Dagblaðið - 19.03.1977, Síða 10

10
r
DAGBLAÐIÐ. LAUGARDAGUR 19. MARZ 1977.
fifálst, úháð datfblað
Útgefandi Dagblaðiö hf.
Framkvæmdastjöri: Svoinn R. Eyjólfsson. Ritstjóri: Jónas Kristjánsson.
Fróttastjóri: Jón Birgir Pótursson. Ritstjómarfulltrúi: Haukur Holgason. Skrifstofustjóri ritstjórnar:
Jóhannos Reykdal. íþróttir: Hallur Simonarson. AÖstoöarfróttastjóri: Atli Steinarsson. Safn: Jórt
Sævar Baldvinsson. Handrit: Asgrímur Pálsson.
Blaöamenn: Anna Bjarnason, Ásgoir Tómasson, Bragi Sigurösson, Ema V. Ingólfsdóttir, Gissur
Sigurösson, Hallur Hallsson, Helgi Pótursson, Jakob Magnússon, Katrín Pálsdóttír, Kristín Lýös-
dóttir, Ólafur Jónsson, ómar Valdimarsson, Ragnar Lár. Ljósmyndir: Bjamleifur Bjamleifsson,
Höröur Vilhjálmsson, Sveinn Þormóösson.
Skrifstofustjóri: Ólafur Eyjólfsson. Gjaldkerí: Þráinn Þorieifsson. Droifingarstjóri: Már E. M.
'ialldórsson.
Áskriftargjald 1100 kr. á mánuöi innanlands. I ieusasölu 60 kr. eintakið.
Ritstjóm Síöumúla 12, sími 83322. auglýsingar, áskríftir og afgreiösla Þverholti 2, sími 27022.
Setning og umbrot: Dagblaöiö og Steindórsprent hf., Ármúla 5.
Mynda-og plötugerö: Hilmir hf., Síöumúla 12. Prentun: Árvakur hf., Skeifunni 19.
Vindhögg iorkumálum
Sífellt fleiri vindhögg í orku-
málum koma á daginn, þegar sér-
fræðingar rjúfa þögnina. í
kjallaragrein í Dagblaðinu í
síðustu viku voru leidd rök að því,
að raforkuverð til rafhitunar væri
stórlega niðurgreitt.
Rafhitunarstefnan hefur haft fylgi stjórn-
málamanna úr öllum flokkum. Hún fékk byr
undir vængi, þegar Magnús Kjartansson var
iðnaðarráðherra, og hún hefur verið við lýði
síðan. Þessi stefna kom að nokkru leyti fram
sem svar við miklum niðurgreiðslum á raforku-
sölu til álversins. En hún hefur verið fram-
kvæmd með ofurkappi, svo að stuðzt sé við
ummæli rafmagnsstjóra Reykjavíkur. Út-
koman hefur orðið sú, að rafhitunarstefnan
hefur skert hagkvæmni þess, að hús á þéttbýlis-
stöðum landsbyggðarinnar verði hituð upp á
annan hátt. Hitaveitur með kyndistöðvum og
jarðvarmaveitur hafa orðið óhagkvæmari
vegna útbreiðslu þilofnahitunar. í kjallara-
grein Bergsteins Gizurarsonar verkfræðings
eru færð skýr rök að því, að rafhitunin er seld
geysimikið undir kostnaðarverði. Bergsteinn
segir, að sé miðað við 3,50 krónur á kílówatt-
stund, sé verðið 50 prósent af kostnaðarverði á
Landsvirkjunarsvæðinu og 25 prósent á Vest-
fjörðum.
Þá er bent á, að ekki nægir að vitna til þess,
að hér sé um að ræða innlenda orku, sem beri
að taka fram yfir innflutta olíu, því að meira en
80 af hundraði virkjunarkostnaðar sé erlendur
kostnaður. Þessi kostnaður vaxi því með þil-
ofnahitun en minnki ekki og réttlæti því ekki í
sjálfu sér þessa fjárfestingu.
Rafhitunarstefnan hefur verið ein aðalorsök
þess, að ráðizt var í Kröfluvirkjun. Dagblaðið
hefur áður bent á, að við Kröfluvirkjun var
rasað um ráð fram, þótt of seint sé að hætta, úr
því sem komið er. Rafhitunarstefnan er dæmi
um mál, sem hefði getað orðið gott en stjórn-
málamenn hafa ofspilað, svo að margt illt hefur
hlotizt af.
Verðið á raforku til hitunar hefur ekki verið
ákveðið á grundvelli kostnaðar heldur einungis
sett nokkru fyrir neðan olíuverð, svo að raf-
orkan yrði neytendum girnilegri. Hefði verðið
verið ákveðið samkvæmt eðlilegum markaðs-
lögmálum og látið gefa til kynna hinn raun-
verulega kostnað fyrir þjóðarbúið, hefði út-
breiðsla þessarar stefnu orðið með miklu skap-
legri og hagkvæmari hætti.
Að öllu athuguðu má fullyrða, að vindhögg
hefur verið slegið í orkumálum við framkvæmd
rafhitunarstefnunnar. Það bætist í röð hinna
vindhögganna, svo sem raforkusamninginn við
álverið og Kröfluvirkjun.
Gagnrýnin á rafhitunarstefnuna hefur um
þessar mundir mikið fylgi meðal sérfræðing-
anna, sem bezt þekkja til mála. En ekki verður
annað séð en þeir hafi rétt einu sinni látið
stjórnmálamennina leiða sig í ógöngur án þess
að andmæla, svo að í þeim heyrðist.
Eigi að koma vitinu fyrir stjórnmálamennina
í allri orkuvitleysunni, verða sérfræðingarnir
að hætta að vera leikbrúður, þegar ákvarðanir
eru teknar.
IAN SMITH í
SJÁLFHELDU
—Svartir menn hafa ekki efni á að kaupa það land
sem þeim stendur til boða
Sú ákvöröun Ian Smiths, for-
sætisráðherra Ródesíu, aö opna
milljónir hektara lands fyrir
búsetu allra kynþátta í landinu
hefur sætt harðri gagnrýni
íhaldssamari afla í flokki hans
og svartir menn hafa enn ekki
látið hafa neitt eftir sér um
málið.
Þetta framhjáhlaup Smiths
frá stjórnarskránni, þar sem
svo er kveðið á, að 40% af öllu
landi sé ætlað hvítum mönnum
eingöngu, hefur orðið tilefni
mestu átaka innan flokksins í
stjórnartíð Smiths.
Tólf félagar í flokknum og
þingmenn hans greiddu at-
kvæði gegn tillögu Smiths, og
nú er allt eins líklegt, að þeir
segi sig úr flokknum.
13 svartir þingmenn sögðu
upphaflega, að tillagan kæmi
ekki kynþáttavandamálinu og
kröfum svartra manna um að fá
öll völd í landinu i sínar hendur
við, og neituðu að greiða henni
atkvæði sitt. Eftir miklar for-
tölur féllust þó þrír þeirra á að
greiða henni atkvæði og þar
með var þingmeirihluta náð.
Að draga úr hörkulegum
ákvæðum kynþáttalög-
gjafarinnar er fyrsta tilraun
Smiths til þess að reyna að
koma á samkomulagi kynþátt-
anna innbyrðis.
Það mun vera von Smiths, að
honum takist að fá leiðtoga
svartra manna, þá sérstaklega
Muzorewa biskup, leiðtoga
Þjóðarráðsins, til fundar við sig
um leiðir til fullrar valdatöku
svartra manna, vinna sam-
komulagi því alþjóðlegan
stuðning og að viðskiptabanni
því, sem nú er í gildi, verði
aflétt.
En eina hreyfing svartra
manna, sem enn sem komið er
hefur sýnt einhvern vilja í þá
átt að eiga viðræður við Smith,
er ZUPO, einingarsamtök
Zimbabwe, sem stofnuð voru í
desember sl. af tveimur
svörtum ráðherrum, sem eitt
sinn áttu sæti I stjórn Smiths.
Ráðherrarnir tveir hafa verið
fordæmdir af öðrum leiðtogum
frelsishreyfinga svartra manna
og sagðir vera „auðkeyptir
tækifærissinnar".
Ihaldsmennirnir í flokki
Smiths hafa bent á tómlæti
svartra manna við tillögu hans
og segja, að Smith hafi gefið
þeim landið án þess að fá
nokkuð jákvætt í staðinn. Þeir
Starfsemi skæruliða í Ródesíu hefur stóraukizt undanfarna mánuði
og hér má sjá hluta af vopnabirgðum, sem hersveitir stjórnvalda
hafa lagt hald á.
segja ennfremur, að hann hafi
veikt mjög samningastöðu sína,
ef hann hyggi á viðræður um
nýja stjórnarskrá, eins og þær,
sem fóru út um þúfur í Genf á
sl. ári.
Tillaga Smiths um breyt-
ingar á lögunum um búsetu er
nú orðin að lögum, en menn
greinir mjög á um, hvaða áhrif
þau kunni að hafa í framtíð-
inni.
Forustumaður andófsmann-
anna tólf er Sutton Pryce, sem
var aðstoðarráðherra í forsætis-
ráðuneytinu og einn af nán-
ustu samstarfsmönnum Smiths.
Segir hann, að landsvæði
Táknræn mynd fyrir ástandið í Ródesiu: Einn hvítur maður með öli vöid í sínum höndum heldur
svörtum mannfjöida í skef jum.
V.