Dagblaðið - 06.01.1979, Qupperneq 11

DAGBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 6. JANUAR 1979.
fylla upp í iðnaðarlandakort Kína um
land allt. Hann sér fyrir helmingi
þeirra sjóða og hluta þess handiðnað-
arvarnings og áburðar sem nauðsyn-
legur er fyrir vaxtaráætlunina um vél-
væðingu i landbúnaði. Samkvæmt
þessari áætlun verða 85 prósent land-
búnaðarstarfa vélvædd árið 1985.
Akuryrkja er grundvöllur alls efna-
hagsvaxtar Kínverja. Hlutverk iðnað-
arins er að búa hana tækjum og leiða
hana fram á við. Þess vegna hefur
framleiðsla dráttarvéla auki/t um 27
prósent og framleiðsla tilbúins áburðar
um 47 prósent á fyrra helmingi árs
1978. Þessu fylgir mikil aukning ríkis-
fjárfestingar í landbúnaði og lækkun
vaxta á búnaðarlánum.
Sveitafólk í afskekktum komm-
únum fær hærri tekjur, ekki aðeins
vegna aukins magns söluvarnings til
ríkisins, heldur einnig vegna lækkunar
ríkisins á verði iðnaðarvarnings til
sveitanna og vegna hærra kaupverðs
ríkisins fyrir korn sveitafólksins. Hinu
sósíalíska ríki er þetta mögulegt án
þess að færa hærra innkaupsverð
kornsins yfir á neytendur með hærra
útsöluverði, þvi að ekki þarf að taka
frá neinn gróða handa auðvaldsarð
ræningjum.
Launastefnan og jafnvægi verðs i
borgum og sveitum stuðla þannig að
því að minnka mun hærri og lægri
greiðsluþarfar og draga úr mismun
borga og sveita. Þetta má orða svo, að
þegar Kína eflir nútímaþróunina
muni það færa öllu vinnandi fólki hag
sæld, í stað þess að safna miklum auð
æfum í hendur fárra.
í Kína hafa iðnaðarfasteignir tifaldazt
á við það sem safna/t hafði siðustu
hundrað árin fram til 1949. Kornupp-
skera hefur aukizt 2,5 sinnum
Kínverska þjóðin hefur framkvæmt
fjölda vel heppnaðra kjarorkutilrauna
og sent upp og tekið af nákvæmni á
móti gervitunglum, gerðum af manna
höndum. Á siðasta ári óx iðnaðar-
framleiðslan um 14 prósent miðað við
árið á undan, og á fyrra helmingi þessa
árs varð hún 24 prósent hærri en á
sama tíma í fyrra.
Samkvæmt tiu ára áætluninni um
þróun þjóðlegs efnahags mun Kína
árið 1985 hafa lokið 120 lykilverk-
efnum í stáliðnaði, kolaiðnaði, olíuiðn-
aði, orkuiðnaði og öðrum helztu
greinum iðnaðar. Þar með skapast enn
meiri möguleiki fyrir hraðari vexti.
Hvað varðar ríkisfjármál eru þau áætl-
uð í jafnvægi, með örlitlu hærri tekju-
hlið.
Það net smáiðnaðar sem sprettur
upp í sýslum, afskekktum kommúnum
og framleiðslusveitum þeirra er ekki
síður mikilvægt. Smáiðnaðurinn mun
Kjallarinn
HaraMurGuðnasoiV
Félaga Jesú þegar þeir birtu aðvaranir
sínar?
Var forstöðumönnum safnaða
Votta Jehóva, Mormóna og Bahá’í’a
gefinn kostur á skrifa undir. Ef ekki,
þá hvers vegna?
Ætla fjórmenningarnir og hinir að
vera á verði framvegis gegn hasar- og
glæpabókaútgáfu handa börnum og
unglingum og hvernig?
Hvað borga íslenskir skattgreiðend-
ur i þennan þýðingarsjóð og til
samanburðar: Hvað eru þeir látnir
borga stórar fúlgur í ölmusu handa
flokksblöðum og til stjórnmálaflokka?
Er að vænta bannfæringar á van-
þóknanlegum bókum?
Félagi Jesú finnst mér ekki merkileg
skáldsaga og tek því ekki undir hrós-
yrði forsvarsmanns útgáfunnar; hefði
varla orðið mikil sölubók ef ekki hefði
notið óvæntra, en áhrifamikilla aug-
lýsinga frá „æðri stöðum”. Þá eru
bækur um þetta efni litið lesnar, því
ungir lesendur vilja fyrst og fremst
spennandi bækur. Þessi bók þykir mér
fremur leiðinleg og alls ekki „hugljúf’
eins og nú er tiska að segja um ýmis-
konar bókadót.
Ég tel, að peningum þessa norræna
sjóðs hefði verið betur varið til þess að
styrkja þýðingu á skáldriti eftir ein-
hvern hinna fremri höfunda i Skandi-
naviu. Og því fremur sem enn er ekki
að finna nema 2—4 slík á bókamark-
aði Oólamarkaði) ársins og innan við
10 sem til fagurbókmennta geta talist í
öllu bókaflóðinu, um hundrað skáld-
sögum sem frændur okkar á Norður-
löndum kalla íriviallitteratur eða af-
þreyingarbækur.
Haraldur Guönason
Vestmannaeyjum
A bjórinn eftir
að bjarga
þjóðarbúinu?
Nú eru liðlega 230 ár liðin síðan
Skúli Magnússon landfógeti stóð í
sínum iðnaðarstórræðum. Þegar litið
er aftur til þess tima og tillit til þess
tekið hve vanþróuð þjóðin var á þeim
tíma, er ekki út í hött að kalla Skúla
fógeta einn mesta framfaramann
þjóðarinnar fyrr og siðar. Maður
kemst ekki hjá því að bera hreina
aristókrata, eins og Skúla fógeta,
saman við þann urmul smámenna.
sem virðast hafa vit fyrir þjóðinni nú
til dags. Sá samanbuiður leiöir hugann
að því hve mikla þörf þetta þjóðfélag
meðalmennskunnar hefur fyrir
röggsama leiðtoga í stað þeirra
liðleskja sem hér hafa fengið að darka
í áratugi.
Hefðum við borið gæfu til að hafa
notið samfelldar iðnþróunar frá því að
Skúli reið á vaðiö með sinar „inn-
réttingar”, væri margt með öðru sniði i
okkar þjóðarbúskap á þessum tima.
En eins og áður þá er létt verk að vera
vitur eftirá. Söguskoðun skaðar þó
aldrei og ættum við islendingar að gera
ofurlítið meira af því að skoða sögu
okkar og bera hana saman við ýmsar
þær ráðstafanir sem við gerum í at-
vinnulífinu nú til dags. Það væri i
sjálfu sér firra að fara að saka næstu
fort'eður okkarum skort á skilningi
varðandi uppbyggingu iðnaðar. Við
verðum að kyngja þeirri staðreynd, að
fyrir nokkrum áratugum var engin
þörf fyrir iðnað á íslandi. Við jusum
verðmætum upp úr einni gjöfulustu
auðlind veraldar, fiskimiðunum, og
engin framleiðsla hefði getað keppt við
þá verðmætasköpun í nokkru tilliti.
Það var ekki fyrr en síldin brást, að sá
grunur fór að læðast að þjóðinni að
þessi auðlind væri ekki óþrjótandi.
Verndaraðgerðir hófust ekki að ráði
fyrr en með stækkun landhelginnar i
200 mílur Það er hægara sagt en gert
að venja þjóð í einu vetfangi af því að
ofnýta auðlind og þótt mörgum
finnist ráðamenn fremur linir við tak-
mörkun fiskveiða er það sannast
sagna, að sennilega mundi hvergi í
heiminum hafa tekist að takmarka
veiðar í svo miklum mæli sem nú er
gert hérlendis, enda er til þess tekið á
erlendum vettvangi og gjarnan bent á
islendinga, þvi til sönnunar að
skynsamleg nýting þjóða á auðlindum
sé framkvæmanleg, nú síðast i grein i
franska blaðinu Le Monde. Okkar
vandamál felst i því að við erum orðin
svo háð fiskveiðum þegar okkur er
Ijóst að þær megna ekki að standa
undir óskertum lífskjörum án þess að
rányrkja fiskimiðin, að við höfum ekki
tíma fyrir iðnþróun en heimtum
iðnbyltingu i staðinn. Öll þróun tekur
tima, það greinir hana frá byltingunni.
Þróunin er æskilegri vegna þess að
hún skapar möguleika til aðlögunar.
Byltingin, hinsvegar, verður ávallt á
kostnað einhverra í þjóðfélaginu, við
segjum gjarnan að byltingin eti börnin
sín, það eru þau sem verða fyrir og
ekki ná að aðlaga sig breyttum
aðstæðum.
Tímahrak og
kjarkleysi
Tíminn er naumur þegar við gerum
okkur allt i einu Ijóst að okkur vantar
iðnað til þess að taka við ákveðnum
skerfi í tekjuöflun þjóðarbúsins.
Margir ráðamanna þjóðarinnar eru
undir þá sökina seldir, eins og aðrir,
sem ekki skilja eðli iðnaðar, að þeir
virðast standa i þeirri trú að allt sem
vanti sé fjármagn, þá spretti upp
iðnaður öllum til aukinna hagsældar.
Margir iðnrekendur vaða i þessari
sömu villu. Það er mikil og hættuleg
blekking. Þessi blekking er ma. orsök
þeirrar óþreyju, sem svo oft gætir
þegar málefni iðnaðar eru rædd.
Stjómvöld hafa gengið á undan í þess-
ari blekkingarþoku og sést það bezt á
því að þau hafa ekki enn skilið nauð-
syn þess að mörkuð sé iðnaðarstefna á
Islandi. Með öðrum þjóðum er slik
iðnaðarstefna þungamiðja atvinnu-
uppbyggingar og iðnaðarfram-
kvæmda.
Kjallarinn
Leö M. Jónsson
t >
„Erlend fyrirtaeki
hafa hagnazt auöveld-
lega á klaufaskap ís-
lendinga í samning-
um.”
„Við gætum reist
stærsta ölgeröarhús á
vesturhveli jaröar.”
-
Stærsta vandamálið varðandi iðn-
þróun er sú staðreynd að hún tekur
tima. öll þróun krefst ákveðins tíma,
eða tímabils, annars erum við að tala
um byltingu en ekki þróun. Þegar ís-
lenzk stjórnvöld hafa talað um iðnþró-
un, þá hafa þau, næstum undantekn-
ingarlaust, verið að hugsa um bylt-
ingu. Kjarkleysið sem þessu er sam-
fara, hefur m.a. komið fram í yfirnátt-
úrulegri trú á erlend fyrirtæki sem lið i
iðnaðaruppbyggingu, nægir þar að
benda á Johns Manville, Alusuisse,
Union Carbide og Elkem Spigerverket,
sem öll hafa hagnast auðveldlega á
klaufaskap íslendinga í samningum
við erlenda aðila. Kjarkleysið kemur
einnig fram í oftrú á ágæti „erlendra
sérfræðinga” sem hér hafa setið svo
vikum skiptir við að framleiða ein
hverjar ómerkilegustu skýrsluþvælur
sem um getur og oftast um augljósar
staðreyndir.
Afstaða stjórnvalda, og ekki sízt
þeirra embættismanna sem enn sitja
eftir að ríkisstjórn er hlaupin frá vand-
anum, einkennist af óþolinmóðri bið
eftir iðnþróun og bið þeirra er jafn
vonlaus og þess akuryrkjanda sem
gleymt hefur að sá. Því hefur oft verið
haldið fram að við íslendingar séum
ekki iðnaðarsinnaðir (industrial
mindedl og því sé tómt mál að tala um
iðnaðaruppbyggingu eða iðnvæðingu.
Þetta er alls ekki rétt. Það sést bezt á
því, að þrátt fyrir einhver erfiðustu
skilyrði til iðnrekstrar, sem þekkjast á
byggðu bóli, þá eru hér á meðal okkar
menn, sem væru fyrir löngu orðnir
margfaldir milljónarar hvar sem væri í
heiminum nema á lslandi, vegna þess
að þeir gerðu meira en að hugsa, þeir
framkvæmdu hugsanir sínar. Þessa
menn hefur „kerfið” okkar lagt í
einelti og næstum undantekningar-
laust hefur kerfi hins þjónkandi orðið
frumherjum að fótakefli í stað þess að
hvetja þá.
íslenzk
stóriðja
Margoft hefur verið beinl á þá
miklu möguleika, sem islendingar eiga
á þvi að koma upp einni mestu og
arðbærustu stóriðju Evrópu. Þetta er
sú stóriðja sem íslendingar gætu
áhættulaust átt meirihluta í og það er
stærsta ölgerðarhús á vesturhveli
jarðar. Hvergi í Evrópu er jafn gott
vatn til bjórgerðar og á islandi.
Þegar þjóðverjar geta framleitt góð-
an bjór úr endurunnu skolpi og
óþverra frá einhverjum óhreinustu
iðnaðarhverfum veraldar. ætti okkur
íslendingum að vera vorkunnarlaust
að framleiða sæmilegan bjór úr bezta
vatni heims.
Við gætum leitað eftir samvinnu
við þær bjórverksmiðjur sem ráða á
þessum markaði, bæði í Evrópu og
Bandarikjunum, og engin hætta er á
; því að einhver þeirra sýndi ekki áhuga
1 þótt ekki væru i boði ótakmörkuð
réttindi til þess að pretta islenska
aðila, eins og tiðkast hefur hingað til.
Með þessu er ekki verið að blása
unJir pils þeirra kvenfélagskellinga.
sem hafa heft áfengismenningu niður
á lægsta plan á Íslandi, þær gætu
áfram hamast gegn bjórdrykkju
þannig að þjóðin héldi sig að sinum
„svaila dauða” öllum til ama og
skelfingap. Þjóðarbúinu mundi
skapast nýr tekjuliður, sem fæii langt
með að vega upp á móti því ofboðslega
tjóni sem er fyrirsjáanlegt ef i'rekari
takmarkanir á fiskveiðum eiga eftir að
sjá dagsins Ijós.
Vestur i Bandaríkjunum er það
álitið eitt veieamesta atriðið í
markaðsfærslu fisks, að geta auglýst
að hann sé veiddur í Norður Atlants-
hafi þar sem iðnaðarmegun sé óþekkt.
Þetta skilur fólk sem ekki getur
burstað í sér tennurnar með vatni úr
krananum i baðherberginu og getur
ekki blandað ávaxtasafa með vatni
nema það sé keypt í kjörbúðum á
flöskum. Þegar okkur fer að skiljast að
vatn, og þá sérstaklega ómengað
drykkjarxatner að verða meðal fágæt-
ari náttúruauðæfa hins byggða heims,
gæti tvennt skeð í einu; okkur yrði
Ijóst hve auðvelt er að spilla þeirri
auðlind og okkur yrði einnig Ijóst hve
mikil verðmæti mætti skapa með
skynsamlegri nýtingu hennar. Þar
kemur bjórinn inn í myndina og hvort
sem okkur fellur það vel eða illa, þá er
hann vinsælasti drykkur veraldar og
markaður meiri en okkur órar fyrir.
LeóM. Jónsson
tæknifræðingur.