Dagblaðið - 26.05.1978, Page 10

10
BIAÐÍD
Irjálst'áháð dagblað
Útgefandi: Dagbtaðtð hf.
Framkvœmdastjórí: Svainn R. Eyjóffsson. Ritstjóri: Jónas Krístjánsson. Fróttastjórí: Jón Birgir Péturs-
son. RitstjómarfuItrúi: Haukur Halgason. Skrífstofustjóri ritstjómar Jóhannas Raykdal. Aðstoðar
fréttastjórar Atli Steinarsson og Ómar Valdimarason. Handrit: Ásgrimur Pálsson.
Blaðamann: Anna Bjamason, Ásgair Tómasson, Bragi Sigurðsson, Dóra Stafánsdóttir, Gissur Sigurðs-
son, Guðmundur Magnússon, HaUur HaUsson, Halgi Pétursson, Jónas Haraldsson, Ótafur Geirsson,
ólafur Jónsson, Ragnar Lár., Ragnhsiður Kristjánsdóttir. Hönnun: Guðjón H. Pálsson.
Ljósmyndir Ámi Páll Jóhannsson, Bjamlarfur Bjamlaifsson, Hörður Vilhjálmsson, Ragnar Th. Sigurðs-
son, Sveinn Þormóðsson.
Skrífstofustjórí: ótafur Eyjólfsson. Gjaldkari: Þráinn Þorieifsson. Sölustjórí: Ingvar Sveinsson. Drerfing-
arstjórí: Már E.M. Haldórsson.
Ritstjóm Siðumúla 12. Afgreiðsta, áskriftadeUd, auglýsingar og skrifstofur ÞverhoKi 11.
Aðalsimi btaðsins er 27022 (10 Nnuri. Áskrift 2000 kr. á mánuði innantands. Í lausasölu 100 kr. eintakiö.
Setning og umbrot Dagbtaðið hf. SMumúla 12. Mynda- og plötugerð: Hilmir hf. Siðumúla 12. Prantun:
' Árvakur hf. Skorfunni 10.
Varla vinsamlegt orð
Ef alþýða manna mætti ráða, yrði öll-
um ráðherrum, þingmcnnum og öðrum
stjórnmálamönnum vísað úr landi. Meiri-
hluti manna virðist líta á þessa höfðingja
sem annaðhvort fífl eða glæpamenn,
nema hvort tveggja sé.
í skoðanakönnun Dagblaðsins um alþingiskosningarn-
ar í Reykjavík féll varla vinsamlegt orð í garð stjórn-
málamanna. Af 300 mönnum úr símaskránni var tæpast
nokkur, sem lýsti virðingu á leiðtogum þjóðarinnar til
hægri eða vinstri.
„Hér er upplausn og rotnun í öllum málum. Þessir
menn, sem við stjórnvölinn sitja, hafa brugðizt okkur illa
og því verðum við að svipast um eftir nýjum mönnum.
Ekki skiptir máli, í hvaða flokki þeir eru, aðeins að þeir
séu heiðarlegir.”
Fleira var sagt í þessum dúr: „Maður er óákveðinn, af
því að maður er leiksoppur og lætur allt viðgangast, óaf-
vitandi hvað er að gerast.” Og jafnvel þetta: „Ekkert
nema gott einræði getur bjargað okkur úr þessu.”
Margir eru bitrir vegna verðbólgunnar: „Það er búið
að skemma fyrir manni allar gömlu hugsjónirnar og það
er ómögulegt þjóðfélag, þar sem húsmóðirin hefur ekki
nokkra möguleika á að fylgjast með, hvað verðlagið er
frá degi til dags.”
Sumir geta sagt langa sögu í stuttu og hnitmiðuðu
máli: „Það er mál, sem enginn flokkur virðist hreyfa við,
það eru efnahagsmálin.” Svona ummæli segja ótrúlega
margt.
„Ég er hneyksluð á því, hvernig íslendingar hegða sér,
þeir kjósa bara eftir tradisjón, hafa engar heilbrigðar
skoðanir. Sjálf er ég aronisti og ætla að ógilda atkvæði
mitt.” Þetta er fordæmi, sem margir segjast ætla að
fylgja.
Sumir trúa því ekki, að nýir siðir komi með nýjum
'nerrum: „Því miður hef ég ekki trú á, að nýir strákar á
alþingi breyti neinu. Þeim verður strax spillt með laun-
uðum aukastörfum og öðrum bitlingum. Stjórnmála-
mennirnir hér nota sömu aðferðir og mafíuforingjarnir í
Bandaríkjunum, gera menn samseka, svo að þeir þegi
og hlýði.”
Fleira er sagt í þessum dúr: „Þessi verkföll duga ekki.
Stjórnin verður að gera skyldu sína og leysa þann hnút,
sem HÚN hefur sett kjaramálin í. Það er ekki víst, að hér
gildi sama formúla og hjá Alþjóðabankanum eða í Bild-
erberg-klúbbnum.”
Dæmigerð eru þessi ummæli: „Mikilvægasta málið í
alþingiskosningunum er, að kosnir verði menn, ^em geta
stjórnað landinu. Þeir, sem nú sitja á þingi, hafa sýnt, að
þeir gera það ekki. Það skiptir engu máli, hvernig þingið
er samansett í flokkslegu tilliti.”
Og áfram er sama smjörið: „Er þetta ekki allt sami
grauturinn í sömu skál? Ég er ekkert viss um, að ég kjósi
núna.” „Ég hef engan áhuga á þessum kosningum og
ætla að sitja heima.” „Ég vil engan af þessum fuglum.”
,,Þeir eru allir eins, þegar þeir eru komnir í stólana.” Og
loks: „Þetta er nú orðin svo mikil vitleysa, væni minn, að
ég ætla ekkert að kjósa meira!”
Loks eru svo þeir, sem líta á landið sem Kardimommu-
bæ: „Ég kýs trélistann.” „Ég kýs mistök frjálslyndra og
allra handa.” Og: „Aðalmálið er að fækka prúðu leikur-
unum.”
Mikil og þung er ábyrgð leiðtoganna, sem hafa fram-
Y allað öll þau ummæli, sem vitnað er til hér að ofan.
Víkingainn-
rásíFrans
Danmörk:
Þarna fara dönsku vikingarnir í gegnum vopnaleitina á Kastrupflugvelli.
Víkingariiir eiga að hlaupa undir
bagga og styðja danskan útflutning til
Frakklands. Frændur vorir eru ekki
ánægðir með að þeir kaupa stöðugt
meira af Frökkum en selt er þangað og
genaallt til að bæta úr því.
Víkingamir sem strandhögg ætla að
gera eru einn liðurinn í því verkefni.
Að visu fljúga þeir til Marseilles hafn-
arborgarinnar í Suður-Frakklandi en
þar bíður vikingaskipið þeirra, sem
þeir sigla með pomp og prakt i höfn til
að vekja athygli á Danmörku og
dönskum framleiðsluvörum.
Dönum finnst að i augum margra
Frakka sé Danmörk einhver staður
sem varla geti talizt til Efnahags-
bandalagsins. Herferðin fyrir meiri
kaupum Frakka á dönskum vörum á
að standa fram á árið 1980. Reyndar
hefur hlutur Danmerkur i viðskiptum
landanna farið batnandi og mun til
dæmis hafa selzt 14 af hundraði meira
af dönskum vörum í Frakklandi fyrstu
mánuði þessa árs en á sama tíma í
fyrra.
r
V.
Launþegahreyf-
ing í vanda
Við búum við vonda ríkisstjórn.
Það þarf varla að ræða. Ríkisstjórn
sem hringsnýst í kringum delluna úr
sjálfri sér. Gerir fyrst samninga. brýt-
ur þá svo og er nú að hopa með allt
saman. Fyrir tveimur mánuðum þoldi
þjóðarbúið ekki kauphækkanir, nú
virðist það þola þær og samt hefur
ekkert breytzt. Þetta er auðvitað slík
hringavitleysa, slíkt stjórnleysi, að um
það þarf varla að ræða. Þetta er vond
ríkisstjórn.
En annað skiptir líka máli og verður
að ræða af hreinskilni. Launþega-
stjórn á líka við vanda að etja, svo
stundum má varla á milli sjá hvor er
vitlausari, rikisstjórn eða launþega-
stjórn. Það hlýtur að hafa verið laun-
þegaforustunni alvarlegt umhugsunar-
efni að eftir hið siðlausa samningsrol
ríkisvaldsins snemma í vor var efnt ti
ólöglegra aðgerða. Biturleiki launþega
var vissulega skiljanlegur, en athöfnin
umdeilanleg. Dagblaðið birti skoðana-
könnun. Og hvað kom I Ijós? Sjötíu af
hundraði fordæmdu aðgerðir ríkis-
valdsins. En sjötíu af hundraði for-
dæmdu líka aðgerðir launþegaforust-
unnar. Af þessu hefði átt að draga lær-
dóma. Það er eitthvað að, eitthvert
tengslaleysi milli forustu og fólks. Að-
gerðir verða ekki árangursríkar nema
þær njóti almannastuðnings. Annars
konar aðgerðir eru verri en engar. Síð-
an þetta gerðist ( og þá auðvitað ekki
síður vegna hryggilegra veikinda
Björns Jónssonar) er eins og launþega-
hreyfmgin sé stjórnlaust rekald. Það
eru teknar ákvarðanir út og suður,
þetta og hitt bannað og síðan veittar
aðskiljanlegar undanþágur. Enginn
veit hvort þetta eru foringjar í valda-
leik eða fólk sem vjll verkföll. Karl
Steinar Guðnason, launþegaforingi úr
Keflavík, hefur lýst því á fjölmennum
fundi, að þegar Guðmundur J. boðaði
útflutningsbannið 1. mai hafi aðrir
forustumenn fyrst um það heyrt úr
ræðupúltinu á torginu! Þetta er senni-
lega eitthvert valdaspil innan laun-
þegahreyfingarinnar, kommar aö yfir-
bjóða krata til þess að geta síðar ásak-
að þá um linkind og svik. En launþeg-
areru litlu bættari.
Vandi félagslegra
hreyfinga
Það er ekki nýtt i sögunni að félags-
legar hreyfingar eiga við hefðbundin
vandamál að etja. Félög og hreyfmg-
ar, sem upphaflega eru stofnuð af
þrótti utan um sjálfsögð réttindamál,
geta á ótrúlega skömmum tíma orðið
að stofnun. Þar sitja á toppi gömlu for-
ustumennirnir og ákveðins tregðulög-
máls fer að gæta. Það er svo sem ofur
mannlegt. Þaðer haldið utan um völd-
in. Stofnanirnar verða liflausar og
þróttlausar, fólk hættir að nenna að
sækja samkomur. Forustufólkið held-
ur hátiðaræður á stórafmælum og
minnist hetjulegrar baráttu — sigra
sem kannske unnust fyrir áratugum.
Auðvitað er allt þetta ákaflega virð-
ingarvert, en hætt er við að smám
saman verði sjálfsögð sannindi að
gorti, og þvi næst að rausi. Það gerist
aftur og aftur í sögunni að ný kynslóð
nennir ekki að hlusta á þetta enda-
laust. Það taka við ný sjónarmið, ný
áhugamál, ný viðhorf.
En tregðulögmálið I stofnunum
verður alvarlegra. Til þess að halda ut-
an um völdin er valdakerfið gert svo
þungt í vöfum og óaðlaðandi, að nýtt
fólk kemst ekki að. Það eru settar upp
stjórnir og fulltrúaráð, trúnaðarmenn
og opnir og lokaðir fundir eftir atvik-
um. Kerfið verður einfaldlega þannig
úr garði gert, að allt venjulegt fólk,
með venjulegan félagslegan áhuga,
hvorki meiri eða minni, gefst upp. Það
finnur eðlilegri félagshvöt sinni útrás
einhvers staðar annars staðar.
Svona fór með Sambandið. Fögur
hugsjón varð að stofnun, og því næst
að auðhring sem rekur hlutafélög og
græðir á hernum. Lýðræðið þar er svo
margbrotið, flókið og leiðinlegt að í
raun er þar gulltrygg fámennisstjórn.