Dagblaðið - 01.10.1977, Qupperneq 11

DAGBLAÐIÐ. LAUGARDAGUR 1. OKT0BKR 1977.

1 Kulusuk er áfengisverzlunum lokað á föstudögum og laugardögum en það hefur haft þær afleiðingar
að fólkið verzlar þeim mun mcira á veitingastöðunum.
stafana. Neyzlan verður jafn-
mikil þrátt fyrir það. Það er
sama hvernig boð og bönn eru í
gildi um áfengi á Grænlandi,
það er drukkið jafnmikið fyrir
því.
Barirnir voru opnir mikinn
hluta dagsins fyrir breyting-
una. Þá var það mjög algengt að
fólk kæmi þar við á leið heim
úr vinnunni. Nú er þetta breytt
og ef til vill hið eina sem hefur
breytzt til batnaðar við bönnin.
Opnunartímanum var breytt og
nú fer fólkið oftast beint heim
úr vinnu og vegna þessa hefur
drykkjuskapur í miðri viku
minnkað töluvert. Hann hefur
færzt meira á helgarnar þegar
fólkið á frí í vinnu.
Lausnin á áfengisvandamál-
inu er ekki auðfundin og lík-
lega finnst hún ekki en það má
stjórna drykkjunni og stuðla að
minni drykkjuskap í miðri
viku.
Áfengisbann gœti leitt til
þess að eiturlyf yrðu
útbreidd
Flestir eru sammála um það
að lausnin á áfengisvandamál-
inu er ekki algjört áfengisbann.
Fólk er hrætt um að þá komi
eiturlyfin í staðinn. Nokkuð er
um að fólk reyki hass og tölu-
vert að -unglingar andi að sér
alls konar efnum sem eru vímu-
gjafar, t.d. þynni.
Það hefur komið í ljós að
eftir að áfengisbann .hefur
verið í einhverjum bænum
hefur ástandið verið skelfilegt.
Þá hafa veitingahúsin og bar-
irnir fyllzt og drykkjuskapur
aukizt til muna svo að til vand-
ræða hefur horft. Einnig hefur
verið töluvert um ofbeldisverk
þegar banninu er aflétt.
Þegar rætt er um áfengis-
vandamálið á Grænlandi
verður að reyna að finna orsak-
irnar. Það verður að taka til
greina þær miklu breytingar
sem orðið hafa í þjóðfélaginu.
Danir eru yfirstétt í landinu og
þeir hafa ráðið málum tfl
skamms tíma.
Atvinnuleysi
er í landinu
Grænlenzka þjóðfélagið
hefur gerbreytzt á nokkrum
áratugum. Eskimóar eru
hirðingjaþjóð sem lifði á því
sem landið gaf. Síðar urðu
Danir herraþjóð og tóku ekki
meira tillit til menningar Eski-
móa en að þeir notuðu ekki
einu sinni tungumál þeirra við
kennslu í barnaskólum. Nú á
síðustu árum hefur aðeins orðið
breyting á og Grænlendingar
hafa sífellt tekið við ábyrgðar-
meiri störfum í þjóðfélaginu.
Atvinnuleysi er nokkurt í
Iandinu. Þeir sem standa sig
ekki t.d. vegna óreglu eru látnir
fara og aðrir fengnir í þeirra
stað. Þetta hefur leitt til þess að
nú passa menn sig betur en
áður og leyfa sér ekki að vera
undir áhrifum áfengis I vinnu-
tímanum.
í Angmagssalik hefur fyrir-
komulagið verið þannig til
skamms tíma að áfengi er ekki
selt nema milli klukkan 14 og
17. Veitingastaðir verða að
hætta afgreiðslu á áfengi
klukkan 22. Þetta hefur gefizt
nokkuð vel þó að þetta hafi
ekki minnkað neyzluna, en
orðið til þess að fólk neytir
minna áfengis í miðri viku.
Smápistill
um emb-
ættismenn
— og fleira
Mest af því sem maður les í
blöðum nú til dags er um aftur-
fótaspor og öfuguggahátt í þjóð-
lífi voru. Er nú ekki mál til
komið að slíku linni og leitað
verði orsaka svo hægt væri að
bæta úr?
Við skulum nú athuga helztu
agnúa á „kerfinu“.
Embættismannaklfkan er
átumein á þjóðarlíkamanum.
Hún vinnur bæði seint og illa
öll sín störf, sbr. að sum dóms-
mál skuli taka áratugi svo sem
eins og Jörgensensmálið o.fl.
Þetta stafar af ábyrgðarleysi
hinna háu. Væru þeir látnir
sæta dagsektum fyrir hæga-
gang, yrði þetta þeim erfiðara.
Einn er sá ósiður hjá hinu
háa slekti að þegar maður
hefur brotizt í gegnum múr
undirsáta þéirra og er loks
setztur gegnt þeim háa þá
þrifur hann kannski símann og
talar í hann svo sem tíu mínút-
ur, án þess að virða hinn
hnípna viðmælanda svars.
Þegar hinn undirokaði loks fær
hina langþráðu áheyrn er hún
oft svohljóðandi: „Talaðu við
mig i næstu viku,“ og er þá
gjarnan kominn sektarmiði á
bílinn.
Mörg eru ævintýri embættis-
manna okkar vegna þess eins
að þeir eru I eðli sinu óvandaðir
og að auki ábyrgðarlausir fjár-
glæframenn. Það er hart að
slíkir óþokkar skuli geta
bruðlað með fé annarra í
mútur, jólagjafir og sjálfssaðn-
ingu án nokkurrar ábyrgðar.
Hvað gerir svo Ölafur
Jóhannesson?
Þegar réttvisin er búin að
dæma mann fyrir þjófnað og
maðurinn hefur játað og ætlar
að afplána þá segir Ól. Jóh.:
„Gakk um gleðinnar dyr, þvi þú
ert saklaus. Undirsátar mínir í
dómsmálum voru ekki starfi
sínu vaxnir. Og hver sá er dirf-
ist að skrifa um þetta mál skal
sæta ábyrgð, því málið er við-
kvæmt."
Fáir hafa þorað að skrifa um
málið, svo eru menn hræddir
við ÓI. Jó. Er nú ekki þetta
nokkuð langt gengið af dóms-
málaráðherra að ófrægja undir-
Kjallarinn
Þormóður
Guðlaugsson
menn sína, þótt lélegir séu? En
Ól. Jóh. „Maður líttu þér nær,
liggur í götunni steinn".
Víðar mun ég fara um öræfi
embættismanna. Fyrir stuttu
birtist í Þjóðviljanum grein um
ófarir prjónakonu í viðskiptum
við bankakerfið og er það
háborin skömm að slfkt skuli
geta gerzt löglega. Hér verður
alþingi götunnar að koma til
því þótt hið sofandi alþingi
pólitíkusa komi saman verður
þar sami Þyrnirósarsvefninn og
verið hefur. Alþýðusambandið
verður að taka það upp I kjara-
samninga sina að þeir einir
glími, bankinn og tékkheftis-
hafinn, en ekki þriðja persóna.
Avísanir eru löggildur gjald-
miðill, og það er fyrst og fremst
bankinn, sem hefur löggilt þær,
sem gjaldmynt tékkhafans.
Þess vegna er það útilokað, að
þriðja persóna geti blandazt í
það mál. Þetta væri líkt og
maður segði við Þjóf: „Fimm
þús. kr. frá þér er ekki hægt að
taka gildar, þær gætu verið
stolnar, þvf þú ert glæpa-
maður,“ þótt allir viti að fimm
þús. kr. frá hinum görótta
manni eru gjaldgengar, því að
nafn hans kemur þar hvergi
nærri.
Þormóður Guðlaugsson.
Grikkja á blómaskeiði þeirra.
Með hinu frábæra ritverki sinu
— Nýall, leggur hann drög að
þeirri heimspeki og visinda-
skoðun sem nú er óðum að
ryðja sér til rúms. Og þó að ég
sé ekki að halda því fram alveg
fullum fetum að hin ævagömlu
hugvísindi og einnig ævagömlu
efnisvisindi hafi loks endan-
lega tekist i hendur, þá er alveg
óhætt að fullyrða að að því er
nú stefnt — á fullri ferð. Og
það er hin nýja heimsskoðun.
Geimferðir og
fjarskynjun
Þegar á árunum 1920-1930
var hinn miklu rússneski
visindamaður og brautryðjandi
K.E. Tsiolkovsky, sem nefndur
hefir verið „faðir“ rússneskra
geimferða, farinn að tala um og
tengja saman fjarskynjanir og
geimferðir. Hann sagði m.a.:
„Hæfileikar til fjarskynjunar
(teíepatic abilities) munu
verða sérstaklega nauðsynlegir
á komandi geimöld. Þeir munu
alveg sérstaklega efla og bæta
við framsókn mannkynsins. Um
leið og geimförin færa mannin-
um heim aukna þekkingu á hin-
um miklu leyndardómum
geimsins, munu rannsóknir á
fyrirburðunum (psychic
phenomena) leiða fram í dags-
ljósið hulda hæfileika manns-
sálarinnar. Og það er einmitt
lausnin á því leyndarmáli sem
lofar manninum stórkost-
legustu framförunum.“
Brezki para?*lfræðingurinn
Douglas E. Dean hefir um ára-
bil stundað rannsóknir I Bar.da-
rikjunum á fjarskynjunum
(telepathy) og árið 1964 talaði
hann á einni af fyrstu
geimferðaráðstefnunum þar í
landi. Sagði hann frá sérstöku
fjarhrifakerfi sem hann hefir
prófað og byggist á þvi að með
sérstökum hugsendingum send-
andans koma fram breytingar á
blóðflæði móttakandans. Með
sérsmíðuðum tækjum má svo
umbreyta þessum líkams-
viðbrögðum i skynjanleg
merki. Um þýðingu fjar-
skynjana fyrir geimferðir segir
Dean: „Það þarf nauðsynlega
að hafa þetta i huga 1 sambandi
við fjarskipti í geimnum. Senni-
lega eru Rússar farnir að hugsa
svipað. Þegar lengri geimferðir
hefjast, eins og t.d. til Júpiters,
munu fjarskipti sem byggjast á
útvarpsbylgjum seinka um
rúma klukkustund (ljósið er
um 34 min. að berast frá jörðu
til Júpiters og annað eins til
baka, K.N.). Við teljum að
þessa seinkun megi minnka
með aðstoð fjarsk/njunar. Og,
fræðilega séð, gætum við e.t.v.
með slíkum aðferðum náð sam-
bandi samstundis — næstum."
Það er ekkert undarlegt við
það að sumir parasálfræðingar
ert farnir að hugsa sér að hið
svonefnda ESP (extra sensory
perception ) (skynjun án hinna
venjulegu skynfæra) kunni að
reynast sá farvegur sem sam-
band milli sólhverfa byggist a. I
sambandi við þetta vil ég aftur
Kjallarinn
Kjartan Norðdahl
vekja athygli á hugsun banda-
rlska stjörnuliffræðingsins
prof. dr. C. Sagans, þar sem
hann talar um hugsanlegt. sam-
band milli jarðar og annars
sólhverfis, hann segir: ...Eða,
e.t.v. eru sendingarnar þcgar
hér, fólgnar í einhverju hvers-
dagslegu fyrirbæri,... Afl
háþróaðs samfélags er mjög
mikið, sendingar þess geta
falist i,hinni hversdagslegustu
reynslu." Það skyldi þó ekki
vera að hinn mikla vísinda-
mann sé farið að óra fyrir þvi
að fjarskynjun huga til huga,
lífs til lífs eða með öðrum
orðum — lífgeislan, sé það sem
tengi saman lifverur
alheimsins.
Þóttur íslendinga
Líklegast vita flestir
islendingar, a.m.k. þeir sem
eldri eru, að þetta allt, þessi
nýja stefna, þessi nýja hugsun,
er einmitt það sem frumherj-
inn og vitringurinn Helgi
Pjeturss var að reyna að berja
inn i hausinn á löndum sínum
hér áður fyrr, en þeir voru of
sljóir til að skilja. Það er alveg
áreiðanlegt og víst að hefðu
svonefndir „fyrirmenn" eða
„ráðamenn" þjóðarinnar ekki
verið þau endemis gauð I þessu
máli, sem raun hefir borið
vitni, stæðu islendingar I
fremstu röð þeirra manna er nú
ryðja hinni nýju heimsskoðun
braut. Þá væri það hér á landi
sem gerðar væru rannsóknir og
tilraunir á hugsendingum milli
hnatta. Og það væri hreint ekki
óhugsandi, að hefðu fræði- og
vísindamenn þessarar þjóðar
komið fram við dr. Helga
Pjeturss eins og menn, þá hefði
þegar tekist að koma á öruggu
vitsambandi milli manna hér á
jörð og vitsmunavera annars
sólhverfis. Mönnum þótti bara
þessi hugsun svo fjarstæð, svo
stór, flugið svo hátt að menn
svimaði, brast kjark, og því fór
það svo, að meðan erlendir
menn hafa verið að smáfikra
sig upp á við á móts við þessar
hugsanir þá eru islendingar að
verða eins og hálfutangátta i
þessu öllu. Eg tel að það sé
alveg borin von að eldri
kynslóðin, sú sem man eftir
Helga Pjeturss, átti sig á að
stefnan 1 visindum og sálfræði
nútímans hefir breyst svo
mikið, að nú ætti að fara að
verða óhætt að telja kenningar
dr. Helga Pjeturss viturlegar
en ekki brjálsemislegar. Nú er
eftir að sjá hvort yngri kyn-
slóðin ber gæfu til að meta sinn
spámann og vitring.
Efasemdarmennirnir
Fjöldi skráðra frásagna um
fjarskynjanir og önnur skyld
fyrirbæri er nú orðinn svo mik-
ill og almenn reynsla af sliku
það algeng að fásinna er að
neita því að slikt geti gerst.
Enda er ekki lengur reynt að
neita heldur skilja. Fyrir rúmri
öld siðan sagði þýski heim-
spekingurinn Schopenhauer,
að þegar menn efuðust um slikt
(þ.e. fjarskynjun) þá stafaði
það ekki af vantrú heldur
hreinni og beinni vanþekkingu.
Þó eru þeir til sem enn eru að
burðast við að efast og rengja
Það er eins og sumir haldi að
endalausar efasemdir og
rengingar séu einhverjar sér-
stakar dyggðir og beri vott um
mikla vitsmuni. Þetta minnir
mann á þá furðulegu
staðreynd, að fyrir fáeinum
árum (og e.t.v. enn i dag) fyrir-
fannst félagsskapur nokkur,
sem ætlaðist til að vera tekinn
alvarlega (hélt fundi og gaf út
rit). Félagsskapur þessi bar
nafnið „The International Flat
Earth Society", „Alþjóðafélags-
skapur Flatjörðunga
Kjartan Norðdahl
flugmaður.
/V