Dagblaðið - 11.05.1977, Qupperneq 10

10
DAGBLAÐIÐ. MIÐVIKUDAGUR 11. MAl 1977.
Útgsfandi DagblaAiA hf.
Framkvæmdastjóri: Sveinn R. Eyjólfsson. Ritstjórí: Jónas Krístjánsson.
Fréttastjóri: Jón Birgir Pótursson. Ritstjómarfulltrúi: Haukur Helgason. Skrifstofustjórí ritstjómar:
Jóhannos Reykdal. iþróttir: Hallur Símonarson. AAstoAarfréttastjórí Atli Steinarsson. Safn: Jón
Saivar Baldvinsson. Handrit: Ásgrímur Pélsson.
BlaAamenr.: Anna Bjarnason, Ásgeir Tómasson, Bragi SigurAsson, Dóra Stefénsdóttir, Gissui*
SigurAsson, fHallur Hallsson, Helgi Pétursson, Jakob F. Magnússon, Jþnas Haraldsson, Katrín
Pálsdóttir, Ólafur Jónsson, Omar Valdimarsson, Ragnar Lór.
Ljósmyndir: Bjarnleifur Bjarnleifsson. HörAur Vilhjálmsson, Sveinn bormóAsson.
Skrífstofustjórí: Olafur Eyjólfsson. Gjaidken: Þráinn Þorieifsson. Dreifingarstjórí: Mér E. M.
Halidórsson.
Ritstjóm SíAumúla 12. AfgreiAsla Þverholti 2. Áskríftir, auglýsingar og skrifstofur Þverholti 11.
AAalsími blaAsins 27022 (10 linur). Áskríft 1300 kr. é mánuAi innanlands. I lausasölu 70 kr.
eintakiA.
Setning ug umbrot: DagblaAiA og Steindórsprent hf. Armúla 5.
Mynda-og plötugerA: Hilmir hf. SíAumúla 12. Prentun: Árvakur hf. Skeifunni 19.
Samstarfið heldur áfram
Báðir stjórnarflokkarnir hafa
nú að baki aðalfundi sína, sem
hafa einkennzt af eins konar
„drengskap, einhug og baráttu-
gleði“ eins og Tíminn lýsti fundi
sinna manna fleygum orðum í
fyrirsögn á forsíðu.
Þessir fundir voru báðir friðsamir og treystu
stöðu valdahópanna, sem flokkunum ráða.
Menn muna enn, að ýmsar umdeildar athafnir
ráðherra og ráðamanna Framsóknarflokksins
urðu þeim ekki til áfellis á miðstjórnarfundi
flokksins í lok marz.
Á landsfundi Sjálfstæðisflokksins um síð-
ustu helgi var svipað uppi á teningnum. Þar
treysti flokkseigendafélagið, sem gárungar
kalla nú Bilderberg-hópinn, tök sín á flokknum.
Ráðamenn beggja flokka sjá því fram á innan-
flokksfrið á næstunni.
Báðir þessir aðalfundir voru íhaldssamir,
eins og bezt sést af stefnuskrám þeim og yfir-
lýsingum, sem fundirnir samþykktu. Sem dæmi
má nefna, að í Sjálfstæðisflokknum er búið að
kaffæra hugmyndir um breytta landbúnaðar-
stefnu, sem komu fram í ályktun næsta lands-
fundar á undan. Nýja stefnuskráin í land-
búnaði er aðeins bergmál af stefnu Fram-
sóknarflokksins.
Hvorugur flokkurinn hefur litið við hug-
myndum um auðlindaskatt og skipulega
nýtingu fiskimiðanna á ódýran hátt. Hvorugur
flokkurinn hefur litið við hugmyndum um
aðskilnað fjármála og stjórnmála. Hvorugur
flokkurinn hefur litið við hugmyndum um
minni og ódýrari landbúnað á íslandi.
Þetta eru nokkur dæmi af mörgum um vel
rökstuddar hugmyndir úr þjóðmálaumræðu
síðustu missera, sem hafa alveg farið framhjá
flokkunum tveimur. Enda skiptir svo sem ekki
miklu, hvað stendur í yfirlýsingum og stefnu-
skrám, sem hvort sem er aldrei er staðið við.
I rauninni eru þetta plögg, sem yfirstétt
flokkanna tekur ekki hið minnsta mark á.
Stjórnarstefna flokkanna verður áfram óháð
fundayfirlýsingum þeirra eins og hingað til.
Efnahagsstefna ríkisstjórnarinnar mun
áfram byggjast á úrræðum hinna íhalds-
sömustu hagfræðinga. Áfram verður reynt að
halda við láglaunakerfinu. Og áfram verður
reynt að þenja út ríkisbáknið. Hvort tveggja
skapar valdastétt stjórnmálaflokkanna
hámarksvöld gagnvart öðrum þáttum þjóðlífs-
ins.
Samhljómurinn í aðalfundum stóru flokk-
anna tveggja bendir til, að traustur friður muni
verða um helmingaskipti þeirra við stjórnvöl-
inn fram á næsta ár. Það hefur dregið úr
möguleikum á haustkosningum.
Enda er ljóst, að ytri völd flokkanna eru jafn
ótrygg og innri völd valdastétta þeirra eru
trygg. í skoðanakönnun hefur komið í ljós, að
helmingur kjósenda er ýmist reiður flokkunum
eða óákveðinn í afstöðu til þeirra.
Stjórnarflokkunum nægir ekki innri „dreng-
skapur, einhugur og baráttugleði“, ef kjósend-
urna vantar. Ráðamenn þeirra kæra sig sízt um
að fá kosningar í hausinn á næstunni. Þeir
munu því hanga saman í von um betra veður á
ofanverðum næsta vetri.
Og aðalfundirnir hafa veitt þeim frið til þess.
SOVÉTMENN HAFA
EKKILOKAÐ
DYRUNUM FYRIR
SALT 2 VIÐRÆÐUM
SALT-2 viöræöurnar hefjast
að nýju í Genf 11. maí. Þær
hafa legið niðri síðan Cyrus
Vance utanríkisráðherra
Bandaríkjanna fór til Moskvu
sællar minningar og ræddi þar
við ráðamenn án árangurs. —
Hér fer á eftir fréttagrein eins
af fréttamönnum APN, sem
segja má að sé eins konar hug-
leiðing um í hvers konar jarð-
vegi viðræðurnar fari fram:
Fyrir röskum þremur mánuð-
um fylgdust samlandar mínir
af áhuga með sjónvarpssend-
ingum frá því þegar hinn nýi
forseti Bandaríkjanna, Jimmy
Carter, var settur í embætti og
flutti ávarp til þjóðarinnar,
þar sem hann lýsti sig fylgjandi
áframhaldandi sovézk-
bandarískum samskiptum og
lofaði að gera það sem í hans
valdi stæði til að draga úr því
hve heimurinn væri háður
kjarnavopnum. Og forsetinn
sem fór sínar eigin leiðir fékk
hljómgrunn hjá bandarískum
almenningi.
Nú þegar hundrað dagar eru
liðnir frá valdatöku Carters eru
vonbrigði ríkjandi tilfinning
hjá sovézkum almenningi. Meg-
inástæða þessa er áreiðanlega
sú stöðnun sem nú um skeið
hefur einkennt sovézk-
bandarísk samskipti. Mestar
áhyggjur af öllu hafa menn af
framtíð Salt-2 viðræðnanna. Og
kvíðinn er skiljanlegur: Það
sem nú er kallað „stöðnun"
getur eftir 3. október nk., þegar
núgildandi samkomulag um
takmarkanir árásarvopna-
búnaðar rennur út, breytzt í
óbætanlegan missi gagnkvæms
skilnings og leitt til óheftrar
keppni milli stórveldanna
tveggja á sviði vopnabúnaðar.
Með þetta í huga virðast mér
hinar nýju tillögur nýju
stjórnarinnar í Washington
vera áhættusamt, pólitískt
hliðarstökk. Minnumst þess, að
það kostaði sovézka og banda-
ríska leiðtoga mikið erfiði að
leggja drögin að Salt-2 sam-
komulaginu í Vladivostok, sam-
komulag sem tryggir öryggi
beggja aðila miðað við
núverandi ástand. Síðar full-
yrtu mjög háttsettir talsmenn
stjórnar repúblikana við
Bandaríkjamenn að nýr
samningur væri „90% til-
búinn“. Enn síðar lofaði Carter,
sem þá hafði unnið kosningarn-
ár, því að Salt-2 samningur á
grundvelli þeirra meginreglna
sem samkomulag varð um í
Vladivostok yrði forgangs-
verkefni ríkisstjórnar hans.
Síðan kom bandaríski utan-
ríkisráðherrann til Moskvu
með tillögur í fórum sínum sem
gerbreyttu Vladivostoksam-
komulaginu. Og það sem meira
var, fyrir komu hans hafði þess-
um tillögum verið lýst sem
hvorki meira né minna en áætl-
un um „allsherjar afvopnun“,
en í raun reyndust þær vera
áætlun um að tryggja Banda-
ríkjunum einhliða hernaðarleg-
an ávinning.
Það uggvænlegasta er að
eftir að stjórnvöld í Moskvu
höfðu af góðum og gildum
ástæðum hafnað þessum vil-
höllu tillögum sem vænta mátti,
héldu bandarískir leiðtogar
áfram að segja, að „Rússar ættu
næsta leik“ og að tillögur
þeirra væru vísir að gagn-
kvæmt aðgengilegu samkomu-.
lagi. Mikjalil Zimjanin, ritari
miðstjórnar Kommúnista-
flokksins, lýsti opinberri
sovézkri afstöðu til málsins er
hann sagði nýverið í yfir-
lýsingu að afstaða Bandaríkj-
Kveðjustundin er upprunnin: Andrei Gromyko og Cyrus Vance
kveðjast i Moskvu. Gromyko hafði aldeilis ekki sagt sitt siðasta orð
að þeim kveðjum afstöðnum.
stjórnar demókrata, einnig á
þeim svæðum þar sem hættu-
leg, alþjóðleg átök eiga sér stað.
Vissulega er fylgni Carters við
kenninguna um „verjanleg
landamæri" —snoturt líkinga-
heiti á innlimunarstefnu tsra-
elsstjórnar — ekki líkleg til
þess að auðvelda lausn deil-
unnar fyrir botni Miðjarðar-
hafs. Yfirlýsing Bandaríkjafor-
seta um ,,heimaland“ til handa
Palestínumönnum var of óljós
til þess að fullnægja þeim. Leið-
togar PLO segja réttilega að
Palestínumenn eigi heimaland,
það sem þá vantar er eigið ríki.
Afsökunaryfirlýsing sendi-
herra Bandaríkjanna hjá Sam-
einuðu þjóðunum, Andrew
Young, breiðir ekki yfir þá
staðreynd að stefna stjórnvalda
í Washington er enn sú að
halda í sessi kynþáttakúgandi
ríkisstjórnum sem eiga sam-
eiginlega efnahagslega og
hernaðarlega hagsmuni með
Bandaríkjunum. Aukin banda-
rísk íhlutun í innanlandsátök-
um í Zaire er til merkis um
óréttmæta löngun til að ákveða
örlög þessa Afríkuríkis að
Afríkumönnum forspurðum.
Hún sýnir einnig yfirdrepsskap
mannréttindaherferðarinnar
að undanförnu. Hvernig er
hægt að túlka öðruvísi
hernaðarlega og fjárhagslega
hjálp stjórnvalda í Washington
við Zaire stjórnina, sem
Richard Clark, öldungadeildar-
þingmaður, segir að sé spillt og
fótum troði öll borgaraleg rétt-
indi.
Við höfum gert mikið af mis-
tökum og munum áreiðanlega
gera fleiri, viðurkenndi 39. for-
seti Bandaríkjanna nýverið.
Hversu lofsverð sem hrein-
skilni hans er vil ég vona að í
framtíðinni muni slik mistök
ekki eiga sér stað í mikilsverð-
um alþjóðasamskiptum og að
þau muni smámsaman þoka
fyrir reynslu og raunsæi.
anna væri „óverjandi“ og
skoraði á Bandaríkin að taka
„ábyrga og jákvæða" afstöðu til
málsins.
Stjórnvöld í Moskvu hafa
hvað eftir annað lagt á það
áherzlu að hún hafi ekki lokað
dyrum Salt-2 viðræðnanna og
samningaviðræður eiga að
hefjast að nýju i Genf 11. maí. í
mörgum einkaviðræðum hafa
Sovétmenn, sem fylgjast með
því sem fram fer á vettvangi
bandarískra stjórnmála, látið í
ljósi áhyggjur vegna sterkra
áhrjfa sem hópar er andstæðir
eru spennuslökun hafa á póli-
tiska ákvarðanatöku í Hvíta
húsinu. Vissulega er ástæða til
að ætla að leiðtogar eins og
Henry Jackson öldungadeildar-
þingmaður hafi haft miklu
hlutverki að gegna við undir-
búning heimsóknar Vance til
Moskvu. Auk þess er ástæða til
að ætla að bandarískar her-
gagnaiðnaðarsamsteypur hafi
átt sinn hlut að honum. Mis-
heppnun Moskvuviðræðnanna
leiddi til þess að hraðað var
bandarísku áætluninni um
framleiðslu á ýmsum gerðum af
svonefndum Cruise eld-
flaugum. Er gert ráð fyrir því
að bandaríski flugherinn fái
40—50 langdrægar Cruise-
eldflaugar árið 1980.
Ljóst er að vonbrigði eru
aðalviðbrögðin við fyrstu 100
dögum á valdaferli ríkis-