Dagblaðið - 30.12.1977, Blaðsíða 12

12
DAGBLAÐIÐ. FÖSTUDAGUR 30. DESEMBER 19,7.7. .
Útgefandi DagblaðiÖ hf.
Framkvæmdastjóri: Sveinn R. Eyjólfsson. Ritstjóri: Jónas Kristjánsson.
Fréttastjóri: Jón Birgir Pétursson. Ritstjórnarfulltrúi: Haukur Helgason. Skrifstofustjóri ritstjórnar:
Jóhannes Reykdal. íþróttir: Hallur Simonarson. Aðstoðarfréttastjóri: Atli Steinarsson. Handrit:
Ásgrímur Pálsson.
Blaðamenn: Anna Bjamason, Ásgeir Tómasson, Bragi Sigurösson, Dóra Stefánsdóttir. Gissur
Sigurðsson, Hallur Hallsson, Helgi Pétursson, Jónas Haraldsson, Katrín Pálsdóttir, ólafur Geirsson,
Ólafur Jónsson, Ómar Valdimarsson, Ragnar Lár.
Ljósmyndir: Bjarnleifur Bjarnleifsson, Hörður Vilhjálmsson, Sveinn Þormóðsson.
Skrifstofustjóri: Ólafur Eyjólfsson. Gjalþkeri: Þráinn Þorleifsson. Dreifingarstjóri: Már E. M.
Halldórsson.
Ritstjórn Síöumúla 12. Afgreiðsla Þverholti 2. Áskriftir, auglýsingar og skrifstobir Þverholti 11
Aðalsími blaðsins 27022 (10 línur). Áskrift 1500 kr. á mánuði innanlands/ I lausasölu 80 kr
eintakið.
Setning og umbrot: Dagblaðið og Steindórsprent hf., Ármúla 5.
Myndaog plötugerð: Hilmir hf. Síðumúla 12. Prentun: Árvakur hf. Skeifunni 19.
Þegar kornið fór að spíra
Hugur og hönd héldust í hend-
ur í afrekum íslendinga á
erlendri grund á árinu, sem nú er
senn liðið. Jón L. Árnason varð
heimsmeistari sveina í skák og
Hreinn Halldórsson varð Evrópu-
meistari í kúluvarpi.
Slík afrek gleðja fámenna þjóð og stuðla um
leið að nauðsynlegu sjálfstrausti hennar í
frumskógi alþjóðlegra samskipta. Þau verða
öðrum hvatning til að standa sig, hver á sínum
vettvangi.
Hið sama má segja um frábæran árangur
íslenzka landsliðsins í handbolta í fyrri hluta
heimsmeistarakeppninnar. Þegar liðsmenn eru
nú að leggja í síðari áfanga keppninnar, fylgja
þeim góðar óskir og miklar vonir íslendinga
almennt.
Hjá fámennri þjóð, sem býr við túndrujaðar
nyrzt í Atlantshafi, skiptir líka máli önnur
tegund afreka. Hún er sú að ljúka enn einu ári í
velmegun, við fulla atvinnu og sæmilega menn-
ingarreisn.
Það skyggir að vísu á gleðina út af velgengni
ársins, að hún stafar tæpast af eigin tilverkn-
aði. Ytri aðstæður hafa verið hagstæðari á
þessu ári en nokkru sinni fyrr. Aldrei höfum
við fengið jafnmikinn gjaldeyri fyrir hvert kíló
af fiskafurðum.
Undir niðri hlýtur að ríkja nokkur uggur um
framtíðina. Við vitum, að fiskurinn getur ekki
hækkað endalaust í verði og að verðhrun fiskaf-
urða fylgir oft í kjölfar óhóflegra hækkana á
erlendum markaði.
Ekki er síður ástæða til að óttast um fiskinn í
sjónum. Okkur tókst ekki að hindra ofveiði á
árinu, þrátt fyrir minni veiði útlendinga og
ýmsar aðgerðir til friðunar. Voru það þó merk
tímamót að losna við Vestur-Þjóðverja úr fisk-
veiðilögsögunni.
Einna alvarlefust er fyrirlitning ráðamanna
á vísindum hafsins. Pólitískir og hagfræðilegir
,,fiskifræðingar“ hafa vaxandi tilhneigingu til
að taka ráðin af hinum raunverulegu fiski-
fræðingum, ef hinir síðastnefndu þykja ekki
nógu b^artsýnir.
Seint verður oflofuð sú stefna núverandi
sem margra fyrrverandi stjórnvalda að reyna
að halda við fullri atvinnu. Þar hafa íslending-
ar reynzt öðrum þjóðum farsælli. Annars
staðar hafa stjórnvöld beitt atvinnuleysi til að
hamla gegn verðbólgu.
Stefna fullrar atvinnu gæti þyngt róðurinn
gegn verðbólgu, ef sá róður væri einhver hér á
landi. Á það hefur ekki reynt hér á þessu ári.
Stjórnvöld hafa alveg látið hjá líða að berjast
við landsins mesta f janda.
Eitt höfuðeinkenni ársins er hin mikla um-
ræða um þjóðmál, sem hefur blómstrað í
kjallaragreinum dagblaða. Sú umræða hlýtur
fyrr eða síðar að skila árangri í breyttu vali á
stjórnmálamönnum og breyttum stjórnarhátt-
um.
Prófkjör stjórnmálaflokka í vetur hafa sýnt
merki hinna miklu hræringa, sem óhjákvæmi-
lega munu fylgja í kjölfar öflugri stjórnmála-
vitundar borgara landsins.
Svo kann að fara, að ársins 1977 verði aðal-
lega minnzt sem ársins, þegar frækorn stjórn-
málaskrifa almennra borgara byrjaði að spíra.
t ......
Áramótaspjall:

Hráslagahólmi
— nútíma útópía?
Staðsetning
og tungumól
Langt úti í hafsauga er lítil
eyja, sem heitir Hráslagahólmi.
Þar býr ekki margt fólk —
aðeins örfáir afkomendur
fornra sjóræningja og sér-
vitringa. Tungumál eyjar-
skeggja er ótrúlega gamalt, en
þó mjög blæbrigðaríkt og fullt
af furðulegum búkhljóðum.
(Sumir innfæddra fullyrða að
málið sé í raun og veru ómeng-
uð sanskrit).
Setningin „Komið þér sælir“
hljómar t.d. svo á máli þeirra:
„Hnjuffl hrrígh virþ
dlahljúx".
Alls eru 42 eða 43 stafir í
stafrófi hra'slagahólmara. Það
fer eftir því hvort hægri- eða
vinstrisinnuð stjórn situr við
völd.
Tungumálið er annars stolt
eyjarskeggja, enda eiga þeir sér
sögu eins og þeir segja öllum.
Svo merkileg finnst þeim sagan
að þeir geta ekki hugsað sér að
breyta málinu sem hún er skrif-
uð á — og svo merkilegt finnst
þeim tungumálið að útlending-
ar (sem einhverra hluta vegna
vilja setjast að á hólmanum)
verða að breyta nöfnum sínum
svo að þau samræmist tungu-
taki gömlu villimannanna.
Þannig verður t.d. maður,
sem heitir Þorgeir Skarp-
héðinsson, umskírður og fram-
vegis nefndur TFARAGNÚL-
AS SKRABÍHNOFBVÚLHN,
ef hann sest að meðal eyjar-
skeggja.
Og þótt hráslagahólmarar séu
ekki nema rétt liðlega 4000
talsins, þá eru þeir furðu natnir
við að skaprauna íbúum stóru
þjóðanna, sem næst þeim búa,
með því að heimta af þeim
gamlar skruddur, rotin lík og
steinrunna selshreifa, sem ein-
hvern tíma I fyrndinni
tilheyrðu þessari yfirþyrmilega
stoltu þjóð. (Einhvern tíma
heyrði ég þvi fleygt að þeir
hefðu lagt heilmikið á sig til að
ná aftur uppstoppuðu. fugls-
greyi, en það er nú sennilega
eitthvað orðum aukið.)
Landgœði og saga
Nokkur háhitasvæði eru á
hólmanum og auðvitað hafa
hólmarar lært að hagnýta sér
jarðvarmann. Þegar orku-
skortur fer að gera vart við sig,
kasta þeir öflugri sprengju (úr
hæfilegri fjarlægð) á næsta
háhitasvæði — og ef nýr hver
myndast við sprenginguna,
byggja þeir hús yfir hann, leiða
síðan jarðhitann gegn um rör
út úr húsinu og í nærliggjandi
byggðarlag.
Stundum misheppnast þessar
tilraunir að vísu svo heiftarlega
að jarðskjálftar og jafnvel eld-
gos eiga sér stað. Þá taka
íbúarnir bara myndir af öllu
saman og gefa þær út í bók, sem
þeir reyna síðan að selja á al-
þjóðlegum markaði.
Þeir deyja ekki ráðalausir
þessir kappar.
Svo eru þeir sjálfir fjandan-
um bókhneigðari að eigin sögn.
Þegar mengunarvandamál
þéttbýlustu svæða heimsins
bárust hráslagahólmurum til
eyrna tóku þeir til óspilltra
málanna og iétu drekkja öllum
köttum i höfuðstaðnum,
Kraumvogi, til að losna við
leiðinlega kattahlandlykt í eitt
skipti fyrir öll.
Hráslagahólmi er að vísu svo
lítil eyja, að ekki er víst að
margir hafi heyrt hennar getið
(enda er henni oft sleppt á
landakortum), en samt áiíta
eyjarskeggjar land sitt vera
miðpunkt alheimsins og efast
aldrei um að saga forfeðra
þeirra (sjóræningjanna) sé
frægasta og merkilegasta sagan
í víðri veröld.
Saga þessi (sem byggist að
mestu leyti á ránsferðum, yfir-
þyrmandi stolti og ótrúlegum
naglaskap) er kennd f öllum
menntastofnunum landsins.
Hvert mannsbarn í landinu
þekkir lika kappann
GRÚDÍMBORDHL, sem drap
kappana JAMHROLDA
ZGÚMUFFURQ fiskimann með
því að reka stóru tærnar upp í
nasir honum og þumalfingurna
á kaf í gegnum um hlustir hans.
Satt að segja eru margar af
fornsögum hráslagahólmara
bráðskemmtilegar aflestrar — í
styttum útgáfum auðvitað. Þær
hafa líka verið þýddar á fjölda
tungumála.
í hvert skipti, sem einhver
hluti úr sögu Hráslagahólma
kemur út erlendis, básúnar
radíóstöð eyjarinnar fregnina
til allra íbúanna — og verður
þá jafnvel landslið þeirra í Snú-
snú (sem annars er geysi-
vinsælt meðal eyjarskeggja) að
sitja á hakanum.
Lítum á vörugjaldið
RÍKISTRYGGÐ VERÐBÓLGA
í tíð vinstri stjórnarinnar
sálugu voru sett lög um vöru-
gjald sem greiða skyldi af inn-
fluttum vörum eftir sérstökum
tollnúmerum og af allri
iðnaðarframleiðslu innanlands.
Að sjálfsögðu ráku þáverandi
stjórnarandstæðingar upp
ramakvein. Kaupsýslustétt
landsins spangólaði með, taldi
vörugjaldið leggja drápsklyfjar
á viðskiptalífið og létu meira að
segja svo lítið að nefna, að vöru-
gjaldið kæmi einnig við neyt-
endur í landinu. En síðan vöru-
gjaldið komst á, eftir að það var
hækkað og loks framlengt af
núverandi ríkisstjórn með
bráðabirgðalögum í júlf 1975,
hefur það malað bæði ríkissjóði
og kaupsýslumönnum gull.
Við afgreiðslu síðustu fjár-
laga, rétt áður en þingþrösum
var hleypt heim í jólafrí, lá við
að framlengingu vörugjaldsins
væri tekið með lófaklappi, og
nú máttu neytendur fara í rass
og rófu. Ekki einu sinni
kommakvikindin á þinginu
nenntu að mótmæla, enda
farnir að geispa stórum sem
hinir.
Til eru þeir sem fullyrða að
orðatiltæki á borð við „tíma-
bundið" og „sem þó standi ekki
lengur en til loka þessa árs“, sé
einungis til þess að tryggja að
þingmenn geti einhvers staðar
gengið á bak orða sinna ef fátt
er um föng. Einmitt þessi orða-
tiltæki voru notuð í lögunum
um „Sérstakt tímabundið vöru-
gjald“ útgefnum 16. júlí 1975.
Nærri má geta að 18% vöru-
gjaldið verður aldrei afnumið.
En þá vaknar sú spurning hvort
ekki sé eðlilegt að heiti þess
verði breytt, en það er ekkert
annað en aðflutningsgjald, þótt
það sé svo ríflegt að vera að-
flutningsgjald af kostnaðar-
verði og öðrum aðflutnings-
gjöldum í þokkabót.
18% vörugjald eða
69% hœkkun tolla?
Það er sagt að almenningur á
íslandi hafi ekkert verðskyn.
Venjuleg húsmóðir yrði klumsa
ef hún væri spurð að bragði hve
mikið mjólkin kosti. Af þessum
sökum er íslenzki neytandinn
vondur að gæta réttar síns. Og
fólk kennir verðbólgunni um.
Helvítis verðbólgan gerir alla
hluti ómögulega, en það má þó
græða á henni ef trýnið er nógu
lyktnæmt. En staðreyndin er
hins vegar sú að verðbólgan
margbölvaða er afleiðing en
ekki orsök. Verðbólgan ér
afleiðing þess ræfildóms sem
kallást íslenzk hagstjórn og
gert hefur islendinga að við-
undrum Evrópu.
Af þessum sökum verður
ekki uppi fótur og fit á íslandi
þótt ríkisstjórnargarmurinn
skelli á þjóðina vörugjaldi, sem
hækkar allt vöruverð í landinu
og magnar um leið verðbólg-
una. Fólk spyr ekki: Á hvað
leggjast þessi 18%? Því finnst
einfaldlega að ein skitin 18%
gæti ekki skipt sköpum þegar
verð matvara stekkur upp um
100% árlega.
Hins vegar mætti gera ráð
fyrir því að mörgum litist ekki
á blikuna ef tilkynning kæmi
frá Drápsklyfjamálaráðuneyt-
inu um að tollar skyldu hækk-
aðir um ein lítil 69%. Til dæmis
Kjallarinn
Leó M. Jónsson
hækkaði tollur af bflavara-
hlutum úr 35% í 59%, sem sagt
69% hækkun. Bót f máli væri
ef vörugjaldið yrði um leið fellt
niður, eða hvað? Nei, — það
skipti nefnilega engu máli, —
þótt vörugjaldið yrði fellt niður
um leið. 18% vörugjald af
erlendu vöruverði, flutnings-
kostnaði, vátryggingariðgjaldi,
og 35% tolli, þýðir eickert
annað en að tollur af bílavara-
hlutum hefur hækkað um 69%,
án þess að nokkur kveinkaði
sér. Á þessa 69% tollahækkun
kemur síðan álagning innflytj-
anda og smásala, og síðan 20%
söluskattur ofan á alla þá
kostnaðar- og töluliði sem hægt
er að draga fram.
Varahlutasending sem kostar
890 dollara komin um borð í
skip vestur i Bandaríkjunum
(FOB-verð) en það eru kr.
■ i