkaup en heildsalar
sem alltaf eru taldir vaða í
gróða. Sem dæmi má nefna að
við sem verslum vió Kron
höfum þurft að kaupa sykur á
okurverði um langt skeið,
samanborið við að kaupa hann
hjá kaupmönnum. Þetta er
fyrir það að Kron og fleiri
kaupfélög þurfa að gera inn-
kaup sín hjá Sambandinu. Það
getur alltaf komið fyrir að geró
séu óheppileg innkaup, en bíta
verður í það súra epli að selja á
sama verði og aðrir. Nú heyrist
heldur aldrei nagg milli heild-
sala og Samb. um vöruverð.
Þetta mun kannski vera arfur
frá þeim tíma þegar Björn
Ólafsson og Vilhjálmur Þór
réðu rfkjum, þá skiptu þeir
bara „leyfunum" á milli sín
með bros á vör. Nú hefur smá-
fyrirtæki getað gert innkaup á
korni og lækkað verð á
brauðum. Sjálfsagt hefur þetta
ekki þótt alls staðar fagnaðar-
efni enda lítt þótt frásagnar-
vert.
Auðvitað liggur þetta í því að
treyst er á að fólk yfirleitt láti
sig almenn mál litlu skipta,
treysti á að það fái frítt bílfar á
næstu kosningar. Þetta má þó
vera einkennilegt þar sem öll
uppfræðsla hefur aukist. Þessi
blindingsleikur horfir helst til
þess, að við séum að síga í þræl-
dóm á ný, og þá mun lítt stoða
þó einhverjir hafi fengið aura
fyrir að láta setja á sig augna-
bandið. Þetta er eitt gengissigið
og þaö á manneskjunni sjálfri.
Að ég hefi stefnt geiri
mínum að Framsókn, kemur af
því að ég hefi aldrei sleppt allri
von um að hún mundi sjá að
sér, sá er vinur er í raun reyn-
ist. En haldi hún sér við hringa-
samsteypurnar, er sú von feig,
því allir hringar vinna eftir
sama lögmáli, hvað sem þeir
kenna sig við. Enn skal fólki
bent á að fara betur ofan í
saumana og það á hvaða flokki
sem er.
Framsókn gæti nú sagt
eins og skrifað stendur „við
eigum bara einn mann",
Eystein Jónsson. Ég hefi nú
kannski einhvern tíma hnýtt í
hann, enda er enginn sá að ekk-
ert megi að honum finna. Svo
þætti mér engin skömm að
biðja hann eða aðra afsökunar
á því sem ég hefi þeim rangt
gert.
Eysteinn hefur nú gefið
flokki sínum nýja stefnuskrá,
sem hann vonandi athugar ofan
í kjölinn, og Eysteinn sýndi
með því að hann hefur varð-
veitt mennsku sína í moldviðri
stjórnmálanna og vill ekki selja
frumburðarrétt sinn fyrir
baunadisk.
Kannski ætlar hann að feta í
fótspor þess mesta austfirðings,
er sá landsfjórðungur hefur
alið, Þorvarðar Þórarinssonar á
Valþjófsstað. Hann stóð lengst
vörð um vort forna sjálfstæði
og gaf okkur þá fórmúlu sem
sjálfstæði okkar var síðan
endurheimt á.
Verum vel á verði, látum
ekki stela af okkur andrúms-
loftinu eða náttúruauðæfum.
tsland er alsældaland, eitt
besta i heimi, þótt við enn
höfum ekki uppgötvað það.
Látum ekki niðja okkar bölva
okkur í níunda lið. Endurvekj-
um hin fleygu orð Þorvarðar
Þórarinssonar „mamman" og
„ómamman".
Ekkert er okkur hættulegra
en drepa réttlætiskennd okkar
í dróma.
Halldór Pjetursson,
rithöfundur,
Kópavogi.
málin eru fyrir hendi og rikið
lítur þau alvarlegum augum.
Sem dæmi má nefna, að í
síðustu stefnuskrá stjórnar-
innar stendur: „Útrýma þarf til
fullnustu þeim leifum af mis-
rétti sem konur eru enn beittar
í daglega lífinu." Margt hefur
þegar verið gert í þessu skyni.
Á síðari árum hefur fjöldi
þjónustustofnana sem létta
heimilisstörfin margfaldast sjö
sinnum. Helmingi fleiri börn
eru á dagvistunarheimilum en
fyrir nokkrum árum. Sovéskar
fjölskyldur eiga nú þrisvar
sinnum meira af raftækjum,
sem auðveida heimilishaldið,
en þær áttu ekki alls fyrir
löngu. En þetta er aðeins ein
hlið málsins, þótt hún sé mikil-
væg.
I mörgum sovéskum fjöl-
skyldum, sérstaklega þeim sem
yngri eru, er vandamál verka-
skiptingarinnar farið að valda
karlmönnum þungum áhyggj-
um. Félagsfræðingar hafa
staðfest, að konur séu nú „höf-
uð“ tveggja fjölskyldna af
hverjum fimm og kom þetta
fram í könnun sem gerð var
fyrir skömmu. í vikublaðinu
Literaturnaja Gazeta sem
sovésku rithöfundasamtökin
gefa út. birtist f.vrir nokkru
greinaflokkur sem nefnist:
„Verndið karlmennina!"
Kjallarinn
Michael Kostikov
En félagsfræðingarnir búa
yfir fleiri upplýsinguin: saman-
lagður tímafjöldi i heimilis-
störfum samsvarar starfi 40
miljóna launþega, þ.e. eins
þriðja hluta þeirra, er.starfa í
atvinnulífinu í Sovétríkjunum.
Og allt þetta starf kemur i hlut
kvenna eins og reynslan hefur
sýnt okkur gegnum aldirnar.
Húsmóðir sem á börn, þarf að
sinna fjölskyldunni a.m.k. 4-5
tíma á dag og um helgar 7-8
tíma. Þessi vinnudagur bætist
við þá tíma, sém hún vinnur
utan heimilis og þá sjáum við
að vinnudagur hennar er allt að
því helmingi lengri en
vinnudagur karlmannsins.
Ný og umfangsmikil áætlun
um að létta störf kvenna á
vinnustöðum og heimilum var
samþykkt á þingi Æðsta ráðs-
ins sl. haust. A sama þingi var.
kosið í fastanefndir í báðum
deildum ráðsins (Alríkisráðinu
og Þjóðernaráðinu) og eiga þær
aðannastmálefnikvenna heima
og á vinnumarkaðinum og sjá
um réttindi mæðra og barna.
Þessar nefndir eru talsvert
valdamiklar á þinginu. Þær
semja drög að lögum og
reglugerðum, hlýða á
málflutning yfirmanna
ráðuneyta og stofnana og geta
krafist reikningsskapar af þeim
í öllum þeim málum er lúta að
stöðu kvenna í atvinnulífinu.
Akveðin rök liggja að baki
þessara työföldu ráðstafana,
þ.e. samþykkt nýrrar
'stefnuskrár og stofnun sér-
stakra fastanefnda. Eftir seinni
heimsstyrjöldina, þegar 20
milljónir sovétmanna höfðu
farist, að meirihluta karlmenn.
tóku konurnar á sínar herðar
það mikla starf að endurreisa
landið úr rústum og ala upp
þau börn sem stríðið hafði gert
að munaðarleysingjum. Á þess-
um árum voru konur mun
meira áberandi í atvinnulífinu
en karlar. Það er ekki fyrr en'
nú á síðustu árum að hlutföllin
verða jafnari. Starf kvenna er
enn jafnmikilvægt en nú er það
yfirleitt auðveldara. Konum
hefur nú verið hlíft við að taka
að sér erfiðustu störfin, sem
eru heilsuspillandi, krefjast
mikilla líkamskrafta eða
óreglulegs vinnutíma. Á síðari
árum hefur konum farið stór-
lega fækkandi í byggingar-
vinnu og landbúnaði og sú
þróun mun halda áfram. í iðn-
aði fer þeim verkamönnum
fækkandi sem vinna erfiðis-
störf. Vélvæðingin mun leysa
frá störfum 1,2 milljón manna á
næstunni og meirihluti þeirra
verða konur. Þessar konur
verða smám saman teknar til
annarra starfa. T.d. er gert ráð
fyrir að 300 ný starfsheiti
bætist við á læknaslofnunum í
sambandi við nýja tækni og
vera aðallega konur settar í þau
störf.
I ríkisáætluninni sem fyrir
skömmu var samþykkt í Kreml
er nú i fyrsta sinn sérstakur
kafli um bæta aðstöðu kvenna í
atvinnulífinu og á heimilunum.
Semdæmi um þau nýju réttindi
kvenna á næstunni, má nefna
launað fæðingarorlof sem varir
þar til barnið er orðið eins árs,
styttur vinnudagur eða vinnu-
vika og möguleiki á heima-
vinnu o.s.frv.

Hvað snertir heimilisstörfin
má geta þess að á stuttum tíma
mun þjónustustofnunum fjölga
um 48%, skólar munu í síaukn-
um mæli taka upp lengdan
skóladag fyrir börn útivinnandi
foreldra og 2,8 miljónir barna
munu komast að á nýjum dag-
vistunarstofnunum.
Þessi aukna athygli sem veitt
er vandamálum kvenna sér-
staklega i nýju áætluninni er að
miklu leyti að þakka starfi
fastanefndar Æðsta ráðsins.
Höfuðverkefni nefndanna er:
að gera könnun á aðstæðum
kvenna í atvinnulífinu og á
heimilunum, að hafa eftirlit
með því, að lögum um réttindi
kvenna sé framfylgt og að gera
nýjar tillögur um bættan hag
kvenna.
Meirihluti nefndarmanna er
konur og munu þær áreiðan-
lega ekki láta deigan síga í
baráttunni fyrir bættum kjör-
um kynsystrum sínum til
handa.
Miehael Kostikov
fréttastjóri APN á islandi.