Dagblaðið - 09.01.1978, Blaðsíða 5

DAGBLAÐIÐ. MÁNUDAGUR 9. JANUAR 1978. 5
Landsbankamálið:
Forstöðumaðurinn hafði
áður tengzt okurmálum
— Alþingi kaus á sínum tíma rannsóknarnef nd vegna þess máls — stjórnarskráin geymir enn
heimild til að kjósa rannsóknarnef nd þingsins
„í marz 1954 stóö þannig á,
aö Haukur Heiðar, banka-
fulltrúi, Tómasarhaga 27, hafði
áhuga á að ávaxta sem ríkuleg-
ast kr. 70.000.00 fyrir Jón
Pálsson húsvörð, Ingólfshvoli.
Þetta tjáði hann ákærða, sem
hann segir að áður hafi látið í
ljós við sig, að hann gæti ávaxt-
að fé, ef svo byði við að horfa.“
Ofangreint er tekið orðrétt
úr 30. bindi Hæstaréttardóma.
Frásögn þessi er af 13. lið
ákæru í víðfrægu máli, sem
höfðað var af ákæruvaldinu
vegna meintrar okurstarfsemi,
sem varðaði við lög. Málið kom
fyrst og fremst upp vegna
gjaldþrots stórfyrirtækis og
könnunar á viðskiptum, sem
fyrirtækið var tengt. Jónas
Jónsson frá Hriflu ritaði
frásögn af þessu máli í bækl-
ingi, sem frægur varð, eins og
raunar allt málið. Bæklingur
Jónasar nefndist: „18 milljónir
í Austurstræti".
í ofangreindum lið Hæsta-
réttardómsins í málinu er fram-
haldið: „Varð það úr, að ákærði
hafði milligöngu um það, að fé
þetta ávaxtaðist, með því að
kaupa fyrir það 70 þúsund
króna víxil, útgefinn af G. H.
og samþykktan af R.B. hf.,
dagsettan 21. maí 1954 og með
gjalddaga 21. nóvember sama
ár. Voru afföll að sögn ákærða
17!4%, þar af 2% lántökugjald
til ákærða.
Víxli þessum var síðar skipt í
þrjá víxla sem allir lentu í
skuldaskilum R.B. hf. og voru
greiddir með 40% afslætti." •
Dómurinn áleit, að þessi
viðskipti hefðu í eðli sínu verið
lánveiting til R.B. hf., þó
einnig, að ákærði er eigi
lánveitandi heldur milligöngu-
maður.
Ákærði í málinu var talinn
hafa tekið löglegt lántökugjald
sem milligöngumaður. Hins
vegar var talið, að vextir, sem
svöruðu til 31% ársvaxta
vörðuðu við okurlög.
Rétt' er að taka það skýrt
fram, að Haukur Heiðar var
ekki dæmdur fyrir ólögleg
viðskipti í þessu tilviki. í
sjónvarpsþættinum Kastljósi sl.
föstudagskvöld kvaðst Jónas
Haralz bankastjóri eigi hafa
heyrt um þessa milligöngu
þáverandi bankafulltrúa fyrr
en alveg nýlega.
Vegna máslins, sem þessi
viðskipti tengdust ófyrirsjáan-
lega, var kosin sérstök þing-
nefnd. Á fundi neðri deildar
Alþingis, hinn 24. marz 1955
var kosin 5 manna nefnd innan
deildarþingmanna, samkvæmt
39. grein stjórnarskrárinnar, til
þess að rannsaka, að hve miklu
leyti og með hvaða móti okur
vðgengist. I nefndina voru
kosnir þessir alþingismenn:
Björn Ölafsson, Einar Ingi-
mundarson, Karl Guðjónsson,
Skúli Guðmundsson og Gylfi Þ.
Gíslason. Gylfi er hinn eini
þessara nefndarmanna, sem
enn situr á Alþingi.
Með bréfi, dagsettu 11.
nóvember 1955, sendi nefndin
dómsmálaráðherra greinar-
gerð, byggða á frásögnum
nokkurra lántakenda. Fjölluðu
þær um lánveitingar 7
tilgreindra manna, sem talið
var, að lánað hefðu fé gegn
óleyfilega háum vöxtum.
Nefndin gat þess i bréfi sínu,
að upplýsingar þær, sem fram
hefðu komið, gæfu tilefni til
frekari rannsóknar á lánastarf-
semi þessara 7 manna. Þar sem
nefndin hefði ekki sömu
aðstöðu og rannsókriardómari
til þess að upplýsa mál, teldi
hún rétt, að ráðstafanir yrðu
gerðar til þess, að fram færi
dómsrannsókn í málinu.
Með bréfi dómsmálaráðu-
neytisins, dagsettu 14.
nóvember 1955, lagði það fyrir
sakadómara að hefja dóms-
rannsókn út af lánastarfsemi
þeirra sjö manna, er ræðir um í
fyrrnefndri greinargerð nefnd-
arinnar.
Hófst dómsrannsókn hinn 21.
nóvember sama ár. Var síðan að
undangengnum úrskurði gerð
húsleit að sakargögnum í hýbýl-
um greindra 7 manna. Geta má
þess, að húsleitir þessar voru
ekki án árangurs og fundúst
nokkur sakagögn. Meðal annars
voru sum þeirra lögð fram í
málinu, sem i upphafi greinir
frá.
Athyglisvert er frumkvæði
Alþingis og kosning nefndar til
þess að rannsaka umfangsmik-
ið misferli.
Þá eru nokkrar dagsetningar
ekki síður athyglisverðar. Hin
þingkjörna nefnd sendir dóms-
málaráðuneytinu greinargerð
með bréfi dags. 11. nóv. 1955. I
bréfi sínu rökstyður nefndin
nauðsyn dómsrannsóknar.
Þrem dögum síðar, hinri 14.
nóvember, lagði ráðuneytið
fyrir sakadómara að hefja
rannsókn. Rannsóknin hófst
hinn 21. nóvember sama ár.
Þess má geta að viðskipti
þau, sem dómsmálið framan-
greinda tekur til, náðu allt til
ársloka 1955. Sem áður getur,
hófst dómsrannsókn hinn 21.
nóvember það ár. Dómur Saka-
dóms Reykjavíkur var kveðinn
upp 19. júní 1958 og Hæstarétt-
ardómur hinn 13. apríl 1959.
Fleir menn en Haukur
Heiðar voru nefndir við
milligöngu um viðskipti, sem
rannsökuð voru í málinu. Rétt
er enn að taka það fram, að
hann var ekki talinn sekur um
löglaust athæfi og að málið
beindist ekki gegn honum, eins
bg áður er fram komið. Eigi að
síður hafði hann milligöngu um
ávöxtun fjár, sem dæmt var
þannig um, að félli undir okur.
Sú grein stjórnarskrárinnar,
sem byggt var á við kosningu
rannsóknarnefndarinnar,
hljóðar svo: „Hvor þingdeild
getur skipað nefndir innan-
deildarþingmönnum til að
rannsaka mikilvæg mál, er al-
menning varða. Þingdeildin
getur veitt nefndum þessum
rétt til að heimta skýrlur,
munnlegar og bréflegar, bæði
af embættismönnum og ein-
stökum mönnum.“
Þessi grein stjórnarskrár-
innar er í fullu gildi enn.
-ÖV/BS.
UTSALA
Stenduryfir til
20.
CASIO
fx-105
SCIENTIFIC CALCULATOR
INV hyp "MO
log 101 In ex
(k?>)

sin*1 cos-’
■

XVv
> | | 9 [( [ai

5 B B! B

2 3 + B

■ EXP j 71 II B
Aöur
15.940.-
Nú
12.995.-
januar
Verðið er með
hleðslutæki
og
hleðslurafhlöðu
Aður
16.500.-
Nú
13.995.-

RAD DEG GRA SD 1 log ío11 ln ex 1 xy x'-y
m IB| i LJ L 1
INV hyp o t *# sin- cos-’ tan-’
a J m ■ ■
(-> J- x- y/x x: 1 dB M in 1 MR
■ ■ ■ i ■
Li n 1 i- 1 cT n | Cf «i
B H 9 Bfi C ■ AC
5 ■ 6
1 ■ 2 ■ 3
I: - _—v
BANKASTRÆTI8
SÍMI27510