Dagblaðið - 18.11.1977, Blaðsíða 10

BIADIÐ
frfálst, úháð dagblað
Útgefandi Dagblaöiö hf.
Framkvœmdastjóri: Sveinn R. Eyjólfsson. Ritstjóri: Jónas Kristjánsson.
Fréttastjóri: Jón Birgir Pótursson. Ritstjórnarfulltrúi: Haukur Helgason. Skrifstofustjóri ritstjórnar:
Jóhannes Reykdal. íþróttir: Hallur Símonarson. Aöstoöarfróttastjóri: Atli Steinarsson. Handrit:
Ásgrímur Pálsson.
Blaöamenn: Anna Bjamason, Ásgeir Tómasson, Bragi Sigurflsson, Dóra Stefánsdóttir, Gissui
Sigurðsson, Hallur Hallsson, Helgi Pótursson, Jónas Haraldsson, Katrín Pálsdóttir, Ólafur Geirsson,
Ólafur Jónsson, Ómar Valdimarsson, Ragnar Lár.
Ljósmyndir: Bjarnleifur Bjarnleifsson, Hörflur Vilhjálmsson, Sveinn Þormóösson.
Skrifstofustjóri: Ólafur Eyjólfsson. Gjaldkerí: Þráinn Þorleifsson. Dreifingarstjóri: Már E. M
Halldórsson.
Ritstjórn Síflumúla 12. Afgreiflsla Þverholti 2. Áskriftii, auglýsingar og skrifstofur Þverholti 11.
Aflalsími blaösins 27022 (10 línur). Áskrift 1500 kr. á mánufli innanlands. í lausasölu 8iLkr*
eintakifl.
Setning og umbrot: Dagblaflifl og Steindórsprent hf., Ármúla 5.
Mynda og plötugerfl: Hilmir hf. Síflumúla 12. Prentun: Árvakur hf. Skeifunni 19.
Zetustuð
Allt of mikið veður er gert út af
ósamkomulagi alþingismanna um, |
hvort rita skuli zetu eða ekki.
Umræður á alþingi um þennan
ágæta bókstaf eru ekki vitlausari
en aðrar umræður þar í húsi. Þær
stela ekki heldur frá þing-
mönnum tíma, sem betur væri varið til annarra
mála mikilvægari, því að við slík mál ráða
alþingismennirnir hvort sem er ekki. Og ekki
gera þeir neitt af sér meðan þeir ræða zetu.
Þessi stafur var um nokkurra áratuga skeið
óhreina barnið í opinberri stafsetningu hér á
landi. Hann var ekki kenndur í skólum til jafns
við aðra stafi. Menn komust fyrst í kynni við
zetuna á síðustu stigum skyldunámsins og
höfðu því hvorki tíma né tækifæri til að læra
notkun hennar.
Svo var zetunni útskúfað, af því að menn
kunnu ekki notkun hennar. En það var í
rauninni ekki stafnum sjálfum að kenna. Zetan
er mjög auðveld í notkun ef vel er að gáð. Hún
fékk bara aldrei tækifæri.
Út.af fyrir sig getur verið ágætt að grisja
stafrófið. En þá væri nær að byrja á ypsílon,
sem er í eðli sínu mesti vandræðastafur
tungumálsins. Og ef menn eru á annað borð að
krukka í ritmálið og færa það nær töluðu máli,
er alveg eins hægt að löggilda hljóðritun
íslenzkunnar.
Hafa verður í huga, að opinber stafsetning
má gjarna vera nokkuð íhaldssöm, svo að hún
rugli fólk ekki í ríminu. Ekki má heldur gleyma
hinum mikla kostnaði við að breyta
kennslubókum í samræmi við nýjustu tízkur
málfræðinga og menntamálaráðherra.
Auðvitað hafa menn farið sínu fram og fara
sínu fram, þrátt fyrir allar stafsetningardillur
ráðuneytis. Langflest dagblöðin og þar á meðal
tvö hin mest lesnu hafa óhikað notað zetu, þrátt
fyrir útskúfun hennar. Dagblaðið mun
sennilega halda áfram að nota zetu, að minnsta
kosti meðan meirihluti þeirra, er blaðið skrifa,
kann sæmilega við hana.
Þingmenn hafa augljósa heimild til að rísa
upp til varna, þegar menntamálaráðuneytið
breytir opinberri stafsetningu. Þeir hafa fjár-
veitingavaldið. Og krukk með stafi hefur
óhjákvæmilega kostnað í för með sér, þótt
ráðuneytið reyni að gera lítið úr því.
Bezt væri að innleiða zetuna á nýjan leik og
gleyma því millibilsástandi, sem frumhlaup
menntamálaráðuneytisins hefur valdið. Það er
notendum zetunnar samt ekkert sáluhjálparat-
riði, því að þeir komast vel af, þótt þeir lesi ekki
zetu í opinberum gögnum.
Hitt væri svo afar gtman, ef hugsjónamóður
þingmanna með og móti zetu rynni ekki jafn-
óðum af þeim aftur. Bezt væri, ef umræðurnar
um zetuna kæmu þeim í varanlegt stuð, sem
þeir virkjuðu síðan í ýmsum alvörumálum, er
steðja að þjóðinni. Þá væri með réttu unnt að
segja, að enginn stafur sé betri en einmitt
zetan.
DAGBLAÐIÐ. FÖSTUDAGUR 18. NOVEMBER1977.
Soares forsætisráöherra Portúgals er þungt hugsi á myndinni enda mun margt vera auðveldara í
heimi hér en að stjórna efnahagsmálum lands hans.
Ef nahagsst jóm Port-
úgals f ærist í hendur
Alþjóða gjaldeyris-
sjóðsins
— erlendar skuldir, óhagstæðurgreiðslu-
jöfnuður og fallandi gengi
Efnahags- og stjórnmála-
ástandið í Portúgal hefur aldrei
verið verra en nú, þremur og
hálfu ári eftir að lýðræði var
endurreist í þessu
vanþróaðasta ríki Vestur-
Evrópu.
Verðbólgan þýtur áfram og
er nú 35%, sem talið er það
mesta í Evrópu um þessar
mundir. Greiðslustaðan við út-
lönd verður óhagstæð um meira
en einn milljarð dollara við lok
þessa árs, ef svo fer sem horfir
og escudos, mynt þeirra
Portúgala, fellur stöðugt þrátt
fyrir að 20% gengisfelling varð
fyrr á árinu.
Nauðsynlegt fjármagn hefur
streymt til landsins í formi
lána, aðallega frá Bandaríkjun-
um og Vestur-Þýzkalandi.
Hefur það verið í svo miklum
mæli að segja má að efnahags-
og fjármál Portúgal séu nú
undir stjórn Alþjóðagjaldeyris-
sjóðsins.
Umboðsmenn sjóðsins, sem
heimsótt hafa landið, hafa
ákveðið lagt til að rauntekjur
launþega í landinu yrðu
minnkaðar verulega. Einnig
vilja þeir draga mjög úr eyðslu
ríkisins en þar er komið við
auman blett því ýmis félagsleg
þjónusta, svo sem á heilbrigðis-
sviðinu, er mjög á eftir í
Portúgal og mikill þrýstingur á
stjórnvöld að bæta úr því.
Þetta er einnig mikið vanda-
mál fyrir stjórn Soares for-
sætisráðherra og leiðtoga
Jafnaðarmannaflokksins. Er
þetta eitt af helztu stefnumál-
um flokksins en eins og í fleiri
ríkjum vill verða erfiðara um
efndir en loforðagjafir.
Efnahagsleg staða Portúgals
kom mjög vel í ljós þegar
Soares lagði fjárlagafrumvarp
sitt fyrir þing landsins fyrir
nokkru.
Forsætisráðherrann á fáa
kosti. Hann hefur verið manna
ötulastur við að slá lán á báða
bóga og auk þess getur stjórn
hans lítið raunhæft gert þar
sem hún er minnihlutastjórn
sem á allt sitt undir stuðningi
annarra flokka í einstökum
. málum.
Portúgalska þingiö þarf nú að afgreiða fjárlagafrumvarp fyrir
næsta ár. Ekki er víst að allir verði ánægðir með niðurstöður en
talið er að Alþjóðagjaldeyrissjóðurinn krefjist ýmissa fórna af
Portúgölum sem erfitt verður að samþykkja.
Yfir öllu trónar svo forseti
landsins, Antonio Ramalho
Eanes, fyrrum hershöfðingi.
Herinn lítur á hann sem
tryggingu fyrir nægilega
traustu stjórnarfari en
spurningin er hve lengi for-
setinn hefur þolinmæði til að
horfa aðgerðalaus á efnahag
landsins fara í kaldakol án þess
að hinir kjörnu stjórnmála-
menn geri neitt raunhæft í
málunum.
Raddir hafa heyrzt innan
hersinsumað nauðsynlegt sé að
koma á styrkari stjórn í landinu
heldur en minnihlutastjórn
Soares sem nú situr. Hefur þá
jafnvel verið rætt um að sett
yrði á fót herstjórn eins og situr
1 Suður-Ameríkuríkjunum Arg-
entínu og Perú.
Ekki eru þó taldar miklar
líkur á þvl að sinni. Eanes for-
seti heldur hlífiskildi yfir
Soares forsætisráðherra og
virðist ekki hafa viljað skipta
sér beint af stjórnarmyndun-
um. Þó er vitað að forsetinn
hefur haft mikinn áhuga á að
Soares myndaði sterkari stjórn
þar sem sætu bæði fulltrúar
alþýðudemókrata, sem eru til
hægri við jafnaðarmannaflokk
Soarés og kommúnistaflokks
Alvaro Cunhal sem hingað til
hefur verið trúrri Sovétríkjun-
um en flestir aðrir
kommúnistaforingjar i vest-
rænum ríkjum.
Þessi samvinna hefur þó
aldrei verið möguleg. Alþýðu-
demókratar hafa aldrei tekið í
mál að vinna með kommúnist-
um og raunar hefur formaður
flokksins, Francisco Carneiro,
lítið viljað með jafnaðarmenn
hafa.
Nú hefur sú breyting aftur á
móti orðið á að Carneiro hefur
hætt formennsku í flokknum.
Við það er talið að margar ieiðir
opnist sem áður voru taldar
lokaðar. Frjálslyndari öfl í
flokki alþýðudemókrata telja
ekki útilokað að mynda stjórn
með Soares og flokki hans,
jafnaðarmannaflokknum. Vitað
er að Eanes forseta lízt vel á þá
hugmynd, og er hann talinn