Dagblaðið - 09.08.1977, Blaðsíða 4

da<;blaðið. þriðjudagur 9. AgUst 1977.
4
HJALTEYRI
FYRRIGREIN
ÞAÐ HVÍN í GLUGGA-
TÓTTUM, ÞAR SEM
ÁÐURVARMALAÐ GULL
*
11 ár eru liðin síðan ein stærsta síldarverksmiðja landsins
var lögð niður. Síðan hafa skiptanefnd Kveldúlfs hf. og
Landsbankinn haldið öllu óhreyfðu—og matsverðið hefur
fimmfaldazt í verðbólgudansinum
„Ég er sannfœrð um að þetta verður ekki
draugaborg. Hér á eftir að verða eitthvað.
Hjalteyri byggist upp aftur."
— Sigriður Jóhannesdóttir, Hjalteyri.
Á Hjalteyri við Eyjafjörð
hefur undanfarinn áratug verið
að grotna niður ein stærsta síld-
arverksmiðja landsins með til-
heyrandi húsakosti. Þar hafa
geysileg verðmæti verið að fara
forgörðum, þótt auðvitað megi
deila um verðmæti þess, „sem
ekkert gefur af sér og ekki er
fyrirsjáanlegt að geri það,“ svo
notuð séu orð Ingimars
Brynjólfssonar, oddvita á
Ásláksstöðum.
Það var Kveldúlfur hf., ætt-
arfyrirtæki Thorsaranna sem
átti og rak síldarverksmiðjuna
á Hjalteyri. Raunar „átti“
Kveldúlfur Hjalteyri eins og
hún lagði sig og mikið land þar
upp af, mörg hundruð hektara
lands. Kveldúlfur hætti starf-
semi sinni 1966 þegar síldin
hvarf. Þá hættu hjól síldarverk-
smiðjunnar á Hjalteyri að snú-
ast og reykinn lagði ekki lengur
út yfir Eyjafjörð. En þótt fyrir-
tækið sé löngu hætt að starfa og
allir eigendur þess látnir
(bræðurnir Richard, Thor,
Olafur, Kjartan og Haukur
Thors), er Kveldúlfur hf. enn
á firmaskrá Reykjavíkur. Fyrir
hönd þess starfar enn skila-
nefnd, sem Axel Einarsson hrl.
veitir forstöðu eftir lát-
Guðlaugs Þorlákssonar hrl, sem
skipaður var skilanefndar-
maður 15. júní 1970.
Þegar fyrirtækið hætti starf-
semi sinni 1966 var það skuld-
um vafið, einkum við Lands-
banka Islands. Félagið var þó
ekki tekið til gjaldþrotaskipta,
eins og útlit var fyrir um tíma,
heldur yfirtók Landsbankinn
allar eignir þess.
Skuldin er
leyndarmál
Ekki er ljóst hversu miklar
þær skuldir voru. Dagblaðið
hefur leitað til Helga Bergs
bankastjóra Landsbankans og
Stefáns Péturssonar, þess lög-'
fræðings bankans sem hefur
haft með málefni Kvcldúlfs
sáluga að gera, en hvorugur
þoirra hefur viljað svara
var skipuð, hóf Landsbankinn
fljótlega að selja ýmsa hluti úr
síldarverksmiðjunni á Hjalt-
eyri, svo sem þurrkarana. Nú
hefur þvl sem næst ekkert
gerzt á Hjalteyri í mörg ár, utan
að í fyrrahaust var hafin
bygging hafnargarðs, sem ljúka
á í haust. Það tók þrjú ár fyrir
sveitarfélagið, Arnarneshrepp,
að fá keyptan hálfan hektara
fjörunnar svo hægt væri að
byrja á hafnargarðinum.
„Höfn á Hjalteyri hafði
ekki forgang á Alþingi“
En hvers vegna tók svo lang-
an tíma að fá þetta lítilræði
lands keypt? „Það var engin
fyrirstaða af okkar hálfu,“ seg-
ir Stefán Pétursson. Ingimar
Brynjólfsson oddviti tekur í
sama streng: „Það stóð á.
heimild Alþingis til þessara
framkvæmda, „höfn á Hjalteyri
hafði ekki forgang."
Þar til Jón Sólnes alþingis-
maður lét af bankastjóra-
störfum á Akureyri lét hann sig
málefni Hjalteyrar nokkuð
varða. Hjalteyringar eru nokk-
uð almennt sammála um að „á
meðan Sólnes var í bankanum
var alltaf einhver hreyfing".
En svo bregðast krosstré sem
önnur tré.
Sólnes
Henning Jóhannesson sjó-
maður á Hjalteyri sem gerir
þaðan út litla trillu og saltar
mest sjálfur ásamt konu sinni,
Guðrúnu Gísladóttur, er einn
þeirra sem lengi varð að bíða
eftir hafnargarðinum: „Sólnes
hafði lofað því að bankinn
myndi gefa land undir hafnar-
stæðið. Eins hét hann því á
meðan hann var í bankanum að
Hjalteyringar þyrftu ekki að
örvænta um framtíð sína. Svo
gerðist það á þingmannafundi
hér í fyrrasumar, eftir að
skikinn hafði verið keyptur af
Landsbankanum eftir þriggja
ára streð, að hann kvaðst ekk-
ert hafa vitað um að þessi kaup
voru fyrirhuguð. Hann sat þó
fundinn með hreppsnefndinni
þar sem kaupsamningurinn var
gerður."
spurningum um skuldir Kveld-
úlfs. Stefán Pétursson sagði þó
að hann teldi ljóst, að banka-
stjórn og bankaráð Lands-
bankans skrifaði ekki undir
skuldaskilasamning nema það
væri mat þeirra að eignirnar
dygðu fyrir skuldum. (Skulda-
skilasamningur Landsbankans
og Kveldúlfs var gerður 1973,
þremur árum eftir að skila-
nefndin tók til starfa.)
Með sölu á lóðum og fasteign-
um fyrir tugi og jafnvel
hundruði milljóna hefur Lands-
bankinn fengið ríflega upp í
útistandandi skuld Kveldúlfs.
Og nú hefur Hjalteyri þrjár
tilheyrandi bújarðir (sem einar
eru 82 hektarar lands) verið
auglýst til sölu. Ellefu árum
eftir að fyrirtækið hætti störf-
um, verksmiðjuhjólin hættu að
snúast og Hjalteyri lagðist í
dvala.
Landsbankinn
sér um sína
Vlst er að skuldir Kveldúlfs
við Landsbankann voru ekki
verðtryggðar. Bókfærð úti-
standandi eign Landsbankans
hjá Kveldúlfi er þvl nánast hin
sama og hún var fyrir ellefu
árum. Aftur á móti hefur verð-
gildi eignanna rúmlega nífald-
azt á þessum tíma miðað við
byggingavísitölu. Fasteignamat
Hjalteyrar og tilheyrandi hefur
á þessum tíma fimmfaldazt eða
úr 15 milljónum 676 þúsund í
85 milljónir og 400 þúsund skv.
upplýsingum Fasteignamats
ríkisins. Landsbankinn hefur
því efalaust hagnazt mjög á
skuldaskilasamningnum við
Kveldúlf hf., — og Thorsfjöl-
skyldunni, sem alla þessa öld
hefur verið ein helzta valdaf jöl-
skylda íslands, bjargað frá
gjaldþroti.
En Stefán Pétursson, lög-
fræðingur Landsbankans, segir
um þetta verðgildismat:
„Eingöngu með sölu er hægt að
sanna verðgildi hlutanna."
Þrátt fyrir að fjögur ár liðu
frá því að Kveldúlfur hætti
rekstri og þangað til skilanefnd
Þossi gamla Krelarúsl á Hjalteyri slendur eins og hauskúpulákn úli á Kyrinni. Tveir ungir sjómenn
sellu í hurð í þeirri veiku von að gela nolað rústina undir veiðarfa'ri sín.